Prof.Dr.Sadik HAXHIU/
1. Vepra dhe rëndësia e saj akademike
Vepra “Leksikoni i së drejtës publike” e Prof. Dr. Fejzulla Berishës konsolidon një kontribut paradigmik në fushën e shkencave juridike shqiptare, duke integruar qasje konceptuale, metodologjike dhe krahasimore në një trajtim të unifikuar të nocioneve dhe instituteve të së drejtës publike. Ky leksikon tejkalon nivelin e një thjesht pasqyrimi terminologjik; ai përfaqëson një konstrukt të sofistikuar akademik, i cili shërben si instrument referues për studentë, akademikë, profesionistë të administratës publike dhe praktikues të së drejtës në përgjithësi.
Në një peizazh ku literatura juridike shqipe ka qenë shpesh e fragmentuar dhe pa konsistencë, vepra e Prof. Berishës plotëson një boshllëk afatgjatë, duke vendosur standarde të reja për klasifikimin, interpretimin dhe analizën e nocioneve juridike. Struktura e saj logjike, qasja metodologjike dhe funksioni dyfishtë – normativ dhe didaktik – e bëjnë këtë leksikon një instrument të domosdoshëm për avancimin e njohurive shkencore dhe praktikën juridike.
2. Profili akademik i autorit
Prof. Dr. Fejzulla Berisha është një autoritet i konsoliduar në fushën e së drejtës kushtetuese, administrative dhe publike. Ekspertiza e tij akademike, e kombinuar me një përvojë të gjatë pedagogjike dhe hulumtuese, reflektohet qartë në këtë veprimtari. Ai demonstron aftësi të veçanta për të ndërtuar diskurs shkencor mbi bazën e doktrinës juridike kombëtare dhe ndërkombëtare, duke integruar perspektivat evropiane, rajonale dhe komparative. Ky profil akademik e shpjegon edhe fuqinë e leksikonit për t’u bërë një referencë standarde për aktorët e së drejtës publike në të gjitha nivelet.
3. Struktura dhe organizimi i leksikonit
Leksikoni është i ndarë në tri shtylla kryesore, të konceptuara sipas logjikës shkencore dhe strukturës funksionale të disiplinës:
Hyrje në të drejtën publike – ofron një bazament historik dhe teorik, duke trajtuar zhvillimin e teorisë së shtetit dhe të drejtës publike në një kontekst kombëtar dhe ndërkombëtar.
E drejta kushtetuese – ndërtuar mbi parimet themelore të rendit juridik, duke përfshirë ndarjen dhe balancimin e pushteteve, të drejtat dhe liritë themelore, dhe mekanizmat kushtetues për mbrojtjen e rendit demokratik.
E drejta administrative dhe administrata publike – një analizë e detajuar e institucionit më kompleks të së drejtës publike, duke përfshirë aktin administrativ, procedurat, efektet juridike, kompetencat, përgjegjësinë dhe kontrollin institucional.
Struktura alfabetike dhe tematike e bën veprën të aksesueshme për përdorim didaktik, profesional dhe hulumtues, duke e shndërruar në një instrument mësimor dhe referues praktik me standarde ndërkombëtare.
4. Qasja metodologjike
Një nga veçoritë më të spikatura të veprës është qasja ndërdisiplinore dhe krahasimore. Prof. Berisha integron analizën historike, teorike dhe praktike, duke pasuruar leksikonin me reflektime mbi funksionimin real të institucioneve publike. Krahasimi i modeleve të administratës publike dhe i sistemeve juridike në Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut i jep vepërs një dimension rajonal dhe ndërkombëtar.
Metodologjia e përdorur shtrihet përtej përkufizimeve: ajo përfshin analiza kritike, interpretim sistematik dhe reflektime mbi zbatimin praktik të normave, duke krijuar kështu një urë midis teorisë akademike dhe praktikës profesionale. Kjo qasje i jep leksikonit vlerë të dyfishtë: teorike dhe aplikative, duke e bërë atë një instrument të pazëvendësueshëm për studime krahasimore dhe hulumtime të avancuara.
5. Trajtimi i nocioneve kyçe
Leksikoni trajton në mënyrë të detajuar nocionet më themelore të së drejtës publike, përfshirë:Shtetin dhe sovranitetin;Kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë;Legjitimitetin e pushtetit;Ndarjen dhe balancimin e pushteteve;Decentralizimin dhe kontrollin institucional;Mbikëqyrjen administrative dhe përgjegjësinë juridike dhe politike;Institucionet kyçe të administratës publike.
Pjesa mbi aktin administrativ është veçanërisht e avancuar, ku trajtohen kompetencat, procedurat, format, efektet juridike dhe mekanizmat e mbrojtjes ligjore. Analiza e parimeve themelore të administratës publike – kushtetutshmëria, ligjshmëria, proporcionaliteti, barazia, transparenca dhe mosdiskriminimi – e lidh teorinë me praktikat evropiane dhe standardet e qeverisjes së mirë.
6. Bazamenti shkencor dhe referencat
Bibliografia e leksikonit është e pasur dhe e përditësuar, duke përfshirë literaturë juridike vendore, ndërkombëtare dhe jurisprudencë bashkëkohore. Autori ndërthur traditat juridike franceze dhe gjermane me praktikat evropiane dhe ndërkombëtare, duke e pozicionuar terminologjinë juridike shqiptare në një kontekst modern dhe krahasues. Kjo e bën veprën një burim të çmuar për studime krahasimore, analiza doktrinare dhe hulumtime shkencore të avancuara.
7. Kontributi shkencor
Një nga meritat më të spikatura është aftësia e autorit për të ruajtur ekuilibrin midis përkufizimit terminologjik dhe analizës kritike. Terminologjia është e qartë, e saktë dhe e aplikueshme, duke e bërë veprën të aksesueshme për studentët dhe të vlefshme për akademikët dhe profesionistët e avancuar.
Leksikoni konsolidon dhe standardizon terminologjinë e së drejtës publike, duke krijuar një pikë referimi të qëndrueshme për studentë, akademikë, juristë, ligjvënës dhe profesionistë të administratës publike. Ai ka jetëgjatësi akademike dhe ndikim të drejtpërdrejtë në arsimin juridik, konsolidimin e shtetit të së drejtës dhe avancimin e praktikës profesionale. Ribotimi dhe përditësimi periodik i leksikonit do të ishte i domosdoshëm për të reflektuar zhvillimet e vazhdueshme doktrinare, juridike dhe institucionale.
8. “Leksikoni i së drejtës publike – Nocione dhe institute të së drejtës publike” përfaqëson një vepër themelore dhe paradigmike në shkencën juridike shqiptare. Ajo vendos standarde të reja në trajtimin e së drejtës publike dhe shërben si një instrument akademik dhe profesional jashtëzakonisht i fuqishëm. Leksikoni konsolidohet si një udhërrëfyes i qëndrueshëm për brezat e rinj të juristëve dhe një burim të pazëvendësueshëm për zhvillimin e teorisë dhe praktikës së së drejtës publike, duke reflektuar gjithashtu perspektivat më të avancuara krahasimore dhe ndërkombëtare.