Më 6 Shkurt 1999, në Kështjellën Historike të Rambujesë pranë Parisit, filloi Konferenca Ndërkombëtare për Zgjidhjen e Krizës së Përshkallëzuar në Kosovë
Prof. Dr. Fejzulla Berisha
Më 6 shkurt 1999, në kështjellën historike të Rambujesë, pranë Parisit, u hap një konferencë ndërkombëtare për të adresuar krizën e përshkallëzuar në Kosovë. E organizuar nga Grupi i Kontaktit, që përfshinte Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Bashkimin Evropian, Rusinë dhe vende të tjera të rëndësishme, konferenca mblodhi përfaqësues të Republikës Federale të Jugosllavisë dhe delegacionin shqiptar të Kosovës. Ndërmjetësit kryesorë të bisedimeve ishin Christopher Hill nga SHBA, Boris Majorski nga Rusia dhe Wolfgang Petritsch nga BE-ja.
Konteksti Historik dhe Rrjedha e Ngjarjeve
Në vitet 1998-1999, Kosova ishte shndërruar në një fushëbetejë të ashpër mes Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) dhe forcave serbe. Përshkallëzimi i dhunës, sidomos pas masakrës së Reçakut më 15 janar 1999, ku u vranë 45 civilë shqiptarë, tronditi ndërkombëtarët dhe rriti presionin për një zgjidhje diplomatike. Konferenca e Rambujesë u pa si një mundësi për të arritur një marrëveshje paqësore dhe për të shmangur ndërhyrjen ushtarake.
Përbërja e Delegacioneve dhe Dinamika e Bisedimeve
Delegacioni i Kosovës përbëhej nga figura të shquara politike dhe ushtarake, si Hashim Thaçi, Ibrahim Rugova dhe Rexhep Qosja. Pavarësisht dallimeve ideologjike, ata paraqitën një qëndrim të bashkuar në negociata. Delegacioni jugosllav, i udhëhequr nga përfaqësues të regjimit të Sllobodan Millosheviqit, refuzoi çdo lloj autonomie për Kosovën, duke kundërshtuar edhe praninë ndërkombëtare.
Bisedimet u zhvilluan në dy raunde kryesore: i pari nga 6 deri më 23 shkurt dhe i dyti nga 15 deri më 19 mars 1999. Gjatë këtyre raundeve, u diskutua një propozim paqeje që parashikonte autonomi për Kosovën brenda Jugosllavisë, por delegacioni jugosllav e refuzoi marrëveshjen, duke kundërshtuar praninë e trupave të NATO-s.
Refuzimi i Marrëveshjes dhe Pasojat e Tij
Refuzimi i marrëveshjes nga ana e Jugosllavisë çoi në një krizë humanitare të rëndë. Spastrimet etnike, dëbimet masive dhe krimet kundër njerëzimit u përshkallëzuan, duke detyruar ndërhyrjen ndërkombëtare për të parandaluar një katastrofë më të madhe.
Ndërhyrja e NATO-s dhe Fundi i Luftës
Më 24 mars 1999, si përgjigje ndaj situatës, NATO filloi bombardimet ajrore ndaj caqeve ushtarake dhe infrastrukturës së Jugosllavisë. Fushata e bombardimeve, që zgjati 78 ditë, synonte të ndalonte spastrimin etnik dhe shtypjen e shqiptarëve të Kosovës. Më 10 qershor 1999, u arrit Marrëveshja e Kumanovës, e cila i dha fund bombardimeve dhe përcaktoi tërheqjen e forcave serbe nga Kosova.
Pas përfundimit të luftës, Kosova u vendos nën administratën e përkohshme të Kombeve të Bashkuara, sipas Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit. Gjatë kësaj periudhe, u ndërmorën përpjekje për ndërtimin e institucioneve demokratike dhe rinovimin e vendit. Këto përpjekje kulmuan më 17 shkurt 2008, me shpalljen e pavarësisë së Kosovës.
Reflektime dhe Mësime të Nxjerra
Konferenca e Rambujesë dhe ngjarjet pasuese ilustruan rëndësinë e diplomacisë ndërkombëtare dhe ndërhyrjes në raste të krizave të tilla. Pas periudhës së administratës ndërkombëtare, Kosova ka arritur të krijojë institucione demokratike dhe të bëhet anëtare e organizatave ndërkombëtare, si Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Banka Botërore.
Krijimi i Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK) në vitin 2009, një hap i rëndësishëm drejt ndërtimit të kapaciteteve të sigurisë vendore.
Anëtarësimi në organizata ndërkombëtare, duke forcuar pozitën e Kosovës në arenën globale.
Zhvillimi ekonomik dhe tërheqja e investimeve të huaja në sektorë të ndryshëm.
Kosova përfitoi nga ndërhyrja ndërkombëtare që çoi në çlirimin e saj, krijimin e institucioneve demokratike dhe njohjen ndërkombëtare si shtet i pavarur.
Rezultatet e Konferencës së Rambujesë për Kosovën
Konferenca e Rambujesë, e zhvilluar nga 6 shkurti deri më 23 mars 1999, pati një ndikim të rëndësishëm në zhvillimet e mëvonshme të Kosovës, megjithëse nuk arriti të sjellë një marrëveshje përfundimtare. Ja disa nga rezultatet kryesore të kësaj konference:
1. Marrëveshja e Parë e Paqes dhe Kushtet e Propozimit
Gjatë negociatave, u paraqit një propozim që synonte të jepte autonomi substanciale për Kosovën brenda Republikës Federale të Jugosllavisë. Ky propozim përfshinte garantimin e të drejtave të popullsisë shqiptare dhe një autonomi më të gjerë, si dhe praninë ndërkombëtare në territor.
Pjesë e marrëveshjes ishin edhe obligimet për krijimin e një administrate ndërkombëtare dhe praninë e trupave të NATO-s për të siguruar stabilitetin e vendit.
2. Refuzimi i Delegacionit Jugosllav
Delegacioni jugosllav, udhëhequr nga regjimi i Sllobodan Millosheviqit, refuzoi propozimin, veçanërisht për shkak të pranisë së trupave ndërkombëtare (NATO) në territorin e Kosovës. Ata ishin të papajtueshëm me çdo lloj autonomie të Kosovës, duke e konsideruar këtë një shkelje të sovranitetit të Jugosllavisë.
3. Përfundimi i Bisedimeve dhe Pasojat Humanitare
Refuzimi i marrëveshjes nga ana e Jugosllavisë çoi në vazhdimin e dhunës dhe represionit ndaj popullsisë shqiptare në Kosovë. Pas masakrës së Reçakut dhe akteve të tjera të dhunës, presioni ndërkombëtar u rrit dhe bëhej e qartë se një ndërhyrje ushtarake mund të ishte e pashmangshme.
4. Ndërhyrja e NATO-s dhe Ndryshimet e Rëndësishme
Më 24 mars 1999, pas dështimit të bisedimeve të Rambujesë, NATO filloi një fushatë bombardimesh ajrore kundër Jugosllavisë, e cila zgjati 78 ditë. Kjo fushatë synonte të ndalonte spastrimin etnik dhe të ndihmonte në çlirimin e Kosovës.
Ndërhyrja ushtarake ndërkombëtare çoi në fundin e regjimit të Millosheviqit në Kosovë dhe mundësoi vendosjen e administratës ndërkombëtare të Kombeve të Bashkuara (UNMIK) dhe forcave paqeruajtëse të KFOR-it në Kosovë.
5. Pasojat e Afatgjata për Kosovën
Pas ndërhyrjes dhe shpalljes së marrëveshjes së Kumanovës në qershor 1999, Kosova u vendos nën administratën ndërkombëtare të Kombeve të Bashkuara, që mbajti rendin dhe sigurinë në vend derisa vendi filloi procesin e ndërtimit të institucioneve demokratike.
Konferenca e Rambujesë, ndonëse nuk arriti një zgjidhje të menjëhershme, krijoi një kornizë për ndërhyrjen ndërkombëtare dhe shpalli nevojën për një zgjidhje paqësore të krizës, që më vonë çoi në shpalljen e pavarësisë së Kosovës më 17 shkurt 2008.
Edhe pse Konferenca e Rambujesë nuk arriti të realizonte një marrëveshje të qëndrueshme mes palëve, ajo shpalli nevojën për ndërhyrje ndërkombëtare dhe krijoi një mundësi për mbrojtjen e popullsisë shqiptare të Kosovës nga dhuna dhe spastrimi etnik.