Nga Rafael Floqi/
Me përfundimin të kësaj të diele, është koha për ta kthyer orën mbrapsht. Ndërsa ne do të fitojmë një orë gjumë, perëndimi i diellit do të vijë një orë më herët.
Ju pëlqen apo jo, është koha për t’u kthyer përsëri. Shumica e Shteteve të Bashkuara dhe Kanadasë janë gati të kalojnë në orën standarde, duke lëvizur orët një orë mbrapa të dielën në mëngjes. Ndryshimi zyrtar i orës erdhi në orën 2 të mëngjesit, kur orët “rikthehen” në 1 të mëngjesit. Kjo do të thotë që ju do të flini një orë shtesë – por punëtorët gjatë natës do të kenë një orë të caktuar në turnet e tyre. Lindja e diellit do të vijë një orë më parë; ashtu do të jenë perëndimet e diellit. Perëndimet më të hershme të vitit do të ndodhin gjatë gjashtë javëve të ardhshme.
Dëshironi të dini se si veprimet tuaja mund të ndihmojnë në ndryshimin për planetin tonë? Pajisjet e automatizuara dhe elektronike, në shumicën e rasteve, duhet të ndryshojnë automatikisht kohën. Por do t’ju duhet ende të rregulloni manualisht kohën në pajisjet e vjetra, si dhe në mikrovalët, sobat dhe në disa automjete. (Sa për mua, unë ende nuk e kam rregulluar sobën time, e cila ka pulsuar një herë të gabuar që nga një ndërprerje e energjisë elektrike në korrik).
Kur filloi ora e ditës ?
Ideja e orës së diellit ka ekzistuar që nga viti 1784, kur Benjamin Franklin e propozoi atë si shaka. Ai i kishte shkruar një letër satirike redaktorit të Gazetës së Parisit duke llogaritur shumën që parizienët mund të kursenin në qirinj nëse ndryshonin oraret e tyre gjatë dimrit.
Gjermania zbatoi orarin e ditës në vitin 1916, dhe Shtetet e Bashkuara e bënë këtë në 1918. Fillimisht nuk ishte e pëlqyer nga fermerët, sepse ata kishin më pak kohë për të korrur dhe përgatitur mallrat në mëngjes përpara se të hapeshin tregjet. Vetëm në vitin 1966 hynë në fuqi ligjet për kohën e kursimit në mbarë vendin. Gjatë viteve 1940 dhe 1950, shtetet, qarqet dhe madje edhe qytetet morën vendimet e tyre. Kjo doli veçanërisht konfuze për industrinë e transportit.
Akti Uniform Time i vitit 1966, i cili u vu në praktikë vitin e vijues, caktoi datat gjatë të cilave koha e kursimit të ditës do të hynte në fuqi çdo vit. Shtetet u lejuan të tërhiqeshin – për sa kohë që kohët ishin të qëndrueshme në mbarë vendin. Është interesante se Departamenti i Transportit kishte për detyrë të zbatonte legjislacionin.
Në ditët e sotme, shumica e Shteteve të Bashkuara janë në të njëjtën rregull kur bëhet fjalë për “kthimin prapa” të dielën e parë të nëntorit. Sidoqoftë, ka përjashtime të dukshme: Arizona, Haëaii, Samoa Amerikane, Guam, Ishujt Mariana Veriore, Porto Riko dhe Ishujt e Virgjër të SHBA. (Arizona është një rast interesant: Kombi Navajo, i cili përfaqëson një të katërtën e tokës në Arizona, e mbajti përsëri. Pjesa tjetër e Arizonës hoqi kohën e ditës në vitin 1968 dhe mbeti ë përgjithmonë në orën standarde.)
A do të ndalojmë ndonjëherë ndryshimin e orës?
Nëse nuk ju pëlqen “të ktheheni prapa”, ky është në rregull – shumica e njerëzve nuk e bëjnë këtë. Në fakt, ka pasur disa përpjekje në Kongres për t’i dhënë fund praktikës. Shumica kanë dështuar.
Ka edhe disa vende në verilindje që mendojnë se vende të tilla si Providence, Rhode Island; Hartford, Konektikat; dhe Bostoni duhet të jetë në një zonë kohore të ndryshme nga pjesa tjetër e homologëve të tyre kohorë lindorë. Ka pasur propozime për të zhvendosur Neë England në kohën e Atlantikut, që do të thotë se Bostoni dhe Nova Scotia, për shembull, do të ishin në të njëjtën zonë kohore. Një propozim në vitin 2016 fitoi tërheqje, me shpresat për të eliminuar perëndimin e diellit para orës 16:30. (Perëndimet më të hershme të diellit në Boston ndodhin në orën 16:11 gjatë javës së parë të dhjetorit, edhe pse lindja e diellit zvarritet para orës 7 të mëngjesit.)
Por merrni parasysh këtë: në qytetin më verior të vendit – Utqiagvik, Alaska – dielli nuk do të lindë për 62 ditë. Dhe asnjë ndryshim i orës nuk do ta ndryshojë këtë.