Rafael Floqi , shkëputur nga libri në proces “Psikologjia e vetvetes”
Ndërsa këshillohet gjithmonë t’u jepet narcisistëve një shtrat më të gjerë, kjo nuk është gjithmonë e mundur. Si të menaxhoni sjelljen narcisiste kur nuk mund t’i shmangni ato.
Në një botë ideale, ne do të rrethoheshim vetëm nga ata që respektojnë kufijtë tanë personalë. Nuk do të kishte shefa qortues, miq të tejkaluar apo të afërm manipulues dhe ne do të ishim në gjendje të ndjenim ndonjë toksicitet një milje larg dhe ta ndërpresim menjëherë.
Por fatkeqësisht nuk është gjithmonë kështu, dhe ne mund ta gjejmë veten në situata nga të cilat mendojmë se duhet të largohemi në vend që të ikim. Edhe nëse dikush afër nesh shfaq sjellje që e dimë se është e keqe, nuk është gjithmonë e mundur ta lëmë një punë, të largohemi, po ta ndërpresim dikë ose t’i japim fund një lidhjeje.
Ky është veçanërisht rasti kur bëhet fjalë për të jetuar afër me një narcisist. Sipas Psychology Today, narcisistët kategorizohen si njerëz me një pikëpamje tepër të fryrë për veten, gjë që shpesh çon ata në një ndjenjë të konsiderueshme të së drejtës dhe sjellje që shpërfillin nevojat, dëshirat dhe ndjenjat e të tjerëve rreth syresh.
Sidoqoftë, tiparet narcisiste, megjithëse duken të lehta për t’u identifikuar, ekzistojnë në një spektër, dhe e vërteta është se ne të gjithë bëjmë gabime dhe veprojmë në mënyra që janë më pak se ‘të shëndetshme’ ndonjëherë. Por ballafaqimi me sjellje të përsëritura toksike është një histori krejt tjetër, dhe diçka që kërkon navigim të kujdesshëm për hir të shëndetit tonë, sigurisë dhe mirëqenies mendore.
Pra, si të silleni me një narcisist që nuk mund ta shmangni dot? Ai që është aq fort i çimentuar në jetën tuaj saqë mendoni se opsioni juaj i vetëm është t’i duroni ata?
Gjëja kryesore është që së pari të kuptoni se me çfarë lloj narcisi keni të bëni.
Ndërsa ka shumë spekulime mbi llojet e narcisistëve atje, pjesa më e madhe e hulumtimit sugjeron se ekzistojnë dy variacione kryesore. E para, narcisizmi madhështor ose narcisizmi i hapur, përkufizohet si kur një person ka një imazh superior për veten dhe ka dëshirë ta ruajë atë imazh, të fitojë admirim dhe vëmendje nga të tjerët dhe të demonstrojë një ndjenjë dominimi ose fuqie.
E dyta, e njohur si narcisizëm i pambrojtur ose i fshehtë, kategorizohet nga vetëbesimi i brishtë, nga i cili një vetë-imazh i fryrë është shpesh një mekanizëm përballues për vetëvlerësimin e ulët.
Të dy llojet e individëve mund të jenë jashtëzakonisht shfrytëzues, duke përdorur metoda shpesh delikate por shtrënguese për të poshtëruar të tjerët.
Kur përgatiteni të takoni një narcisist, duke i kujtuar vetes vlerën tuaj dhe të kuptuarit se personi me të cilin keni të bëni mund t’ju shkaktojë mund të jetë i dobishëm, shpjegon Dr Houda Ounnas, një mjeke e trajnuar për psikoterapi.
“Njerëzit narcisistë kujdesen për imazhin e tyre më shumë se çdo gjë, kështu që shmangni kontaktet një me një tw tillw kudo që të jetë e mundur,” vazhdon Dr Ounnas. “Ata mund të jenë të tmerrshëm për ju në jetwn private, sepse kjo është ajo që ata bëjnë me njerëzit më të afërt me ta, të cilët tashmë kanë parë që maska t’i bjerë. Megjithatë, me shumë mundësi, ata do të sillen të sjellshëm dhe të dashur në publik, sepse duan t’u bëjnë përshtypje të huajve dhe të rrisin “bazën e tifozëve”. Përdoreni këtë në avantazhin tuaj. Nëse mundeni, takohuni diku publikisht dhe me një person tjetër të pranishëm.”
Dr Ounnas gjithashtu thekson rëndësinë e reagimit – por jo tw reagimit – ndaj sjelljes narcisiste. “Narcisistët i duan reagimet emocionale. Ata i perceptojnë ato si furnizim dhe ushqehen me to për të nxitur konfliktin dhe për të krijuar konfuzion dhe kaos që është atmosfera në të cilën ata lulëzojnë. Ju mund ta largoni këtë duke përdorur metodën e “shkëmbit gri”: përgjigje të shkurtra, pa emocione, shumë objektive, edhe nëse ato ju bwjnw tw kërceni.”
Kini parasysh se ata mund të përpiqen t’ju bëjnë të ndiheni fajtorë kur vendosen kufijtë, por është e rëndësishme të qëndroni të fortë
Michelle Begy, themeluesja e Ignite Dating, pajtohet se është e rëndësishme të kujdeseni për veten dhe t’i jepni përparësi mirëqenies suaj në këto situata. Pra, pavarësisht nga rrethanat, mbroni veten, jini të vendosur me kufijtë dhe kërkoni mbështetje shtesë kur dhe ku keni nevojë. “Të lundrosh në një marrëdhënie romantike me një partner narcisist nuk është gjithmonë e lehtë, por kjo nuk do të thotë që marrëdhënia nuk mund të funksionojë me disa ndryshime të vogla”, thotë ajo për Stylist.
“Nëse keni vendosur të qëndroni në marrëdhënie, duhet të kuptoni se për shkak të tipareve të sjelljes së narcisistit, nuk ka gjasa që partneri juaj të ndryshojë. Kjo do të thotë që pjesa më e madhe e punës do të jetë mbi ju që të njihni shkaktarët dhe më e rëndësishmja të vendosni kufij të qartë – por është ende e mundur të keni një marrëdhënie, thjesht mund të duket paksa ndryshe nga mënyra se si e keni imagjinuar atë.”
“Vendosja e kufijve në çdo marrëdhënie është e shëndetshme, por kur jeni në një marrëdhënie romantike me një partner narcisist, mund të jetë jetike. Shëndeti i mirë mendor është jetik dhe ndërsa një rrjet i fortë mbështetës ose terapist mund t’ju ndihmojë të menaxhoni shpërthimet, vendosja e kufijve mund të ndihmojë në mbrojtjen e mendjes suaj dhe t’ju ndihmojë të menaxhoni situatën në një mënyrë më të shëndetshme, “thotë Begy.
“Mendoni se çfarë është e rëndësishme për ju dhe shëndetin tuaj mendor. Mund qoftë të kaloni kohë me miqtë tuaj ose të largoheni kur një bisedë bëhet e keqe; duke vendosur këta kufij dhe duke i bërë të qarta që në fillim krijon një precedent për atë që prisni. Jini të vetëdijshëm se ata mund të përpiqen t’ju bëjnë të ndiheni fajtor kur vendosen kufijtë, por është e rëndësishme të qëndroni të fortë dhe t’u përmbaheni atyre, sepse nëse pendoheni, atëherë ata nuk mund të mësojnë kurrë të respektojnë kufijtë me ju.”