Analizë nga Rafael Floqi/
Presidenti i sapozgjedhur Donald Trump ka premtuar ndryshime të rëndësishme kur të marrë detyrën për çdo gjë, që nga imigracioni tek politika e jashtme e deri te tarifat. Presidenti i sapozgjedhur Donald Trump i kaloi dy vitet e fundit në fushatën elektorale, duke bërë më shumë se një duzinë premtimesh për atë që do të zbatonte që në ditën e tij të parë në detyrë. Planet e ditës së parë të Trump janë të gjera, duke bërë thirrje për dëbim masiv të emigrantëve pa dokumente, tarifa gjithëpërfshirëse që ekonomistët kanë paralajmëruar se mund të kenë efekte në SHBA dhe faljet e të pandehurve të akuzuar për sulmin në Kapitol në janar. 6, 2021. Në ditën e parë të mandatit të tij të mëparshëm, Trump nënshkroi vetëm një urdhër ekzekutiv, i cili synonte Obamacare. Këtu janë disa nga premtimet më të dukshme që Trump ka thënë që do t’i bëj që ditën e parë kësaj here.
Emigracioni – fillimin e një program dëbimi masiv
Ashtu siç bëri gjatë fushatave të tij të mëparshme, Trump e vuri emigracionin në qendër të planit të tij të vitit 2024, duke u zotuar vazhdimisht se do të dëbonte emigrantët pa dokumente. Në tetor. Më 27, vetëm disa ditë para zgjedhjeve, Trump përsëriti gjatë një mitingu në qytetin e Nju Jorkut: “Se ditën e parë, unë do të nis programin më të madh të dëbimit në historinë amerikane për të nxjerrë jashtë kriminelët”. Në vitin 2022, numri i emigrantëve pa dokumente që jetojnë në SHBA. ishte gati 11 milionë sipas një vlerësimi federal, megjithëse numri i saktë nuk dihet. Më pak se 500,000 emigrantë pa dokumente dihet që nga shtatori se kishin prejardhje kriminale, thanë Forcat e Emigracionit dhe Doganave në një letër drejtuar Kongresit.
Kur u pyet në nëntor në lidhje me koston e një plani të dëbimit masiv, Trump i tha NBC News se “nuk bëhet fjalë për një çmim”. Në të njëjtin muaj, Trump konfirmoi një postim nga një përdorues tjetër i Truth Social, i cili shkroi se administrata Trump do të ishte “e përgatitur për të shpallur një emergjencë kombëtare dhe do të përdorte mjetet ushtarake” për një program dëbimi. Trump ka shpërndarë postimin duke shkruar, “E VËRTETË!!!”
Do japë fund shtetësisë që në lindje
Kushdo që lind në SHBA i jepet automatikisht shtetësia, një e drejtë e përcaktuar në Amendamentin e 14-të. Shumë gra shtatzëna të huaja vijnë për të lindur në SHBA për ti bërë fëmijët e tyre shtetas amerikanë. Nga ana tjetër fëmijët e emigrantëve të paligjshëm të lindur në Amerikë bëhen nënshtetas amerikanë çka pas një kohe i bën edhe prindërit e tyre, Trump dëshiron ta ndryshojë atë, një operacion logjistikisht i vështirë që pothuajse me siguri do të çonte në beteja ligjore. Në një intervistë në dhjetor në NBC News “Meet the Press”, moderatorja Kristen Welker e pyeti Trumpin nëse e kishte ende planin e tij për t’i dhënë fund shtetësisë sipas së të drejtës së lindjes që në ditën e parë. Trump ai tha: “Absolutisht po”.
Do t’i japë fund politikave të kufijve të hapur të epokës Biden
Trump ka reaguar gjerësisht ndaj politikave të imigracionit të Presidentit Joe Biden, duke u zotuar se do të përdorë ditën e tij të parë në detyrë për të “përfunduar çdo politikë të kufijve të hapur të administratës Biden”. Trump tha gjithashtu gjatë një aktiviteti të fushatës në New Hampshire në tetor se ai do të “përdorte ligjin Titullin 42”, një ligj i shëndetit publik që u zbatua drejt fillimit të krizës Covid-19 dhe lejoi Shtëpinë e Bardhë të dëbonte sa më shpejt emigrantët. Ligji u vazhdua pjesërisht përmes administratës së Bidenit, por qeveria e ndaloi përdorimin e tij në vitin 2023.
Demokracia
Falje për të pandehurit e 6 Janarit
Në shumë raste, Trump ka thënë se do të falte shpejt personat e dënuar për rolin e tyre në sulmin e 6 Janarit 2021, sulmin në Kapitol SHBA. Madje edhe kur u pyet nga Welker i NBC News e pyeti Trump në dhjetor në lidhje me afatin kohor të tij për falje, ai tha: “Po shikoj ditën e parë”. Ai shkoi më tej në një intervistë me revistën Time të botuar muajin e kaluar, duke thënë: “Unë do të rishikoj 6 janarin herët, ndoshta nëntë minutat e para”. Në një konferencë për shtyp në janar, Trump u pyet nëse ai po kërkonte t’i falte të pandehur të cilët akuzoheshin për krime të dhunshme. Trump tha: “Ne po e shikojmë atë”, duke shtuar se ai synonte të bënte “falje të mëdha” për të pandehurit e 6 Janarit.
Më shumë se 1,580 të pandehur janë akuzuar dhe më shumë se 1,270 janë dënuar për veprimet në 6 Janar, me akuza që variojnë nga parakalimi i paligjshëm e deri te komplot për kryengritje. Janë më shumë se 700 të pandehur që ose kanë marrë dënime që nuk përfshinin burgim ose që kanë përfunduar tashmë dënimet e tyre, që do të thotë se Trump teorikisht mund të falë qindra të pandehur pa shumë ndikim praktik.
Vetëm një grusht të pandehurish të 6 Janarit mbetën në paraburgim me urdhër të një gjyqtari federal, ndërsa të gjithë të tjerët që u burgosën janë dënuar me burg pas dënimit të tyre, kur ose kanë pranuar se kanë kryer krimet për të cilat akuzoheshin, ose kur një gjyqtar ose juria i ka shpallur fajtorë përtej një dyshimi të arsyeshëm.
Politika e jashtme
Përfundimi i luftës në Ukrainë
Një nga premtimet më të guximshme të Trump ishte se ai mund t’i jepte fund luftës në Ukrainë brenda 24 orëve nga marrja e detyrës – ose edhe më parë.
“Kjo është një luftë që po vdes për ta zgjidhur. Unë do ta zgjidh përpara se të bëhem president, “tha Trump gjatë një debati në shtator me zëvendëspresidenten Kamala Harris në Filadelfia, ku ka thënë se mund t’i japë fund luftës midis Rusisë dhe Ukrainës në 24 orë. Unë e njoh shumë mirë [presidentin ukrainas Volodimir] Zelensky dhe e njoh shumë mirë [presidentin rus Vladimir] Putin. Unë kam një marrëdhënie të mirë dhe ata e respektojnë presidentin tuaj, në rregull, ata më respektojnë mua. Ata nuk e respektojnë Bidenin”, shtoi Trump.
Gjatë komenteve për shtypin në Mar-a-Lago në janar, Trump u pyet se kur planifikon të takohet me Putinin për të diskutuar një fund të luftës në Ukrainë. Trump tha se do të ishte e papërshtatshme të mbahej takimi përpara betimit të tij të 20 janarit.
Ekonomia
Vendosja e tarifave
Një javë pas zgjedhjes së tij, Trump premtoi se do të nënshkruante një urdhër ekzekutiv për të zbatuar një tarifë prej 25% për produktet e importuara nga Meksika dhe Kanadaja, dy nga partnerët më të mëdhenj tregtarë të Amerikës.
“Më 20 janar, si një nga shumë urdhrat e mi të parë Ekzekutiv, unë do të nënshkruaj të gjitha dokumentet e nevojshme për të ngarkuar Meksikën dhe Kanadanë një tarifë prej 25% për të gjitha produktet që vijnë në Shtetet e Bashkuara dhe kufijtë e saj qesharakë të hapur”, tha Trump në një postim në Truth social në 25 nëntor. Trump kishte propozuar më parë tarifa 10% në të gjithë kufirin, por komentet e tij të nëntorit për dy vendet kufitare të SHBA-së shkuan më tej. Gjatë fushatës së tij, Trump iu referua tarifave si “fjala më e bukur në të gjithë fjalorin e fjalëve”.
Ekonomistët kanë paralajmëruar se konsumatorët mund të mbajnë barrën e tarifave gjithëpërfshirëse, të cilat mund të çojnë në çmime më të larta. Kompanitë mund t’i përgjigjen tarifave duke blerë një produkt në SHBA. dhe jo nga një vend tjetër, ose mund të rrisin çmimet për konsumatorët për të kompensuar koston e tarifës. Alan Deardorff, një ekonomist në Universitetin e Miçiganit, kishte thënë më parë për se tarifat e Trump “janë si një taksë mbi shitjet, në kuptimin që konsumatorët kudo do të përfundojnë duke paguar”. Por ato janë me tepër një mjet presioni ekonomik për të dialoguar.
Do anulojë ‘mandatin’ e automjeteve elektrike
Në vitin 2021, Biden nënshkroi një urdhër që përcaktonte një objektiv mbarëkombëtar, duke synuar që 50% e makinave dhe kamionëve të rinj të shitur deri në vitin 2030 të kenë emetim zero. Në mars, Agjencia për Mbrojtjen e Mjedisit finalizoi kufijtë e emetimit të gazrave dhe automjetet elektrike pritej të ndihmonin në përmbushjen e qëllimeve. Kalifornia ka gjithashtu një ligj që dikton që të gjitha shitjet e makinave të reja në shtet të kenë emetim zero deri në vitin 2035. Trump i ka fshirë të gjitha me një furçë të gjerë, duke iu referuar atyre si “mandatet e automjeteve elektrike”, megjithëse askush nuk do t’i kërkohet të blejë një makinë . Në nëntor, në një ngjarje fushate në Hjuston, ai përsëriti premtimin e tij, duke thënë: “Ditën e parë që të marr detyrën, do të anuloj mandatin e Crooked Joe për automjetet elektrike”.
Shpo, shpo, shpo
Një nga premtimet më të shpeshta të Trump, i përsëritur pothuajse në çdo fjalim të fushatës, është angazhimi për të rritur shpimet e naftës në Shtetet e Bashkuara.
Në një intervistë në një Town hall me prezantuesin e Fox News, Sean Hannity në dhjetor, Trump tha se nuk do të ishte diktator “përveç ditës së parë”, duke sqaruar se ai synon ta përdorë atë autoritet për të “mbyllur kufirin” dhe “shpo, shpo, shpo. “Që në ditën e tij të parë në detyrë.” Trump ka pretenduar në mënyrë rutinore për rritjen e prodhimit të naftës në SHBA që do të reduktonte në mënyrë drastike kostot e energjisë. Muajin e kaluar, sekretarja e ardhshme e shtypit e Trump, Karoline Leavitt i tha Fox News se ai do të punonte për këtë brenda disa sekondash pasi të mbërrinte në Zyrën Ovale. Leavitt premtoi se administrata do të “përshpejtojë lejet për shpime dhe fracking në të gjithë vendin, në mënyrë që të mund të ulim menjëherë koston e jetesës”. Në vitin 2023, SHBA Prodhimi i energjisë tejkaloi konsumin me një sasi rekord, sipas Administrata e Informacionit të Energjisë të SHBA.
Automobila ‘Made in America’
Trump tha gjatë një mitingu në shtator se “një votë për Presidentin Trump do të thotë se e ardhmja e automobilave do të bëhet në Amerikë”. Ai parashikoi se industria e automobilave do të “ushqehej nga energjia amerikane”, “me burim nga furnizuesit amerikanë” dhe do të ndërtohej nga punëtorët amerikanë. Ai shtoi, “Do të ndodhë dhe ne do ta bëjmë që ditën e parë në detyrë.” Vitet e fundit, kompanitë e mëdha të automjeteve kanë pushuar nga puna mijëra punëtorë, megjithëse në janar, General Motors dhe Ford Motor raportuan shitjet e tyre më të mira të automjeteve vendase që nga viti 2019.
Të drejtat e transgjinorëve
Do të kufizojë pjesëmarrjen e tyre në sportet e femrave
Trump i është referuar vazhdimisht grave transgjinore si burra, duke u zotuar para mbështetësve të tij se do të sigurojë që gratë transgjinore të mos konkurrojnë më në sportet e femrave. Në një fjalim tetor në West Palm Beach, ai tha: “Unë do t’i mbaj burrat jashtë sporteve të grave, 100%, menjëherë, që ditën e parë”. Gjatë të njëjtit fjalim, ai u zotua të nënshkruajë një urdhër ekzekutiv që në ditën e tij të parë në detyrë për të shkurtuar fondet federale për shkollat “duke shtyrë teorinë kritike të racës, çmendurinë transgjinore dhe përmbajtje të tjera të papërshtatshme racore, seksuale ose politike për fëmijët tanë të bukur”.
Do ti japë fund praktikave të kujdesit për afirmimin e gjinisë
Trump gjithashtu është kritikuar shpesh kundër kujdesit për afirmimin e gjinisë, i cili mund të përfshijë terapinë hormonale. Gjatë administratës së Bidenit, Shtëpia e Bardhë ka ofruar burime dhe udhëzime për të siguruar akses dhe informacion rreth opsioneve të kujdesit. Trump tha në një video të postuar në faqen e tij të fushatës në shkurt. 1, 2023, se “në ditën e parë, unë do të revokojnë politikat mizore të Joe Biden mbi të ashtuquajturin “kujdes për afirmimin e gjinisë.
Veprimet e ndërmarra që ditën e parë nga një president kanë një domethënie të fortë simbolike dhe praktike. Ato tregojnë prioritetet dhe drejtimin politik të administratës së re, duke dërguar një mesazh të qartë si për qytetarët ashtu edhe për kundërshtarët politikë. Marrja e këtyre masave që në fillim pasqyron vendosmërinë për të përmbushur premtimet elektorale dhe për të vendosur një ton udhëheqjeje energjike.
Në rastin e Donald Trump, rifillimi i politikave të mëparshme, si ndërtimi i murit ose anulimi i urdhrave ekzekutivë të administratës së mëparshme, ka për qëllim të theksojë kthimin në vizionin e tij për “Amerika e Para”. Gjithashtu, këto veprime shërbejnë për të mobilizuar bazën e tij politike dhe për të treguar efektivitet që në fillim të mandatit, duke rritur presionin ndaj kundërshtarëve dhe duke krijuar një ndjenjë urgjence për ndryshime.