Nga Marsel Fregjaj/
Për dekada, Kosova ka kaluar sfida ekzistenciale. Sot, si rezultat i profesionalizmit të lartë në lidership, por edhe në çdo nivel të administratës, erërat e transformimit po sjellin premtimin e një epoke të re të zhvillimit ekonomik, një periudhë të rritjes së qëndrueshme, forcimit institucional dhe vetë-mjaftueshmërisë kombëtare.
Kjo nuk është thjesht një ide optimiste, por një realitet që po merr formë përpara syve tanë. Nëse Kosova vazhdon në këtë rrugë, do të arrijë një zgjim ekonomik dhe institucional që mund të krahasohet me mrekullitë ekonomike të vendeve Baltike, duke e vendosur në rrugën e zhvillimit dhe mirëqenies.
Më shumë sesa një teori ekonomike, kjo periudhë e re është një pashmangshmëri, një rezultat i natyrshëm i përkushtimit të Kosovës ndaj rritjes, drejtësisë dhe qëndrueshmërisë.
Nëse Kosova qëndron në këtë kurs, ky progres ekonomik nuk do të jetë thjesht një ëndërr apo aspiratë, por një realitet i ri. Sot, më shumë se kurrë, dëshmitë janë të qarta: zhvillimi po ndodh. Administrata e dytë e Kryeministrit Albin Kurti (2021-2025) ka hedhur bazat për këtë transformim.
Faktet flasin vetë: rritje ekonomike mbi 4%, pavarësisht krizave globale(1); borxhi publik mbetet në një nivel të qëndrueshëm prej 20% të PBB-së, duke ruajtur fleksibilitetin fiskal(2); papunësia ka rënë nga mbi 30% në rreth 10%, falë investimeve strategjike dhe reformave në tregun e punës(3); investimet e huaja direkte (IHD) janë rritur vazhdimisht, me sektorë si prodhimi i mbrojtjes dhe teknologjia që po fitojnë terren(4); Kosova është klasifikuar si një vend me të ardhura mesatare të larta nga Banka Botërore, një dëshmi e profilit të saj ekonomik në zhvillim(5). Të gjitha shenjat tregojnë qartë: Kosova nuk është më thjesht një vend që mbijeton, ajo po lulëzon.
Ky transformim ekonomik nuk mund të lulëzojë pa kapërcyer sfidat që për një kohë të gjatë kanë rënduar mbi kombin. Nën administratën e Kurtit, Kosova ka dëshmuar aftësinë për të çmontuar këto barriera.
Para administratës Kurti, Kosova ishte e ndikuar nga korrupsioni institucional, një plagë që gërryente pasurinë kombëtare dhe besimin e qytetarëve. Por sot, ai sistem i vjetër po shembet: Byroja për Konfiskimin e Pasurive të Pajustifikueshme, e krijuar në 2023, ka çuar në sekuestrimin e miliona eurove pasuri të përfituara në mënyrë të paligjshme(6); mbi 3,800 arrestime janë bërë për vepra të rënda penale, përfshirë mbi 300 zyrtarë të lartë publikë(7); raportet e Transparency International dhe Komisionit Evropian kanë vlerësuar progresin e Kosovës në luftën kundër korrupsionit(
. Drejtësia nuk është më një privilegj, ajo është bërë një parim i shenjtë.
Historikisht, ekonomia e Kosovës ka qenë e varur nga remitancat, duke e bërë vendin të cenueshëm ndaj goditjeve të jashtme. Por administrata Kurti ka nisur një riorientim të qartë, duke u fokusuar te zhvillimi i industrisë vendase, ndërtimi i fabrikës së parë shtetërore të municioneve po krijon themelet për vetë-mjaftueshmëri në këtë sektor dhe eksportim në tregjet ndërkombëtare(9); zgjerimi i sektorit të teknologjisë, ku të rinjtë po hyjnë fuqishëm në tregun digjital, po e kthen Kosovën në një qendër të ekonomisë së njohurive(10); rritja e pagës minimale (€350/muaj), një tjetër hap i rëndësishëm që tregon se politikat ekonomike po përkthehen në përmirësime reale për jetën e qytetarëve(11). Kosova nuk është më thjesht një vend që merr ndihmë ekonomike, ajo po bëhet një prodhues i vlerës ekonomike.
Pozicioni i Kosovës në gadishullin Ilir është një sfidë dhe një mundësi. Tensionet e vazhdueshme me Serbinë mbeten një faktor destabilizues, por ngjarjet e fundit kanë dëshmuar se Kosova është e aftë të mbrojë sovranitetin e saj: qershor 2023, Kosova shpalli si organizata terroriste grupet e mbështetura nga Serbia pas largimit të elementëve destabilizues nga Mitrovica(12); shtator 2023, forcat e sigurisë së Kosovës neutralizuan sulmin terrorist në Banjskë, duke ekspozuar përpjekjet e Serbisë për destabilizim(13).
Megjithatë, për të siguruar një stabilitet të qëndrueshëm dhe për të forcuar pozitën e saj ndërkombëtare, Kosova duhet të vazhdojë të harmonizojë politikat e saj me rekomandimet e partnerëve strategjikë, veçanërisht Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Pavarësisht progresit ekonomik dhe institucional, disa sfida me administratën amerikane janë shfaqur gjatë viteve të fundit që gjithashtu u perceptuan si të tilla nga një pjesë e opinionit publik. Kryesisht në lidhje me politikën ndaj veriut të Kosovës dhe koordinimin e qasjeve rajonale. Për të garantuar një integrim të plotë në strukturat euro-atlantike dhe për të ruajtur mbështetjen e fuqishme amerikane, Kosova duhet të vazhdojë të ndërtojë një marrëdhënie të qëndrueshme dhe konstruktive me SHBA-në, duke e parë këtë partneritet si një element kyç të stabilitetit, zhvillimit afatgjatë, dhe pozitës së saj ndërkombëare.
E ardhmja e Kosovës do të krijohet nga ata që guxojnë të besojnë në diçka më të madhe. Dhe kjo e ardhme është tani.
Referenca:
Trading Economics – GDP Growth Kosovo
IMF – Government Debt Kosovo
World Bank – Kosovo Overview
Wikipedia – Economy of Kosovo
World Bank – Kosovo GDP Classification
IMF – Anti-Corruption Reforms in Kosovo
European Commission Kosovo Report 2024
Transparency International – Kosovo Corruption Report
Kosovo Defense Industry Expansion
Tech Sector Growth in Kosovo
Kosovo Minimum Wage Increase
EBRD – Kosovo Security Report
Reuters – Banjska Attack
Show quoted text
Foto: www.kosovo-online.com