Emigracion – Dielli

TË ARRITURAT E AMBASADORËVE TË KULTURËS, GJUHËS DHE TRADITËS SHQIPTARE NË SKANDINAVI NUK KANË TË NDALURA

August 15, 2022 by s p

Sokol Demaku/

Siujdhesën Skandinave këto ditë e ka përfshi vala e vapës ku temperatura në termometor sot në Parkun e qytetit Borås në shkallën e termometrit tregonte se temperatura ka arritur në gradën 31 të Celsiusit, por si për cudi të rinj dhe të reja nga kombe dhe kombërsi të ndryshme të cilët jetojnë dhe veprojnbë në këtë qytet madhështor, në qytetin ku ka lindur indsutri e textilit dhe Tregëtia me postë, sot edhe pse e shtunë, ditë pushimi ishte Festë madheshtore e Kulturës në këtë valë vape tropikale, por e përballueshme për aktorët e manifestimit kulturor ”Boråsi im”.

Në mesim e shumë shoqatave pjesemarrëse në manifesitmin kulturor ”Borås im” ishte edhe Ambasadorja e kulturës shqiptare Qendra Kulturore Shqiptare ”Migjeni” në mërgatë me anëtarët e saj të palodhshëm në ruajtjen dhe prezentimin e gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në mërgatë.

Që në fillim, respektivisht nga ora 13:00 të rinj dhe të reja me veshje kombetare shqiptare, prezentuan veshjet tradicionale shqiptare nga krahina të ndryshme të vendlindjes, cka u priten me duartrokitje frenetike nga publiku i prnaishëm në Parkune qytetit Borås. Skena e madhe e Parkut të qytetit jehoi nga vallja shqipe dhe me parë me defilimin e vajzave dhe djemve shqiptar në veshjte tradicionale shqiptare. Ishte kënaqesi e vertetë një prezentim aq dinjitoz i këtyre amatarëve të kësaj Qendre simbol i kulturës dhe traditës shqiptare në Skandinavi.

Qendra Kulkturore Shqiptare ”Migjeni”në këtë event organizua nga ana e Qyeteti Borås u paraqitë me dy grupet e saja aktive në jetën kulturore këtu, me anëtaret e Ansamblit të vallëve nën udhehqjen e Anxhela Zisos pra me revy mode, e pas dreke nga ora 16:00 ishin në poet tashmë të talentuar të varguit në shqip e suedisht nën udhehqjen e poeti dhe gazetarit të talentuar Redaktorit të Radios në shqiup me seli në qytetin Borås, Radi dituria, mjeshtrit të fjalës Bahtir Latifi dhe anëtarëve tjerë poet si Gladiola Jorbus, Vjollca Nord, Adem Pllavci, Anxhela Ziso dhe Sokol Demaku, porzi të cilat u priten me duartrokitje dhe ovacione nga pubkliku i pranishëm në Parkun e qytetit Borås.

Një prezentim i denjë i kulturës, gjuhës, tadites dhe veshjes shqiptare në Festivalin kulturorë “Borås i im” në qytetin Borås të Suedisë nga ana e anëtareve të Qendres Kulturore Shqiptare Migjeni në datë 13 gusht 2022

Me të vertetë paskan pasur të drejtë ata që i kanë quajtur këta punëtor të vyer kulturor Ambasador të kulturës shqiptare në botë.

Ju lumtë të gjithëve për një paraqitje madhështore të kulturës shqiptare!

QEVERIA NË MES TË VOTËBESIMIT DHE ZGJEDHJEVE TË PARAKOHSHME PARLAMENTARE

August 13, 2022 by s p

Nënshkrimi i marrëveshjës me Kishën Ortodokse Serbe nga ana Qeverisë së Mali të Zi nxiti nënshkrimin e mocionit të votëbesimit nga 36 deputetë, çështje e cila do të trajtohet ne mbledhjen e parlamentit me 19 gusht, por në sajë të rrethanave të kriuara janë të gjitha gjasat që kjo qeveri të vazhdojë me ndonjë formatizim tjetër, ndërsa me e udhës ka qenë të kërkohet shpërndarja e kuvendit dhe të shkohet në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të cilat sipas të gjitha gjasave do të mbahen deri në fund të vitit.

Nail Draga

Pas miratimit të marrëveshjes me 8 korrik në mes Qeverisë së Malit të Zi me Kishën Ortodokse Serbe(KOS), në sajë të kritikave nga ana e subjekteve politike malazeze dhe shoqëria civile opinioni me të drejtë ka pritur që kjo marrëveshjeje do të pësoj ndryshime tekstuale, që do të ishte e pranueshme për oponentët e saj. Por një tentim i tillë ishte i kotë, sepse me 3 gusht në vila Gorica në Podgoricë pa praninë e mediave u nënshkru marrëveshje nga kryeministri i Malit të Zi, D.Abazoviqi dhe partiarkut Porfirije nga KOS.

Një veprim i tillë ka irituar opinion promalazias, duke e vlerësuar ate si sulm ndaj shtetit dhe pavarësisë së Malit të Zi, ndërsa e kundërta ishte të opinioni proserb, duke qënë lajmi i ditës jo vetëm në vend por edhe në regjion.

Në sajë rrethanave të tilla disa orë pasi u publiku lajmi i nënshkrimit të kësaj marrëveshjeje, nga partia e DPS-it aktivizuan nënshkrimin e tekstit të mocionit të votëbesimit të Qeverisë, kërkesë të cilën me 36 nënshkrime e kanë mbeshtetur deputet nga pesë parti politike (PDS, PSD, SD,PL, UDSH) dhe e dorëzuan në sekretarinë e parlamentit, e cila do të trajtohet me datën 19 gusht në parlamentin e Malin të Zi.

Duhet theksuar se nga ana e PDS-it më herët e kanë paralajmëruar kryeministrin D.Abazoviq se nëse do ta nënshkruajë marrëveshjen me KOS-in pa ndryshimet tekstuale, do ta inicojnë mocionin për shkarkimin e tij.

Votëbesimi i qeverisë apo zgjedhje parlamentare

Duke marrë parasysh se për realizimin e këtij mocioni inicuesëve iu duhen 41 vota, në pyetje janë edhe 5 vota të cilat për momentin mungojnë, por në ditët në vijim do të shohim se a do të realizohet një objektiv i tillë, apo do të kemi dështimin e saj.

Në këtë drejtim pritet që të zhvillohen bisedime në mes pozitës(PDS) si inicuese e mocionit dhe opozitës(Fronti Demokratik e Demoktarëve) nëse do të mbeshtetet një nismë e tillë. Deri në këtë moment nuk ka ndonjë mbeshtetje për rrëzimin e qeverisë nga ana e tyre, por për riformatizim të saj sipas zgjedhjeve të 30 gushtit 2020, janë deklaruar qartë nga ana e Frontit demokratik. Nga ana tjetër Demokratët ende hezitojnë si duket deri në momentin e fundit, sepse ata kalkulojnë për interesat e tyre partiake, për të përfituar maksimalisht nga momenti i kriuar.

Por, nëse ndodhë rënia e qeverisë kryetarja e parlamentit në sajë të rregullorës është e obliguar të njoftojë presidentin e shtetit i cili më pas e ka obligim kushtetues për të shpallur zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Andaj, data e 19 gushtit pritet me kureshtje nga qytetarët, sepse kemi të bëjmë me krizë qeveritare e parlamentare në Mal të Zi.

Zgjedhjet lokale dhe çështja e Zetës

Ndonëse zgjedhjet lokale në disa komuna të Malit të Zi është dashur të mbahen në muajin maj dhe më pas me kërkesë së presidentit janë shtyer dhe parlamenti ka vendosur të mbahën me 23 tetor të këtij viti. Fjala është për 13 komuna ku më e rëndësishmja është ajo e Podgoricës, përkatësisht e kryeqitetit të vendit.

Në sajë analizave të zgjedhjeve të fundit del qartë se ekzitojnë gjasat që të ndryshojë struktura e pushtetit në Podgoricë, që udhëhiqet nga PDS e M.Gjukanoviqit. Sepse janë pikërisht zgjedhjet parlamentare të mbajtura me 30 gusht 2020 që dëshmojnë se partia e PDS-it nuk ka me shumicën siç e kanë pasur vite më radhë. Andaj duke kuptuar rrethanat aktuale, nga ana e PDS-it kanë inicuar që Zeta(komunë urbane) e cila është në kuadër të komunës së Podgoricës të pavarësohet, sepse me votuesit e saj do të jenë vendimtarë për pushtetin e ardhshëm në kryeqytet.

Andaj nga një kalkulim i thjeshtë nëse miratohet një vendim i tillë në parlament me 16 gusht që Zeta të shpallet komunë e pavarur, do të ishte në favor të pushtetit aktual në Podgoricë(PDS). Nuk ka dilemë se kemi të bëjmë me çështje ekskluzive politike, sepse propozohet të jetë e pavarur nga ata(PDS) të cilët më herët vazhdimisht e kanë penguar një iniciativë të tillë.

Por, pikërisht në lidhje me këtë çështje qytetarët e Zetës kanë organizuar takime protestuese duke refuzuar këtë model të komunës, madje edhe duke bllokuar qarkullimin e trafikut rrugor, sepse si e tillë është e mangët dhe nuk është në favor të qytetarëve. Andaj mbetet për të parë se ky propozim a do të ketë votat e mjaftueshme nga shumica aktuale parlamentare për të kaluar ndryshimi në ligjin për organizimin territorial, sidomos tash kur është kërkuar mocioni për rënien e qeverisë.

Riformatimi i qeverisë deri në zgjedhje

Java e ardhme do të jetë vendimtare për skenën politike në Mal të Zi duke filluar me ndryshimet në ligjin për organizimin territorial dhe me pas me votimin për mocionin ndaj qeverisë. Duke marrë parasysh se nga zgjedhjet parlamentare të mbajtura me 30 gusht 2020, janë formuar dy qeveri, do të ishte e tepërt për të tentuar të formohet qeveria e tretë.

Në sajë të rrethanave të kriuara ka varianta të ndryshme të vazhdimit të kësaj qeverie, por për momentin mendoj se më lehtë mund të realizohet riformatimi i saj, duke kooptuar në qeveri nga ish shumica parlamentare (Demokratët dhe Fronti demokratik) me mandat të kufizuar deri në zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Një qeveri e tillë do të kishte statusin e qeverisë teknike që do të përgatiste zgjedhjet parlamentare.

Ndërsa me e udhës në respekt të demokracisë pluraliste do të ishte që me 19 gusht jo të votohet votëbesimi i qeverisë, por të votohet për shpërndarjen e kuvendit dhe vendi të shkojë në zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Një veprim i tillë do të ishte në favor të konsolidimit të skenës politike, ndërsa çdo tentim për të shtyrë zgjedhjet parlamentare do të dëshmojë jo seriozitetin e subjekteve politike për tu ballafaquar realitetin politik e shoqëror në këtë mjedis.

KOSOVA DHE AMERIKA NË MES TË NJË MIQËSIE TË VJETËR DHE NJË KAPITULLI TË RI

August 2, 2022 by s p

Shkruan Mehmet PRISHTINA/

Valixhja diplomatike e krerëve shtetërorë Osmani e Kurti pas kthimit nga Washingtoni, kësaj radhe mund të peshojë pak më tepër , kurse efektet e saj mund të ndjehen në dy drejtime -njëri është fuqizimi i pavarësisë energjetike të Kosovës, do të thotë, më pak energji nga Serbia – dhe drejtimi tjetër, mbështetje politike për anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare. Kosova në hartën e globit është një pike mikroskopike, por në fokusin e politikës së jashtme amerikane vendi ynë ndodhet në një dioptri të zmadhuar.
Për Kryeministrin Albin Kurti mund të jetë një kapitull i ri marrëdhënia e Kosovës me SHBA-të, siç e tha edhe ai vetë, sidomos pas takimit me Sekretarin shtetëror, Antony Blinken, por shqiptarët kanë një miqësi më të hershme. Kjo dëshmohet edhe në bazë të një ankete të realizuar së fundmi nga agjencia prestigjioze për hulumtimin e opinionit publik GALUP, sipas së cilës 82% e shqiptarëve janë dakord me lidershipin amerikan, dhe për rrjedhojë Shqipëria dhe shqiptarët janë populli më pro-amerikan mes shteteve anëtare të NATO-s.
Në emër të kësaj miqësie janë ndërtuar edhe raportet e ndërsjella dhe janë konfiguruar pozicionet në favor të zgjidhjeve që kanë rezultuar në pavarësimin e shtetit të Kosovës.
Por, referuar edhe burimeve diplomatike në të cilat thirren disa media në rajon, mund të thuhet se rezultatet e kësaj vizite të Presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani dhe Kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, mund të ndjehen në dy drejtime -njëri është fuqizimi i pavarësisë energjetike të Kosovës, do të thotë, më pak energji nga Serbia – dhe drejtimi tjetër, mbështetje politike për anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare.
Gjithsesi, valixhja diplomatike e krerëve shtetërorë Osmani e Kurti pas kthimit nga Washingtoni, kësaj radhe mund të peshojë pak më tepër, si në aspektin e porosive që ata morën nga Amerika, ashtu edhe në aspektin e përmbajtjes substanciale, që kësaj radhe kishte të bënte me nënshkrimin e Marrëveshjes me MCC-në.
Buzëqeshja e delegacionit kosovar atë ditë kur zbritën në aeroportin ndërkombëtar të Kosovës, kishte kuptim për disa arsye, por ajo që është më e rëndësishme ka të bëjë me faktin se pozicioni i Kosovës në politikat e jashtme amerikane mbetet prioritet i palëkundur dhe se udhëheqja e re kosovare, edhe përkundër dilemave në opinionin publik, megjithatë gëzon mbështetje të pakursyer nga ana e administratës së Joe Biden.

“Kosova është një partner i palëkundur i Shteteve të Bashkuara dhe mendoj se siç e dini të gjithë, ka një histori të gjatë dhe të fortë mes nesh, veçanërisht me Presidentin Biden, i cili ju dërgon përshëndetjet e tij të ngrohta për të dy”, tha sekretari Blinken në takim me Osmanin dhe Kurtin. Për ta përforcuar këtë qëndrim, Blinken pas takimit ka shkruar në Twiter: “Jemi duke punuar së bashku për të përcaktuar disa çështje që janë të rëndësishme për SHBA-në dhe shtetin tuaj”, duke shtuar se me presidenten e Kosovës, Vjosa Osmani, dhe kryeministrin, Albin Kurti, “kanë diskutuar edhe për çështjet kritike të sigurisë rajonale”, por nuk ka dhënë më shumë detaje.

Kosova në hartën e globit është një pike mikroskopike, por në fokusin e politikës së jashtme amerikane vendi ynë ndodhet në një dioptri të zmadhuar. Këtë e konfirmoi edhe zëdhënësi i Departamentit të Shtetit, Ned Price, i cili tha se gjatë takimit, sekretari shtetëror i SHBA-së, Blinken, ka potencuar partneritetin e qendrueshëm midis Shteteve të Bashkuara dhe Kosovës, me ç’rast ai ka falenderuar dy udhëheqësit kosovarë për mbështetjen e tyre për Ukrainën dhe pritjen e afganëve që u larguan nga vendi i tyre pas ardhjes në pushtet të Talebanëve.
“Ata diskutuan për rëndësinë e dialogut të lehtësuar nga Bashkimi Evropian për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë, me qëllim njohjen reciproke, në rrugën drejt integrimeve euroatlantike”, tha zëdhënësi Price.
Atmosfera që mbretëroi në zyrat e State Departamentit Amerikan, atë ditë kur po qëndronin udhëheqësit nga Kosova, ishte një konfirmim praktik për miqësinë tradicionale shqiptaro-amerikane. Ishte vetë Presidentja Vjosa Osmani ajo e cila nuk e fshehu entuziasmin nga takimi me shefin e diplomacisë amerikane, duke nënvizuar se takimi me Blinken “ishte i shkëlqyeshëm”, dhe , sipas saj, edhe një herë u konfirmua që “Kosova nuk ka mik më të madh e më të mirë se sa SHBA-në”.
Presidentja Osmani dha edhe hollësi të tjera nga takimi me Antony Blinken, që në të ardhmen mund të jenë edhe pikat orientuese të një udhërrëfimi për politikën e Kosovës.
“Biseduam për fuqizimin e subjektivitetit të Kosovës në arenën ndërkombëtare, nevojën e Kosovës që të jetë anëtare e NATO-s, si dhe për rolin konstruktiv të Kosovës në dialogun me Serbinë”, tha Osmani.
Sa i përket dialogut me Serbinë, presidentja Osmani tha se në takim me Blinken, “kanë biseduar në detaje për disa nga marrëveshjet e arritura në kuadër të këtij procesi, siç është ajo e energjisë”, dhe shtoi se “administrata e SHBA-së ka qenë e qartë që procesi i dialogut të përqendrohet në njohje reciproke, gjë që është konfirmuar edhe sot gjatë këtij takimi”. Por, duke qenë miqë dhe aleat besnik, Kosova dhe SHBA ndajnë edhe shqetësimet e përbashkëta sa i përket kërcënimeve destabilizuese në Ballkan dhe më gjerë. Një prej atyre shqetësimeve , sipas Presidentes Osmani, që është ngritur në takim me Antony Blinken, “ishte edhe roli që ka Rusia në destabilizimin Ballkanit Perëndimor”.
“Sekretari Blinken, njësoj sikurse presidenti Biden, e njohin shumë mirë këtë histori të intencave ruse në rajonin tonë dhe në asnjë moment nuk e largojnë vëmendjen e tyre, gjë që na konfirmuan edhe sot, në mënyrë që bashkërisht të punojmë që t’i ndalim këto tendenca për destabilizim në rajonin tonë”, tha Osmani.
Për të kuptuar më mirë rolin që ka Amerika në shtrirjen e ndikimit të saj në rajon, shikuar nga prizmi i vizitës së fundit të krerëve shtetëror të Kosovës në Washington, mjafton të lexohen analizat që botohen në shtypin e Beogradit, e të cilat mbështeten edhe në burime të huaja diplomatike.
“Shtetet e Bashkuara të Amerikës zgjodhën një moment të tillë për këtë vizitë duke e pasur në mend nevojën për të konfirmuar prezencën e tyre në rajon, tani që përflitet për rreziqe sigurie në rajon si pasojë e ndikimit rus në pjesë të Ballkanit Perëndimor – veçanërisht në Serbi, e cila dukshëm po vonohet ose s’është e gatshme të rreshtohet drejt politikave perëndimore në lidhje me konfliktin në Ukrainë dhe sanksionet ndaj Rusisë; dhe kjo është më e rëndësishmja se pse ShBA-ja të forcojë edhe më shumë bashkëpunimin me Kosovën”.
Kështu e kanë shpjeguar burimet diplomatike të gazetës serbe “Danas” takimin e krerëve shtetëror kosovarë në Departamentin amerikan të Shtetit, duke e quajtur atë “përtej nënshkrimit të marrëveshjes për energji”, por si “forcim të lidhjeve të Shteteve të Bashkuara të Amerikës me Kosovën”.
Ekonomia e Kosovës po kalon nëpër sfida të shumta, sidomos pas krizës në Ukrainë, si pasojë e invazionit rus, ku pasojat e kësaj krize po reflektohen edhe jashtë zonës së konfliktit. Kjo ka qenë edhe arsyeja që kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, takimin me ministrin e Jashtëm Blinken e ka shfrytëzuar për të kërkuar më shumë investime amerikane në Kosovë dhe rritje të shkëmbimeve tregtare midis dy vendeve.
Zatën edhe qëllimi kryesor i vizitës së Presidentes Kosovës, Vjosa Osmani, dhe Kryeministrit Albin Kurti, në SHBA ishte që të marrin pjesë në ceremoninë e nënshkrimit të marrëveshjes për Programin Kompakt me Korporatën Sfidat e Mijëvjeçarit, një projekt ky që kap vlerën e 236.7 milionë dollarëve. Kjo ndihmë e SHBA-së ka për qëllim “forcimin e sektorit të energjisë në Kosovë dhe fuqizimin e përfshirjes së grave në këtë fushë”.
Në emër të Kosovës, firmën në marrëveshje e ka hedhur ministrja e Ekonomisë, Artane Rizvanolli, ndërsa nga pala amerikane, nënshkruese ishte Alice Albright, udhëheqëse e MCC-së dhe vajza e ish-sekretares Medeline Albright.
Por, gjithsesi kjo vizitë e rëndësishme e krerëve shtetërorë të Kosovës në Washington shpërfaqi edhe njëherë intencën që politika jonë e jashtme ka nevojë për një koordinim më të ngeshur me Amerikën. Kjo edhe për faktin se, sado që Kryeministri Kurti ka një pikëpamje krejt tjetër, megjithatë procesi i shtetndërtimit të Kosovës ende po varet nga disa sfida të jashtme, sidomos nga mospërmbyllja e problemeve me Serbinë.
“Rreth 80% të vëllmit kohor të atij takimit ka pasur të bëjë me raportet bilaterale Kosovë – Amerikë dhe kontekstin ndërkombëtar. ShBA-ja e njeh Kosovën siç i ka shpallur kufijtë. Shtet i pavarur dhe sovran. Raportet tona me Serbinë nuk janë normale dhe duhet t’i normalizojmë. Si duket, për formulën e normalizimit të raporteve me Serbinë, pajtohemi me Amerikën. Është marrëveshje e obligueshme për normalizim të raporteve me njohje reciproke. Është përmendur Manastiri i Deçanit. Por 80% kemi folur për kontesktin ndërkombëtar të Kosovës”, tha Kurti.
A mundet Kosova të zhvillohet së brendshmi, duke mbajtur qafën varur nga gurët e rëndë të moszgjidhjes së problemeve me Serbinë?
Apo ndoshta lidershipi kosovar duhet të angazhohet në të dy “fronte” paralele, duke aktivizuar, në njërën anë, potencialin e brendshëm njerëzor e natyror në nxitjen e ritmeve zhvillimore të vendit dhe, në anën tjetër, duke imponuar një kreativitet më të madh politik e diplomatik, dhe në koordinim të plotë me Washingtonin e Brukselin, në përmbylljen pa hezitim të procesit negocues me Serbinë.

Gjuha latine, një domosdoshmëri në rritje për akademinë shqiptare

July 28, 2022 by s p

Nga Zhensila Xhelilaj/

Gjuha latine, ndonëse një gjuhë e vjetër, ende vazhdon të ketë peshën e vet në kurrikulat akademike dhe të studiohet nën katedrat e universiteteve të Europës. Nëpërmjet këtij artikulli, synoj të ndaj me lexuesit eksperiencën time me gjuhën latine si studente e drejtësisë, të ndaj mundësi studimi të kësaj gjuhe si dhe të shpjegoj pesë nga frazat latine më të përdorura në fushën e së drejtës ndërkombëtare publike.

Ndryshe nga shtete të tjera të Europës, ku gjuha latine ofrohet si lëndë e detyrueshme ose me zgjedhje në shkollat e mesme, kurrikulat e arsimit parauniversitar në Shqipëri nuk ofrojnë lëndë të tilla. Si rrjedhojë, studenti shqiptar e ka të vështirë të mësojë terminologjinë latine të fushës përkatëse për herë të parë në bankat e universitetit. Një prej këtyre studentëve isha dhe unë, kur, tre vite më parë, u bëra pjesë e programit BA Juridik i Përgjithshëm në Universitetin Europian të Tiranës. Kontakti i parë me gjuhën latine ishte në semestrin e parë të vitit të parë, konkretisht në lëndën e së drejtës romake, ku që në leksionet e para studentët u ndeshën me terma si: “praetor”, “ius civile”, “ius gentium” etj. Megjithatë, lektorja e kësaj lënde, Renata Kau, PhD., me mjeshtëri ndau me ne dijen e saj të gjuhës latine, të marrë nga eksperienca si ish-studente e universitetit të njohur italian “La Sapienza”. Në lëndët në vijim, terminologjia latine ishte pjesë e pandarë jo vetëm e teksteve apo artikujve në nivel doktrine, por edhe e vendimeve të gjykatave që pedagogët na jepnin në mënyrë konstante për t’i përgatitur për seminarin e ardhshëm.

Si rrjedhojë, arrita në konkluzionin se, në mënyrë që të jem një akademike/ praktikante e mirë e së drejtës në të ardhmen, duhet të thelloj njohuritë e mia në gjuhën latine. Për këtë qëllim më erdhi në ndihmë një shkollë verore e organizuar nga Fakulteti i Historisë dhe Filologjisë në Universitetin e Tiranës, e cila u zhvillua në datat 18-23 korrik. Shkolla verore u organizua për të parën herë, ku figura si Prof. Dr. Sabri Laçi, Prof. Dr. Valentina Duka dhe Dr. Andi Pinari dhanë mesazhin e tyre në lidhje me rëndësinë e gjuhës latine. Gjatë këtij harku kohor, autorja shqiptare që drejton Institutin e Albanologjisë në Budapest, Etleva Lala, PhD., na trajnoi ne studentëve se si të kërkonim, si të lexonim dhe si të përkthenim dokumente të ndryshme mesjetare. Gjithashtu, lektorja u shpreh e gatshme t’u përgjigjej pyetjeve të mia në lidhje me paqartësi që kisha në lidhje me terma specifikë të kontekstit juridik. Përfundimi i kësaj shkolle verore për mua qe një sukses, prandaj, nëpërmjet këtij artikulli u rekomandoj kolegëve të mi, si dhe çdo personi të interesuar të bëhen pjesë e kësaj shkolle verore në vitet në vijim.

Duke qenë se fusha ime e interesit është e drejta ndërkombëtare publike dhe nëndegët e saj, me synimin për t’u ardhur në ndihmë studentëve të tjerë, kam përzgjedhur të ndaj pesë frazat latine më të përdorura në fushën e së drejtës ndërkombëtare publike.

1. Pacta sunt servanda (shqip: marrëveshjet duhet të mbahen). Përcaktohet shprehimisht në nenin 26 të Konventës së Vjenës mbi të Drejtën e Traktateve, sipas së cilit “Çdo traktat në fuqi është i detyrueshëm për palët në të dhe duhet të zbatohet prej tyre me mirëbesim.”

2. Jus cogens (shqip: ligj detyrues). Nënkupton se një traktat është i pavlefshëm nëse, në kohën e përfundimit të tij, ai bie ndesh me një normë urdhëruese të përgjithshme jus cogens. Një normë detyruese e përgjithshme në të drejtën ndërkombëtare është një normë e pranuar dhe e njohur nga bashkësia ndërkombëtare e shteteve në tërësi si një normë nga e cila nuk lejohet asnjë shmangie dhe që mund të modifikohet vetëm nga një normë pasuese e së drejtës së përgjithshme ndërkombëtare me të njëjtin karakter (neni 53 i Konventës së Vjensës mbi të Drejtën e Traktateve, 1969). Është pranuar se jus cogens ndalon gjenocidin, torturën, përdorimin e forcës etj.

3. Locus standi (shqip: një vend për të qëndruar). Nënkupton të drejtën për të ngritur padi. Shembull: Në bazë të nenit 34 të Statutit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, të drejtën për t’iu drejtuar gjykatës me padi (locus standi) e kanë vetëm shtetet.

4. Ad hoc (shqip: për këtë qëllim/ situatë). Përdoret kryesisht në të drejtën ndërkombëtare penale. Shembull: Kombet e Bashkuara krijuan gjykata penale ndërkombëtare ad hoc në Jugosllavi dhe Ruandë për të ndjekur penalisht ata që janë përgjegjës për krimet që shqetësuan arenën ndërkombëtare.

5. Proprio motu (shqip: me lëvizjen e vet/ me iniciativën e vet). Term i përdorur në të drejtën ndërkombëtare penale që nënkupton fuqinë e prokurorit të Gjykatës Ndërkombëtare Penale për të filluar hetimet proprio motu në bazë të informacionit për krimet brenda juridiksionit të gjykatës (Neni 15/1 i Statutit të Romës, 2002).

Trashegimia mes brezave: promovimi i vlerave te gruas shqiptare

July 21, 2022 by s p

Anila Niklos/

Kam pasur privilegjin e madh te takoj Dr. Kohen ne New York. Si idhulli im gjate viteve te shkolles se mesme, kjo grua e forte, e qarte ne vizion, qe respekton moralin, dhe qe tejkalon pritshmerite ne familje, profesion, e shoqeri eshte padyshim nje ikone per shume e shume breza vajzash e grash jo vetem shqiptare, por edhe te vendeve te tjera, kudo ku ajo ka kontribuar.

Muajin e kaluar pata kenaqesine te udhetoja ne North Carolina (Karolina e Veriut) me nje grup grash te suskesshme ne fushen e biznesit. Ne nje moment treguan kuriozitet per Shqiperine dhe nuk nguarruan te me benin pyetje. Mos harroni qe secili nga ne prezanton nje pjese te kombit tone ne menyre te vazhdueshme pavaresisht se jetojme ne Amerike. Ne jemi ura lidhese midis Shqiperise dhe Amerikes. E pare ne kete aspekt gje qe eshte shume e natyrshme tek une, nuk munda te mos ndaja me keto individe historine e Dr. Kohen.

Per mua Dr. Kohen eshte modeli i gruas qe duhet lexuar e studiuar. Dr. Kohen eshte gjithmone ne levizje, duke punuar, duke kontribuar, duke ofruar veten e saj per ata qe kane nevoje. Ajo eshte nje bashkeshorte e denje dhe nje nene e papare. Si profesioniste jam pa fjale per arritjen e saj akademike dhe suskesin e saj si nje grua biznesi.

Megjithese Dr. Kohen e kam takuar para shume vitesh kur ajo jetonte ne New York dhe une ne Ohio, tani te dyja jetojme ne Florida. Por pandemia ndaloj shume gjera dhe une mund ta takoja vetem gjate festes se nenes. Pse ka shume rendesi per mua ndarja me te gjithe ju e ketij relacioni, e ketij respekti qe une kam per Dr. Anna Kohen? Eshte e rendesishme sepse edhe pas kaq shume vitesh ajo vazhdon te me dhuroje surprisa te bukura dhe me jep mundesine te njoh gra shqiptare nga te gjitha sferat e jetes, po ashtu edhe te krijoj miqesi te reja te pacmuara.

Ja pra edhe kujtimi i bukur ne Florida.. Maj 2022

Dr. Anna Kohen ka vite që e feston diten e Nenes, këtë ditë të vecantë fillimisht në New York kurse vitet e fundit, ajo dhe Shoqata Motrat Qiriazi (Albanian American Women’s Organization Florida Chapter) të cilën ajo drejton festuan me madhështi Nënën dhe vlerën e saj në jetën e të gjithëve, dhe në shoqëri. Mbrëmja e festës u mbajt në Safety Harbor Resort and Spa në Tampa të Floridës. Për mua, kjo ishte mundësi shumë e vecantë sepse tepër vite kane kaluar dhe jo vetëm që nuk e kisha takuar Dr. Kohen por edhe pandemia nuk lejoj festimin e grumbullimet e njerëzve në ambjente publike.

Me këtë rast mendova te mbështes këtë celebrim te Nënës, dhe të shkoja në këtë festë jo vetëm por me nje grup shoqesh dhe njerëzish të afërt në jetën time. Dita erdhi shumë shpejt. Momentin e fundit njëra nga mikeshat kërkoj falje që e kishte të pamundur të vinte në festë. Megjithë dëshirën që kisha të vinte me mua vajza e saj i bëri surprisë dhe sigurisht që nuk do ti merrja kohë nga koha me vajzën e saj. Ajo grua ka një vend shumë special për mua. Sa herë vizitoja New York-un ajo dhe burri i saj kujdeseshin pa masë për mua. Faktikisht i quaj si prindërit e mi. Lida është një grua shumë vitale që më fal shumë dashuri. Tani ajo jeton ne Sarasota dhe meqënëse kisha shume kohë pa e parë mendova që ky moment do ishte shumë special. Por nuk ishte e thënë që të realizohej këtë herë.

Ditën e festës e nisa udhëtimin shumë herët. Motra ime, shoqja ime shqiptare, dhe shoqja ime Amerikane nisëm udhëtimin për në Tampa. Sikur udhëtimi vet mos ishte shume i gjatë, në një pjesë të rruges mu desh të isha edhe më tepër e kujdesshme sepse shiu binte me gjyma. Kur arritëm te festa nje tavolinë ishte bërë gati për ne. Kush e njeh Dr. Kohen e di që ajo punon me një intensitet të fortë. Megjithëse arritëm pak vonë tavolina jonë ishte gati. Dr. Kohen na përshëndeti përzemërsisht dhe na ftoj tek tavolina e posacme. Pikërisht këtu fillon gjithcka.

Dr. Kohen e hapi fjalimin e saj duke i uruar pjesëmarrësve mirëseardhjen, festën si edhe i falenderoj për prezencën e tyre. Në fjalimin e saj Dr. Kohen përmendi dhe falenderoj të gjithë të pranishmit, të gjithë organizatat përfaqësuese në festë, si edhe të gjithë sponsorët e festës. Dr. Kohen foli për mision e organizatës dhe tha: “Qëllimi ynë është të ndihmojmë gra, fëmijë, nëna që rrisin fëmijët pa ndihmën e një partneri, dhe të moshuar vit pas viti. Ne te Motrat Qiriazi, Dega e Floridës, gjithashtu besojmë te bashkëpunimi me të tjera organizata lokale, e kështu së bashku e mbështetim më mirë komunitetin tonë.”

Në fjalimin e saj Dr. Kohen përmendi organizatat lokale si Vatra e Tampa Bay, Albanian Heritage e Tampa Bay, Albanian American Organization of South-West Florida si edhe vuri në dukje se pjesëmarrësit në mbrëmje përfaqësonin familje nga Clearwater, Largo, St. Peté, Venice, Bradenton, Sarasota, Naples, Orlando, dhe Miami.

Një falenderim i ndjerë u pasqyrua edhe për sponsorizuesit e mbrëmjes, Arian Kushta, PA., Dodona Roboci, Luxury Real Estate Consultant, Klodiana Hysenlika, Injury Attorney, Klodiana Starova, Casa Italia, Adriana Terezi, Mel’s Diner, dhe Miss Fotini Allteni, Kosloski Family Foundation.

Shumë falenderime iu adresuan Bordit drejtues të Albanian American Women’s Organization (AAWO), Dega e Floridës për kontributin e tyre me festën e Nënës si edhe Zonjes Angie Sharxhie për kurabijet e gatuara me duart e saj prej floriri.

Masterja e Ceremonive Dorina Dori, përshëndeti të pranishmit dhe ja dha fjalën Presidentes së AAWO, Dega e Floridës, Dr. Kohen e cila mbajti fjalimin e mbrëmjes.

Është tashmë një traditë e gjatë e shoqatës AAWO që në mbrëmjen e Festës së Nënës, një nga gratë e komunitetit të nderohet me cmimin, “Gruaja e Vitit” për kontributin e saj në komunitetin shqiptar. Këtë vit, Sevdie Pllana meritoi cmimin Gruaja e Vitit, 2022. Historija e saj flet për një grua dhe nënë shumë të fortë udhëtimi i së cilës është i mbushur plot me pengesa, sakrifica, e vetmohim. Rolet e saj të shumta… bashkëshorte, nënë, motër, anëtare e Lidhjes Demokratike të Kosovës, grua biznesi, e me të gjitha rolet ajo ka arritur sukses.

Më mbushet zemra plot që një grua si Sevide Pllana, e cila për pak i shpëtoj masakrës së Racakut, që së bashku me bashkëshortin e saj udhëhoqën demonstratat paqësore në Kosovën e viteve 90’, përjetuan bastisje të shtëpisë, provuan urinë, e të tjera vështirësi gjatë jetës në Kosovë, dhe me pas në Amerikë humbja e dhimbshme e bashkëshortit nuk e ndaloj atë për të rritur tre vajza të shkëlqyera të cilat e bëjnë vetëm të krenohet. Është një ditë shumë domethënëse për Sevdien, dhe për te gjitha nënat dhe vajzat shqiptare. Sevdija meriton këtë cmim dhe jam e sigurtë që vajzat e saj e duan pa masë. Gjëja më e bukur në jetën tonë familjare dhe shoqërore është lulëzimi dhe suksesi i brezit të ri i ndërtuar mbi sakrificat e prindërve dhe brezin e ri që ndjek këshillat e tyre dhe studion e ndërton një të ardhme të bukur në të cilën përfshin, nderon dhe respekton prindërit e vet.

Edhe ne tavoline time një grua shqiptare e mëncur dhe e dashur më priti sikur të më kishte motrën e saj. Megjithëse ishte hera e parë që më takonte më priti me shumë ngrohtësi. E vlerësova jashtëzakonisht mikpritjen e saj. Folëm për fëmijërinë, për bukurinë e gjuhës shqipe, për vlerat e kulturës tonë. Traditat tona shqiptare janë shumë te bukura edhe kur i provojmë në Amerikë. Kjo grua shqiptare edhe emrin e ka shumë të bukur, e quajnë Amantia. Nëna e Amantias e mori shoqen time Amerikane me vete në pistën e kërcimit dhe i mësonte te vallëzonte ndër tingujt e këngëve të këngëtarit të shquar Frederik Ndoci. Kjo atmosferë e ngrohtë nuk kish se si të mos përcillej në të gjithë qënien time dhe do mbetet me mua, motrën time dhe shoqet e mija për një kohë te gjatë.

Dr. Kohen ka një vlerë të jashtëzakonshme në shoqërinë tonë. Një nënë e mrekullushme për familjen e saj ajo ka kohë që është nëna e gjithë komunitetit shqiptar dhe një rol model për të gjitha ne.