Shkruar nga SERGIO ROMANO/

E shqipёroi Eugjen Merlika/

Fjalёt e Donald Trump-it nё Davos – “Amerika para sё gjithash nuk ёshtё njё Amerikё e izoluar” – i pёrkasin pohimeve tё gёnjeshtёrta e pak qetёsuese. Izolacionizmi nuk ёshtё i huaj pёr historinё e Shteteve tё Bashkuara. Qe izolacionist Washingtoni, babai i kombit kur, duke u ndarё nga jeta publike, i porositi bashkatdhetarёt e tij tё mos pёrziheshin nё andrallat e Shteteve evropiane. Ishin izolacionistё senatorёt qё nuk pranuan tё miratojnё traktatet e Versailles dhe nuk i lejuan Vendit tё tyre tё bёnte pjesё nё Shoqёrinё e Kombeve (njё organizatё e konceptuar nga presidenti i tyre). Ishte izolacionist Kongresi qё do tё kishte penguar Franklin D. Roosevelt tё hynte nё luftё, nё fund tё 1941, nёse sulmi japonez i Pearl Harbor-it nuk do tё kishte shkaktuar zёmёrimin dhe acarimin e popullit amerikan. Ka gjurmё tё izolacionizmit edhe nё ngasjet e njёanёshme, tё cilave shpesh  Amerika i ka lёshuar pe nё rrjedhёn e historisё sё saj.

Por Shteti  nё tё cilin Trump-i ёshtё shpallur president, mbas votimeve tё 2016, ёshtё krejt ndryshe nga Amerika e atёherёshme. Ёshtё njё Vend qё, gjatё shtatёdhjetё viteve tё fundit,  e ka fuqizuar hegjemoninё e saj duke ndёrtuar njё rrjetё tё dёndur aleancash, shoqatash, bashkёpunimesh, institucionesh mbikombёtarё dhe pёrgjegjёsìsh tё pёrbashkёta. A beson me tё vёrtetё Trump-i se do tё mundet t’a bёjё Amerikёn “great again” (pёrsёri tё madhe), nёse heq dorё nga kёta instrumentё ?

Dokumenti vjetor i sigurisё kombёtare, i botuar nga presidenza e sotme nё dhjetorin e shkuar, tregon se Trump-i dhe shtatmadhoria e tij kanё njё koncept global tё sigurisё amerikane ; dhe nga teksti pёrceptohet vazhdimisht ndiesia se Shtetet ambiciozё dhe pak tё prirur pёr tё pranuar udhёheqjen amerikane, duhet tё trajtohen si armiq tё mundshёm.

Ёshtё e vёshtirё tё pёrfytyrohet qё njё njeri i nxitur nga tё tilla ndjenja do tё donte tё hiqte dorё nga bazat e shumta ushtarake (disa dhjetra nё pesё kontinentet) qё ka trashёguar nga paraardhёsit e tij. Por kёto baza janё krijuar nё njё epokё, nё tё cilёn Vёndi pritёs dhё Vёndi mik kishin interesa tё pёrbashkёta dhe nё rastet e jashtzakonёshme tё njёjtit armiq.

A mund tё kenё mё interesa tё pёrbashkёta, kryesisht mbas mbarimit tё Luftёs sё ftohtё, nёse Trump-i do tё vazhdojё t’i trajtojё rregullat e shumanёshme tё tregёtisё ndёrkombёtare si hekura tё njё burgu qё Vendi i tij don t’i kёpusё ? Trump-i do tё pёrgjigjej si nё Davos, duke lёvduar pasojat e reformёs sё tij fiskale dhe duke mbrojtur idenё se kur Amerika rritet rriten tё gjithё. Por nё tё vёrtetё tё gjithё rriten sё bashku vetёm atёherё kur çdo Vend, duke ndjekur objektivat e tij, ёshtё i vetёdijshёm pёr kёrkesat e atyre me tё cilёt do tё arrijё njё marrёveshje. Ashtu si nё vitet Tridhjetё proteksionizmi mund tё pjellё vetёm tё tjerё proteksionizma.

Nё fund tё fundit problemi ёshtё para sё gjithёsh amerikan. U takon zgjedhёsve tё Shteteve tё Bashkuara tё vendosin nёse mbas strategjive tё Trump-it fshihet perspektiva e njё rёnieje pёrparuese tё Vendit tё tyre, apo nёse ёshtё interesi i Amerikёs tё ndryshojё rrugё.

“Corriere della Sera” , 30 janar 2018

E shqipёroi Eugjen Merlika