– Në 26 vjetorin e lindjes së Atjon Zhitit –

Nga Grupi i Shokëve të Atjonit

Tashmë ne e njohim të riun Atjon Zhiti, për virtutet e bukurinë, për vrullin dhe pasionin, për veprimet dhe fjalët në shkrimet e tij, fytyra e tij është ajo e brezit të tij, plot ëndrra dhe dramë.

          Ai sot, në 30 gusht, do të ishte 26 vjeç.

Lidhjet e tij me gazetën “Dielli” kanë qenë, që kur Atjoni nxori esenë e parë dhe “Dielli” vazhdimisht ka botuar prej tij, e ka përkujtuar me dashuri. Që kur ishte fëmijë, Atjonit i pëlqente të vizatonte diellin, një pllangë të artë dhe kur u rrit ca, nuk vizatonte një diell, por dy, -tre në një peizazh, sikur nuk i mjaftonet njëri, sikur hakmerrej për të atin e tij, shkrimtarin Visar Zhiti, që e burgosën për poezitë, sepse në njërën ai kërkonte dhe një diell tjetër në formën e zemrës, atë të dashurisë. Dhe Atjoni vizatonte zemra, shumë, ia dhuronte mamit të vet, Edës. Dhe ajo organizoi dy ekspozita fëminore me piktura të Atjonit,  një në Romë, në shtëpi, kur punonin në Ambasadën e Shqipërisë në Itali dhe ftuan gjithë fëmijët e familjeve të ambasadës dhe të pallatit, ndërsa ekspozita tjetër u bë në vendlindjen e Atjonit, në Vlorë, në kopshtin e gjyshit të tij. Vizatimet u varën degëve të pemëve, erdhi të gjithë fëmijët e lagjes, pëlqyen pikturat po aq sad he ëmb;elsirat që shpërndante mami i Atjonit, Eda. Ai shkoi të studionte për Filozofi në Universitetin “Sacro Cuore” në Milano, vetë e fitoi bursën.Atjoni  i binte flautit, është marrë me sporte, kanotazh, not, tenis, etj, studionte gjuhë të huaja, latinishten dhe greqishten e vjetër, fliste dhe shkruante italisht dhe anglisht, kishte dëshmi për gjuhë frengjisht dhe gjermanisht.

Dhe nis të shkruajë. Janë disa botime të tij tani. 

“Për atë që dua(m)” është përmbledhja me ese e shkrime të tjera të Atjonit, doli në vitin 2015 në Tiranë. Dy vjet më vonë u botua albumin i madh me të gjitha vizatimet dhe pikturat të fëminisë dhe adoleshencës, “Opera Atjon”, në dy gjuhë, shqip dhe italisht, me johonë në Shqipëri dhe jashtë saj..

Vitin që shkoi u botua në Prishtinë libri “Jam Atjoni”. Me ilustrime të tij. Ashtu siç janë dhe disa prej librave të Visar dhe Eda Zhitit, ku ai kështu është dhe bashkautor. Në disa ballina librash janë vendosur piktura të tij nga botimet në Shqipëri e Kosovë dhe në Itali… 

Kosova ishte dhe dashuria e Atjonit si ajo për atdhe. E ndjente Kosovën, ndërkaq e kishte shëtitur të gjithën, vendet historike kombëtare, kështjellat, kullat, liqenet, kishte shkuar në Shkodër dhe në Preshevë, etj, i pëlqente Prishtina më shumë se Tirana, mbrëmjet dhe kishte shumë shokë, edhe më të mëdhenj se veten. Nën kujdesin e poetit Jeton Kelmendi u botua libri “Jam Atjoni” dhe jepet dhe çmimi letrar ndërkombëtar “Atjon Zhiti”, nga shoqata e shkrimtarëve “Bogdani, me qendrat në Prishtinë dhe Bruksel. Këtë çmim së pari e mori një poete argjentinase dhe së fundmi një poete japoneze.

Po kështu jepet dhe çmimi  ndërkombëtar “Atjon Zhiti” nga Festivali i Filmit për Fëmijë “Giffoni”.

Ata që e kanë njohur Atjonin, nuk e kanë harruar më. Ai kishte miq poetë dhe shkrimtarë jo vet:e shqiptarë, si me poetin dhe gazetarin Sebastiano Grasso, President i PEN Clubit Italian apo me poetin rus Evgenij Jevtushenko, me poetin, kandidat per Nobel, Adonis, që jeton në Paris, etj.

Atjoni u bë ikona e gjeneratës së tij..

DO TA RREGULLOJMË BOTËN ME BUZËQESHJE…

– kështu na thoshte Atjoni, dëshmon studenti nga Kosova –

Në përurimin e librit “Për atë që dua(m)” të Atjonit në Universitetin Europian të  Tiranës, në Aula Magna, të mbushur si kurrë ndonjëherë, me të rinj, intelektualë, shkrimtarë, deputetë, ish të burgosur, të panjohur, vinin të tjerë, s’kishte më vende, rrinin dhe në këmbë, etj, pasi folën emra të njohur për vlerat e librit, mesazhet që përcjell e befasitë, u ngrit në fund dhe një djalë nga salla, vij nga Prishtina, tha, posaçërisht për këtë takim, jam student në Zyrih, Ylli Haziri quhem.  “Jam më shumë sesa shok i Atjonit, – vazhdoi ai – jam vëlla i tij. E kam njohur në mbledhjet e Parlamentit Rinor Europian, ai si shqiptar nga Shqipëria dhe unë si shqiptar nga Kosova. Kemi qenë bashkë në Riga e Barcelonë, në Paris e Pragë, në Beograd, Preshevë dhe Prishtinë, në shtëpitë e mia…kam mbresa të pashlyeshme. Atjoni ishte aq sa i mirë, po aq dhe dinjitoz, të  përqafonte fuqishëm dhe kishte mendime të fuqishme; i gjithi i çiltër dhe gjithë dashuri. Atjoni kishte dy dashuri të  mëdha, – tregoi ndër të tjera, teksa dridhej mes emocionesh të  dukshme për shokun e tij, – dashuri për dashurinë, për vajzat si të thuash, dhe dashurinë për atdhe, ku brenda kishte dhe Kosovë. Dhe prekej shpejt…”. Atjoni dinte të bashkonte. Në një nga takimet e Parlamentit Europian të të Rinjve, ai është mes shokëve shqiptarë dhe serbë, ku me njërën dorë po mban të shpalosur flamurin e Republikës së Kosovë dhe me tjetrën atë të Serbisë. Me çiltërsinë e tyre, ata 19 vjeçarë, bënë atë që politika e dy vendeve, por dhe ajo ndërkombëtare, nuk po e realizon dot. Pranuan tjetrin. Fotoja e këtij çasti është vërtet  emblematike…Do ta rregullojmë botën me anë të buzëqeshjeve”, na thoshte Atjoni – e përfundoi fjalën e tij studenti nga Kosova…Buzëqeshja e Atjonit mbetet vepër arti, ajo të bënte për vete, që jo vetëm ta doje, por dhe ta besoje Atjonin menjëherë. Ishte ai që këmbëngulte ndër shokë se duhej të studionin, në universitet jashtë sa më shumë, në Europë e Amerikë e të ktheheshin patjetër, se “Atdheun do ta bëjmë ne”, besonte, “më të bukur dhe më të fortë.”                                                                                     

                                                                   (Nga libri “Jam Atjoni”)

NË KËTË 26 VJETOR TË LINDJES

          KEMI ZGJDHUR DISA THËNIE PËR ATJONIN TONË

          – nga botime të ndryshme –

“…Leximi i shkrimit të Atjonit ka qenë nji eksperiencë që përjetohet rrallë, shumë rrallë, në ditët tona. Dukej sikur zani vjen nga diku larg, shumë larg, dhe na tregon si mendon nji i ri me aftësi të rralla mendimi dhe shprehje, dhe si ndjehet zemra bujare e të rinjëve të pakomprometuem nga ndeshtrashat e jetës “moderne”. 

      Unë e përjetova edhe si nji “lajmërim” për ne të gjithë që jemi të zanun me problemet (shpesh artificiale) të jetës së vështirë që jetojmë… Sa mendim i thellë, sa gjykim i mprehtë, dhe sa bujari zemre lexohet në atë shkrim.   

      Përdorimi i dialektit geg ashtE manifestim i deshirës së autorit me qenë sa ma afër viktimës e me përdorue, si shenjë respekti gjuhen e “fshatit” tij.   

      Sa fisnikëri natyrale; sa ndjenjë miqësore!”

                                                                   Sami Repishti

                                                                   Shkrimtar dhe eseist

                                                          Lauruar në Sorbonë, jeton në SHBA

“…Nxorra pasazhe nga shkrimi i Atjonit dhe i shkrova me dorë në fletoren time, që t’i kem gjithnjë afër fjalët e Tij të pjekura, idetë e thella e largpamëse, shprehjet plot rrezatim të një intelekti të rrallë e shpirti subtil. Thashë me vete: Kur ikin njerëz si Atjoni, varfërohet planeti e pasurohet Qielli!…”

Ferhat Ymeraga

                                                                   Kent, Washington State, SHBA

“ …me shkrue gegnisht asht sprovë e njeriut të kulturuem, e njeriut pa paragjykime. Merre me mend, Atjoni  djalosh shpalos dijen e tij për gegnishten dhe asht i hapun për pasurimin e gjuhës sonë të shkrueme me visaret e gegnishtes të lana mbas dore prej druvarëve që i prenë nji krah Gjuhës sonë amtare. Kurse, përkundrazi, do gjoja profesorë të paguem mot e jetë prej  shtetit, u duket se bahet kiameti me studiue gjuhën e Camajt, të Fishtës, të Koliqit e të tjerëve.

      Të mos  e zgjas, Atjoni e ka shikimin ma të kthjelltë se gjojaprofesorët dhe e ka gjuhen ma të rrjedhshme se gjuha e drunjtë e disave prej tyne.”

Sami Milloshi

     Gazetar, poet, SHBA                                                                   

 “Atjoni jetoi me optimizëm dhe i përkushtuar për artin dhe jetën…Mbetet një shenjë që simbolizon shpresën dhe gjallërinë rinore.”

Akademik, Prof. Dr. Jeton Kelmendi

President

        “International Writers Assosaciation

          ‘Pjetër Bogdani’

“Libri i Atjonit – testament i Tij… si Ungjilli për bashkëmoshatarët e tij, fari ndriçues i brezit të tij.”

                        Eugjen Merlika   

studiues, kritik letrar, Itali.

          “Bota është më e varfër pa Atjonin… Një engjëll i bukur që na fali gjithmonë dashuri, ngrohtësi e miqësi…”

                                                                                                                                Luan Topçiu

kritik arti, studiues, përkthyes,

  Bukuresht, Rumani

“Kjo fytyrë e bukur engjëllore… ajo krijesë e mrekullueshme pra, ishte bërë për qiellin, jo për këtë botë…”

          Helena dhe Ismail Kadare

shkrimtarë 

TË HUAJT PËR ATJONIN:

Nuk kam takuar një të ri kaq të mirë, kaq fisnik dhe kaq të dashur në Shqipëri sa Atjoni…                         

      Robert Elsie 

albanalog kanadez,

Berlin, Gjermani

Atjoni është djali që çdo prind do të donte ta kishte të tijin…

                                                                             Sebastiano Grasso

Poet, President i PEN Clubit, Itali

Është tronditese, një mrekulli në ngjyra… Një fëmijë që mbledh kështu një civilizim 4000 vjeçar dhe arrin të njëjtën sintezë… Atjoni ka ndjerë shpirtin universal, shpirtin e Zotit, me rëndësi humane.                                                       

                                                                                                       Padre Marko I. Rupnik

                                                                                                      Profesor Teolog, artist,

Universiteti Gregorian. Romë.

…një xhevahir krijimtarie… Libri i Atjonit do të vendoset në sektorin e artit në bibliotekën e dikasterit e do të mbetet si dëshmi e një figure që bëri shumë për kulturën në një hark të shkurtër kohe, që na dha shenjën e gjenialitetit të tij.

                                                                   Kardinal Gianranco Ravasi

                                                                             Biblist, kritik arti.

                                                                             Ministër i Kulturës Vatikan.