Dr. Afrim Shabani/
Dikur, në mbrëmjet shqiptare, muzika ishte gjithmonë aty, por emërtimi i saj ndryshonte sipas natyrës së ngjarjes. Kishim mbrëmje muzikore, që krijonin një atmosferë të qetë e kulturore, ku muzika ishte një element i rëndësishëm, por jo i vetmi thelbësor. Kishim mbrëmje rinore, ku ritmet e kohës bashkonin një brez të tërë nën dritat e sallave të improvizuara. Kishim spektakle muzikore, që përpiqeshin të ruanin një lloj serioziteti artistik, dhe ahengje popullore, ku kënga, vallja dhe atmosfera e lirë ishin pjesë e natyrshme e festës.
Por me kohën, këto terma u venitën dhe një fjalë e vetme mbeti për të përshkruar gjithçka: koncert. Në pamje të parë, kjo mund të duket si një lehtësim—pse të komplikohemi me emërtime të shumta kur një fjalë mund t’i mbulojë të gjitha? Por, a është vërtet kështu? A përshkruan fjala koncert atë që ndodh në këto ngjarje?
Në kuptimin klasik, një koncert është një shfaqje e strukturuar, ku artisti interpreton, ndërsa audienca dëgjon. Ka një program të qartë, një fillim dhe një fund të përcaktuar. Në ngjarjet shqiptare të sotme, kjo ndarje nuk ekziston më. Kufijtë mes artistit dhe spektatorit treten; vallëzimi shpesh nis që në notat e para, publiku këndon me mikrofon në dorë, dhe muzika merr trajtën e një feste spontane. A është ky ende një koncert apo diçka tjetër?
Këtë dukuri e vërejmë shpesh edhe në afishet që qarkullojnë në rrjetet sociale. Koncert për Festat Kombëtare!—shkruhet me shkronja të mëdha, shoqëruar me fotografitë e këngëtarëve të njohur. Por çfarë përmban ky koncert? A do të jetë një interpretim solemn, i menduar për të përcjellë madhështinë e një ngjarjeje historike, apo një natë e gjatë kërcimi dhe hareje? Ky ndryshim i qasjes nuk është domosdoshmërisht i gabuar—shqiptarët kemi festuar gjithmonë përmes këngës dhe valles—por ndoshta na lë një boshllëk në mënyrën si e përjetojmë përkujtimin e historisë sonë. A duhet të ketë vend edhe për një koncert në kuptimin e tij të vërtetë, ku muzika dëgjohet me një ndjenjë solemniteti dhe reflektimi?
Nuk dua të jem ai që vendos kufij të rreptë apo që kërkon të “korrigjojë” një përdorim tashmë të rrënjosur. Gjuha, si vetë muzika, evoluon. Ndoshta fjala koncert ka marrë një jetë të re mes shqiptarëve, një kuptim që shkon përtej kornizave klasike dhe përqafon shpirtin e gëzimit kolektiv.
Por gjithsesi, një pjesë e imja nuk mund të mos reflektojë mbi këtë ndryshim. A kemi humbur diçka në këtë proces? A kemi nevojë për një fjalor më të pasur që përshkruan realitetin tonë muzikor më saktë? Apo ndoshta e gjithë kjo është një dilemë e kotë, dhe e rëndësishme është që muzika të mos heshtë kurrë?
Mbase nuk kam një përgjigje të prerë. Por përpara se të klikojmë biletë për koncertin, ndoshta ia vlen të ndalemi për një çast dhe të pyesim veten: çfarë lloj koncerti do të jetë ky?