Bisedë me shqiptaro-amerikanen Miranda Grabocka-Simoni/

30 vjet më parë, më 19 Janar 1984,  e gjithë bota e artit dhe kulturës shqiptare, Korca, komuniteti i këngëtarëve dhe artistëve korcarë,  do të tronditej nga  lajmi i kobshëm-ndarjes krejt papritur nga jeta, në  moshë relativisht të re, 33 vjec, – e kompozitorit, dirigjentit, instrumentistit të talentuar –APOSTOL SIMONI. Ishte në kulmin e karrierës së tij  dhe muzika e kompozuar prej tij pati një ndikim të jashtëzakonshëm oshëtime për brezin e viteve ’80 dhe për brezat që vijnë. Këngët e kompozuara nga Apostol Simoni kanë brenda shumë ndjenjë e melodi harmonike. Ai preferonte të kompozonte në akorde minore të ëmbla e sentimentale, këngë që tërhiqnin publikun dhe melodia e tyre shpejt e kapëshme,  fërshellehej rrugicave të Korcës. Muzikën dhe ndjenjën  e  artistit e dalloje lehtë në cdo notë të kompozuar prej tij, sepse ishte  në antitezë   me  artin e muzikën  që kërkohej nga rregjimi komunist i kohës.

“Apostoli ishte djalë i rrallë –por “u nxitua shumë” , nuk duroi dhe u largua, “Ishte ndryshe nga bota”,  -shprehet me lot ndër sy mikja e tij e fëmijërisë,  Zhaneta Stefanllari Ballauri,  me të cilën ishte shumë e lidhur dhe  ndante të fshehtat e shpirtit, vecmas  për muzikën. Ndërsa aktori i shquar korcar Petrika Riza përcjell caste kujtimi me artistin e shquar: “Apostoli ishte muzikant i apasionuar, i talentuar e plot frymëzim, dirigjenti i aftë i orkestrës së Estradës së qytetit, kitarist i shkëlqyer. E ndiqnim me shumë endje prapa kulisave të skenës, ku disa herë luante edhe vetë në kitarë dhe shpesh nga duartrokitjet detyrohej të rikthehej në skenë. Me karrierën e tij virtuoze ishte ndër të paktët antikomformistë me drejtuesit e asaj kohe dhe shpesh herë e nxirrte mërzinë, shpërthente duke kompozuar apo duke i rënë kitarës. Ishte njeri  i shqetësuar e me shpirt të trazuar, sic janë përgjithësisht artistët e mirëfilltë.” Skëndër Rusi, poeti i shquar korcar i vargjeve lirike shqiptare dhe autor tekstesh i disa këngëve fituese në festivale kombëtare të kompozuara nga Apostol Simoni, shprehet mes të tjerave: “Ai na la atëhere kur na duhej më tepër. Ai ishte dhe mbetet  kitarë malli e dashurie”.  Miku i tij  fëmijërisë, prof. Gjergji Cikopani:-  Apostoli la pas një krijimtari cilësore që do të nderohet dhe kujtohet gjithmonë. Këtë “privilegj” e kanë vetëm artistët,-Nektari i inteligjenceës”. Apostol Simoni vdiq në moshë shumë të re,  në Tiranë –ku ndodhej për të marrë këngëtaren e shquar Anita Take, për koncertin e javës në Korcë, “Buqetë këngësh”. Ai ka lënë pas, plot  300 krijime muzikore. Këngët e kompozuara prej tij këndoheshin nga artistë me emër që nga Lindita Theodhori, Leon Menkshi, Liljana Kondakci, Fatbardha Hoxha-Disho-Pëllumb Elmazi, Nertila Koka, Afërdita Laci Zonja, etj. Koha ikën, por kontributi dhe kujtimi i kompozitorit, dirigjentit, kitaristit dhe instrumentistit do të mbetet gjithmonë vlerë kulturore, qytetare,  kombëtare e historike në botën e artit e kulturës korcare dhe shqiptare në tërësi.  Apostol Simoni do të mbetet dhe kujtohet një vlerë njohëse, një nga figurat që i dha Korcës sonë aq shumë nga vetja në fushën e muzikës,  –Një ikonë që nuk duhet harruar! Në ditën e vdekjes së tij, kompozotori i njohur Simon Gjoni, ka shkruar në gazetat e kohës  shkrimin me titull; “Autor i këngëve të realizuara” dhe në shtypin lokal të Korcës shkroi asokohe, i ndjeri Sotiraq Vangjeli, ndërsa  Pëllumb Elmazi për këngët e tij; “Gëzimi i njerëzve të ditëe tona”.  Në këtë bisedë përkujtimore dhe homazh në 30 vjetorin e ndarjes nga jeta  me bashkëshorten e Artistit të Shquar Korcar, -Miranda Grabocka-Simoni, e cila aktualisht jeton në Neë York, na rrëfen kush ishin dashuritë e jetës, roli dhe kontributi i tyre në krijimtarinë muzikore të Apostol Simonit,-artisti që jetoi pak e krijoi shumë.

-Së pari ju falenderoj që pranuat të jepni këtë intervistë, për të risjellë në kujtesë kompozitorin e shquar korcar, Apostol Simoni, i ndarë nga jeta në një moshë relativisht të re, por që la pas një kontribut të cmuar në muzikë. Si ndjeheni për këtë intervistë- e ndjeni homazh apo një përcjellje të vlerave qytetare, kulturore e historike të Korcës sonë?

Ju faleminderit Raimonda, për mundësinë që më jepni. Të dyja bashkë edhe homazhin që përkon me 30 vjetorin e ndarjes nga jeta, pikërisht më 19 Janar. Gjithashtu do të dëshiroja të thoja edhe përcjellje të një vlere të cmuar të artit e kulturës korcare në vecanti dhe asaj shqiptare në tërësi, një vlerë njohëse, për një nga figurat që i dha Korcës sonë aq shumë nga vetja në fushën e muzikës. Apostol Simoni lindi në qytetin  e Korcës më 16 prill 1950, në një familje autoktone qytetare dhe intelektuale korcare. Ai jetoi shumë pak, ashtu sikundër thotë edhe miku i tij i afërt Klito Fundo—në një moshë me Krishtin, 33 vjec–por ai dha shumë më shumë se sa mosha  e tij e re. Është shumë vështirë të sjellësh kujtime mbas 30 vitesh. Kjo intervistë është respekt për familjen e të ndjerit, kompozitorit Apostol Simonit, 3 fëmijët e tij që ka lënë pas, Alda Simoni Ballkameni, Gjergji Simoni dhe Eda Simoni Bandilli, mbesat e nipi i tij,  Sara, Xhorxhia,  Dionis dhe  për veprën e kontributin e tij.

-Si u gjend bashkëshorti tuaj në rrugën e bukur të artit, vecmas asaj të muzikës? E pati të trashëguar genin muzikor, apo ishte dhunti e tij?

Apostoli mbaroi me rezultate të mira shkollën e mesme të muzikës, për violinë. Ai nuk fitoi të drejtën  e studimit në Akademinë e Arteve Tiranë dhe pasioni i tij i fshehur ishte gjimnastika. Kështuqë ai ndoqi studimet në Institutin “Vojo Kushi”  Tiranë, dega gjimnastikë. Taleni i tij spikati edhe në këtë fushë dhe në vitin 1969 ai doli  kampion sëbashku  me 6 gjimnastë të tjerë sipas specialitetit. Mbas mbarimit të Institutit të Fiskulturës, emërohet në Gramsh në fshatrat përreth, si mësues fiskulture.Punoi me pasion e përkushtim pa ju ndarë kurrë edhe muzikës, organizonte aktivitete të ndryshme në rang rrethi e më gjerë. Ndërkohë njohja dhe miqësia me mjeshtërin e kitarës, Alfons Ballicin e jep mundësinë që ta mësojë e të luajë në kitarë. Në ato aktivitete ka marrë gjithmonë vlerësime dhe certefikata për punën e mirë që ka bërë.

-A mund të na përshkruani  momente  nga eksperienca e tij?Kur ka filluar të kompozojë? Cila këngë është kompozimi i tij i parë?

Që aty në Gramsh fillon aktiviteti i tij artistik, në konkurime shkollash, kompozime për festivale fëmijësh në rrethe të ndryshme, si Gramsh, Përmet, Vlorë. “Vëndlindja na fton” ishte kënga me tekst të Klito Fundos, që e bëri disi të njohur, krahas kompozitorëve të tjerë të rretheve. Kjo i dha forcë e optimizëm  që Apostoli të konkurojë në Institutin e Lartë të Arteve dhe  fitoi të drejtën për të vazhduar studimet në degën Kulturë.Mbas mbarimit të studimeve emërohet në Estradën e Qytetit të Korcës –dirigjent-punë të cilën e kreu deri në mbarim të jetës së tij. Apostoli ka kompozuar  këngë edhe kur ishte student në Institut, kur ishte mësues në kursin  e kitarës, në Shtëpinë  e Pionierit, Tiranë. Aktiviteti i tij muzikor fillon i plotë në Estradën  e Korcës, ku në cdo cfaqje ai sillte kompozime të reja për këngëtarët  e rrethit të Korcës. Estrada kishte aktivitet të përditshëm dhe përkushtimi i tij ishte maksimal, duke nisur nga këngët e festivaleve për fëmijë ku  kanë debutuar artistë të vërtetë  si Leon Menkshi, Alfred Bode, Majlinda Sherko Tasho, të cilët edhe sot e kësaj ditë kujtojnë me nostalgji e respekt kompozitorin e tyre Apostol Simoni, por kanë mbetur edhe miq të mirë të familjes dhe të mijtë  personalisht. Gjej rastin t’i falenderoj nga zemra.

-C’mund të na thoni për influencat e tij muzikore në  muzikën e  lehtë? Po atë popullore dhe  serenatat?

Ai kompozoi për Festivalet  e Korcës, anketat muzikore, Festivali i RTSH,  por edhe për anketat muzikore të Radio Tiranës dhe  në prill 1982,  kënga fituese ishte kënga: “Lule janë fëmijët” e kënduar nga Nertila Koka. Gjithashtu në repertorin  e tij ka pjesë intrumentale dhe ka plot  muzikë popullore.Pra, krijimtaria  e tij përfshin rreth 300 këngë.

-Si një njohëse e hershme e muzikës së kompozuar nga  Apostol Simoni , kam vënë re muzika e kompozuar prej tij, ka një mirëkuptim mes dinamikës së muzikës, të kënduarit dhe interpretimit emocional, e cila u jep fuqinë e tingujve, melodisë së këngës . A ka  pasur ndonjë trajnim apo eksperiencë në muzikë?

Instrumenti i tij më  i dashur ishte kitara. Ai kompozonte gjithë natën. Vijën melodike e niste me kitarën dhe më pas punonte në piano që e kishte në Teatër. Rrugica ku ne jetonim ishte cdo natë e pagjumë, nga tingujt e kitarës. Apostoli ishte edhe një orkestrues shumë i mirë, ai i orkestronte vetë të gjitha këngët.Kompozitori Apostol Simoni, për kohën që jetoi e kompozoi ka qënë shumë i sukesshëm, i vlerësuar me Cmime Kombëtare dhe Cmime të qytetit të Korcës dhe me marrëveshjen e admirueshme të publikut. Këngët e kompozuara prej tij janë kënduar nga këngëtarë të mirënjohur të muzikës shqiptare, si Lindita Theodhori, Myfarete Laze, Liliana Kondakci, Fatbardha Disho, Spiro Katundi, Vaso Qirinxhi, Elektra Hasimi, Zhuljeta Demce, Andoneta Shano, Laxarela,  etj, dhe akoma këndohen në Korcë. Kryesisht ai kompozonte këngë për vokalin e këngëtares së mirënjohur Lindita Sota Theodhori, e cila ishte këngëtare profesioniste në estradë dhe ato këngët janë fituese në cdo eveniment. Në konkurimin e trupave të Estradave në Gjirokastër Apostoli u paraqit me këngën –“Përherë të dua”, kënduar nga Lindita. Por momentin më të bukur e tregon shkrimtari z.Petraq Zoto, atëkohë Drejtor i Teatrit A.Z.Cajupi. “Të  nesërmen në mëngjes kur po ecja me Apostolin në rrugicat me kalldrëm të Gjirokastrës -tregon Petraqi , ai Apostoli  ndaloi për një moment dhe më thotë: “…dëgjo Petraq…dëgjo…!-dikush prapa tyre fishkëllente melodinë e këngës të kënduar një natë më parë. Kënga përcillej aq shpejt dhe bukur tek publiku, sa ishte një kënaqësi  e paparë  për të. Teksti i asaj kënge fituese ishte nga miku i Apostolit, poeti e publicisti  Kostaq Duka, me të cilin ai bashkëpunonte. Këngëtari Pëllumb Elmazi, mik i afërt i tij dhe i familjes sonë aq mik sa ne ndjemë ndihmën e tij sapo shkelëm në token amerikane. Ishte një mirënjohje e tij për mikun  e “Fjetur” dhe unë njëkohësisht do të shpreh mirënjohje për familjen e Elmazit. Zoti i bekoftë!,  Spiro Katundi, Vaso Qirinxhi, cifti Dhimitraq dhe Fatbardha Disho, miq të cilët i rezistuan kohës  deri në ditët e sotme, mirënjohje për të gjithë; Laxarela, Antoneta Shano, Mimoza Shaholli. Mirënjohja e Fatbardhës  është e pakufishme, është mikeshë e familjes Simoni. Miq të mirë të Apostolit janë edhe cifti i shquar i skenës e ekranit,  Petrika dhe Klaudeta Riza, violinistja Suzana Grabocka Opari është mike e Apostolit dhe e familjes sonë,  ruajmë ende miqësinë  30 vjecare, Behxhet Qyteti, etj. Apostoli jepte mësime në  kursin e kitarës në Shtëpinë e Pionierit “Mihal Grameno” Korcë…

-U nda nga jeta në moshë të re. Si ishin momentet e fundit të jetës së tij?A ka lënë dorëshkrime”

Në  një aktivitet që ishte  kthyer në traditë ishte “Buqeta” me këngë që ai organizonte në muajin Janar të cdo viti me këngët fituese të Festivalit të këngës në Radio Television, duke ftuar cdo vit një këngëtar të njohur, si të madhen Vace Zela, Mefarete Laze, Liljana Kondakci   dhe së fundmi ai ishte në Tiranë për të marrë Anita Taken. Por nuk mundi dot sepse vdekja e mbërtheu me kthetrat e saj, duke mos realizuar ëndrrën e  tij muzikore. Në momentin e fundit kur Apostoli dha frymën e fundit  në Tiranë, pranë tij ishte  operatori i Radio-Televizion-it, Agron Spahiu. Ai ka ngelur edhe sot e kësaj dite mik i përjetshëm i Apostolit dhe familjes së tij. Agroni solli orën, unazën, amanetin e fundit dhe këtë poezi të shkurtër shkruar nga Apostoli në orët e fundit të jetës

Pas vdekjes..

 

Një ditë vdekja do të trokasë,

Duam s’duam derën do të hapim,

Varrin mes stërgjyshërve

Aty do ta kemi,

Mbi shpinën e varreve tona,

Nipër e mbesa një cast do të heshtin,

Dhe kjo zemra do të trokase dhimbshëm,

Mbi supet e tyre dielli do të qeshi….

 

Në ditën e vdekjes së tij, kompozotori i njohur Simon Gjoni shkroi  në gazetat e kohës  shkrimin; “Autor i këngëve të realizuara”, ndërsa në shtypin lokal të Korcës shkroi asokohe, i ndjeri Sotiraq Vangjeli, ndërsa  Pëllumb Elmazi për këngët e tij; “Gëzimi i njerëzve të ditëe tona”. Apostoli Simoni ishte anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Ana humane e Apostolit ishte njeri i apasionuar pas pëllumbave i donte shumë dhe kalonte orë të tëra me to, fitonte   qetësinë shpirtërore dhe muzën për këngët e tij.

-A ka shkruar poezi apo tekste këngësh Apostoli?

Zakonisht tekstet  e këngëve Apostoli i merrte nga poetët korcarë, miq të tij. Nga poeti e publicisti Kostaq Duka kishte një bashkëpunim konstant e të dukshëm, e ndjera Mira Zaimasi, Petraq Kita, Klito Fundo, Skënder Rusi, etj. Me tekstin e këngës  që do ta bënte të njohur ishte kënga në Festivalin e 22-të të Këngës në Radio –TV; “Me ty bashkë gjithmonë të rinj”, ndoëse u shkrua për të qenë e fundit në ditët e karrierës së Apostol Simonit, e cila do t’i shënonte  emrin  e tij në rradhën e këngëve fituese. Më lejo të të tregoj një episod që ai nuk  e anashkaloi dot. Ishte pengu i tij për këtë muzikë të bukur. Ai kishte zgjedhur një poezi të poetit Vullnet Mato. Ishte një poezi për dashurinë e dy të rinjve, një mrekulli. Si sot e kam në mëndje atë ditë kur ju kthye kënga nga komisioni i festivalit, mbasi ajo muzikë duhej patjetër të kishte një tekst për Partinë e për udhëheqësin. E diskutoi me mikun  e tij Skënder Rusi dhe u gjet teksti. Brenda ditës kënga u pranua dhe ishte ajo këngë që ne e njohim sot; “Me ty bashkë gjithmonë të rinj”, kënduar nga Afërdita Laci Zonja dhe Liliana Kondakci, ishte kënga fituese e Cmimit të dytë.

-Përpos portretit dhe staturës intelektuale, por edhe talentit e kontributit të tij në muzikë , a do t’i mblidhni  në CD-i këngët e kompozuara prej tij? Nëse po, cili do të jetë roli hulumtus i tyre?

Sic të thashë këngët e tij janë më shumë të rregjistruara në partitura, sepse e tillë ishte koha. Disa i kam edhe në CD-i, por në kushtete e emigracionit nuk është mundësia ta bëjmë tani për tani, por djali shpreson ta bëjë në të ardhmen  një CD-i,  me këngët më kryesore të tij dhe kjo arritje nuk ëshjtë e largët. Le të jetë një thesar për fëmijëte e tij, për emrin e tij të mirë, për qytetin tonë Korcën, që ai e donte aq shumë. Apostoli ka shkruar dhe kompozuar  edhe këngë për Korcën, që  i kanë kënduar  Lindita Theodhori dhe Pëllumb Elmazi.

-Cili është mesazhi tuaj në vlerësimin e mosharresën e vlerave të tilla?

Për miqtë e tij, që e kujtojnë dhe ruajnë emrin e tij të mirë, le të jetë kjo INTERVISTË,  një vlerë për të gjithë korcarët qe e kanë njohur birin e tyre, që jetoi pak dhe kirijoi shumë.

Ju Faleminderit!

Bisedoi:Raimonda MOISIU

Brooklyn, New York, USA