Paralele dramatike)
Nga Rexhep KASUMAJ/
Berlin, kallnor 2016/
1.Mendjelashti Plutark mësonte se në Greqinë antike, ambasadori i mbretit cilësohej në mirëbesim si vetja tjetër e tij…
Në fakt, kjo është tema e qenies imagjinare të Kipcit që, duke patur fatin të hyjë në laboratorin e magjisë krijuese të Borges-it, ka prekur pavdeksinë.
Më pas, ndër vite shtegëtimi të mugët, Kipci do të ketë ndikuar shëmbëllesa të tjera inspirative për dijetarë, filozofë e poetë. Ndërsa tek Pitagora, ndaj, miku është vetja e dytë, tek skocezët, ndërkaq, – është hija që fton njeriun n’takim me vdekjen e vet…
Mirëpo, natyrisht, përveç misionit diplomatik të sovranit, do t’më impresiononte, poaq, dhe Kipci i Allan Po-së (tregimi:” Uilliam Uillsoni”), që s’ishte pos ndërgjegja e heroit vetë…
2.
Po kje, prandaj, n’fillesë shestimi për një paralele të trishtuar, një regjim i pasmijëra vitesh kaq obskur, brutal e i njitur fatalisht për fron – aherë, gjithnjë brënda logjikës së kipcit, a s’është dhe korpusi diplomatik (me rregullin e përjashtimit ) i tillë: vetja tjetër e tij?
Mirëpo kodi kipcian, i riardhur njëj trajte të veçantë në rropamat e kohës, vijon tutje praninë dhe plojën makabre. Ai qenkësh, pra, ndërgjegja e heroit, thoshte Po, veçse tani në miljeun kosovar, kryeçështja është: i cilëve heronjë vallë? Përgjigja, për dallim nga mistika e sipërme hijerore, është e thjeshtë, profane dhe krejt tokësore. Nuk i përket të rënëve, sepse ata morën me vete atë, pa mundur ta vënë n’sprovën e netëve të amullta republikane. Rrjedhimisht, del të jetë ndërgjegja e të gjallëve që kanë grabitur këtë aureol dhe me stolinë e tij verbuese, plangprishin e rrënojnë…Por rrëzoma, mjerisht, ende s’ka të sosur.
Veçanësia është, njëmend, e denjë për këtë përskajim të vështirë. Rrallëkund të jetë totalizuar paraqitja e tij si në përditësinë e këtij shteti të pajetuar. Ata, si të mos mjaftonte damka e tyre, kanë prodhuar patericat ndihëse e kolosale – kipcat e tyre serikë, vetjet e tjera, në të gjithë rrathët e gjallimit…Dhe qëmtojnë, micërrojnë e gërryejnë gjithçka, posi armata e pathyeshme e brejtësve…E për të fortifikuar jetëkapjen kapërthyese, janë kacavjerrë e shtrënguar fort pas selive të tyre, publike e virtuale, në instancat e Politikës dhe në tempujt e Dijes. Të interferuar prorë – të parët, kultivojnë Idenë e mashtrimit, e të dytët, si për të bërë levën e saj mbajtëse, predikojnë zelltarisht Kulturën e nënshtrimit!
Duke qenë, pra, kreativisht komplementarë në ngasjen për mbijetesë, të dy palët bashkë bëjnë një organizëm unik e të sofistikuar për orët fatkeqe që mbajnë të tyren vulë të autorësisë.
3.
Ndoshta pikërisht ky nyjëtim, qëndron në thelbin e shkakësisë komplekse pse njerëzia që s’mund ti shohë ose arrin ti durojë, mbetet heroikisht jashtë statusit të një kombi të etabluar historik. Por, nëse pazotësia për ti parë është një mallkim hyjnie, mbanë tjetër, zotësia komode për ti duruar bindshmërisht – është një prirje robnie..!
Në mbyllje fare, në ndjekje t’një tagri të kryehershëm, aherë kur gjithëçka ngjan e mbaruar, e ngrirë përtej moteve e brezave, do jetë vetë hija, Kipci i bukur skocez që do ti josh ata në takim me vdekjen e vet..!