Hisen Berisha/
Retorika e luftës në Ballkanin Perëndimor është rikthyer në vëmendje pas vizitave të rëndësishme të zyrtarëve të lartë perëndimorë, përfshirë shefin e CIA-s dhe së fundmi Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s në Bosnje e Hercegovinë dhe Kosovë. Mesazhet e përcjella në këto vizita kanë nxitur interpretime të ndryshme, nga paralajmërime serioze për sigurinë në rajon deri te përdorimi i frikës për përfitime politike dhe strategjike.
Tensionet në rritje mes Kosovës dhe Serbisë, retorika separatiste në Bosnje dhe ndikimi rus në rajon krijojnë një panoramë të ndërlikuar, ku lufta përdoret si mjet manipulimi nga aktorët politikë të brendshëm dhe të jashtëm.
Në Serbi, Aleksandar Vuçiqi vazhdon të luajë një lojë të dyfishtë, duke balancuar mes Perëndimit dhe aleancës tradicionale me Rusinë, ndërsa përdor tensionet me Kosovën për të konsoliduar pushtetin e tij të brendshëm.
Në Bosnje, Milorad Dodiku vazhdon të sfidojë integritetin territorial të shtetit boshnjak, duke e mbështetur strategjinë e tij te mbështetja ruse dhe te pasiviteti i Bashkimit Evropian. Në Kosovë, kërcënimi nga provokimet serbe në veri mbetet i pranishëm, ndërsa NATO forcon praninë e saj për të parandaluar çdo përshkallëzim të situatës.
Ndërkohë, trazirat në Serbi dhe paralajmërimet për një eskalim të mundshëm më 15 mars e ndërlikojnë më tej situatën rajonale.
Vuçiqi po përballet me protesta masive dhe akuza për manipulime zgjedhore, duke u gjendur në një krizë legjitimiteti që mund ta detyrojë të përdorë tensionet rajonale si mjet shpërqendrimi.
Historia ka treguar se liderët autoritarë shpesh e përdorin frikën nga konflikti për të mobilizuar mbështetjen e brendshme dhe për të shtypur opozitën. Në këtë kontekst, një përshkallëzim në Kosovë apo një krizë e re në Bosnje mund të jenë pjesë e strategjisë së tij për të ruajtur kontrollin mbi pushtetin.
Paralelisht, në Republika Srpska, Dodiku po ndërmerr hapa të rinj drejt ndarjes nga Federata e Bosnjës, duke sfiduar Marrëveshjen e Dejtonit dhe duke forcuar lidhjet me Kremlinin. Vendimet e tij për krijimin e një sistemi të pavarur ligjor dhe financiar janë një përpjekje për ta çuar këtë entitet më afër pavarësimit de facto, gjë që përkon me interesat e Rusisë për destabilizim në rajon. Në këtë aspekt, boshti Vuçiq-Dodik-Putin po fuqizohet si një mekanizëm presioni ndaj Perëndimit, duke kërcënuar paqen dhe stabilitetin në Ballkan.
Në një këndvështrim më të gjerë, zhvillimet në Ballkan lidhen ngushtë me luftën në Ukrainë dhe strategjinë e re të Perëndimit për ta mbështetur Kievin në mënyrë afatgjatë.
Rusia, e cila po përballet me vështirësi ekonomike dhe ushtarake, mund të kërkojë ta zgjerojë fushën e krizës për të shpërqendruar Perëndimin dhe për të dobësuar angazhimin e NATO-s në frontin lindor. Kjo e bën Ballkanin një terren të përshtatshëm për luftë qoftë edhe hibride, përmes dezinformimit, provokimeve politike dhe mbështetjes për aktorët separatiste që minojnë stabilitetin rajonal.
Megjithatë, realiteti i një konflikti të hapur mbetet i ulët, për shkak të pranisë së NATO-s në Kosovë dhe Bosnje, si dhe për shkak të mungesës së kapaciteteve ushtarake të Serbisë për të përballuar një luftë afatgjatë.
Më i mundshmi është një skenar me tensione të kontrolluara, incidente të vogla dhe përpjekje për destabilizim politik, në përputhje me strategjinë ruse për të krijuar vatra tensioni pa hyrë drejtpërdrejt në konfrontim ushtarak.
Në këtë situatë, Kosova dhe Bosnja duhet të forcojnë koordinimin me NATO-n dhe partnerët perëndimorë për të parandaluar çdo tentativë destabilizuese.
Angazhimi i vazhdueshëm i Perëndimit në rajon dhe veprimet e shpejta kundër provokimeve do të jenë kyçe për të mos lejuar që Ballkani të bëhet një fushë tjetër lufte, qoftë edhe hibride në shërbim të strategjisë ruse.