Rafael Floqi/
Mbyllja e qeverisë federale është rikthyer sërish si një plagë e vetë-shkaktuar në jetën politike amerikane. Këtë herë, shkaku kryesor është financimi i subvencioneve shëndetësore që lidhen me “Affordable Care Act”, ndihma e cila ka bërë të mundur që miliona amerikanë të kenë sigurim shëndetësor me çmime të përballueshme. Përplasja është e qartë: Demokratët kërkojnë zgjatjen e këtyre kredive tatimore, ndërsa Republikanët, të udhëhequr nga Presidenti Donald Trump, refuzojnë kategorikisht. Rezultati është një tjetër krizë politike, që në vend të zgjidhjes së problemeve reale të qytetarëve, sjell pasiguri, tensione dhe paralizë institucionale.
Në planin politik, të dyja palët kanë argumentet e tyre. Demokratët pretendojnë se pa këto subvencione, qindra mijëra familje do të shohin primet e sigurimeve të tyre të shëndetit të dyfishohen. Në një kohë kur inflacioni dhe kostoja e jetesës tashmë janë rritur, një barrë e tillë do të ishte e papërballueshme për shumë shtresa të mesme dhe të ulëta. Këtu qëndron edhe thelbi i betejës së tyre: sigurimi shëndetësor nuk është luks, por një domosdoshmëri bazë, dhe shteti duhet të ndihmojë qytetarët të mos përballen vetëm me koston e tij.
Nga ana tjetër, Republikanët dhe administrata Trump e shohin këtë si një rast për të vënë kufi shpenzimeve federale dhe për të çmontuar atë që prej kohësh e kanë kritikuar si një ndërhyrje të tepërt të qeverisë në tregun e shëndetësisë. Sipas tyre, vazhdimi i subvencioneve është një barrë fiskale që përjetëson varësinë nga shteti dhe pengon zgjidhje të tjera më “tregu-lira”. Në këtë këndvështrim, qëndrimi i tyre lidhet me një filozofi më të gjerë politike mbi rolin e qeverisë.
Por, përtej argumenteve ideologjike, është realiteti praktik ai që godet më fort. Me mbylljen e qeverisë, mijëra punonjës federalë janë dërguar në shtëpi pa paga, shërbime publike janë ndërprerë, dhe qytetarët e thjeshtë kanë humbur akses në shumë prej kanaleve të komunikimit me administratën. Një telefonatë e zakonshme në Shtëpinë e Bardhë apo në një agjenci federale nuk merr më përgjigje, por një mesazh të regjistruar që justifikon ndërprerjen për shkak të “mungesës së financimit”. Kjo krijon jo vetëm frustrim, por edhe një ndjesi braktisjeje nga institucionet që supozohet të jenë në shërbim të publikut.
Historia na kujton se kjo nuk është hera e parë që Shtetet e Bashkuara përballen me një mbyllje të qeverisë. Më e gjata dhe më e dhimbshmja ndodhi në vitet 2018–2019, kur Presidenti Trump këmbënguli për financimin e murit në kufirin me Meksikën. Atëherë, shumica e amerikanëve ia atribuoi fajin Presidentit dhe republikanëve në Kongres, megjithëse demokratët nuk dolën plotësisht të pafajshëm. Edhe atëherë, qytetarët e perceptuan mbylljen si një “problem madhor për vendin”.
Këtë herë, situata është më e ndërlikuar. Sondazhet të kryera para mbylljes tregonin se një pjesë e konsiderueshme e amerikanëve — përfshirë edhe votues të regjistruar demokratë — ishin të pavendosur nëse ia vlente të shkohej deri në mbyllje për këtë çështje. Ndërkohë, të pavarurit dhe republikanët e kundërshtuan hapur këtë taktikë. Për pasojë, rreziku politik për demokratët është më i madh sesa në 2019. Ata mund të perceptohen jo si mbrojtës të qytetarëve, por si nxitës të një krize të panevojshme.
Megjithatë, kjo nuk e amniston administratën Trump nga përgjegjësia. Qeveria federale e ka përshkallëzuar krizën duke njoftuar pezullimin e fondeve të infrastrukturës në shtetet me prirje demokratike dhe anulimin e miliarda dollarëve për projekte energjie të pastër. Kjo duket më shumë si një përpjekje për të ndëshkuar kundërshtarët politikë se sa si një vendim i bazuar në shqetësime fiskale. Kur bllokohen fondet për rrugë, ura, projekte të transportit publik apo për energjinë e rinovueshme, viktimat e para nuk janë politikanët në Uashington, por punëtorët, komunitetet lokale dhe qytetarët e zakonshëm që humbasin vendet e punës apo shërbimet e nevojshme.
Një tjetër dimension shqetësues është ndikimi që mbyllja mund të ketë mbi sigurinë publike. Për fat, shërbime kritike si parashikimi i motit dhe monitorimi i stuhive nga NOAA dhe Shërbimi Kombëtar i Motit nuk janë ndërprerë. Në një sezon uraganesh të paparashikueshëm, ky është një lehtësim i madh. Por edhe këtu, përvoja e vitit të kaluar tregon se shkurtimet e bëra nga administrata ndaj agjencive të tilla dobësojnë aftësinë për të mbrojtur qytetarët nga fatkeqësitë natyrore. Nëse mbyllja zgjat, edhe këto agjenci do të ndjejnë presionin.
Në këtë lojë nervash, pyetja kryesore është: kush do të fajësohet? Sondazhet sugjerojnë se publiku është i ndarë, por një pjesë e mirë thotë se faji bie mbi të dyja palët njëkohësisht. Ky është ndoshta verdikti më i drejtë: demokratët që zgjedhin të shkojnë në ekstrem për të fituar një betejë politike, dhe republikanët që instrumentalizojnë qeverinë për të realizuar qëllime ideologjike, duke harruar rolin e saj thelbësor si garant i stabilitetit për qytetarët.
Pasojat e këtij lloj qeverisjeje me kriza të vazhdueshme janë të rënda. Së pari, shkatërrohet besimi i publikut tek institucionet. Kur qytetarët shohin se qeveria e tyre ndalon së funksionuari çdo disa vjet për shkak të grindjeve partiake, ata humbasin besimin se politika mund të ofrojë zgjidhje afatgjata. Së dyti, krijohet një kulturë e rrezikshme ku kompromisi shihet si dobësi, dhe konfrontimi si mjeti i vetëm për të fituar. Në një demokraci funksionale, duhet të ndodhë e kundërta.
Një tjetër pasojë është ndalimi i përkohshëm i shumë shërbimeve që ndihmojnë ekonominë kombëtare. Nga miratimi i granteve për kërkime shkencore, tek përpunimi i lejeve të emigracionit dhe deri tek pagesat për kontraktorët federalë, zinxhiri i ndikimit prek sektorë të shumtë. Çdo ditë mbylljeje përkthehet në humbje ekonomike, shpesh të pallogaritshme. Në këtë kuptim, të dyja palët duhet të mbajnë përgjegjësi për dëmin që i shkaktojnë jo vetëm qytetarëve, por edhe ekonomisë kombëtare.
Në fund, mesazhi i kësaj mbylljeje është i qartë: Shtetet e Bashkuara kanë nevojë për një kulturë të re politike. Një kulturë ku shëndetësia nuk përdoret si peng për betejat ideologjike, ku fondet për infrastrukturë dhe energji nuk mbahen peng për hakmarrje politike, dhe ku hapja e qeverisë nuk shihet si një fitore partiake, por si detyrim minimal ndaj qytetarëve.
Mbylljet e qeverisë nuk duhet të bëhen normalitet. Ato janë simptomë e polarizimit ekstrem dhe e dështimit për të gjetur rrugë të përbashkëta. Qytetarët e thjeshtë nuk duan spektakël politik, por stabilitet, siguri dhe mundësi për një jetë më të mirë. Kur politikanët dështojnë ta ofrojnë këtë, demokracia humbet nga vetëbesimi i saj.
Derisa udhëheqësit e zgjedhur ta kuptojnë këtë, vendi do të vazhdojë të mbetet peng i përplasjeve ciklike. Dhe çdo herë që dritat e qeverisë fiken, ndizen gjithnjë e më fort pyetjet mbi sa e aftë është politika amerikane për të udhëhequr një vend të madh dhe për të qenë shembull në botë.