Nga Ramiz LUSHAJ/

Sot m’u duk sikur palët e Flamurit të Dedë Gjo’ Lulit m’u banë shqiponjë mbi Drin për me ardhë në Tuzin e historisë kombëtare shqiptare. Në pikëkalimin kufitar Hani i Hotit m’u duk sikur po kaloja nën Harkun e Triumfit Euro-Atlantik të Europës së Bashkuar. Erdhëm me e takue Gentin e Teutën, dinastët tanë ilir.

Erdhëm me e takue Dedë Gjo’ Lulin tek kulla e vet piedestal. Erdhëm me ju takue ju vllazën e motra të fiseve epokale  Hoti e Grudë, Triepshi e Koja në Tuzin e Malësisë së Madhe “Nderi i Kombit”, pasi dikur, në trevën e këtushme të Shipshanikut, lagje e Tuzit, n’afri të detit, i kam pasë paraardhësit e mi të Shipshanit alpin të Malësisë së Gjakovës.Jo veç nga nostalgjia për këto troje etnike shqiptare qyshse para Krishtit e Muhamedit, po edhe nga krenaria për këto majemale të historisë tonë, them se vepra e Azgan Haklajt “Ashti i Kombit” është brumue bash edhe tek ky vend ashtnor i Kombit, nga kjo tokë e bekuar e Zotit, prej Flamurit të 6 prillit 1911 në Deçiç, nga kulla istikam e Dedë Gjo’ Lulit.

1.Para së gjithash, Tuzi i Flamurit është një stacion historik në udhëtimin genetik të brezave. Prej se kur nga kjo tokë e Zotit lindën hyjnisht Pellazgët. Prej se kur Toka e Pellazgët u jetëlidhën me Diellin. Prej se kur Pellazgët, Toka e Dielli i krijuan trevat e veta etno-historike nga detet tek Alpet, ku në brigje të liqenit të Shkodrës e lumenjve të Moraçës e Zetës, në trevën e Tuzit ishin Hoti, Gruda, Triepshi e Koja e Kuçit, ndër “flamurtarët e Historisë”, male të larta të Malësisë së Madhe e të Kombit Shqiptar.

Mitologjia pellazge fjalaflet se dinasti Kadmi, ky vllai i Europës, nga martesa me Hyjneshën Harmoni, të ikun prej prej Ohrit, pasi e këshilluan “zotat” (për shkak të veprimit të vajzës së tij), në këto vise të bekueme, ndoshta diku skej brigjeve të liqenit të Shkodrës apo në Ultinën e Podgoricës, e lindën djalin e tyre Ilirin, Illyrin (I Lirë Jam), emërdhanësi i fisit lavdiplotë të Ilirëve.

E, si për ta ba ma të besueshme kit’ mitologji pellazge-ilire, helene, mesdhetare, na përcjell’ dëshmi topografia e vendosjes të disa prej fëmijëve të Ilirit në hapësira etno-gjeografike-politike duke krijue fiset e veta:

Enkeli, ma i madhi ndër djemtë, është i pari i fisit të Enkelejve, i cili shkoi kah Boka e Kotorrit,  po rrema genetik të tyre ikën edhe tek dajët në Ohër sëbashku me vllain tjetër Taulantin. E ban me e ditë se bash nga Enkelejtë e historisë, nga pasardhës të mbretit Bardhyl, vjen fisi i Gashit të Azgan Haklaj, një fis biblik që vet emni i tij ka domethanien sakrificë në udhën e vet bohemike.

Autariati, djali i dytë i Ilirit, u vendos përtej Limit të Plavës, përgjatë luginës të lumit Tara, të cilët krijuan një shtet të madh ilir me fuqi mesdhetare. Gurra dokumentare thonë se pasaardhës i fisit të Autariatëve ishte edhe Dedë Gjo Luli i Flamurit, Dedë Gjo’ Luli i fisit të Hotit. Djali i Autariatit, Paioni (paionët) shkoi në brigje të Vardarit, kah Shkupi i sotëm, deri në grykderdhjen e Egjeut.

Çika e Ilirit, Daorta, u vendos në lumin Neretva në jug të Bosnje-Hercegovinës të sotme, dikur viset e saj ishin vetëm me fise ilire të Autariatëve, Ardianëve, Labeatëve, etj., bile vet emri i Bosnjes rrjedh nga ilirishtja, domethanë “lumë”.

Dardani shkoi në Rrafshin e Dukagjinit e Fushë-Dardani, në Sanxhakun e sotëm shqiptar (Tregu i Ri), në Nish e luginën e Preshevës, etj. Dardania (dardha – ilirisht) e ka kuptim të njëjtë sikurse emri i fisit të pirustëve.

Perebi, djali tjetër i Ilirit, u degëzue në Plerejetët e Rizonit e në Perribej në grykderdhjen e Vardarit.

Ma i vogli ndër djemtë e Ilirit ishte Medini, i cili ndejti në Medunin e Kuçit, të trungut fisnor të Kuçit i ndarë tevona në degë genetike: të kontit Ndrekali, përndryshe Berisha (emër ilir) që patën fisnikët e vet edhe përkrah Skënderbeut si Nikolla e Dhimitri, që në historinë moderne nxorën edhe Hasan Prishtinën, Azem Galicën, Adem Jasharin e Sali Berishën, e këta dy të fundit lidhen ndërveti në brezni tek Preka (Preka i Zi – Prekazi).

Pra, kjo treva e Tuzit, krejt hapësira etno-historike e Malësisë, Shqiptaria nën Malin e Zi nga bregdeti i Ulqinit e Tivarit deri në alpet e Plavë-Gucisë e Rozhajës, etj. janë fise rrënjase, të prejardhun nga ilirët e lashtë, nga ardianët, autariatët, labeatët, etj. Edhe Qielli mbi këto fusha e male është Shqiptar, e kjo Tokë është Shqiptari, është vetëm Shqiptari, e ju o lisa të hershëm e të rinj të këtyre fushave e maleve legjendare shqiptare jeni “Ashti i Kombit”.

 

3.

Sot, kena ardhë në këtë aks të Malësisë së Madhe “Nderi i Kombit”, në Tuzi, tek kulla e Dedë Gjo’ Lulit, me e përurue veprën “Ashti i Kombit” të studiuesit, publicistit, kulturologut, ish deputetit të Parlamentit të Shqipërisë e, tashti, president i Unionit Artistik të Kombit Shqiptar, Azgan Haklaj.

Prolog e epilog kanë një fjalë të vetme: Kjo vepër i ban nder kohës dhe autorit të saj.

Në shtizën dhe palët e Flamurit të Deçiçit po rrinë “Meshari” i Gjon Buzukut, i pari libër në gjuhën e shenjtë Shqipe, vepër të cilën e shkroi në këto troje diku ndërmjet Ulqinit, Shasit, Shestanit apo Tivarit,

Në shtizën dhe palët e Flamurit të Deçiçit ende rrinë dora e alltia e Dedë Gjo’ Lulit.

Me Flamurin e 6 prillit 1911 të Deçiçit u mbështoll arkivoli i Gjergj Fishtës në përcjelljen e tij të fundme, se ky “Homer Shqiptar” ka shërbye në këto anë të Hotit e Grudës, të fiseve të Malësisë së Madhe, dhe i ka lartnue në vargjet e tij veprat historike të kësaj treve etnike shqiptare në shekuj.

4

Skënderbeu e ngriti më 28 nëntor 1443 Flamurin Kuqezi në Krujë, në kryeqëndren e shtetit 800 vjeçar të Arbrit. Në udhën e historisë me besë e shpatë, ende pa kalue katër muaj, në Kuvendin e Beslidhjes së Lezhës, më 2 mars 1444, Flamuri i dinastisë së Kastriotëve do të mbetej në shekuj si Flamurit i Shtetit të Skënderbeut; si Flamuri i Shtetit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit me prijëtar Ymer Haxhi Prizrenin që e ka varrin në Ulqinin portual e të Abdyl Bej Frashërit të Toskërisë e Shqiptarisë si Flamuri i  Lidhjes Shqiptare “Besa-Besë” të Pejës me  Haxhi Zekë Byberajt e Shoshanit të Malësisë së Gjakovës.Njësoj edhe Flamuri i Dedë Gjo’ Lulit, që u ngrit madhërishëm e magjishëm në Deçiç në pranverën e 6 prillit 1911, i cili çoi tek Kuvendi e Memorandumi i Gërçës dhe deri tek 28 Nëntori i Dytë i Shqiptarëve, në Shpalljen e Pavarësisë në Vlorën e Ismail Qemalit.

Ky Flamur Kombëtar Shqiptar është edhe në ballinën e veprës të katërt “Ashti i Kombit” i Azgan Haklajt. Shtizën e tij ashtnore e mbajnë disa nga apostujt e Kombit e të Flamurit Shqiptar: Skënderbeu, Ibrahim Rugova, Nanë Tereza.

Ky Flamur po valvitet edhe sot në kullën e Dedë Gjo Lulit, do valvitet edhe në një manifestim të shqiptaro-amerikanëve në Uashington… Do të valëvitet dhe në vepra e veprimtari të tjera të Azgan Haklajt.

5.

Në mitologji pellazgo-ilire, Zeusit shqiptar, kryeperëndi pagane, Shqiponja i  simbolizonte lajmëtaren e tij, ishte shërbestare e tij, e cila nga drita e diellit ia sillte kokrrën e rrufesë për t’i goditë me zjarr e flakë kundërshtarët…

Këtë simbolikë Shqiponje edhe flamuri i një shteti fqinjë po don prej kohësh  ta bajnë “pronë historike” të vetën, sepse nuk ka histori të lashtë si Shqiptarët, nuk ka Shqiponjë si Flamuri Shqiptar që fluturon me flatra të hapura, sikurse Shqiponja e Flamurit të Serbisë me kthetra të mbyllura, të gatshme me grabitë toka shqiptare, jetë shqiptare, historinë shqiptare.

Në fakt edhe Azgan Haklaj i veprës “Ashti i Kombit” në veprimtarinë e tij kombëtare si President i Unionit Artistik të Kombit Shqiptar, si kulturolog, si analist e publicist panshqiptar, më ngjan me një Zeus modern, që Shqiponja i vjen si lajmëtare e me kokrren e rrufesë.

Si Shqiponja lajmëtare ngjajnë dukshëm librat e tij me frymë e imazh kombatër që në tituj: “Nga Dodona tek Dardanët” (Dodona ishte e Zeusit), “Për Kombin, Për Demokracinë”, “Edhe Zoti po Flet Shqip” dhe, i pesti, në pritje “Në emër të Atdheut”. Si “Shqiponjë me kokrrën e rrufesë” janë veprimtaritë e tij mbarëkombëtare me qindra artistë interpetues e ekzekutues, me mijëra shikues si në Tuzi e Mitrovicë, në Dibër të Madhe e Sarandë, në Tropojë e Strugë dhe Shkup, në Plavë-Guci e Preshevë, në Bylis e Deçan. Kudo në trevat shqiptare në Ballkan “shqiponja” e tij me “kokrrën e rrufesë” i ndez me atdhetari e kulturë skenat e malet, lumenjtë e horizontet. Nganjëherë i xhindos edhe sllavët apo helenët aqsa të lëshojnë deklarata kundër Azgan Haklajt edhe Rusia e Putinit, që don ta futin nën kthetrat e tij jo vetëm Krimenë në Ukrainë, po edhe treva shqiptare në Ballkan.

Në skenën e politikës e të artit, në foltore të Parlamentit e në mitingje popullore, në librat e tij, në lartësi të tij, e kanë gjuajt Azgan Haklajn edhe me “rrufe” sikurse Prometeun, tue i lanë plagë plumbash në trup, tue ia shkatrrue pallatin me ekzploziv e marrë jetën e kushërirës së tij gazetare, tue e prangos e torturue me urrejtje bio-politike në burg, tue u mundue me ia ngushtue hapësirat shumëdimensionale.

Po Azgani nuk është as Zeusi klasik e as Prometeu modern, pavarësisht se i simbolizon këto dy figura hyjnore, pasi Azgan Haklaj tashma është kthye në një Simbol Kombëtar, në një “dekan” të kulturës shqiptare.Mbi të gjitha e jo për të gjithë: Azgan Haklaj është vet Azgan Haklaj.

6.Shpesh kam fjalashkrue shumanshmërisht për Azgan Haklajn panshqiptar, për veprat e veprimtarinë e tij kombëtare, ndaj po due me e përmbyll kit’ diskutim timin publik tue iu faleminderue që na pruni me veprën e tij të katërt, ma të fundit, me veprën “Ashti i Kombit” në kit’  sofër të historisë pellazgo-ilire ardiane, tek Deçiçi i Flamurit, tek kjo kullë e Dedë Gjo Lulit.

Ky vend i lashtë sa Toka, ku vllai i Europës e begatoi me Ilirin, dëshmon se qyshse në mitologjinë pellazgo-ilire, ishim në Europën kontinentale e ishujt e saj, para se të vinte kjo “Europë e Bashkuar” në gjirin federal të së cilës po i pranon me vështirësi e ngadalësi Shqipërinë, Kosovën e Malin e Zi në Ballkanin Perëndimor.

Kësaj fjale po ia lidhnoj një episod nga kremtimi i 100 vjetorit të Kryengritjes të Shqiptarëve të Vilajetit të Kosovës, të prirë nga ideologu e strategu Hasan Prishtina të cilët në mesgushtin 1912 hynë triumfalisht në kryeqendrën e Shkupit. Ndër këta kryengritës që udhëtonin edhe me tren drejt Shkupit ishin edhe paraardhësit genetik të vllaznisë të Azgan Haklaj, po me një ndryshim: Ata vinin me pushkë e Azgani me libra, me librin “Për Kombin, Për Demokracinë”.

Kur lideri historik i Shqiptarëve në Maqedoni, strategu i luftës e i paqes në brigjet e Ohrit, Drinit e Vardarit, Ali Ahmeti, kryetari i partisë shqiptare BDI, nga një tribunë në afri të kalasë së Shkupit, tue iu drejtue Azgan Haklajt, lëshoi istikamin kombëtar e politik që ta dëgjonte edhe kryeministri maqedonas Gruevski e krejt shovinizmi sllavo-maqedonas: “…Të mos na zemërojnë shumë se edhe rrufetë i zbresim nga Qielli…”.

E vërtetë lideri faktorial Ali Ahmeti i dialogut, unitetit, progresit e integrimit, e kishte “kokrrën e rrufesë” të cilën e lëshoi në nëntor 2012, në 100 vjetorin e Pavarësisë në stadiumin e Shkupit ku merrte pjesë edhe lideri historik i Shqiptarëve, kryeministri Sali Berisha; e lëshoi edhe kësaj here me bojkotin presidencial e me çuarjen e Maqedonisë në zgjedhje parlamentare të parakohshme, sepse maqedonasit nuk pranuan të jetë shqiptar Presidenti i Republikës së Maqedonisë, etj.

E dijeni Toka e Qielli, Hana e Dielli, varret e malet, se kemi liderë kombëtar shqiptar e fuqi kombëtare për me e lëshue “kokrrën e rrufesë” bash aty e atje ku shovinizmi i fqinjëve kufitarë ka me na i cënue identitetin nacional, ka me na i ndalue Flamurin Shqiptar, Gjuhën Shqipe, kulturën shqiptare, don me na e tjetërsue “ADN-në” kombëtare shqiptare.

Faleminderit Tuzi që na dhe Dedë Gjo’ Lulin kombëtar flamurtar!

Mirënjohje Tuzi, që e ngrite lart Flamurin Kombëtar!

Tuzi, 6 prill 2014

*-Fjalë në promovimin e librit “Ashti i Kombit” i Azgan Haklajt

në Tuzi të Malësisë, tek kulla e Dedë Gjo’ Lulit –