Nga Gëzim Llojdia/

1.Fred Abrahams në titullin: Shqipëria 1990 – Stuhia e Ambasadës botuar te :Theëorldpost” pjesë të marra nga libri ri “Modern Albania (NYU Press, 2015) shkruan se :Më shumë se 5,000 shqiptarë sulmuan ambasadat e huaja në Tiranë në korrik të vitit 1990. Këtu një grua hyn në kompleksin gjerman të Perëndimit. Ervis Gega ishte 16 vjeç në verën e 1990, kur qindra shqiptarë të irrituar, që dëshironin të shkonin në botë, filluan të sulmonin ambasadat e huaja në kryeqytetin e tyre. Gega dhe të afërmit e tij panë lajmet në televizionin italian nga vendlindja e tyre dhe shpejt krijuan mendjet e tyre. Një familje e muzikantëve, ata kishin vuajtur prej kohësh nën sundimin komunist.
Muri i Berlinit kishte rënë tetë muaj më parë, por Partia Komuniste e Shqipërisë po mbante. Statujt e Stalinit dhe diktatori Enver Hoxha, i cili vdiq në vitin 1985, ende qëndronin në këtë shtet ballkanik të mbyllur dhe represiv.Gega kapi violinën e saj kineze dhe hipën në një tren për në Tiranë me prindërit, xhaxhain dhe tezen. Kur arritën, forcat e sigurisë kishin rrethuar lagjen diplomatike, por familja rrëshqiti policinë dhe u ngjit mbi mur në ambasadën e Gjermanisë Perëndimore. Brenda pak ditësh, më shumë se 3,000 shqiptarë u bashkuan me Gegën dhe familjen e saj, veçanërisht pasi një azilkërkues sulmoi muret e ambasadës me një kamion. Qindra shqiptarë të tjerë kishin zënë ambasadat e grekëve, italianëve dhe francezëve. Katër vetë u hodhën në ambasadën kubane, por kubanezët i hodhën përsëri jashtë.
2.
Duke vijuar rrëfimin e tij, Abraham shkruan:Një burrë ngarkoi një kamion përmes murit të ambasadës së Gjermanisë Perëndimore më 3 korrik 1990. Tre vetë hynë në kompleksin gjerman të Lindjes. Për pjesën më të madhe, policia tregoi përmbajtje. Edhe nëse urdhërohet për të xhiruar, morali i ulët ka gjasa të parandalojë forcat e sigurisë nga hapja e zjarrit. Policia dhe ushtarët donin gjithashtu të largoheshin.
Disa diplomatë perëndimorë i inkurajonin shqiptarët të shkallëzonin muret e ambasadës.
“E bëra sepse e dinte se një eksod masiv do të bënte që kolapsi i regjimit të rrëzohej”, tha Ëerner Daum, diplomat i lartë gjerman në atë kohë, i cili u kthye në dritat e ambasadës dhe hapi portën.
3.
Anëtarët e Byrosë Politike dhe agjentët e inteligjencës, që nga ajo kohë më vonë thanë se kishin mbledhur informacione për mbështetjen e huaj për komplote subversive për të rrëzuar qeverinë, duke treguar gishtin në Gjermani, Itali, Francë, Jugosllavi dhe Greqi.

“Kjo dukej si diçka spontane,” më tha presidenti komunist në atë kohë, Ramiz Alia. “Por me siguri kishte duart prapa saj.”Deri në 7 korrik, kompleksi gjerman i Perëndimit kishte 3,199 njerëz, të cilët flinin në kopsht dhe u lehtësuan në një larje të dorës. Një grua lindi një vajzë të vogël që quhej Germana. Tetëqind e shtatëdhjetë njerëz flinin në ambasadën italian, dhe rreth pesëqind mbetën me francezët.
“Ishte aq e plotë, por njerëzit ishin të lumtur”, kujton Gega 25 vjet më vonë nga shtëpia e në Bon, Gjermani.
“Ne pamë Kupën Botërore të futbollit PER çdo natë dhe atë vit Gjermania fitoi .
4.
Qeveria shqiptare mohoi kërkesat e ambasadave për ushqim dhe tenda. Ose t’i nxirrni ata jashtë vendit ose t’i jepni ata në polici, tha qeveria. Në vend të kësaj, autoritetet ndërprenë furnizimin me ujë dhe spiunët infiltruan turmat për të mësuar se pse kishin ikur njerëzit.”Arsyeja ishte mungesa e besimit në rregullat në fuqi”, tha një person për një agjent i cili kishte rënë në ambasadën gjermane, sipas një raporti shqiptar të inteligjencës.
“Arsyeja është që të vishet si njerëzit e moshës sime jashtë (xhinse blu ose rroba të tjera si kjo) dhe të ketë një skuter,” një tjetër person i tha një spiune. “Unë kurrë nuk kam menduar të kem këto gjëra pa punuar, por nuk di si të blej një skuter në Shqipëri apo rrobat”.
Për familjen e Gegës, ishte persekutimi i pamëshirshëm nga partia. Të afërmit e saj ishin burgosur dhe dënuar me vdekje. Ervisit të talentuar i ndalohej të studionte muzikë ose të bashkohej me korin.Më 8 korrik, një i dërguar i Kombeve të Bashkuara arriti për bisedime dhe qeveria njoftoi se do t’i lejonte azil-kërkuesit të largoheshin nga vendi. Alia kuptoi se ata nuk do të ktheheshin në shtëpi edhe me një premtim imuniteti.
Dy ditë më vonë, avioni i presidentit të ri çekosllovak Václav Havel mori pesëdhjetë e një shqiptarë që ishin në ambasadën e vendit të tij.
“Jetoni gjatë Havelit,” thërrisnin pas uljes në Pragë.
5.
Në orën 4:00 të mëngjesit më 12 korrik, autoritetet bastisën njerëzit e mbetur në autobuza dhe i çuan në një konvoj në qytetin port të Durrësit, ku anijet pritnin t’i merrnin ata në Adriatik për në Itali. Fshatarët u rreshtuan rrugës për të dhënë lamtumirën Udhëtarët hodhën orët dhe paratë jashtë dritareve të autobusëve, sikur të donin të lënë të gjitha pas.Trenat i morën azil-kërkuesitnga Italia në Gjermani, Francë dhe më gjerë, të shoqëruar nga Kryqi i Kuq. Pasi ata u larguan, fundi i sundimit komunist ishte një çështje kohe. Në dhjetor, protestat e studentëve nxitën Komitetin Qendror për të legalizuar pluralizmin. Dy muaj më vonë, një turmë rrëzonte statujën e bronxit të Hoxhës në sheshin Skënderbej të Tiranës. Partia shqiptare e Punës fitoi zgjedhjet e para shumëpartiake më 31 mars 1991 dhe Alia mbeti president, por ai mbajti postin për më pak se një vit. Gega tani është profesore në Universitetin Johannes Guttenberg në Mainz, luan për Orkestrën Klongs dhe lëviz në mbarë botën. “Unë jam një shqiptare dhe Shqipëria është atdheu im”.”Por Gjermania është shtëpia ime.”