Bashkatdhetari i njohun, Genc Kortsha, u përcoll me nderime në pushimin e mbramë në Michigan, ditën e martë më 23 shkurt 2016. Ditën a hanë, trupi i të ndjerit pushoi në Potere-Modetz Funeral Home në Rochester, ku qinda vizitorë kishin ardhë për t’i shprehë nderimet e fundit, nga shtete të ndryshme të Amerikës. Prej New York-ut kishte shkue edhe dr. Gjon Buçaj bashkë me zonjën.
Prifti që përfaqësonte Famullinë e Shëndreut (St. Andrews), mbas nji lutjeje të shkurtë, shprehu ngushellimet familjes dhe foli gjatë mbi jetën dhe personalitetin e Genc Kortshes, tue e quejtë nji njeri të rrallë, i pajisun me cilsitë ma të çmueshme. Mandej folën shumë persona mbi jetën e Gencit, përkujtuen episode dhe sollën kujtime nga jeta e tij.
Dr. Buçaj, i cili e ka pasë mik personal të Ndjemin, shprehi ngushëllimet në emën të vet e të familjes, dhe në emën të Vatrës, organizatë që Genci e ka çmue shumë për veprimtarinë e saj në dobi të çashtjes kombëtare gjatë jetës së saj ma se njishekullore. Ai ishte i pranishëm në mbledhjen e rihapjes së degës së saj në Michigan, katër vjet ma parë.
Ndër të tjera, Dr. Buçaj përmendi historinë e arratisjes së të Ndjemit nga Shqipnia dhe kalimin e tij nëpër zonën malore të Pukës, prej nga folësi e ka origjinën dhe i njihte vendet dhe protagonistat, për të cilët Genci shkruen në detale në librin e kujtimeve të tij (One Man’s Journey to Freedom-Escape From Behind The Iron Curtain). Ai vlerësoi mirënjohjen e thellë të Gencit dhe ankesën se nuk do të arrinte kurrë t’ua shpërblente atyne që iu gjetën në ndimë në ditë të vështira, tue vu veten dhe familjët e vetë në rrezik, “për nji njeri të panjoftun për të cilin nuk kishin kurrfarë interesi. Dr. Buçaj i kishte thanë kur ishte gjallë, se ai ua kishte këthye shumëfish, me përshkrimin e të mirës që i kishin ba ata banorë të asaj treve, të vorfën por bujarë e fisnikë, pse përndryshe bujaria e tyne me sakrifica do të kishte mbetë e panjohun. Ai u kujtoi të pranishëmvet epizodin që kishte ndodhë në burgun e Tiranës, ku Gencin bashkë me babën, Xhevat Korçën, e kishin arrestue komunistat. Në nji natë, rojet e burgut sollën në dhomën e të burgosunvet nji njeri që nuk mund të mbahej më kambë as nuk njifej në fëtyrë nga torturat shnjerzore. Kur u muer vesh se ai kishte qenë nji intelektual, letrar i talentuem dhe patriot, i cili kishte qenë edhe mysafir në shpinë e familjes Korça, atëherë Genci, në kulmin e revoltës për sjelljen me egërsinë e paimagjinueshme të torturuesavet, i drejtohet prindit: “Papa, pse më ke gënjyer? A këta janë shqiptarët për të cilët më ke folë gjithë jetën?” Prindi i prekun edhe ai nga pamja tragjike, i thotë të birit, që ishte rritë jashtë atdheut bashkë me prind, me edukimin ma të kulluet për shqiptarët e për atdheun, i përgjigjet: “Bir, këta nuk janë shqiptarët për të cilët të kam folë unë.” Dr. Buçaj, i emocionuem pranë kufomës së mikut të çmuem, spjegoi se Gencit i kishte thanë se, po të kishte jetue prindi i ndritun gjatë dhe të kishte ndigjue historinë e udhtimit dramatik nëpër ato male, të birit do t’i kishte thanë se ata ishin shembulli i shqiptarëvet për të cilët ai u kishte folë fëmivet. Foli edhe djali i dytë i Gencit, i vëllai Mërgimi, nipa e mbesa të të Ndjemit, Nikolla, i biri i Pjetër Qup Qafës që Genci e kujton me mirënjohje të thellë si nji ndër shpëtimtarët e tij gjatë arratisjes.
Të nesërmen, gjatë predikimit në Kishën e mbushun plot, predikuesi që i njifte prej shumë vitesh Gencin dhe zonjën Margaret dhe fëmijt e tyne, foli gjatë mbi jetën e Gencit, mbi vlerat e tij si njeri i rrallë, si intelektual, besimtar i dedikuem dhe shembull i suksesit në jetë. Ai mbante në dorë librin e të Ndjemit dhe gjatë predikimit lexoi citate të zgjedhuna, si dëshmi të vlerës së naltë të këtij njeriu të rrallë.
Ma vonë u vorros, i përcjellun nga familjarët dhe nga nji numër i madh i dashamirëve dhe admiruesave të shumtë, shqiptarë e amerikanë. Mbas vorrimit, familja shtroi nji drekë, simbas traditës bujare të shqipatëvet, për të gjithë ata që morën pjesë në përcjellje. Urojmë që në të ardhmen të shtrojnë sofra gëzimi.
**************
Citate nga eulogjia e djalit të madh, Dennis, në funeralin e Gencit.
………………………………………….………………………………………………………………………………………….
My dad was his father’s son. That meant that words like faith, honor, loyalty, and education weren’t just concepts; they were core to his being. I believe my father and grandfather were idealists, but they were men willing to fight and die for those ideals. My father lost some of those fights and as a result had to flee or was imprisoned. Not surprisingly, he didn’t treasure monetary wealth or nice things. What he valued were the things that could be passed on to the next generation in a good family name and never taken away by even the most powerful foe.
***************
My father could respect a principled enemy but hated lying or cheating and was indignant when he was offered an unfair opportunity to take an easy way out. Needless to say his parenting style was affected by his principles. If he could demand integrity of himself when dealing with prison guards or the CIA we kids better be telling the truth when he asked a question!
****************
My father was an internationally recognized leader within his profession. Of course any profession can have different subgroups and as you might expect Industry and Government professionals could –and did– have different agendas. My father received many citations and prestigious awards, but the one he was most proud of was recognition he received not from his peers in industry, but the one from the Government Industrial Hygienists upon his retirement recognizing him for his ethics, integrity and professionalism.
******************
My Father was humbled by the help he received from others.He knew he owed a debt of gratitude to so many people……………..He held his mountain leader and friend Peter Qafa in the highest regard. He often marveled at the bravery, kindness and hospitality of the Albanian mountain farmers who risked their lives – and the lives of their families— in order to help him, a stranger, passing through their area.
*********************
As a boy I remember my father was most comfortable in the center right part of the political spectrum. Like many people as he aged, he slowly shifted more and more to the right. At the end he was quite conservative which meant that he viewed what I thought were my middle of the road positions as more and more liberal. In the last few months of his life I thought that I, as the oldest son in an Albanian family, talk with him one-on-one to see if there was anything he wanted me to know or carry out after he was gone. Maybe there was something he wanted me to do for Mom or a message he wanted delivered to distant relative. One day we were alone and I asked him the question. He thought a moment, leaned in and said he wanted me to know how much he believed that our liberal president was leading the country down the wrong path. Having gotten that off of his chest, he leaned back and there was nothing else to say. I guess he figured I could handle the rest of it.
*********************
…………….. a final message about my father………..:
“You come from families you can be proud of. They withstood the difficulties of two world wars. They knew hunger and persecution, they often paid a heavy price, but preserved their ideals. Be proud of them.
“Many strangers who helped Oma and me over the years were men and women of courage and integrity. I will always be grateful to them and pray for them in this life and beyond. I hope that you, our descendants, will also honor their memories.
The important things in life are neither power nor wealth. Integrity, honesty, loyalty and good will toward others will carry you far. Faith in the Lord will be you strength and your comfort in good times and in bad. Be good to each other. Love and respect each other and pass onto your children and their children our family values and honored name.”
Dad, to someone who did not know you, these words might sound a bit idealistic. To those of us lucky and proud to have been your children we know them to be the cornerstone of how you lived your life.
***************
In addition to his knack for having the right joke for the occasion, my father also had some favorite quotes. One that he particularly liked was from Napoleon who when told he had just lost an irreplaceable general said “The cemeteries are full of irreplaceable men.”
Dad, today the cemeteries will be receiving one more irreplaceable man and it’s the job of each and every one of us here to try to fill in the gap left by your departure. (Korrespondenti i Diellit)