Prof.Dr.Fejzulla BERISHA/
Për të thelluar më tej analizën e sigurisë së Kosovës në kuadër të mbështetjes ndërkombëtare nga SHBA dhe Turqia, dhe për të ilustruar më konkretisht ndikimin e këtyre dy aktorëve të fuqishëm ndërkombëtarë, mund të shqyrtojmë më gjerësisht dhe të analizojmë rolin e tyre në kontekstin global, duke u fokusuar në raste të ngjashme të mbështetjes ndërkombëtare për shtete që kalojnë përmes periudhave të pasigurisë dhe krizës. Kjo do të na ndihmojë të kuptojmë më mirë rëndësinë e angazhimit të SHBA dhe Turqisë për sigurinë dhe stabilitetin e Kosovës në kuadër të politikës globale të sigurisë dhe mbrojtjes.
1. SHBA dhe Turqia si Aktorë të Sigurisë: Roli në Stabilizimin e Rajonit të Ballkanit
SHBA dhe Turqia kanë luajtur një rol të rëndësishëm në stabilizimin e rajonit të Ballkanit pas Luftës së Ftohtë dhe veçanërisht pas periudhës së Luftës në Kosovë (1998-1999). Pas ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë, këto dy shtete janë bërë akterë kyç në ruajtjen e sigurisë rajonale dhe forcimin e kapaciteteve të Kosovës për t’u integruar në strukturat ndërkombëtare. Roli i SHBA dhe Turqisë është i lidhur ngushtë me angazhimin në krijimin e një Ballkani të qëndrueshëm, të sigurt dhe të integruar në Bashkimin Evropian dhe NATO.
A. SHBA dhe Stabiliteti Rajonal Pas Luftës së Kosovës (1999)
Pas misionit të NATO-s në Kosovë, SHBA ka mbajtur një prani të fortë në rajon dhe ka luajtur një rol kyç në stabilizimin e situatës në Ballkan. Pjesëmarrja e SHBA në operacione të NATO-s dhe angazhimi i saj për mbështetje diplomatike dhe ushtarake për shtetet e Ballkanit kanë pasur një ndikim të drejtpërdrejtë në ruajtjen e sigurisë dhe stabilitetit të Kosovës.
Prania ushtarake e SHBA dhe mbështetje e vazhdueshme: Në vitin 1999, pas intervenimit të NATO-s në Kosovë, SHBA ka ofruar një mbështetje të jashtëzakonshme për strehimin e trupave të NATO-s dhe ka luajtur një rol kyç në misionin e KFOR-it (Forca e NATO-s për Kosovën). SHBA ka ofruar ndihmë për forcimin e sigurisë në rajon, duke kontribuar me trupa, burime logjistike dhe mbështetje financiare për operacionet ndërkombëtare.
KFOR dhe trajnim i forcave të sigurisë të Kosovës: Pjesëmarrja e SHBA në KFOR ka ofruar një mundësi për trajnimin e forcave të sigurisë të Kosovës, duke siguruar një mbështetje për ndihmën e Kosovës në krijimin e institucioneve të saj të sigurisë, përfshirë Policinë e Kosovës dhe Ushtrinë e Kosovës. Pas shpalljes së pavarësisë në vitin 2008, SHBA ka vazhduar mbështetjen për forcimin e kapaciteteve të sigurisë, përmes trajnimeve dhe ndihmës teknike.
Mbështetje për forcimin e sundimit të ligjit: SHBA ka ofruar asistencë të madhe për forcimin e sundimit të ligjit dhe luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar në Kosovë. Kjo ka përfshirë mbështetje për ngritjen e institucioneve të drejtësisë dhe forcimin e kapaciteteve të institucioneve kosovare në menaxhimin e sigurisë dhe administratës.
B. Turqia dhe Mbështetje për Kosovën
Pas 1999, Turqia ka pasur një angazhim të ngjashëm për stabilitetin e Kosovës. Roli i Turqisë ka qenë gjithashtu thelbësor në mbështetje të Kosovës, përmes marrëdhënieve bilaterale dhe mbështetjes diplomatike. Ndërsa Turqia ka qenë një mbështetës i fuqishëm i integrimit të Kosovës në organizata ndërkombëtare, ajo gjithashtu ka luajtur një rol të rëndësishëm në mbështetje ushtarake dhe diplomatike për sigurinë e Kosovës.
Misioni i Turqisë në Kosovë: Turqia ka kontribuar me trupa të KFOR-it dhe ka ofruar ndihmë për ndihmën në menaxhimin e pasluftës dhe forcimin e kapaciteteve të sigurisë. Po ashtu, ka pasur ndihmë nga Turqia në ndihmën për rindërtimin e Kosovës dhe zhvillimin e infrastrukturës kritike.
Diplomacia dhe mbështetje për njohjen e Kosovës: Turqia ka lobuar për njohjen e Kosovës nga shtetet e tjera, përfshirë ato të rajonit dhe nga shtetet më të mëdha si Kina dhe Rusia. Kjo ka përfshirë mbështetje për integrimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare si Kombet e Bashkuara (OKB) dhe organizata të tjera rajonale.
2. Rastet Krahasuese të Mbështetjes Ndërkombëtare për Sigurinë e Shteteve të Tjera Pas Konflikteve të Ndërlikuara
Të shohim disa raste të tjera ku shtetet kanë kërkuar mbështetje ndërkombëtare pas periudhave të konflikteve të pasigurisë dhe kanë marrë ndihmë të ngjashme nga aktorë të fuqishëm ndërkombëtarë si SHBA dhe Turqia. Këto raste ofrojnë perspektiva të rëndësishme për të kuptuar se si mbështetje të ngjashme mund të sigurojnë stabilitetin dhe sigurinë e një shteti.
A. Rasti i Bosnjë-Hercegovinës Pas Luftës
Pas Luftës së Bosnjës (1992-1995), Bosnja dhe Hercegovina kaloi nëpër një periudhë të pasigurisë dhe pasluftës, duke kërkuar mbështetje ndërkombëtare për të ndihmuar në ruajtjen e sigurisë dhe integritetit të saj. SHBA dhe Turqia kanë luajtur një rol të madh në këtë proces.
SHBA dhe ndihma për sigurinë e Bosnjës: Pas Marrëveshjes së Dejtonit (1995), SHBA ka ofruar mbështetje të rëndësishme për stabilitetin e Bosnjë-Hercegovinës. Pjesëmarrja e trupave të SHBA në misionin SFOR të NATO-s ka kontribuar në ruajtjen e sigurisë dhe ka siguruar një periudhë stabiliteti pas luftës.
Turqia dhe mbështetje për integrimin e Bosnjë-Hercegovinës: Turqia ka ofruar mbështetje diplomatike dhe ka ndihmuar në lobimin për integrimin e Bosnjë-Hercegovinës në organizata ndërkombëtare, përfshirë Bashkimin Evropian dhe NATO-n.
B. Rasti i Ukrainës Pas Krizës së Krimesë (2014)
Një tjetër shembull krahasues është Ukraina pas aneksimit të Krimesë nga Rusia në vitin 2014. Ukraina ka kërkuar mbështetje të fuqishme nga SHBA dhe NATO për të siguruar sovranitetin e saj dhe për të parandaluar më tej ndërhyrjen ruse.
SHBA dhe ndihma ushtarake për Ukrainën: SHBA ka ofruar ndihmë të madhe ushtarake dhe diplomatike për Ukrainën, duke siguruar mbështetje të drejtpërdrejtë në mbrojtjen e territorit të saj dhe forcimin e kapaciteteve të saj mbrojtëse. Ky angazhim ka pasur një ndikim të rëndësishëm në forcimin e sigurisë së Ukrainës dhe në ruajtjen e sovranitetit të saj.
Turqia dhe ndihma për Ukrainën: Po ashtu, Turqia ka ofruar ndihmë diplomatike dhe ka lobuar për mbështetje ndërkombëtare për Ukrainën, duke ndihmuar në përpjekjet e saj për të marrë mbështetje nga aleatët ndërkombëtarë dhe për të përballuar agresionin e Rusisë.
Angazhimi i SHBA dhe Turqisë për sigurinë e Kosovës është pjesë e një modeli të gjërë të mbështetjes ndërkombëtare që këto shtete kanë ofruar për shtetet që kalojnë periudha pasigurie dhe krizash të thella. Nëpërmjet mbështetjes diplomatike, ushtarake dhe ekonomike, SHBA dhe Turqia kanë siguruar stabilitetin e rajonit me theks të veçantë Kosovën.
