Rafael Floqi */
“…Narcisi nuk është njësoj si arroganti. Një person i kotë i shikon të tjerët me përçmim. Ai i nënçmon ata. Nga ana tjetër, narcisistët mbivlerësojnë të tjerët; Sepse ai sheh imazhin e tij në sytë e të gjithëve dhe dëshiron ta zbukurojë atë imazh.” – Milan Kundera
“Në përrallën e lashtë greke të Narcisit, një gjuetar i ri, i admiruar për bukurinë e tij të pashoqe, përbuzste shumë njerëz që e duan dhe e ndjekin. Midis tyre është Echo, një nimfë fatkeqe – e cila, pasi ka bërë një mashtrim me një nga perënditë, ka humbur aftësinë e saj për të folur, përveç fjalëve të thëna tashmë nga një tjetër. Ndonëse fillimisht i mahnitur nga një zë që pasqyronte zërin e tij, Narcisi në fund e refuzon përqafimin e Ekos.
Zoti Nemesis më pas mallkon Narcisin, duke e bërë atë të dashurohet me reflektimin e tij në një pellg uji. Narcisi bëhet i pashpresë i magjepsur me imazhin e tij, të cilin ai beson se është një tjetër qenie e bukur, dhe shqetësohet, kur sheh se nuk mund t’i kthejë dashurinë e tij Ekon. Në disa versione të legjendës, ai humbet i bllokuar para ngjashmërisë së tij, duke vdekur nga etja dhe uria.”
Në vitet 1960 dhe 1970, psikanalistët Heinz Kohut dhe Otto Kernberg skicuan atë që tani njihet si “modeli i maskës” i narcisizmit. Ai supozon se tiparet madhështore, si arroganca dhe vetëbesimi fshehin ndjenjat e pasigurisë dhe vetëvlerësimit të ulët.
Edicioni i vitit 1980 i Manualit Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (DSM), referenca kryesore e përdorur nga klinicistët sot në SHBA, pasqyron po atë pasqyrë, duke përfshirë veçori të cenueshme në përkufizimin e tyre, megjithëse theksoi veçoritë madhështore. Prandaj, në versionet e mëvonshme të DSM-së iu kushtuan më shumë rëndësi karakteristikave madhështore: – të tilla si një ndjenjë e ekzagjeruar e rëndësisë së vetvetes, një preokupim me fantazitë e suksesit dhe fuqisë së pakufizuar, një nevojë e tepruar për admirim dhe mungesë ndjeshmërie.
Ç’ka mund të mendoni për një narcisist?
Disa njerëz mund të paraqesin Donald Trump, ndoshta, ose Elon Musk, të cilët të dy shpesh etiketohen si të tillë në mediat sociale. Ose ndoshta kryeministrin e Indisë, Narendra Modi, i cili dikur kishte veshur një kostum me shirita, me emrin e tij të thurur me shkronja të vogla ari në çdo prej shiritave pa pushim.
Por shanset janë, që të keni hasur në një narcisist janë më të mëdha, ata ndodhen pranë nesh, në shoqërinë tonë në familjet tona në punën tonë, edhe ata nuk dukeshin aspak si Trump, Musk apo Edi Rama. Deri në 6 për qind e popullsisë së SHBA-së, kryesisht meshkuj, vlerësohet të kenë pasur çrregullime të personalitetit narcisist, gjatë një periudhe të caktuar të jetës së tyre. Dhe gjendja e tyre manifestohet në mënyra konfuze të ndryshme. Njerëzit me narcizëm “mund të jenë madhështorë ose të neveritshëm ndaj vetvetes, të ekstravertuar ose të izoluar nga shoqëria, drejtues të industrisë si Musk ose të paaftë për të mbajtur një punë të qëndrueshme, qytetarë model ose të prirur për aktivitete antisociale”, kjo sipas një dokumenti rishikues për diagnostikimin e këtij çrregullimi të sjelljes.
Psikologët klinikë vërejnë disa dimensione në të cilat narcisistët ndryshojnë. Ata mund të funksionojnë jashtëzakonisht mirë, me karriera të suksesshme dhe jetë sociale të gjallë, ose shumë të dobët. Ata mund të kenë (ose jo) çrregullime të tjera, duke filluar nga depresioni në sociopatia. Dhe megjithëse shumica e njerëzve janë të njohur me versionin “madhështor” të narcisizmit – siç shfaqet nga një person arrogant dhe pompoz që kërkon vëmendje – çrregullim i cili vjen gjithashtu me një formë “të cenueshme” ose “të fshehtë”, kur individët vuajnë nga shqetësime të brendshme dhe kanë luhatje në vetëvlerësimin e tyre. E përbashkëta e këtyre të kundërtave në dukje, është se ata kanë një preokupim ekstrem për veten e tyre.
Ndjenja e madhështisë ose e rëndësisë së vetvetes
Madhështia është karakteristika përcaktuese e narcisizmit. Më shumë se vetëm arrogancë apo kotësia, madhështia është një ndjenjë joreale e epërsisë. Narcisët besojnë se janë unikë ose “të veçantë” dhe mund të kuptohen vetëm nga njerëz të tjerë të veçantë. Për më tepër, ata janë shumë të mirë për çdo gjë mesatare apo të zakonshme. Ata kërkojnë të shoqërohen dhe të shoqërohen vetëm me njerëz, vende dhe gjëra të tjera me status të lartë.
Narcisët gjithashtu besojnë se ata janë më të mirë se të gjithë të tjerët dhe presin njohje si të tillë – edhe kur nuk kanë bërë asgjë për ta fituar atë. Ata shpesh do të ekzagjerojnë ose gënjejnë plotësisht për arritjet dhe talentet e tyre. Një person narcis i tillë që nuk ka bërë asgjë serioze për t’u vlerësuar në një organizmi shoqëror të komunitetit, vetëm se kishte mbajtur flamurin në një parakalim, kërkonte t’i përmendej emrin, sikur kishte zbuluar rrotën.
Dhe kur flasin për punën ose marrëdhëniet, gjithçka që do të dëgjoni është se sa shumë kontribuojnë, sa të shkëlqyer janë dhe sa me fat janë njerëzit në jetën e tyre që i kanë, dhe kjo i bën ata qesharakë. Ai është ylli i padiskutueshëm dhe të gjithë të tjerët në rastin më të mirë janë ca si lojtarë. Vetëm mos përmendja e emrit, i shkaktoi njërit syresh, një diarre fjalësh kundër personave, që nuk kishin lidhje fare me të vetëm se s’i kishin përmendur emrin në një shkrim. Ti mund të shndërrohesh në armikun e tij papritur vetëm pse nuk i përmend emrin. Këtyre njerëzve u lë këtë këshillë “”Duaje veten si narcisi, por mos harro, ka një botë të tërë përtej reflektimit tënd.”
Narcisi jeton në një botë fantazie që mbështet iluzionet e tij të madhështisë
Meqenëse realiteti nuk e mbështet pikëpamjen e tyre madhështore për veten e tyre, narcisistët jetojnë në një botë fantazie të mbështetur nga shtrembërimi, vetë-mashtrimi dhe të menduarit magjik. Ata rrotullojnë fantazitë e tyre vetë-lavdëruese të suksesit të pakufizuar, fuqisë, shkëlqimit, atraktivitetit dhe dashurisë ideale , që i bëjnë ata të ndihen të veçantë dhe nën kontroll. Këto fantazi i mbrojnë ata nga ndjenjat e zbrazëtisë së brendshme dhe të turpit, kështu që faktet dhe mendimet që i kundërshtojnë, ata i shpërfillin ose i racionalizojnë. Çdo gjë që kërcënon të shpërthejë flluskën e fantazisë së tyre përballet me mbrojtje ekstreme dhe madje me tërbim, kështu që ata mësojnë të ecin me kujdes rreth mohimit të realitetit, ata hartojnë zinxhirë letrash dhe postimesh si libra me “dacibao” në mediat sociale me sulme keqdashëse pa fund, edhe pse pak kush u kushton rëndësi, ose nuk i vlerëson fare, mjaft që ata të ndjehen të realizuar në qëllimin e tyre. Ata e quajnë veten Heminguej të fletërrufeve, për çështje që ata mendojnë se kanë të drejtë, për organizime shoqërore e shoqata për të cilat ata mendojnë se janë të paracaktuar nga fuqi të mbinatyrshme t’i drejtojnë.
Dhe kur për njërën apo tjetrën arsye, të drejtë apo të gabuar, kur gjenden para një presioni juridik apo social, përpiqen të gjejnë “tabela të tjera “ shënimi, që mund të lidhen ose jo me pikësynimin kryesor vetëm për t’i paragjykuar. Pak ka rëndësi nëse është diskutim për një shkrim me temë patriotike, politike, artistike apo një artikull për modën, apo për një film si Barbie. “Nuk është rastësi që narcisistët dhe altruistët shpesh kanë një tërheqje magnetike ndaj njëri-tjetrit. E shihni sa përfekte është përshtatja? Altruisti e ndjen nevojën për t’u shërbyer me vetëmohim të tjerëve dhe kjo është pikërisht ajo që dëshiron narcisi. Narcisët duan të adhurohen dhe të kënaqen në çdo mënyrë të mundshme, dhe kjo është pikërisht ajo që ofrojnë altruistët, duke menduar se kjo tregon virtytin e tyre moral.” Ndaj altruistët bien viktima të tyre.
Narcisi ka nevojë për lavdërim dhe admirim të vazhdueshëm
Ndjenja e epërsisë së një narcisi është si një tullumbace që humbet gradualisht ajrin pa një rrymë të qëndrueshme duartrokitjesh dhe njohjesh për ta mbajtur atë të fryrë. Komplimentet e herëpashershme nuk mjaftojnë. Narcisët kanë nevojë për ushqim të vazhdueshëm për egon e tyre, kështu që ata e rrethojnë veten me njerëz që janë të gatshëm të kujdesen për dëshirën e tyre obsesive për afirmim. Këto marrëdhënie janë shumë të njëanshme. Ata kërkojnë takime në Zoom me miqtë potencialë apo krerë bishtat apo për aleatë për motive të tjera kundër kundërshtarëve të tyre, madje, edhe kur mbeten në Zoom pa ndonjë boom – organizator a moderator pa ndjekës. Gjithçka ka të bëjë me atë që admiruesi apo fansi mund të bëjë për narcisin, dhe asnjëherë anasjelltas. Dhe nëse ndonjëherë ka ndonjë ndërprerje ose pakësim në vëmendjes dhe lavdërimin e admiruesit, narcisi e trajton atë si një tradhti. Mjaft të shihni lojërat me Big Brother me ndjekësit me fansat. Në një event, p.sh. në Michigan një personazh “kallp” i realitetit TV idilik, fals të mediave shqiptare “ Luisi” bënte foto me fansat për 50 dollarë, gjë që nuk e bëjnë as yjet e Hollivood-it dhe as një artist shqiptar.
Narcisi dhe ndjenja e së drejtës
Për shkak se ata e konsiderojnë veten të veçantë, narcisistët presin një trajtim të favorshëm, si të drejtë e tyre. Ata vërtet, besojnë se çfarëdo që ata duan, duhet të marrin. Ata gjithashtu presin që njerëzit përreth tyre të përmbushin automatikisht çdo dëshirë dhe tekat e tyre. Kjo është vlera e tyre e vetme. Nëse nuk parashikoni dhe përmbushni çdo nevojë të tyre, atëherë jeni të padobishëm. Dhe nëse keni nerva të sfidoni vullnetin e tyre ose “me egoizëm” të kërkoni diçka në këmbim, përgatituni për agresion, zemërim ose një shpatull të ftohtë.
“Narcisistët konsumohen duke mbajtur një vetvete të rreme të cekët ndaj të tjerëve. Ata janë shpirtra të gjymtuar emocionalisht që janë të varur nga vëmendja. Për shkak të kësaj ata përdorin një mori lojërash, për të marrë adhurim. Mjerisht, ata janë krijesat më të paperëndishme të Zotit, sepse nuk tregojnë pendim për veprimet e tyre, nuk ndërmarrin hapa për t’u korrigjuar, ose nuk kanë ndjeshmëri për të tjerët. Ata janë moralisht të falimentuar. Narcisistët nuk do t’ju thonë kurrë të vërtetën. Ata jetojnë me frikën e braktisjes dhe nuk mund të përballen me turpin e tyre. Prandaj, ata do të shtrembërojnë të vërtetën, do ta minimizojnë sjelljen e tyre, do të fajësojnë të tjerët dhe do të thonë gjithçka që duhet për të mbetur viktimë. Ata janë mjeshtër manipulues dhe artistë, që nuk besojnë se ju jeni mjaft të zgjuar për të kuptuar thellësinë e pabesisë së tyre. Nevojat e tyre do të jenë gjithmonë më të rëndësishme sesa t’ju thonë ndonjë të vërtetë që nuk është në favorin e tyre.
Shpesh narcisi beson se njerëzit e tjerë po e “mashtrojnë atë”, duke shfrytëzuar shfaqjet emocionale për të arritur një qëllim. Ai është i bindur se “ndjenjat” e tyre të gjoja janë të bazuara në motive të fshehta, jo emocionale. Përballë emocioneve të vërteta të njerëzve të tjerë, narcisi bëhet dyshues dhe i turpëruar. Ai ndihet i detyruar të shmangë situata të mbushura me emocione, ose më keq, përjeton rritje të agresionit pothuajse të pakontrollueshëm në prani të ndjenjave të shprehura. Ata i kujtojnë se sa i papërsosur është dhe sa keq i pajisur. Një narciz i tillë sikur ai fëmija që humbet qëllimin apo lojën e tij të preferuar, mundet që në një mbledhje organizate në një tre orë mbledhje e diskutime mund të arrijë të zërë më shumë se gjysmën e kohës. Ata edhe pse mund të kenë të drejtë në ndonjë aspekt që asaj që parashtrojnë mënyra se i paraqesin dhe shtrojnë faktet dhe ato të drejta dhe imagjinata e tyre përtej konspiracionit i bën ata dhe tezat e tyre të pabesueshme. Kjo pasi sipas Sam Vaknin, “Vetë-dashuria malinje: Narcizmi i rishikuar”: “Ju kurrë nuk do ta merrni të vërtetën nga një narcisist. Gjëja më e afërt që do t’i afroheni është një histori që ose i bën ata viktima ose heronj, por kurrë zuzarë.”
Narcizët i shfrytëzojnë të tjerët pa ndjerë faj apo turp
Narcisët nuk e zhvillojnë kurrë aftësinë për t’u identifikuar me ndjenjat e të tjerëve – për ta vënë veten në vendin e njerëzve të tjerë. Me fjalë të tjera, atyre u mungon empatia. Në shumë mënyra, ata i shohin njerëzit në jetën e tyre si objekte që janë aty për t’u shërbyer nevojave të tyre. Dhe si pasojë, ata nuk mendojnë dy herë për të përfituar nga të tjerët, për të arritur qëllimet e tyre. Ndonjëherë ky shfrytëzim ndërpersonal është aq keqdashës, por shpesh është thjesht i pavëmendshëm. Narcisët thjesht nuk mendojnë se si sjellja e tyre ndikon tek të tjerët. Dhe nëse ua vini në dukje, ata ende nuk do ta kuptojnë me të vërtetë. E vetmja gjë që ata kuptojnë janë nevojat e tyre për dukje. Një herë një mik i tha një narcisi , se “Boll më nuk u lodhe, se ti e di se nuk do të arrish gjë më këtë lojë që ke nisur.” Dhe ky i fundit iu përgjigj, “E di por veç dua me nxjerrë kunj.”
Narcisi shpesh poshtëron, frikëson, ngacmon ose i nënçmon të tjerët
Narcisët ndihen të kërcënuar sa herë që takojnë dikë që duket se ka diçka që u mungon, veçanërisht ata që janë të sigurt dhe të njohur. Ata janë gjithashtu të kërcënuar nga njerëz që nuk i përkulen ose që i sfidojnë në çfarëdo mënyre. Mekanizmi i tyre mbrojtës është përbuzja. Mënyra e vetme për të neutralizuar kërcënimin dhe për të mbështetur egon e tyre të rënduar është t’i ulin njerëzit edhe pse deri dje i kishin konsideruar miq, apo madje familjarë. Ata mund ta bëjnë këtë në një mënyrë si një padron ose me shpërfillje, si për të treguar se sa pak, ka rëndësi personi tjetër për ta. Ose ata mund të shkojnë nga një sulm me fyerje, sharje, ngacmime dhe kërcënime për ta detyruar personin tjetër t’u kundërvihet.
Në fillim të viteve 2000, Aaron Pincus, një psikolog klinik në Universitetin Shtetëror të Pensilvanisë, vuri re se ky fokus mbi madhështinë nuk përfaqësonte saktësisht atë që ai po shihte te pacientët narcisistë. Që atëherë, studiuesit kanë zbuluar se të dy dimensionet e narcisizmit janë të lidhura me atë që psikologët e quajnë “antagonizëm”, i cili përfshin egoizmin, mashtrimin dhe pashpirtësinë. Por madhështia lidhet me të qenit këmbëngulës dhe kërkimin e vëmendjes, ndërsa cenueshmëria tenton të përfshijë neuroticizëm dhe vuajtje nga ankthi, depresioni dhe vetëdija. Narcizmi i cenueshëm gjithashtu shkon më shpesh së bashku me vetëdëmtimin (i cili mund të përfshijë tërheqjen e flokëve, prerjen, djegien dhe sjelljet e lidhura me to, të cilat gjenden gjithashtu te njerëzit me BPD dhe rrezikun e vetëvrasjes sesa formën madhështore.
Dy manifestimet e narcisizmit lidhen gjithashtu me lloje të ndryshme problemesh në marrëdhënie. Në gjendjen madhështore, njerëzit me NPD mund të jenë më hakmarrës dhe dominues ndaj të tjerëve, ndërsa në fazat e cenueshme ata mund të jenë më të tërhequr dhe më të shfrytëzueshëm.
Eliziri i vetëvlerësimit
Jacob Skidmore, një 23-vjeçar me këtë sindromë që drejton portalin “The Nameless Narcissist” në disa platforma të mediave sociale, thotë se ai shpesh kthehet nga ndjenja madhështore në vulnerabël, ndonjëherë disa herë në ditë. Nëse ai po merr vëmendje pozitive nga të tjerët ose i arrin qëllimet e tij, ai përjeton “marrëveshje” madhështore kur ndihet i sigurt dhe i sigurt. “Është pothuajse një ndjenjë euforike,” thotë ai. Por kur këto burime të egos rriten – diçka që ai i referohet si “eliksiri i vetëvlerësimit” – thahen, ai e gjen veten duke rrëshqitur në nivele të ulëta kur një ndjenjë dërrmuese turpi mund ta ndalojë atë edhe që të dalë nga shtëpia e tij. “Kam frikë të dal jashtë sepse ndihem sikur bota do të më gjykojë mua apo diçka tjetër, dhe është e dhimbshme,” thotë Skidmore. “Më duket sikur po më godasin me thikë në gjoks.”
Dëshira për të mbushur vetëvlerësimin ka nxitur shumë nga sjelljet më madhështore “S”, pavarësisht nëse ishte duke e bërë veten lider de facto të grupeve të shumta shoqërore ku ai e quajti veten “Perandori” dhe ndëshkonte ata që e zemëruan atë ose krijonte marrëdhënie thjesht për hir të rritjes së vetëvlerësimit të tij. Skidmore nuk është paraqitur gjithmonë në mënyra madhështore: kur ishte më i ri, ai ishte shumë më i ndjeshëm dhe i pasigurt nga jashtë. “Më kujtohet që shikoja veten në pasqyrë dhe mendoja se sa i neveritshëm isha, dhe sa shumë e urreja veten,” më thotë ai. Ndaj për të kuptuar narcizin duhet të shikojmë nëse ai është bullizuar në fëmijëri.
Çfarë do të thotë termi narcisist madhështor?
Narcizmi madhështor është një model i karakterizuar nga ndjenja të ekzagjeruara të epërsisë, të drejtës, vetëvlerësimit, një nevojë obsesive për admirim dhe mungesë ndjeshmërie ndaj të tjerëve. Narcizizmi madhështor njihet edhe si “narcisizëm i hapur”. Megjithëse nuk pasqyrohet në diagnozën zyrtare të çrregullimit të personalitetit narcisist (NPD) në Manualin Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (DSM-5-TR), përgjithësisht konsiderohet se narcisizmi patologjik mund të shfaqet me nëntipe të ndryshme – narcisizmi madhështor është një prej tyre. llojet. Një narcisist madhështor është dikush që shfaq një ndjenjë të tepruar të rëndësisë për veten në një mënyrë shumë të dukshme dhe të dukshme. Ndjenja e tyre e fryrë e vetëvlerësimit shpesh vjen në kurriz të marrëdhënieve ose aktiviteteve që do t’u sjellin dobi në mënyra të tjera. Ata mbështeten shumë tek të tjerët për të vërtetuar rëndësinë e tyre – madje shkojnë aq larg, sa të mashtrojnë të tjerët në mënyrë që të fitojnë admirim dhe njohje prej tyre.
Narcisët madhështorë priren të jenë manipulues, shfrytëzues dhe nuk kanë ndjeshmëri për ata që i rrethojnë. Sipas Alena Scigliano, M.S.Ed., LPC, psikoterapiste e licencuar, autore, folëse dhe eksperte klinike në abuzimin narcisist, “Narcisistët madhështorë janë zakonisht llojet e narcisistëve që janë ata që largues, më të mëdhenj se jeta normale, karizmatikë dhe tërheqin të tjerët në orbitën e tyre. Janë ata që dëshironi të jeni pranë dhe që ju bëjnë të ndiheni të privilegjuar kur duan të jenë pranë jush. Ata shpesh janë shumë të suksesshëm profesionalisht ose e portretizojnë veten si të tillë.” Ata duan të jenë personi më simpatik që mund të imagjinoni për sa kohë që ka diçka që ata duan të fitojnë nga ju.
Cilat janë shenjat e një narcisisti madhështor?
Shenjat e narcisizmit madhështor përfshijnë një ndjenjë të fryrë të rëndësisë për veten, një nevojë për admirim dhe njohje nga të tjerët dhe mungesë ndjeshmërie.2 Narcisët madhështorë mund të shfaqin gjithashtu sjelljet e mëposhtme:
Sjellje të ashpër ose arrogante; Histori ose arritje të ekzagjeruara; Një tendencë për të mbizotëruar bisedat ose për të nënçmuar opinionet e njerëzve të tjerë. Mos i ftoni njerëz të tillë në një debat televiziv se do të përfundoj në grushta. Ata kanë një obsesion pas parasë, pushtetit dhe prestigjit: Zemërim kur përballen me sjellje negative; Nevojë për vëmendje ose lavdërim të tepruar; Mungesë pendimi ose e fajit kur lëndojnë dikë ; Paaftësi për të pranuar kritikat, dhe Një ndjenjë të fryrë të së drejtës.
Narcisët madhështorë mund të jenë shumë të suksesshëm në jetë – për sa kohë që nevoja e tyre për vërtetim të jashtëm tejkalon çdo pasojë negative të sjelljes së tyre. Megjithatë, në planin afatgjatë, madhështia e tyre shpesh krijon më shumë probleme sesa zgjidh.
Çfarë duan narcisistët madhështorë?
Në thelbin e tyre, narcisistët madhështorë dëshirojnë dhe lulëzojnë për admirimin, njohjen dhe vërtetimin nga njerëzit e tjerë. Ata shpesh ndjejnë një nevojë të thellë për t’u parë si superiorë ose të veçantë në një farë mënyre, edhe nëse kjo nënkupton shfrytëzimin ose manipulimin e të tjerëve për të arritur njohjen që ata kërkojnë.
Sipas Scigliano, “Narcisistët madhështorë duan të ndihen të veçantë, të rëndësishëm dhe të admiruar. Ata duan të respektohen, të nderohen, të njihen si superiorë dhe të kujtohen”. Sidoqoftë, narcisistët madhështorë nuk kanë njohuri për sjelljen e tyre dhe verbojnë veten ndaj dëmit që shkaktojnë. Si të tillë, ata kurrë nuk mund të kuptojnë me të vërtetë se çfarë i shtyn ose të kuptojnë se si veprimet e tyre ndikojnë tek ata që i rrethojnë.
Narcizmi madhështor vs. Narcizmit të pambrojtur
Narcizismi madhështor është i ndryshëm nga një lloj narcisizmi i pambrojtur, i njohur, shpesh si narcisizëm i fshehtë. Miller JD, Lynam DR, Vize C, et al. Narcizmi i pambrojtur është (kryesisht) një çrregullim i neurotizmit. J Pers. 2018; 86 (2): 186-199.
Narcisët e pambrojtur kanë vetëbesim të ulët, shpesh ndihen të pasigurt dhe të papërshtatshëm. Ata mund të jenë tepër të ndjeshëm ndaj kritikave dhe të shfaqin sjellje pasive ose destruktive : si shmangia, manipulimi ose agresioni, kur ndihen të kërcënuar. Ky lloj narcizmi karakterizohet nga ndjenja e turpit, zilisë, pakënaqësisë, inferioritetit dhe vetë-dyshimit. Hulumtimet tregojnë se narcisistët e pambrojtur janë më realistë për aftësitë e tyre në krahasim me narcisistët madhështorë.
Nga ana tjetër, narcisistët madhështorë nuk vuajnë nga një ndjenjë kaq e thellë pasigurie dhe përkundrazi ndihen më të fuqishëm se ata që i rrethojnë. Në fakt, hulumtimet tregojnë se narcisistët e mëdhenj mund të injorojnë këshillat e ekspertëve dhe në të njëjtën kohë të fajësojnë të tjerët për vendimet e tyre të këqija. Ata gjithashtu kanë më pak gjasa të shqetësohen nga kritikat.
Shenjat e narcizmit madhështor dhe si ta trajtojmë atë
Një narcisist madhështor është dikush që shfaq një ndjenjë të tepruar të rëndësisë për veten në një mënyrë shumë të dukshme dhe të dukshme. Ndjenja e tyre e fryrë e vetëvlerësimit shpesh vjen në kurriz të marrëdhënieve ose aktiviteteve që do t’u sjellin dobi në mënyra të tjera. Ata mbështeten shumë te të tjerët për të vërtetuar rëndësinë e tyre – madje shkojnë aq larg sa të mashtrojnë të tjerët në mënyrë që të fitojnë admirim dhe njohje prej tyre. Narcisët madhështorë priren të jenë manipulues, shfrytëzues dhe nuk kanë ndjeshmëri për ata që i rrethojnë.
Narcisët madhështorë shpesh janë të vështirë për t’u përballuar dhe mund të shkaktojnë shumë probleme në marrëdhëniet shoqërore për vete dhe për organizime shoqërore, si Vatra për shembull.
Këtu, janë disa këshilla për të menaxhuar ndërveprimet tuaja me dikë me narcisizëm madhështor:
Vendosni kufij: Lërini ata të dinë se çfarë do të pranoni dhe çfarë nuk do të pranoni, të tilla si sjellje të papërshtatshme ose agresive. Jini të fortë, por gjithashtu lejojini ata që të ruajnë fytyrën.
Mos i merrni kritikat e tyre personalisht: Narcisët madhështorë shpesh e përdorin kritikën si një mjet kontrolli, prandaj mos e merrni për zemër.
Shmangni përfshirjen në beteja për pushtet: Narcisët madhështorë lulëzojnë me konkurrencë dhe fitore. Nëse angazhoheni, ju vetëm do të përforconi nevojën e tyre për dominim.
Merrni kohë për veten tuaj: Kaloni pak kohë larg tyre për t’u rimbushur dhe për të ruajtur një ndjenjë ekuilibri në jetën tuaj.
Kërkoni ndihmë profesionale: Nëse sjellja e personit ka një ndikim negativ në jetën tuaj, mund të jetë e dobishme të kërkoni këshillim ose terapi profesionale.
“Urrejtja është plotësuese e frikës dhe narcisëve u pëlqen të frikësohen. Ajo i mbush me një ndjesi dehëse të plotfuqishmërisë.” ― Sam Vaknin, Vetë-dashuria malinje: Narcizmi i rishikuar
Në fund të fundit, mënyra më e mirë për t’u marrë me dikë që ka narcisizëm madhështor është të qëndroni të shkëputur emocionalisht, duke vendosur kufij dhe duke shmangur “luftërat për pushtet”. Duke vepruar kështu, do të jeni më të pajisur për të menaxhuar çdo sjellje toksike që ata shfaqin në shoqëri.
Ndaj është thelbësore të shmangni gjykimet për dikë bazuar vetëm në emrin e tyre dhe në vend të kësaj të përqendroheni në veprimet dhe sjelljet e tyre kur përpiqeni të kuptoni prirjet narcisiste tek individët.
*Shkëputur nga libri im në proces ‘Psikologjia e vetvetes”
Pjesa e Parë, vijon me pjesën e dytë “ Narcisi dhe mediat sociale
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.) text revision. Arlington, VA: American Psychiatric Association.
• Antonino R. (2022). Personal interview.
• Bipolar disorder. (2022).
https://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder#part_2262
• Isham L, et al. (2021). Understanding, treating, and renaming grandiose delusions: A qualitative study.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7984144/
• Joseph SM, et al. (2022). Delusional disorder.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539855/
• Saarinen A, et al. (2022). Magical thinking in individuals with high polygenic risk for schizophrenia but no non-affective psychoses—a general population study.
https://www.nature.com/articles/s41380-022-01581-z
• Stephen A, et al. (2022). Brief psychotic disorder.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539912/
Credit: Deena So’Oteh