Prof.dr Skender ASANI/
Një thënie e lashtë shqiptare thotë: “Miku i mirë njihet në momentet e vështira”. Kjo urtësi reflekton thelbin e solidaritetit dhe humanizmit, veçanërisht kur vlerat kombëtare përballen me sfida ekzistenciale. Populli shqiptar, një nga popujt më të lashtë të Evropës, ka kaluar shekuj sfidash dhe përpjekjesh për mbijetesë. Nga antikiteti e deri në fund të shekullit XX, shqiptarët kanë qenë shpesh në shënjestër të pushtuesve, por miqësitë e sinqerta dhe përkushtimi i individëve të devotshëm kanë ndihmuar që e vërteta historike të bëhet e njohur dhe zëri i një populli të vuajtur të dëgjohet.
Në këtë kontekst, James Rubin u shfaq si një mik i heshtur, i përkushtuar ndaj kauzës shqiptare. Ai qëndroi pranë udhëheqësisë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në momentet më kritike të konfliktit, kur projekti i Millosheviqit kërcënonte ekzistencën e popullsisë shqiptare. Rubin udhëtoi direkt në Kosovë, ndërmjetësoi dhe sugjeroi strategji për sigurimin e civilëve dhe koordinimin me komunitetin ndërkombëtar. Pjesëmarrja e tij ishte një shprehje e rrallë e devotshmërisë, ku përveç detyrës diplomatike, ai shërbeu si mbështetje morale dhe strategjike për kauzën e lirisë.
Miqësia shqiptaro-amerikane u thellua në mënyrë të veçantë përmes angazhimit familjar të Rubin. Gjatë luftës së Kosovës në vitin 1999, ai, së bashku me gruan dhe motrën e tij, u përfshi fuqimisht në mbrojtjen e popullit shqiptar, duke përballuar sfida dhe situata të rrezikshme. Kur u ngritën dhomat e specializuara në Hagë dhe u përgatitën dëshmitë e sajuara kundër udhëheqësisë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Rubin veproi si mbrojtës i heshtur i së vërtetës. Ai përdori përvojën e tij të terrenit të vitit 1999 për të hedhur poshtë shpifjet e Serbisë dhe për të siguruar që drejtësia ndërkombëtare të mbështeste luftën e ligjshme të shqiptarëve për liri dhe mbrojtjen e pragut të shtëpisë. Ky angazhim familjar dhe profesional dëshmon se solidariteti i vërtetë shfaqet në momentet më të errëta dhe forcon miqësinë shqiptaro-amerikane në mënyrë të qëndrueshme.
Roli i Rubin nuk mund të kuptohej pa praninë e familjes së tij. Gruaja, Christiane Amanpour, korrespondente kryesore ndërkombëtare e CNN, raportoi drejtpërdrejt nga Beogradi, duke sjellë botës realitetin e përditshëm të luftës dhe pasojat për popullin shqiptar. Puna e saj siguroi që zëri i viktimave dhe përpjekjet e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës të mos mbeteshin të padëgjuara. Po ashtu, motra e James Rubin, Elizabet Rubin, realizoi një dokumentar të njohur për Kosovën, i nderuar me çmime të larta në Shtetet e Bashkuara, duke i dhënë një dimension të ri historisë dhe drejtësisë ndërkombëtare.
Dëshmia e Rubin në dhomat e specializuara të Hagës ndaj udhëheqësisë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës është një shembull i qartë i përkushtimit të tij ndaj së vërtetës. Ai prezantoi fakte të patundshme që çmontuan shpifjet dhe propagandat dashakeqe, duke vërtetuar natyrën e drejtë të luftës së popullit shqiptar për liri. Përpjekja e Ushtrisë Çlirimtare dhe e popullit shqiptar u përkrah nga Washingtoni, Brukseli, Londra, Parisi, Roma, Berlini dhe e gjithë bota liridashëse, duke dëshmuar një bashkëpunim global në mbrojtje të drejtësisë dhe dinjitetit njerëzor.
Kjo histori tregon se miqtë e vërtetë shfaqen kur errësira është më e thellë dhe sfidat duket se janë të pakapërcyeshme. James Rubin, Christiane Amanpour dhe Elizabet Rubin janë heronj të heshtur të popullit shqiptar, hijet që qëndrojnë pas vendimeve historike dhe strategjike, duke i dhënë zë së vërtetës dhe drejtësisë. Veprimet e tyre kanë ndihmuar një popull të përvuajtur të ruajë identitetin, dinjitetin dhe aspiratat për liri, duke lënë një trashëgimi që do të frymëzojë gjeneratat e ardhshme. Përmes dëshmisë dhe angazhimit të jashtëzakonshëm të James Rubin, miqësia historike me Shtetet e Bashkuara të Amerikës jo vetëm që fuqizohet, por shndërrohet në një lidhje jetike për mbrojtjen dhe të ardhmen e popullit shqiptar. Kjo miqësi duhet të kultivohet, të njihet dhe të vlerësohet si një pasuri strategjike dhe morale, sepse në të qëndron siguria, liria dhe shpresa e çdo shqiptari.