Albert Vataj/
Sot, më 22 tetor, përkujtojmë ndarjen nga jeta të Mbretëreshës Geraldinë, një gruaje fisnike që u bë pjesë e historisë shqiptare jo vetëm si bashkëshorte e Mbretit Zog I, por si simbol i mirësisë, elegancës dhe përkushtimit ndaj njeriut. Një “Trëndafil i Bardhë”, siç e quajti populli, që rrezatoi butësi, dinjitet dhe dashuri në një kohë trazirash të mëdha.
Geraldina Apponyi de Nagyappony lindi më 6 gusht 1915 në Budapest, në një familje aristokratike hungareze, të njohur për traditat e saj kulturore dhe humane. E edukuar në frymën e humanizmit dhe të dashurisë për artin e jetën, ajo do të gjente në Shqipëri, vendin e vogël e krenar të Ballkanit, një mision jetësor dhe një dashuri të madhe – Mbretin Zog I.
Martesa e tyre më 27 prill 1938, në Tiranë, u përjetua si një ngjarje e jashtëzakonshme kombëtare. Veshur me elegancën që i buronte natyrshëm, ajo solli në oborrin mbretëror shqiptar frymën evropiane, kulturën dhe hijeshinë e një zonje të vërtetë. Vetëm një vit më pas, më 5 prill 1939, ajo lindi djalin e tyre të vetëm, Princin Leka I, simbol i vazhdimësisë së fronit mbretëror, në një kohë kur hije të zeza pushtimi po binin mbi Shqipërinë.
Pas pushtimit italian, Mbretëresha Geraldinë dhe familja mbretërore u detyruan të largoheshin nga atdheu. Mërgimi i gjatë i çoi në Egjipt, Francë e deri në Afrikën e Jugut, por në asnjë moment ajo nuk e humbi lidhjen shpirtërore me Shqipërinë, që e quante “vendin tim të dytë dhe të zemrës”. Ajo do të kthehej në atdhe vetëm në fund të jetës, në vitin 2002, për të prekur sërish tokën shqiptare, ku edhe mbylli sytë përgjithmonë, më 22 tetor të atij viti.
Gjatë qëndrimit të saj të shkurtër në Shqipëri si Mbretëreshë, Geraldina e bëri detyrë të zemrës kujdesin për të varfrit, të sëmurët, gratë dhe fëmijët. Ajo ishte një prani e përulur dhe aktive në spitalet, azilet dhe jetimoret e kryeqytetit, ku ndihma e saj nuk ishte vetëm simbolike, por thellësisht praktike e njerëzore. Vizitat e saj ishin “vizita pune”, ku Mbretëresha donte të kuptonte realitetin e vërtetë të popullit që kishte zgjedhur ta quante të vetin.
Falë iniciativës dhe përkushtimit të saj, u ngrit dhe u vu në funksion Spitali Ushtarak i Tiranës, për të cilin ajo solli mjekë dhe pajisje nga Austria. Po ashtu, nën kujdesin e saj u hap materniteti i parë shqiptar dhe u gjallërua veprimtaria e Kryqit të Kuq Shqiptar, duke e bërë atë një institucion funksional dhe me ndikim në ndihmën humanitare. Me mbështetjen e saj nisi edhe transmetimi i parë radiofonik në Radio Tirana, një hap i rëndësishëm në emancipimin e jetës publike shqiptare.
Mbretëresha Geraldinë besonte se emancipimi i shoqërisë shqiptare duhej të niste nga gruaja dhe nga fshati. Ajo u përpoq të frymëzonte gratë shqiptare për arsimim, pjesëmarrje shoqërore dhe dinjitet, duke parë në to themelin e një kombi të qytetëruar. Brenda pallatit, ajo mbeti një nënë e përkushtuar dhe një bashkëshorte e përmbajtur, e vetëdijshme se roli i saj kishte më shumë të bënte me shërbimin sesa me pushtetin.
Figura e Mbretëreshës Geraldinë mbetet një nga më të ndritshmet në historinë e monarkisë shqiptare – një grua që e jetoi mbretërinë e saj si mision shpirtëror dhe që la pas një kujtim të bardhë, si petalet e trëndafilit që mbante emrin e saj.
Në përvjetorin e ndarjes së saj nga jeta, kujtojmë me mirënjohje dhe respekt Mbretëreshën e Shqiptarëve – fisniken që e deshi këtë vend me shpirtin e një nëne dhe me madhështinë e një mbretëreshe.