Avdulla Kenaci – Page 3 – Dielli

DJEMTE E ALIZOTIT

March 2, 2017 by dgreca

Nga Avdulla Kënaçi/Kanada/

Ata që kanë provuar emocionet e një udhëtimi të largët, e dijnë mirë se çfarë ndodh kur të ka mbetur vetëm një ditë përpara se sa të ngrihesh në fluturim. Po doktor Selam Shkurti, as donte t’ia dinte për të gjitha këto. Nuk thonë kot “kokë golëmi”.Dëgjo, mos më turpëro me djemtë e Alizotit, duan të të takojnë për një kafe. Ler çdo punë se ata të presin tek Kullat. – Kaq tha Doktori dhe mbylli telefonin.Duke kujtuar tërë ato porosi që më kishin mbetur pa mbaruar, turfullova. Ja edhe Selami tani, më jep ultimatume. Valixhet e udhëtimit i kam akoma të hapura mbi divan. Nuk ka faj, vetë unë ia kam krijuar këtë komoditet. Nuk ia kam prishur kurrë. Na lidh një shoqëri e vjetër, ne jemi jo vetëm rreth miqësie, por shokë që nga fëmijëria, shokë në shkollë të mesme, pastaj të dy me punë në Gjrokastër e më vonë në Tiranë; gjersa unë përpara disa vjetësh u degdisa në Kanada. Me të qeshur unë i thoshja: “Mirë të tjerat, por edhe nuset nga i njëjti qytet, more Selam!?”

U dhashë këmbëve për të arritur në kohë. Librarit Alizot Emiri i kisha borxhe të mëdha. Edhe pse ai ka më shumë se tri dekada që ka ndërruar jetë, nuk mund kurrsesi ta shlyej nga kujtesa. Kur duhej, në moshën time të re, më ushqeu dashurinë për librat duke m’i përzgjedhur sikur të isha një nga fëmijët e tij.

I pari në takim erdhi Imja, arkitekti, me të bijën, Klodin të cilën e shihja për herë të parë. Emri i Ibrahim Emirit, ose Imes, si e thërrinsnin në Gjirokastër shokët e ngushtë të Selamit, më është ngulitur thellë në memorie që nga shkolla e mesme. Pastaj e kisha njohur vetë. Jo vetëm Doktor Selami , por edhe përmetarët ku ai kishte punuar, nuk e hiqnin nga goja për të mirë. Kur ishim në shkollë të mesme në Gjirokastër, nuk kishte se si ta harroja “çekiçin” e Selamit. “Imja më tha kështu, Ibrahimi është më i miri i klasës, është i shkëlqyer në matematikë, … dje isha në shtëpi të Imes. … Ka gjithë ato libra. ….E di kush është babai i tyre? Alizoti, ai që ka atë librarinë poshtë Qafës së Pazarit. … Nuk e merr me mend se çfarë familje e dashur janë ! … Por nuk e di… kanë diçka në biografi”. Biografi!? O zot, kjo është fjala që më ka tmerruar e llahtarisur së tepërmi në atë periudhë. Familja jonë në fshat konsiderohej me “hije në biografi”, ndërsa e Selamit jo. Ai e bënte gjumin të qetë. Kjo e flamosur fjalë paska mbirë edhe në qytet, mendova. Ndoshta kanë pasur ndonjë me qeverinë e Zogut, i thashë Selamit. Ai nuk më ktheu kurrë përgjigje gjersa unë e mësova të vërtetën nga librat biografikë që kanë shkruar për Zoten të bijtë e tij. Zotja ishte dënuar për agjitacion e propagandë kundër pushtetit popullor. Edhe pse bisedën e kthyem përsëri tek librat, ajo fjala “biografi” ishte sikur t’i hidhje ujë të akullt bashkëbisedimit që kishte filluar aq këndësh. Selami e dinte pikën time të dobët, librat. Së bashku, kur sa kishim mësuar shkrim e këndim, ndërtuam me dërrasat e një arke të vjetër “bibliotekën” tonë. Nuk u besoja veshëve, por edhe bëhesha ziliqar si kishte mundur Selami të kishte mik një qytetar dhe akoma më shumë, një gjimnazist me libra në shtëpi, ndërsa unë, edhe një shok klase që kisha nga qyteti, ai ishte me origjinë nga Kurveleshi, për ndonjë armë mund të hamendësoje, por për libra kurrsesi nuk bëhej fjalë që t’ia gjeje në shtëpi.

Kur hyra në librarinë e Aliotit për herë të parë, më dukej se edhe unë kisha “një të drejtë” më shumë, isha një rek Selami. Guxova dhe një ditë i tregova Zotes se çfarë më lidhte me Selamin. Ai më pa drejt në sy e më tha: “Edhe ti nga Golëmi qënke, kini zbritur në qitet, mos mendoni se do vijmë ne gjirokastritët t’u ruajmë bellot (delet)?!” Pastaj u bë serioz dhe m’u drejtua sikur të isha burrë i rritur “Selami është shok i ngushtë i djalit tim.” Unë këtë doja, këtë prisja. “Çfarë libri kërkon?”. Zotja ma kishte blerë mendjen. Mora kurajo dhe “si mik” i thashë “Bija e mallkuar”. Ai qeshi pa e hequr cigaren nga buzët dhe më tha: “Eshtë ca si shpejt për atë libër, por nuk mendoj se na vjen më, por mund ta gjesh në bibliotekën e qitetit, ama po i gjete mik Vangjelit, drejtorit”. Aty për aty nuk i kuptova fjalët e Zotes, por më vonë mësova se ai libër ishte hequr nga qarkullimi.

Por unë kam një tjetër edhe më të mirë, – rrëmoi në raftin e fundit, vuri mbi banak një libër të trashë – ja këtë amerikanin. E ka shkruar një i famshëm, Teodor Draizer. Sa mbaroi Lufta e Ditë Botërore, vdiq edhe i ziu Draizer, po ka lënë vepra shumë të bukura.

Ne fshatarët jemi mosbesues. Veçanërisht qytetarët nuk i besojmë lehtë. Kur vura re çmimin dhe madhësinë e librit, mendova: “Ma ngopi, do t’i ketë mbetur pa shitur dhe ma ngeci mua”. Megjithatë e mora. Nisa ta lexoj me përtesë. Po sa më shumë faqe kaloja, aq më shumë më vinte turp për ato që kisha menduar për Zoten. Përpara meje u çpalos një vend tjetër, Amerika, marrëdhënie të tjera, por të egra, një djalë ambicios, Klajdi dhe një vajzë e thjeshtë punëtore fabrike, Roberta, por e pastër, njerëzore, mirësia vetë. Në fund të dy vdiqën. Histori e trishtur dashurie…U ktheva në librari pas një jave. E falenderova Zoten me përzemërsi.

E di që të ka pëlqier romani që të zgjodha. Ç’o marrëçtjetër? – më pyeti duke më parë drejt e në sy.

Po ta lë ty.- Ai shpejt e shpejt zgjodhi një libër shumë më të vogël nga i pari.

Ky e ka titullin “Gjeri i vogël” por është shkruar nga një shkrimtar i madh farances. Shkruar nga i madhi Alfons Dode, ky libër është autobiografia e atij vetë.

E përpiva për dy ditë edhe Dodenë. Stili i ëmbël, thjeshtësia dhe madhështia e këtij autori më mahnitën, veçanërisht përshkrimet e natyrës dhe fshati.

Pastaj ai më rekomandoi shkrimtarë të tjerë; Mopasan, Stendal, Balzak, Hygo, Remark, Petro Marko, Flober, Cvajg, etj. mirpo nuk ma mbante xhepi dhe i rrallova vizitat në librari. Njëherë i kërkova librat e një autori rus dhe ai më tha në formë këshille, por edhe me një ton qortues; “Mbaro njëherë këta frënjtë që të jap unë, pastaj shohim e bëjmë për ata sovjetikët e tu”.

Për katër vjet me radhë me Spiro Deden nga Zagoria isha shok banke, shok klase dhe shok dhome në konvikt. Spirua ishte i publikuar si letrar mbasi në gazetën “Pionieri” kishte botuar një poemë qysh në shkollën 7-vjere kur i vdiq e ëma gjatë lindjes së motrës. Librat na lidhën më shumë së bashku. Ato çfarë lexonim ia tregonim njeri-tjetrit. Kur vinte pranvera “arratiseshim” nga dhoma e konviktit dhe ngjiteshim në tarrarcën e mencës. Shtronim batanie, merrnim nga guzhina biskota dhe një ibrik qumësht. Ky ishte “kokteji”. Ato na i jepte ndihmës guzhinierja, Antigoni Kutra, natyrisht “pa lejen” e guzhinierit. E ky i fundit, xha Kiçoja, një burrë i mrekullueshëm, ishte babai i Spiros. Flisnim për shkrimtarët, filmat, personazhet dhe përshkrimin e ngjarjeve që lexonim. Edhe Spirua tek Alizoti e kishte “kokën”.

Më thuaj mor vëlla, si është e mundur që Zotja i di subjektet e librave që ka në dyqan, i del koha atij t’i lexojë të gjitha!? – e pyeta njëherë.

Po, edhe mua më ka bërë përshtypje, më ka folur për librin para se ta blej dhe kur e kam lexuar ka qenë ashtu si më ka thënë Zotja.

Po si ka mundësi?! – Nuk kishim përgjigje. Ishte enigmë. Më në fund i dhamë karar se Zotja bënte lexim diagonal. Unë nuk e di se këtë fjalë “diagonal” e shpiku vetë Spirua për të shpëtuar nga pyetjet e mia dyshuese apo e kishte dëgjuar diku. Ama ne nuk dinim diçka tjetër. Zotja lexonte në gjuhë të huaj, italisht dhe fërngjisht.

Pasi mbarova shkollën e mesme, në një ditë të nxehtë korriku isha drejtuar për në sportelin e kinemasë, kur dëgjoj një zë që erdhi nga klientët e kafenesë së Rrapit:

Ti golëmas, pa eja këtu se të kërkon Doktori! – ishte zëri i Zotes që në atë orë pinte kafenë me Doktor Vasilin e Madh. Ashtu, i ndrojtur, i pasigurtë, u rrotullova për nga tavolina e tyre. Doktori, një burrë trupmadh dhe i mbajtur mirë, më bëri vend me dashamirësi, më pyeti për mësimet, për librat që lexoja dhe çfarë kisha ndërmend të bëhesha. Pastaj më tha:

Ti je nga fshati i Ismail Golëmit, – nuk priti përgjigje, por vazhdoi – e kam pasur mik, ishte burrë i ditur dhe i zgjuar. Shkonim së bashku për gjah aty nga kodrat e Dervenit.

Hej bela, thashë me vete, Ismail Golëmi është pushkatuar nga Partia si armik dhe ky këtu në hije të rrapit e në mes të ditës më thotë se ishte burrë i mirë. Ktheva sytë nga Zotja, por ai mplikste me nge një cigare duhan dhe aq i përqendruar ishte në atë marifet sa thua se nuk kishte dëgjuar asgjë. Ah, mor Zote, po a e di ti që jam me “hije në biografi”!? Mblidhe Doktorin se ka ikur nga fiqiri. E kur pra, tani që po pres të vazhdoj shkollën e lartë më thotë nga këto gjëra!? Thuaji ore ç’janë këto gjëpo-gjëpora. – Këto kujtoja kur isha përballë Imes dhe të bijës, Klodit, që kërkonte të dinte sa më shumë për gjyshin e vet.

Ja ku mbriti edhe djali i dytë i Alizotit, inxhinier Shpëtimi. Dinamik, shpërthyes dhe i shpjenguar në bisedë. Ai ngjan më shumë nga karakteri i të atit sidomos me ato romuzet që i ka në majë të gjuhës, por mua nuk më duket se është aq i llogaritur sa Zotja. Ndoshta nuk e njoh mirë. E lëshoi breshërinë e parë:

Librin ta dërguam falas, llogarite të japim falas ne gjirokastritët dhe të mos na shkruash dy fjalë për përshtypjet!? – Sytë lutës i hodha nga Ibrahimi me të cilin ruaj korrespondencë në facebook:

Ia kam shkruar Imes me mesazh. – Ibrahimi pohoi dhe unë ndjeva lehtësim, por Shpëtimi nuk ndalej.

Ia ke dërguar Imes? Pse s’thua që na zuri çatia brënda.- Qeshëm të tre, Klodiana më shumë edhe pse i ati i saj u ngarkua me faj. Ishim brenda atmosferës së familjes Emiri. Unë për ta lehtësuar ca, thashë:

Imja ngjan nga Galua, (ky ishte dajua i tyre), është i urtë e i qetë, jo si ky verveleja.

E po tani nuk do të thërras vëlla Ibrahim, po Dajko Ibrahim. – tha Shpëtimi “shumë seriozisht”. E qeshura gurgulluese e Klodit bëri që klientët e nja dy tavolinave më tej të kthejnë kokën nga ne.

Ashtu si Zoten, unë njihja mirë edhe Galon, shoferin e Sekretarit të Parë të Gjirokastrës. Kur isha gazetar i shtypit lokal, Galua, me urdhër të Sekretarit më merrte në makinë për të dalë “në terren ku merreshin rendimente të larta gruri e misri”. Kur kishte mbledhje të gjata, Galua zbriste në dyqan të Zotes dhe në një cep të librarisë, mbështetur në kangjellat prej druri, lexonte vetëm faqen e katërt të “Zërit të Popullit”. Rralloheshin klientët dhe Zotia pyeste Galon nga kreu i dyqanit:

Hë, mo Galo, çfarë thotë shtipi?

Kina i ka bërë Amerikës paralajmërimin e 3144.

Po dale mo, sikur dje ishte paralajmërimi 3142, si ka vajtur 44 apo i bën çift e çift.

Jo, mo jo, ka bërë dy lajmërime në një ditë.

Si duket një ka qënë në mëngjes e tjetri në darkë. Nuk janë tërhequr amerikanët nga lufta në Vietnam as me atë të vaktit të mëngjezit e as me atë të darkës.

Por një ditë kryeredaktori i gazetës na mbledh në zyrën e tij dhe na thotë se ka shitës që mbajnë mall të rezervuar për miqtë. Përmendi kasapin, shitësin e djathit dhe Zoten. Ky lajm më prekte edhe mua. Isha një nga ata që Zotja më ruante gazetën letrare “Drita” dhe gjithë librat e reja. Si ta vija në dijeni? U ktheva në dyqan dhe si me të qeshur, i thashë:

Zote, je në listën e atyre që rezervojnë mallra. – Ai mund të më thoshte: “Qëromu nga dyqani, ti je një nga ata që i rezervoj!”. Por jo. Ai u nxi në fytyrë, humbi qetësinë. Ishte e para herë që e shikoja në këtë gjendje.

Mos më tremb mua me të tilla gjëpora. I sheh këto kalldrëmet e Gjirokastrës? Po të shkanë këmbët, nuk e merr më veten…

Përfundon në përrua, duhet të të ketë thënë!- tha Ibrahimi duke vazhduar mendimin e Zotes. Ishte i saktë. Të bijtë e tij e njihnin shumë mirë mekanizmin e të menduarit të babait të tyre.

Qortues, por edhe dashamirës. – tha Shpëtimi duke i dalë në mbrojtje.

Të nesërmen, i merakosur se po humbja një mik të çmuar, i penduar, u ktheva në librari. Zotja më priti si zakonisht, sikur midis nesh nuk kishte ndodhur asgjë.

Kishe të drejtë, më tha, atë problem në Komitet të Partisë e ka ngritur një instruktor që nuk ka haber nga librat. – U lehtësova.

Po mirë, po si e zgjidhe?

U thashë se vetë i madhi Lenin ka thënë se askush nuk duhet të dënohet se vjedh libra, unë nuk i vjedh, u thashë, nuk i mbaj për miqtë e mi, por i rezervoj për miqtë e librit. Nuk mund t’ua jap librat e gazetat atyre që duan të mbështjellin djathë e domate me to. “I paparë Zotja, i lumtë, ua ka mbledhur!”, mendova duke e kundruar me admirim. Ama atë këshillën e këmbëve që të rrëshqasin në kalldrëmet e Gjirokastrës, e vura vath në vesh, nuk e harrova kurrë, madje kohë më parë ia kam treguar edhe doktor Selamit.

Një herë tjetër vura re që midis dy kunetërve nuk shkëmbeheshin më shakara dhe romuze. Galua afrohej tek banaku dhe bashkëbisedimi ishte i tensionuar. Dëgjova që flitej për djemtë. Më theri në shpirt. Me siguri që ajo fjala e llahtarshme “biografi”, u kishte prerë rrugën. Zotia jepte e merrte nga një komitet në tjetrin. Në dy vëllimet, “Alizot Emiri, njeriu, librari dhe gazet fisnike”, të lidhura aq bukur, gjen të zbërthyer dramën e kësaj familjeje denbabaden gjirokastrite, patriote, por të anatemuar nga teoria mizore e luftës së klasave. Djemtë e Alizotit kanë bërë një punë hulumtuese duke treguar mbijetesën, por edhe humorin që e kishte bërë aq popullor Zoten. Dashur pa dashur, kjo simpati e respekt e mbështolli me një koracë të paprekshme nga regjimi komunist. Unë nuk mund ta kuptoja saktësisht në ato vite se si në një shtëpi prej guri të lagjes Palorto rriteshin me mundime këta djem të mrekullueshëm, model në çdo kohë e periudhë.

Në atë takim të shkurtër Shpëtimi më dhuroi librin e tij “Kujtime me buzë në gaz”, është jeta e tij e mbushur me plot episode gaztore. Një libër me kripë e piper. Nuk thonë kot bëmë baba të të ngjaj. Nuk ke çfarë u thua, humorin e kanë në gjak. Buron vetvetiu si ujët e Viroit. Në çantën e udhëtimit drejt Kanadasë m’u shtua edhe një dhuratë e veçantë, ky libër plot humor, ngjyra dhe jetë. Jam krenar që jam miku i tyre. Libri i dytë për Zoten mbyllet me një shprehje prej meje: “I paharruar. I madh Alizot Emiri. Dritë i pastë shpirti, ashtu si dritë diturie dhe hare shpërndau gjatë gjithë jetës së tij!” M’u duk shumë pak, ende nuk ia kisha larë borxhin Zotes. Në shenjë mirënjohje për dashurinë që më ushqeu ndaj librit, edhe kaq sa shkrova tani, mendoj se është e pamjaftueshme.

Kanada, shkurt 2017

NJE JETE E NDARE ME DYSH

May 4, 2015 by dgreca

Nga Avdulla Kenaci/
Portret/
Një bashkatdhetar i përkushtuar pas Shoqatës, Tasim Ruko në Florida, punëtor i palodhur, bujar dhe zemërhapur që nuk bën hije vetëm për vete. Dëshira e tij më e madhe; t’i shikojë shqiptarët të bashkuar. Zjarri i “Vatrës” të qëndrojë përjetësisht i ndezur. – thotë ai.
Eshtë një burrë trupngjeshur, energjik dhe i qeshur, biond si një skandinav i thekur që kurrë nuk ta mbush mendjen për 55 vitet që ka mbi shpatulla. Quhet Tasim Ruko dhe është me origjinë nga Picari i Gjirokastrës. E kam njohur në rininë e tij të hershme dhe asnjëherë nuk do të ma priste mendja të takoheshim në New Port Richey të Floridës. Kisha marrë aeroplanin nga Toronto për të asistuar në 103-vjetorin e “Vatrës”. Dega e Tampa Bay është ndër më të rejat, as tre muaj jetë. Promotori dhe kryetari i kësaj dege është bashkëvendasi im, Tasim Ruko. Takohemi përzemërsisht e nisim të kujtojmë njerëzit dhe ngjarjet e së kaluarës, por unë nuk jam shumë i përqendruar në bisedë nga që për herë të parë vizitoj Floridën dhe mbetem i habitur nga gjiret me ujë të kthjellët, lartësinë e drurëve që me kurorat e tyre gjigande ndërpresin nxehtësinë e diellit tropikal dhe harlisjen e bimësisë, që nga lulet e deri tek bimët kacavjerrëse. Nuk kam parë bregdet aq të kthjellët e miqësor që kalon pranë pyjeve e shtëpive, tek këmbët e urave e themelet e restoranteve. Jemi përballë Gjirit të Meksikës, aty ku lindin rrymat e ngrohta detare dhe erërat e stuhishme kontinentale. Jemi në anën e kundërt të shtëpisë së Fan Nolit në Fort Lauderdale që Federata ”Vatra” ia bleu si dhuratë.Toka është e rrafshtë, e ndërprerë herë pas herë nga oazet me ujë të ëmbël. E kjo panoramë nuk më pëlqen vetëm mua, por edhe banorëve fillestarë që i kanë emëruar vendet me emra të tillë si Lumi Kristal, fshati Pranvera, Ujët e kthjellët, Kopshti, Liqeni Portokalle, Qyteti Diell, etj. Është një vendbanim i krijuar jo më shumë se një shekull më parë, i projektuar për shtëpitë e artistëve të mëdhenj, projekt që dështoi për shkak të depresionit të madh që nisi në vitin 1920, por nga viti 1960 e këtej, e tërë kjo zonë ka marrë një zhvillim të paparë.
E kishim fjalën tek Tasimi; ai emigroi këtu së bashku me të bijën dhe bashkëshorten, Xhinën. Amerika e tërhoqi duke kërkuar gjurmët e gjysh Imerit, i arratisur nga Shqipëria me 1945. Bashkëshortja iu bashkua në udhëtim nga që edhe ajo vinte nga një familje e persekutuar nga regjimi komunist. Ishin të dy plot ëndërra dhe dëshira për t’u bërë të pasur. Por duhej punë dhe ata nuk iu kursyen asaj. Tasimi dinte të shtronte pllaka e të suvatonte, por i duhej një ndihmës dhe zgjodhi pikërisht bashkëshorten e tij. Xhina është një labe me karakter të fortë, e heshtur, por rezistente. Mësoi gjuhën angleze, makinën dhe të shoqit shumë shpejt i vodhi profesionin. Tashmë, pas 23 vjetësh punë, ajo është bërë një mjeshtre e vërtetë. Qeshim të dy me Tason kur një kliente e merr në telefon dhe i thotë se nuk dua të më shtrojë pllakat një grua, më dërgo një burrë.
– Çudi, thotë Tasimi i menduar, është hera e parë që më ndodh kjo. Realisht këtu nuk ka paragjykime, ka gra treniste, shofere traku, police, çfarë nuk ka?! Do shkoj vetë ta shoh në vend si qëndron puna…
Ata të dy së bashku kanë krijuar një kompani të vogël ndërtimi. Njihem me punëtorët të cilët sillen shpenguar në sytë e tyre, shumica janë shqiptarë nga Kosova. Përparim Murati ka më shumë se tre vjet që punon në këtë kompani, ai dhe Bashkimi i zotërojnë gjithë zanatet që kërkon një shtëpi për t’u rinovuar apo ngritur nga themelet.
– Ndjehemi mirë duke punuar me Tason – thotë Përparimi i cili ka mbaruar në Kosovë shkollën për jurist – ai është njeri i drejtë dhe i arësyeshëm, mikut i thotë mik me plot kuptimin e fjalës. Ka rreth të madh shoqëror, e respektojnë të gjithë dhe pranë tij kurrë nuk mbetesh pa punë.
Një fakt interesant; Llukan e Marika Dashi, me profesion rrobaqepës, të dy me origjinë nga Fieri, në asnjë rast, në asnjë sebep familjar, nuk e lënë pa ftuar Tasimin dhe bashkëshorten e tij, Xhinën. Ata lanë shumë punë që kishin nëpër duar dhe morën pjesë në gëzimin e tyre, në ditëlindjen e Llukanit që u festua këto ditë. Por jo vetëm ata….
Shtëpia bujare e Tasimit është e madhe dhe e bollshme, me shumë tokë rrotull, me pishinë, pemë, lule e bar, por aty sipër në një kënd janë rrethuar me rrjetë teli pulat dhe lepujt. Më tej jeshilon kopështi nga ku merren zarzavate të freskëta. E çfarë nuk bën toka e Floridës e cila mund të mbillet dy herë në vit.
– Kjo shtëpi kurrë nuk mbetet pa miq. Mikpritja nuk është vetëm traditë, por edhe kënaqësi. – thotë nusja e djalit, Rrezarta e cila është banorja më e re e New Port Richey. Ajo ka mbaruar juridikun në Shqipëri, por ende nuk është integruar sa duhet sepse kujdeset për bebin e vogël i cili ka lindur në një kohë me krijimin e Shoqatës “Vatra” këtu në Tampa Bay.
Përpara shtëpisë së Tasimit, çdo mëngjes unë shikoja një veturë që ka të stampuar nga të dy anët me shkronja të mëdha fjalën Sherif.
– Është makina e tim biri, qëlloi që punon natën dhe kthehet afër mëngjesit. – më spjegon Tasimi – I thashë të merrej me drejtimin e kompanisë, por atij i pëlqen ky profesion. Ka bërë shkollë pas shkolle. Është profesion i nderuar, por me rreziqe. Para ca kohësh banditët e vranë një polic. Ai ishte i vjetër e me përvojë, por shkeli rregullat, shkoi vetëm në vendngjarje.
Unë ia them këtë ngjarje edhe të birit, por Elvini buzqesh e më thotë:
– Jo, nuk ka asnjë rrezik, gjithëçka bën vaki, por ka rëndësi të njohësh terrenin dhe me kë ke të bësh. Kriminelët nuk janë aq trima sa ngjajnë në filma. Bota e tyre është ndryshe nga ajo e njerëzve normalë, por ne pikërisht për këtë trainohemi. – flet ai me një shqipe të rrjedhëshme edhe pse ka ikur shumë i vogël nga Shqipëria, ndrysha nga e motra, Lorena, infermjere që e ka ka shumë të lehtë të shprehet në anglisht.
Rrotullohemi nga rrotullohemi e përsëri flasim për Shqipërinë. Gjysma e jetës së Tasimit ka kaluar pikërisht aty. Ka kujtime, por edhe shumë brenga. Familja e tij ishte e cilësuar armike e pushtetit popullor. Tasimi, djalë energjik, plot ëndërra, i kishte rrugët të mbyllura. Shkruheshin kundër pushtetit parrulla në mure, pemë apo fletushka dhe sigurimi dyshimin e parë e kishte ndaj tij. U largua nga fshati dhe për gjashtë vjet punoi në punët më të vështira, në Ndërmarrjen e Bonifikimit. Aty, edhe pse flinte keq, në çadra dhe ushqehej në menca kolektive, njohu shumë shokë e miq, të persekutuar edhe ata si ai. Por çdo e mirë, ka edhe një të keqe, u bë mjeshtër në ndërtim. Ishte e vetmja rrugë për mbijetesë. Kështu u bashkua edhe me Xhinën familja e së cilës shikohej me dyshim për “lidhje me armikun e klasës”.
Amerika është plotësimi i dëshirave, të kesh një shtëpi, një makinë dhe ato i bëri shumë shpejt, por kishte ndërmend një ëndërr të madhe, të parealizuar: Një shtëpi për prindërit dhe vëllezërit më të vegjël në vendlindje. Në se ju bie rruga për në Gjirokastër, sa dilni në fushë të hapur në luginën e Drinos, aty tek kthesa e Picar- Golëmit, do të shikoni një vilë të bukur tre katëshe, mbi një kodër. Ajo është ndërtuar me shpërblimin e djersës së derdhur në Amerikë. Rrotull saj, në ngritje e sipër janë hardhi dhe pemë frutore. Gjithë sa shkojnë, pyesin dhe vendasit u thonë: “Shtëpia e amerikanit”. Me të drejtë, 23 vjet nuk janë pak në emigracion.
– Njeri i zoti është jo vetëm ai që bën hije për vehte, por edhe për tjerët – thotë Tasimi – e kam ëndërr t’i shikoj bashkëatdhetarët e mi të bashkuar, komunitet të vërtetë, ashtu si shumë të tjerë këtu. E ndezëm zjarrin e “Vatrës” edhe këtu në Tampa Bay ku jetojnë e punojnë rreth 20 mijë shqiptarë. Jam apo s’jam unë, dëshëroj që zjarri i “Vatrës” të jetë përjetësisht i ndezur.
Jo vetëm për mua, por për këdo shqiptar është kënaqësi të takosh njerëz si Tasim Ruko dhe të njohësh familjen e tij, të prekësh vlerat që ata mbartin. Ai ka ditur më së miri të orientohet në Kontinentin e madh që quhet Amerikë, ka ditur se si të ruajë e të transmetojë tek të tjerët vlerat e shqiptarit të vërtetë. Dhe nuk bën hije vetëm për vehte….

Tampa Bay, 28 prill 2015

SHOQATA – SHTEPIA E SHQIPTARIT

April 10, 2015 by dgreca

Intervistë e Kryetares së Bashkësisë të Shoqatës Shqiptaro- Kanadeze,
Aida Lumi-Bejte, dhënë gazetarit Avdulla Kënaçi/
Ju prezantoj një grua të hekurt; mbaron shkëlqyeshëm Universitetin në Tiranë, por në Toronto e nis punën si pastruese. Diplomohet edhe në Kanada shkëlqyeshëm dhe tani prej vitesh është Drejtuese e Përgjithëshme e Financës dhe Adminstratës për një grup kompanish kanadeze me veprimtari prej qindra milionë dollarësh. Parimi i saj: ngarko me punë ata që dinë të punojnë, ata që janë të zënë me punë. Çfarë kërkon të arrijë ajo me Shoqatën Shqiptare, a do të mund t’ia dalë ta bëjë një Bashkësi model?! Brezave që vijnë t’u lemë trashëgim Shqiptarinë- thotë ajo.
-Para disa javesh njëzëri ju u zgjodhët nga komuniteti shqiptar i Torontos, kryetare e shoqatës, si e pritët këtë vlerësim të bashkatdhetarëve tuaj?
-Kur një grup njerëzish apo një bashkësi e tërë të vë gishtin e të thotë me vota unanime: “Ti do të na drejtosh…” është një barrë e rëndë, përgjegjësi, por edhe nder e respekt i madh. Duhen bërë përpjekje të jashtëzakonshme për të mos zhgënjyer askënd. Eshtë punë që kërkon përkushtim dhe sakrificë. Të gjithë ne angazhohemi vullnetarisht në Shoqatë, ndërkohë që kemi punë me kohë të plotë dhe detyrime të tjera familjare të jetës sonë të përditshme, jashtë shoqate. Përse e pranova këtë detyrë? Eshtë dëshira e mirë e imja dhe ajo ndjenja e bukur e shqiptarisë që e kemi në zemër e që na bën ta gjejmë kohën dhe energjinë e duhur për t’iu përkushtuar mbarëvajtjes së punëve në Shoqatë.

Në hapat tuaj të parë, ndjeheni optimiste, e zhgënjyer apo entusiaste?

Përgjithësisht unë jam natyrë pozitive. Jeta më ka mësuar që edhe aty ku duket zymtë, ta gjej një fije drite dhe të kapem pas saj e të çaj me vendosmëri mes reve derisa të shoh diellin me shkëlqim të plotë.
Çfarë e bën optimiste apo jo punën në Shoqatë, nuk është vetëm drejtuesi. Për mua më tepër rëndësi ka grupi i punës. Ka një shprehje të bukur populli ynë “Trimi i mirë e me shokë shumë”. Dhe ne jemi një grup njerëzish në bord që e duam shqipen dhe jemi të gatshëm të japim më të mirën nga vetvetja për ta lartësuar emrin e shqiptarit në Kanada dhe jo vetëm, por të ndërtojmë diçka me vlerë që të mbetet edhe për brezat e ardhshëm. Mosha mesatare e bordit është e re, aty përfaqësohen gjithë trevat shqiptare dhe të trembëdhjetë anëtarët janë me profesione të ndryshme. Mirpo unë dëshëroj që ata të marrin barrë përsipër, të mos jenë thjesht për të ngritur dorën, por të kundërshtojnë apo pohojnë me argumente, të japin ide dhe të organizojnë aktivitete ashtu siç është njeri prej tyre, koreografi Ramazan Këllezi. Qysh në mbledhjet e para, atyre ua kam bërë të qartë këtë lloj qëndrimi të pjesëmarrjes në Shoqatë dhe shpresoj të më kenë mirëkuptuar.
Mendoj se komuniteti ynë sot është në një pikë delikate të zhvillimit të tij. Duhet të kthejmë më shumë sytë nga e ardhmja, nga fëmijët tanë. T’u krijojmë mundësinë atyre që edhe pas shumë brezash të ndjehen krenarë e kurrë të mos e harrojnë identitetin e tyre. Personalisht, sa më shumë largohem nga Shqipëria, aq më shumë e dua atë.

Unë desha të bëjmë një sinops të shkurtër të jetës suaj për lexuesit , arsimimi, shkaku i emigrimit, vështirësitë e para, natyralizimi në Kanada, etj. Me një fjalë, si ia keni dalë të jeni e suksesshme?

Suksesi është term relativ. Kam shijuar arritjet e mia po aq sa edhe humbjet. Por ajo që më bën të lumtur është se ndjehem në paqe me vetveten pasi kam bërë dhe vazhdoj të bëj atë që kam dashur dhe dua në jetë edhe kur ka qenë pothuajse e pamundur. Kam rënë shumë herë, por prapë e kam gjetur forcën për t’u ngritur.

Jam lindur e rritur në një qytet të vogël në zemër të Shqipërisë, por të lashtë. Qyteti im i lindjes, Peqin, karakterizohet nga njerëz paqësorë e mikpritës si dhe shumë të dashur. Prej babait origjinën e kemi nga një fshat i Labërisë i shquar për patriotizëm e atdhedashuri. Pasi mbarova shkollën e mesme, u vendosa në kryeqytet ku vazhdova studimet në Universitetin e Tiranës, në Fakultetin Ekonomik për degën Financë-Kontabilitet. Megjithëse mbarova universitetin me rezultate të shkëlqyera, e pata të vështirë të gjej një punë të mirë në profesion. Isha një vajzë që vija nga një qytet i vogël, aq më tepër nga një familje që ishte nga ato të persekutuarat e sistemit komunist. Unë nuk i kisha “lidhjet” dhe njohjet që kërkonte ajo kohë. Aq më tepër, isha një nga ata njerëzit e drejtë që koha e atëhershme i konsideronte si “jashtë realitetit” sepse unë nuk isha “e zonja” për politikë. Kështu që në shkurt të vitit 1997, në vitin e trazirave e rrëmujave, kur u duk se shpresat në vendin tim për të përparuar po shuheshin, emigrova në Kanada së bashku me bashkëshortin tim.
Kuptohet, si të gjithë emigrantët e tjerë, që e kanë një histori të tyren, edhe unë kam timen. Me vështirësi e sakrifica e ndërtuam jetën tonë te re këtu në Toronto. Tashmë kam 18 vjet që jetoj e punoj në këtë vend me hapsira dhe mundësi të pafunde. Kurrë nuk e përbuz punën. Me të njëjtin përkushtim e kam bërë punën e pastrueses në një institucion financiar vitin e parë në emigrim dhe po me të njëjtin pasion e përkushtim prej vitesh bëj punën e Drejtueses së Përgjithëshme të Financës dhe Adminstratës për një grup kompanish me veprimtari prej qindra milionë dollarësh. Kanadaja më pëlqen sepse është vend i mundësive. Njeriu respektohet dhe vlerësohet për kontributin që jep. Ndjehesh i barabartë në mes të barabartëve, sidomos në Toronto i cili është një qytet ku çpaloset një mozaik kulturash dhe me një moshë mesatare të re, tek të dyzetat.

Keni ndonjë traditë të emigrimit të hershëm të familjes suaj në Perëndim?

Po. Nga ana e babait, xhaxhai i tij, Hamit Lumi, emër që e trashëgon edhe im at, ishte një nga Vatranët e hershëm në fillim të viteve 1910 në Amerikë. Hamiti ishte burgosur nga pushtuesit turq për çeljen e klubeve shqiptare në Vlorë dhe hapjen e shkollave shqip në qytet dhe fshatrat e Labërisë. U dënua dy herë, në fillim me 20 vjet burg, pastaj po në burg me 101 nga që asnjëherë nuk hoqi dorë nga misioni i tij; u mësonte shqip të burgosurve të tjerë. Ai vetë kishte mbaruar shkollën “Zosimea” të Janinës së bashku me rilindas të mëdhenj. Në Vlorë u bë nismëtar i çeljes së shkollave shqip dhe klubeve patriotikë, pikërisht për këtë u dënua.Pas tetë vjetësh burg, xhonturqit që pranuan të bënin reforma e të njihnin gjuhën shqip, e lëshuan nga burgu. Hamiti nuk reshti asnjë ditë pa punuar në dobi të pavarësisë e shkollave shqip, ai mori pjesë si delegat i Kurveleshit në Kuvendin e Manastrit të Cepos më 21 korrik 1911, por përndjekjet vazhduan, rrezikohej të futej përsëri në burg. Kështu ai emigroi në Boston ku menjëherë bashkëpunoi me gazetën “Dielli” dhe për një kohë u bë administrator i saj. Ishte nga aktivistët më të shquar të mërgatës shqiptare në Amerikë. Më 1916 u paraqit me disa shkrime në të përjavëshmen “Mbrojtja shqiptare” që dilte në St. Louis të Ilinosit. Më 1917 u kthye përsëri në Boston ku filloi botimin e revistës politike e shoqërore “Luftëtari i Drejtësisë”. Në gazetën e ilustruar “Albania”, ka marrë pjesë me një varg shkrimesh polemizuese. Ka botuar plot shkrime edhe në gazetën “Koha” të Mihal Gramenos. Shumë shkrime janë të botuara me pseudonime si Vlora, Cingla, Lopata, Labi…Gjithë jeta e tij shkoi në shërbim të çështjes shqiptare dhe unë krenohem që në trungun tim, ashtu edhe si nga nëna, vij nga një familje atdhetare. Kjo më motivon të marr përgjegjësi të mëdha në Bashkësinë shqiptare ashtu edhe siç po veproj.

Si jeni bërë e njohur midis bashkatdhetarëve tuaj, a ju pengon ky aktivitet në detyrimet tuaja familjare?

Jeta dhe puna më ka lidhur me shumë bashkatdhetarë këto 18 vite në emigrim. Gjithashtu kam më tepër se një vit që kontribuoj dhe marr pjesë rregullisht në Shoqatë. Aty jam njohur me shumë atdhedashës. Ndryshe nga vendet e tjera, Kanadaja, ka një emigracion të ri cilësor, shumica e tyre janë me arsim të lartë mbasi të tilla janë kriteret e pranimit. Ka këtu muzikantë, balerinë, gazetarë, operatorë filmash, regjisorë, shkrimtarë, poetë, etj. Në ditët dhe muajt në vazhdim përmes aktiviteteve të ndryshme që do të zhvillojmë, do kem mundesinë të njihem personalisht edhe me më tepër bashkatdhetarë.

Punën në shoqatë e bëj me shumë dëshirë. E ndej si detyrë shpirtërore. Dhe kur njeriu e bën diçka me pasion, pengesat i bëhen mundesi. Jam me fat, kam një familje që vazhdimisht më mbështet. Pavarësisht ngarkesës që kam, mundohem ta gjej kohën çdo ditë t’u telefonoj prindërve apo t’i vizitoj ata, t’i shoqëroj fëmijët në aktivitet e tyre sportive apo kulturore, apo thjesht të bëjmë një bisedë familjare, ndërsa mblidhemi mbrëmjeve në shtëpi.
Një mik, njëkohësisht dhe ish-drejtues i imi, që e kam në jetën kanadeze model dhe udhërrëfyes në profesion, thotë: “nëse do që puna të bëhet, jepja dikujt që është i zënë”. Realisht vetëm ai që ka vullnet për punë, është gjithënjë punëmbaruar. A kam kohë unë për Shoqatën? Në pamje të parë do të thoja jo, jam e zënë. Por unë di të punoj dhe jam e bindur se Shoqatën do ta zmadhoj dhe secili bashkëkombas do të gjejë mbështetje falas tek kjo Shoqatë që nga punësimi, ambjentimi, shkollimi, gëzimi dhe argëtimi. Unë dëshëroj që Shoqata të jetë një Shqipëri e vogël këtu në Toronto.

Çfarë do të bënit ju ndryshe nga parardhësja juaj që edhe ajo ka qënë grua?

Zgjedhja e një gruaje në drejtim, mendoj, tregon formimin dhe pjekurinë që ka arritur komuniteti ynë. Dr Ruki Kondaj, me shumë kurajo diti ta futë shoqatën në linjat e një institucioni të vërtetë.
Për mendimin tim, të qenit grua apo burrë, pak rëndesi ka. E rëndësishme është të gjendet njeriu i duhur për punën e duhur me qëllim që çdo gjë të shkojë mbarë.
Unë kam dëshirën e mirë dhe vendosmerinë ta çoj më përpara atë punë që parardhësit e mi kanë bërë ndër vite. Të mos harrojmë, kjo Shoqatë ka një çerek shekulli që funksionon. Shumë individë kanë sakrifikuar nga vetja që ajo të mbijetojë. I përulem me respekt kujdo parardhës që ka kontribuar për Shoqatën dhe ju uroj mirëseardhjen të gjithë bashkëkombasve që për një arsye apo një tjetër nuk e kanë patur mundesinë apo kohën të kontribuojnë deri më sot. E kemi detyrë morale si shqiptarë ta mbajmë në këmbë këtë shtyllë dalluese të identitetit tonë kombëtar këtu në Kanada.

Keni rreth vehtes suaj një grup aktivistësh të shquar, i njihni ju ata dhe si i vini në lëvizje?

Kam fatin të punoj me një grup aktivistësh që kushdo do ta kishte ëndërr të punonte me ta, janë të gjithë të rinj dhe të kombinuar edhe si gjini, por edhe si përfaqësues trevash shqiptare, ka nga Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi. Jemi një grup prej trembëdhjetë vetë me larmi aftësish profesionale që vërtet plotesojnë njeri-tjetrin duke fomuar një njësi të tërë monolite. Gjithsecili vjen të punojë me dëshirë dhe vullnetarisht. Dëgjojmë me vëmendje dhe respektojmë njeri-tjetrin. Veçse do të kujtoja këtu se vërtet është nder dhe respekt nga komuniteti të bësh pjesë në kryesinë e shoqatës, por kjo nuk duhet të jetë si një mburrje apo privilegj, por si një përgjegjësi për ta ushqyer shoqatën me ide, mendime dhe aksione që secili duhet të marrë përsipër. Kurrsesi nuk na duhen jesmenë. Gjithëçka është vullnetare dhe puna vullnetare nderohet e respektohet nga komuniteti ynë. Asnjeri nuk duhet të harrojë se aktivizimi i secilit monitorohet nga bashkesia e cila në përbërje ka intelektualë të shquar.
Aty ku ka cilesi, drejtohet me kënaqësi.

Disa bashkatdhetarë të cilët janë indiferentë ndaj Shoqatës, thonë se me shoqatën abuzohet (vidhet), ka ndonjë të vërtetë tek ky opinion apo është një justifikim për të mos marrë pjesë në Bashkësi?

Unë do t’i lutesha kujtdo që ka qoftë dhe dyshimin më të vogël, të bëhet anëtar së pari, dhe me t’u bërë anëtar unë personalisht do t’i vë në dispozicion të gjithë pasqyrën financiare të Shoqatës, qindarkë-për-qindarkë. Nëse gjejnë qoftë edhe më të voglin abuzim, jo vetëm që do të jap dorëheqjen e menjëhershme, por jam e gatshme ta paguaj personalisht dëmin. Me marrjen në dorëzim të aktivitetit financiar të Shoqatës, kam punuar me ditë të tëra të evidentoj dhe të kontrolloj hyrjet e daljet e parave që nga viti 2008, kaq më lejonte sistemi bankar. Aty kanë lënë gjurmë të gjitha lëvizjet e parave. Kjo pasqyrë do të vazhdojë të jetë e hapur e tarnsparente për çdo anëtar të Shoqatës, është e drejtë e secilit të dijë ku kanë shkuar e si janë shpenzuar paratë e tij. Po kështu kjo llogari është e hapur edhe për median. Jam e gatëshme t’i vë përpara syve edhe çdo gazetari të licensuar i cili do të marrë përsipër të shkruajë në shtyp apo televizion për mbarëvajtjen e Shoqatës.
Kam pak muaj që e kam marrë këtë detyrë, por shoh shumë njerëz të interesuar të afrohen në Shoqatë, ata janë të mirëpritur. Disa kanë shfaqur dëshirën të kontribojnë dhe ne donacionin e tyre nuk do ta lëmë të shkojë në boshllëk, por do ta propagandojmë në komunitet dhe në të gjitha mediat me te cilat kemi marrëdhënie të ndërsjellta. Ka një propozim për të krijuar një bibliotekë me libra në gjuhën shqip duke dhuruar nga secili, aq sa ka mundësi. Jo vetëm do ta krijojmë këtë bibliotekë, por do të ekspozojmë edhe emrin e secilit dhurues në krye të raftit. Janë të mirëpritur të sjellin botimet e tyre gjithë letrarët që jetojnë e punojnë këtu. Ne jemi të mendimit të organizojmë edhe promovime të veprave të tyre në shqip apo në anglisht.
Ka ardhur koha të kemi një qendër tonën ku të mblidhemi, një qendër derë-hapur në çdo kohë për shqiptarin dhe mikun e tij. Shtëpia e Shqiptarit do të flasë shqip. Aty do të këndohet e kërcehet shqip, nga vallet e kostumet e Çamërisë e deri tek veshjet popullore karakteristike të Kosovës, Ulqinit, Shkodrës, Shkupit, Mitrovicës, Podgoricës, të Lindjes e të Jugut të Shqipërisë. E kur puna e hallet e jetës të lodhin, do të kesh një vend ku të shplodhesh e të mbushësh shpirtin me mall e frymëzim, ndërsa shkëmben një fjalë në gjuhën tënde, lexon një libër në shqip, shikon të rinjtë që përparojnë e u ofrohen shërbimet e duhura për trainim e punësim, ku fëmijët e fëmijëve mësojnë gjuhën e ëmbël të Naimit e të Mjedës. E vetëm atëherë mund të themi se e kemi bërë mirë detyrën tonë, u kemi lënë brezave trashëgim shqiptarinë.

Shoqatat janë edhe ura lidhëse midis vendit të origjinës dhe vendit ku banojmë, si do ta forconi më tepër ju këtë lidhje?

Mendimi im personal është që momentalisht lidhjet me vendin mëmë përsa i perket anës institucionale, lenë shumë për të dëshiruar.
Siç e përmendni edhe ju në pyetjen tuaj, Shoqata duhet të jetë një urë lidhëse. Unë e perceptoj këtë urë me dy kahë. Le të mos harrojmë që Kanadaja ka thithur një pjesë të mirë të intelektit shqiptar. Për këdo agjendë qeveritare shqiptare, i ikuri s’duhet të jetë “i harruari”, aq më tepër kur vlerën po ia di më tepër bota se sa vendi i vet.
Nga ana tjetër, edhe ne duhet të bëjmë më tepër për vendin tonë. Psh, thjesht ta promovojmë mes miqsh e kolegësh Shqipërinë këtu në popullsinë kanadeze. Neve na ka falur natyra një vend të mrekullueshëm që çdo turist do të mahnitej me bukuritë e Shqipërisë.
Kandaja është një vend i ri, me klimë tjetër, një shtet i krijuar vonë dhe çdo kanadez do të habitej duke vizituar vendin tonë mesdhetar me një histori të lashtë e të lavdishme. Le të ecim në 100 kilometra rrugë nga Tirana në Shkodër. Të befason ndryshimi i natyrës në çdo kilometër, fauna dhe flora; luginë, mal, fushë, lumë, lagunë, det, plazh, liqen, kështjella, traditë, artizanat e mbi të gjitha muzeu i Skënderbeut në Krujë. Mora vetëm një shembull.
Konkretisht ne si Shoqatë do të punojmë që të grumbullojmë informacionin në bazë të nevojave dhe t’i vijmë në ndihmë kujtdo që ka interes për Shqipërinë apo edhe anasjelltas për Kanadanë.

Një nga qëllimet e Shoqatës është ruajtja e identitetit shqiptar, gjuhës, zakoneve, traditave, me një fjalë kulturës shpirtërore, çfarë planesh keni ju në këtë drejtim?

Ne do të mundësojmë vazhdimësinë e aktiviteteve që Shoqata tashmë ka krijuar traditën e saj në organizim, si: Festimi i festës së Pavarësisë Kombëtare në Nëntor, apo festimi i Pavarësisë së Kosovës në Shkurt, Pikniku i Verës në komunitet të cilin sivjet kemi planifikuar ta bëjmë më të gjallë e gazmor duke zhvilluar edhe një mini konkurs me grupet folklorike që do të marrin pjesë, promovimi i klasave të gjuhës shqipe, prania e grupit artistik të valleve “Shqiponjat e Vogla” në të gjitha aktivitetet tona kulturore, përgatitur me shumë dashuri e profesionalizëm nga koreografi i mirënjohur, Ramazan Këllezi, që njëkohësisht është edhe Zv Kryetar i Shoqatës, e shumë e shumë aktivitete të tjera që promovojnë kulturën dhe traditat shqiptare.
Në qendër të punës sonë gjithashtu do të jetë bashkëpunimi dhe promovimi i bisneseve shqiptare që kemi në komunitet. Duhet të ndihmojmë më shumë njeri-tjetrin.
Ruajta e identitetit shqiptar është një objektiv madhor i punës sonë si Shoqatë, e si e tillë ka rëndësi strategjike. Duhet t’i kthejmë sytë nga e ardhmja. Eshtë përgjegjësi e jona t’u përcjellim fëmijeve tanë identitetin tonë kombëtar. Njeriu po nuk diti nga vjen, nuk di as ku shkon.
Unë i bëj thirrje ndërgjegjes së çdo bashkëkombasi këtu në Kanada: Bashkohuni me mua dhe me grupin që unë drejtoj! Ejani të ndërtojmë së bashku shtëpinë tonë, Shtëpinë e Shqiptarit në Kanada! Emri dhe kontibuti juaj do të gdhendet jo vetëm në muret e asaj ndërtese, por edhe në historinë e brezave shqiptaro-kanadezë.
Faleminderit për intervistën!

JETA SJELL JETË TE ASHPER NGA REALITETI I SOTEM I TIRANES

January 23, 2015 by dgreca

Nga Avdulla Kenaci/
Romani “Djalli që pagova për këshillë” i shqiptaro-kanadezes Jeta Vojkollari./
Isha shumë kureshtar të lexoja romanin e Jeta Vojkollarit “Djalli që pagova për këshillë”. E para, jetojmë të dy në të njëjtën hapësirë kanadeze, vijmë të dy nga Tirana dhe jemi me origjinë nga Jugu i Shqipërisë. Ajo ka më shumë se një dekadë që jeton e punon në Toronto, ndërsa unë kam ardhur më vonë. Vallë cfarë mbart nga realiteti shqiptar ky krijim letrar i saj? Po ato cfarë ka përftuar autorja nga puna dhe jetesa në një vend të zhvilluar si Toronto si i ka përcjellë në roman? A u përgjigjet ajo këtyre pyetjeve që unë bluaj në mëndje para se të nis leximin, apo thjesht vepra e saj është një fikshën që nuk ka lidhje fare me pyetjet e mia. E kështu nis ta lexoj. Janë disa faqe ku si në një studio televizive prezantohen personazhet një nga një; Sabrina, Rakela, Fabiana, Moza, Luli, Amanda….Fillimisht asnjë pikë takimi midis tyre, por pastaj të gjithë vërtiten tek një personazh interesant, tek psikoterapiste Sabrina e cila është e përshkruar në dy plane, në jetën e saj personale dhe në marrëdhënie me gjithë të tjerët. Asaj thuajse i kushtohet i gjithë romani. Eshtë jashtë gjitha skemave, një panterë e zezë, e zgjuar, por që kafshon duke shpërndarë helmin që ka brenda saj edhe tek të tjerët. Prej këtej ka dalë edhe titulli i romanit, titull tërheqës e mjaft intrigues “Djalli që pagova për këshillë”. Duke lexuar, mendon se personazhet i ke takuar apo dëgjuar diku; një pinjoll artistësh, Tomi, parazit i neveritshëm, i paaftë që spekullon me gjoja një skenar filmi, një avokat i zgjuar që ka gardhuar një yll kinemaje, një prostitutë e abuzuar, një grua e dhunuar, një homoseksual i mashtuar, etj. Kapitalizmi i egër që po instalohet në Shqipëri, etja për t’u pasuruar me shpejtësi, ka sjellë edhe këto probleme sociale e deformime karakteresh. Autorja i ka përshkruar të gjitha këto me vërtetësi dhe kur ka vënë re se sa thellë kanë hyrë në “mëkat” personazhet e saj, (ashtu si Zhozh Sand) afër fundit është munduar t’ju gjejë thuajse të gjithëve një “happy and”. Romani të rrëmben me skenat e nxehta dhe përplasjen e karaktereve, me ligësinë e disave dhe fisnikërinë e të tjerëve. Fraza të shkurtëra, dinamike dhe përshkrime psikologjike befasuese, vecanërisht portretizimi i femrave. Ja një pasazh: “Edhe pa tualet ajo ishte yll e bukur. E gjatë, e hollë, e njomë, flokë të gjatë me onde të mëdha, flokë të shëndetshëm, me shkëlqim. Sy të mëdhenj ngjyrë bari. Buzë të kuqe me jetë. Buzë të plota, të buta. Hundë të vogël si të gdhendur me dorë nga ndonjë mjeshtër i madh që përjetësonte bukurinë femërore. Lëkurë e bardhë fëmijërore. Duar princeshe, sjellje princeshe…”
Shkrimtarja Jeta Vojkollari me shumë guxim i bën një skaner të plotë shoqërisë së sotme në kryeqytetin shqiptar dhe kontradiktave që lindin; ajo trajton pa iu dridhur dora marrëdhëniet në cift që janë aq të ndërlikuara, merr në mbrojtje femrën e abuzuar dhe indirekt vë gishtin në plagë, tregon meshkujt që abuzojnë me femrën dhe bën thirrje që atyre duhet t’u pritet dora e dhunës dhe e abuzimit.
Mos vallë këto problem janë vetëm në Tiranë?. Jo, ato janë në forma të ndryshme edhe këtu në Kanada, me një përjashtim, shteti ka projekte të vecanta për t’u ardhur në ndihmë familjeve të abuzuara dhe klientëve të tyre. Madje edhe për abuzuesit ka projekte reabilitimi. Jeta e njeh mirë edhe këtë realitet nga që ka nje kohë te gjate si punonjëse sociale. Ajo është diplomuar për ekonomiste në Shqipëri, por është riarsimuar në Kanada. Ka ndjekur kurëse pasuniversitare për aftësi këshillimi të avancuara dhe ka një certifikatë pasuniversitare për menaxhim projekti ndërkombëtar. Që nga viti 2002 ajo punon me kohë të plotë në qytetin e Torontos si punonjëse sociale në Departamentin e Ndihmës Sociale.
Leximi i romanit të befason me psiko-analizën që autorja ju bën personazheve, duket që rrëmon fort në botën e brendshme jo vetëm të viktimave të abuzimit, por edhe të psikologjistëve që merren me reabilitimin e klientëve të tyre. Pikërisht këtu qëndron edhe një nga sukseset e këtij romani, realiteti ndryshe, i sotëm, i përshkruar me shumë guxim e talent (kuptohet nga zhdërvjelltësia e frazës se ajo ka një kohë të gjatë që shkruan letërsi). Romani, edhe pse më shumë se 300 faqe, lexohet me një frymë.

N O E L I

November 22, 2014 by dgreca

-Një fëmijë i jashtëzakonshëm në Tiranë, vetëm katër vjeç, di të numurojë, të shkruajë emra, di të tregojë vjersha dhe përralla pafund…./
Nga Avdulla Kenaçi/
Para tre vjetësh, në një nga linjat e autobusit urban në Tiranë ndodhi një ngjarje e pakëndëshme. Shoferi u grind keqas me faturinon. Të bërtiturat u ngritën në kupë të qiellit, ashtu siç dijnë të bëjnë ballkanasit. Asnjë nga pasagjerët nuk po ndërhynte, megjithëse që të gjithë e ndiqnin të shqetësuar grindjen, por një zë i hollë fëmije, i padukshëm, thirri:
– Xhaxhi, mos bërtit, është turp…
Grindja pushoi si e komanduar me shkopin magjik, zërat u mekën. Një heshtje e frikëshme. Kush foli? Cfarë ishte ai zë ëngjëlli si i rënë nga qielli?! Të gjithë kërkonin me sy se nga erdhi ajo thirrje fëminore. Dhe kryet e të gjithëvë po ktheheshin nga një nënë e re e cila mbante në duar një fëmijë pesëmbëdhjetë muajsh. Faqet e saj ishin ndezur prush. I dukej sikur vetë ajo kishte bërë një faj. Edhe ajo ishte çuditur. Ishte zëri i birit të saj, Noelit, ai që bëri shkaktoi aq shumë habi. Nuk i besohej. Dhe nuk dinte si ta merrte, për krenari apo për marri. Por pasagjerët ngriheshin mbi majat e gishtrinjëve për të parë më mire kush ishte ai që solli qetësinë. Dhe pyesnin: “Ku është?’ “Kush është?”. “Uaa, pse ky foli, ky qënka kaq i vogël’. “S’më besohet…” – thosh një tjetër. Ngjarja kaloi gojë më gojë në gjithë rrethin familjar. Kujtoheshin farefisi me radhë, brez pas brezi, kush ka folë para kohe, kush ka ardhur i belbër, kush ka folë më parë e kush ka folë më pas. Mos vallë në fisin Domi kishte ardhur një njeri ndryshe?! E po nuk e quanin kot Noel…..
Noeli e ka zgjedhur emrin vetë. E po si, do të thoni ju, si mundet që një i porsalindur ta zgjedhë emrin vete?! Ja që është e vërtetë. Ngjarjet rrodhën kështu: Lindi pas shumë kohësh në familjen me shumë njerëz me origjinë nga Bicajt e Kuksit. Kishte kohë që në farefis nuk dëgjohej zë fëmije, prandaj edhe kush e kush më parë kërkonte që të kishte privilegjin të ishte ai që do t’i vinte emrin. Secili nga farefisi i tij dëshëronte të ishte nuni. U sollën në memorie emra të vjetër e të rinj, por e ëma, Gjylja këmbëngulte të kishte një emër të ri që ai të mos ndjehej inferior në radhët e brezit të vet. Mirpo ku lëshonin pe hallat, tezet, gjysh stërgjyshi e me radhë…Për të mos u zemëruar asnjeri, u zgjodh një rrugë origjinale; secili të shkruante emrin e vet dhe pusullën le ta zgjidhte vetë fëmija, ta tërhiqte me dorën e tij. Po a do të mund ta bënte ai një gjë të tillë?! Ai ishte vetëm katër ditë. Ishin të gjithë në ankth. E si mund të urdhërohej një i sapolindur të merrte nga pjata një pusullë?!
– Do ta bëjë – këmëbëngulte e ëma. Kaloi një minut, dy…Kur të gjithë i kishin prerë shpresat se ai mund ta bënte atë veprim. Fëmija zgjati doçkën dhe tërhoqi një pusullë. Gjyles i shkëlqyen sytë. “Le të ketë zgjedhur çfarë të dojë, mendoi ajo, fati i tij..” Dhjetra duar u lëshuan për të hapur atë pusullë që tërhoqi ai. Përsëri sytë e të ëmës shkëlqyen. NOEL, emëri që dëshëronte ajo, megjithëse e kishte përcaktuar halla e madhe që kishte ardhur posaçërisht nga mërgimi, nga Italia. Zoti po ia plotësonte dëshirën Gjyles ashtu edhe siç ia plotësoi kur lindi djalë. E pse të mendonte kështu kur ishte ajo vetë femër? Kishte një arsyetim të saj; fëmija i parë duhet të jetë djalë që të udhëheqë në familje, t’u dalë zot atyre që vijnë më pas. Nuk është punë pasurie. Për vajzën në Shqipëri ka ende ndrydhje, paragjykime, mentalitete, sidomos në zonat veriore…Dhe Noeli e nisi jetën i përkëdhelur nga të gjithë. Ishte një fëmijë ndryshe nga të tjerët. Nuk flinte asnjë sekond pa pasur njeri aty pranë. Vendosi një orar të vetin, pikërisht kur një nga prindërit nuk lëvizte nga dhoma, do ta gjeje në gjumë midis orës 23 dhe 4 të mëngjesi si dhe në drekë. Po si t’ia bënin në drekë? Nuk mund t’i rrinin gjithënjë pranë. Vinin tek koka e tij celularin me muzikë. Muzika e qetësonte. Dhe është pikërisht muzika klasike ajo që i pëlqen më shumë. Në moshën një vjeç nisi të flasë dhe çudia është se shqiptoi drejt çdo fjalë , asnjë tingull të belbët. Ndryshe nga fëmijët e tjerë nuk është i fiksuar pas një lodre, por kërkon t’i dijë të gjitha si funksionojnë. I vëzhgon, i çvidhos, i veçon, i bashkon, i lidh, i zgjidh gjersa lodrat që eksploron i mërziten dhe i hedh në një kënd. Pastaj i detyron prindërit t’i blejnë të reja. Dhe po vendosi të dojë një gjë, nuk ka zot që e ndalon. Kukullat nuk i ka qejf. Nuk janë të vërteta, thotë.
I pëlqejnë shumë përrallat dhe vjershat të cilat i mban mënd thuajse të gjitha. Ka një kujtesë fenomenale. Prindërit dhe hallë Ida tashmë duhet të lexojnë pafund që të furnizojnë kujtesën e Noelit me ato vjersha e përralla që nuk ia kanë treguar ndonjëherë. Dhe ndodh në mbrëmje, para gjumit që ata kanë zbrazur memorien e tyre, por Noeli kërkon e kërkon të reja. Si ta qetësojnë?! I kthehen:
– Noel, tani na trego ti se cilën nga përrallat ke pëlqyer më shumë. Dhe ai nis të parën, të dytën….Pastaj dëgjohet zëri i tij thirrës:
– Po ty të paska zënë gjumi.

Noeli tani shkon në kopësht, është më i rritur. Por ka një kërkesë tjetër. Përrallat dhe vjershat duhet t’ia lexojnë nga librat sepse edhe edukatore Rita dhe Ola i lexojnë nga librat. Dhe prindërit e tij, Hekurani dhe Gjylja e shëtisin librari më librari duke e pyetur se a të pëlqën ai titull apo ky titull.
– Këtë jo, thotë ai se e ka në kopësht edukatore Ola, këtë tjetrin e ka edhe edukatore Rita, këtë këtu nuk e kanë, këtë dua.
Di të numurojë deri në njëzetë, di të shkruajë emrin e vet dhe të prindërve, ndërsa anglisht numuron deri në dhjetë.
Tani i është qepur hallë Idës. Ajo i gjen lojra nga ekrani i kompjuterit. I ka mësuar se si t’i gjejë edhe ai vetë. Ida është bërë njeriu më i dashur, ajo e ka zhytur në pafundësitë e kompjuterit dhe thotë:
– Shpesh më vë në pozitë të vështirë me pyetjet e tij të pafundme. Duhet të lexoj më parë vetë që t’i përgjigjem saktësisht Noelit. Në familje jemi në garë se kush e do më shumë. – Ida ka mbaruar shkollën e lartë për ekonomiste dhe është më e lidhur me kompjuterin, e njeh informatikën, por i duhet të dijë edhe sit ë gjejë lodra dhe përralla me figura, sepse Noeli di të vizatojë, veçanërisht peisazhe deti dhe peshq..

Teksa ishim të gjithë në kafe me prindërit dhe hallë Idën, Noeli e ndjeu që nuk ishte bisedë për ta dëgjuar ai, u mënjanua në një karrike aty afër dhe nga celulari i së ëmës vazhdoi të shkarkonte lodra. Një celular fare i vockël dhe unë mendova se atij i duhet një Ipad. Po nuk guxova ta them këtë sepse për fëmijë të tillë të jashtëzakonshëm duhet jo vetëm Ipad, por edhe kushte të tjera, edhe më specifike. Shoqëria shqiptare ka detyrime ndaj yre. Talentet i duhen kombit. Ndoshta së shpejti ai dhe brezi i tij, do t’i kenë të gjitha duke ia kthyer investimin dhe diturinë Atdheut. Ndoshta në Shqipëri po ngrihet një brez që do ta shpjerë vendin shumë më përpara. Ndoshta ka shumë Noelë, por unë njoha dhe u befasova nga ky fëmijë që u përshkrova më lart.