Himne për vjeshtën
Përktheu Rafael Floqi
“Dy rrugë degëzoheshin në pyll,
Unë zgjodha rrugën më të pashkelur
Dhe kjo e bëri gjithë ndryshimin”.
Robert Lee Frost (26 mars 1874 – 29 janar 1963) ishte një poet i shquar amerikan. Vepra e tij fillimisht u botua në Angli përpara se të botohej në Shtetet e Bashkuara.
I njohur për përshkrimet e tij realiste të jetës rurale dhe zotërimin e të folurit bisedor amerikan, Frost shpesh shkruante për mjedise nga jeta rurale në New England në fillim të shekullit të 20-të, duke i përdorur ato për të shqyrtuar tema komplekse sociale dhe filozofike. Mund ta quajmë atë me plot gojën një Dritëro i poezisë bashkëkohore amerikane. Shijojeni një tufë nga poezitë e tij, shkëputur nga vëllimi i përgatitur nga unë për botim me përkthime nga poezitë e tij titulluar “ Udha e pashkelur “ ….
Frost u nderua shpesh gjatë jetës së tij dhe është i vetmi poet që ka marrë katër çmime Pulitzer për poezi. Ai u bë një nga “figurat e rralla letrare publike, pothuajse një institucion artistik” të Amerikës. Ai u nderua me Medaljen e Artë të Kongresit në vitin 1960 për veprat e tij poetike.
Tetori
O mëngjes i butë, i këtij tetori të heshtur,
Gjethet e pemëve të vyshkura po bien;
Era e egër që vjen shpejt nesër papritur,
Do t’i shqelmojë e të gjitha do përzien.
Sorrat mbi pyll po krrokasin aq fort;
Sa nesër mund të tubohen e çalltisin.
O mëngjes i qetë tetori, a mundesh dot
T’ia bësh ditës pak më e shkurtër tisin?
Nisi orët e kësaj dite avash -avash,
Mashtrona Tetor dhe ne, ashtu siç ti di
Se zemrat s’i ikin dot yshtjes sate me pash.
Rrëzoje vetëm një gjethe teke në agim,
E në mesditë, një tjetër sa për merak;
Një nga pemët tona, një nga të fqinjit.
Me mjegullën tinëzare vonoje diellin,
Magjepsna tokën me ngjyrën e ametistit,
Avash -avash, zhvishi pemët ngadalë!
Heshturazi, o Tetor, më me përkëdheli
Për hir të rrushit, që u zhvesh pa mend,
E i bori të tëra sapo e para ngricë i zuri,
Të lutem për hir të kokrrave plot lëng,
Të pjergullës që zvarritet majë atij muri.
Ngurrimi
Jashtë dola nëpër fusha dhe pyjet mora
Eca mbi muret ku qeshë rrëkëllyer,
E pasi u ngjita mbi kodrat e kundrimit,
Pashë botën nga lart e zbrita teposhtë.
Dhe kur nga xhadeja në shtëpi u ktheva
Pashë se gjithçka kishte marrë fund
Gjethet përdhe të gjitha të vyshkura.
Shpëtojini pra, ato çka i ruan ende lisi,
Përshkojini në një varg një e nga një,
Dhe lërini të gërvishten, duke u zvarris
Jashtë mbi koren e dëborës së re.
E kur njerëzit natën të jenë duke fjetur,
Kur gjethet të grumbullohen qetësisht,
Duke mos fluturuar më andej e këtej,
Dhe kur lulja e fundit e Asterit të bjerrë
Kur kokrrat e lajthisë të jenë me myshk,
Zemra do të dhëmb së kërkuari si përherë
Dhe këmbët do më pyesin “Për ku je nis?”
Do mendoja me vete, ah në zemrën e njeriut
Sikur të kish jo më pak se një herë tradhti
Për të shkuar sipas rrjedhës së gjërave,
Duke iu përulur atyre paksa për urti,
Duke u përkulur për t’i dhënë fund
E ngurrimit të dashurisë për këtë stinë.
Tufa e luleve
Shkova ta ktheja përmbys barin në mëngjes
Që pse me vesë, ai të gjithë e kish prerë,
Dhe kur vesa u terr, e tehu qe më prerës
E kur sa mbërrita e pashë fushën djerrë.
Pas një ishulli pemësh e kërkova me sy
Dëgjoja grihën që mprehte flladin e erës.
Më duhet të rrija fillikat i vetëm aty,
“Si gjithë të tjerët,” i dhashë forcë zemrës,
Ai pasi kositi pat ik, e unë thashë me vete :
“Pavarësisht nëse punojmë bashkë apo veç”…
E m’u duk se më kaloi pranë fshehtas ai,
Si krahu i një fluture të hutuar aq keq,
Që kërkon në kujtimet e zbehta të natës
Lulen e pushimit të mbramë, për dreq
Dhe pashë fluturimin e saj, përqarkës
Si një lule e shtrirë dhe e vyshkur krejt,
Që kërcente larg sa syri s’ ma cekte
E rikthehej si purtek duke u drithëruar.
Mendoja pyetjet që s’më gjenin dot gjegje,
A do të kthehej ai barin për ta kthyer?
Dhe syri e kuptoi që ai qenkësh kthyer
Kur anës përroit pa një tufë lulesh bishtgjata
Një proskë lulëzimi që kosa e pat kursyer,
Në udhën mes kallamishteve të thata.
Siç duket kositësi i vesës fort e kish dashur
Sa e pat lënë të lulëzonte, maj atij zhuri.
Mendoj se s’e bëri këtë për t’u duk
As për të tërhequr vëmendjen tek ai,
Por nga gëzimi i gazplotë i mëngjesit
Që flutura dhe unë i ndezëm me sy,
E i përcolli ashtu një selam të mefshtë agimit,
Që i bënte zogjtë të zgjoheshin përreth.
Dëgjoja kosën, t’i pëshpëriste dheut
Dhe diç një shpirt, zu të më rrëqethet,
E kuptova, që s’ kisha punuar vetëm
U kënaqa që, punoja me ndihmën e tij.
I lodhur e kërkoja atë në drekë si hijen
E duke ëndërruar, një bisedim si vëllezër
Të flisnim për shprehjen që s’shpresoja ta cekja,
“Pasi burrat punojnë gjithmonë tok,
I thashë atij thellësisht nga zemra,
Pavarësisht në punojnë vetëm a me shok”.
Një rresht nga një këngë stuhie
Retë e furtunës fluturojnë shpejt me shkulma,
Rruga qe e shkretë gjatë gjithë ditës,
Aty ku tani ca gurë kuarci me borë shndrisin,
E ku gjurmët e thundrave zhdukeshin krejt.
Lulet buzë rrugës, qenë të qullta për bletët,
Dhe po e shpenzonin kot lulëzimin e vet.
Eja tani ndër kodra larg me mua,
Dhe bëhu dashuria ime në shi, vërtet.
Zogjtë kanë më pak për të thënë për vete
Nga dëshpërimi rumpallë i kësaj bote drunjsh
Se gjatë këtyre viteve panumërt kukudhët,
Edhe pse s’ janë të paktë atje ku janë fshehur
Ku kënga e pyllit shkërmoqet si ca
Trëndafila të egër, lehtësisht të shprishur.
Eja, pra,. bëhu dashuria ime në pyllin e lagësht,
Aty ku bien pika shiu, kur degët era i fryn.
Ç’ është kjo stuhi që po na ndjek nga pas
E po na e prish atë këngën tonë,
Kur mbi pellgjet e cekët era vërshon
Duke shtjellë rrotull fustanit tënd.
Ç’ rëndësi ka se shkojmë drejt Perëndimit,
Nuk do të vijë veshur me rroba të thata,
Por qullur nga karfica që mbi pikon
Me currila të freskët shiu të arta.
E era dërrmuese e Lindjes kurrë më s’ do fryjë
Por do të rikthehet si shkuma e valës së detit
Në tokat e lashta ku ajo i pat lënë guaskat
Para moshës së lashtë mijëra vjeçare të fierit;
Dhe si në kohërat më pasme, po pa dyshim,
Dashuria jonë do të kthehej sërish më me forcë.
Ndaj, eja në mes stuhisë dhe shpartalloi ndrojtjet
Dhe bëhu kështu pra ti dashuria ime e përzier në shi.
Pas vjeljes së mollëve
Shkalla, dy dërrasa të gjata pas peme ngjitur
Që synojnë drejt qiellit lart e më lart, tani
Them paskam një fuçi ende të pa mbushur
Pas saj mund të ketë edhe nja dy ose tri.
Nga mollët që s’i vola dot nga degët.
Por, boll me mbledhje mollësh tani!
Gjumi i dimrit, gjatë natës duhet bërë,
Aromën e mollëve s’e ndiej më. Jam ngi,
Por çudinë s’po mund ta fshij dot nga sytë
Pamjen përtej një pllake të xhamtë prej akulli,
Që shkëputa nga korita e ujit në mëngjes,
Ajo u shkri e u thye, ndërsa e lashë të binte.
Duke e mbajtur kundrejt barit që qe përndez.
E m’u duk sikur u ndjeva disi i çliruar
Prej nanurisjes së gjumit, që po më zinte,
E dija se ç’ formë do kish ëndrra e trazuar,
Ku mollët e mëdha dukeshin e zhdukeshin pa pri,
E bishtat ngjanin si gonxhe në të lulëzuar,
Kur çdo lëvozhgë e çjerrë shquhej qartas,
Ndërsa tabani i këmbës s’po duronte dot më,
Dhembjen e ënjtjes nga pesha e shkallës,
Që lëkundej, kur degët përkuleshin avash,
Dhe nga qilari prej koshave vinin rënkime,
Tingujt të dhimbshëm të barrës së mollëve.
Dhe kuptova që paskam punuar kaq shumë,
Për t’i mbledhur të gjitha. Po ndjehesha i lodhur
Nga këto të vjela të bollshme që vetë i lypa.
Dhjetë mijë fruta preka sot me këto duar.
Kujdesesha që t’i mbaja që të mos më binin.
Pasi të gjitha ato që përdhe do ishin rrëzuar,
Dhe sikur duke rënë në kashtë mos vriteshin,
Prapë se prapë do shkonin të gjitha për musht
Si për gjëra të rëndomta krejt pa asnjë vlerë.
Dikush pyet se çfarë po më shqetëson kështu
Ç’ është kjo që ngjet, ç’ dreq, gjumi është ky?
Apo s’është gjumë fare, dhe ka marrë arrati,
Kur mundohesh më kot e s’ mbyll dot sy
Pyet urithin e drurit ta shpjegoj këtë letargji
Këtë kotje të cektë që mbaron sapo nis
Që është dremitja e lodhjes tek një njeri.