Ballkani-salla e parities se Evropes-Sergio Romano-Eugjen Merlika – Dielli | The Sun

BALLKANET NË SALLËN E PRITJES S’EVROPËS

July 4, 2019 by dgreca

SI T’I NDIHMOJMË PA U SHKËRMOQUR/

Nga SERGIO ROMANO/

“Corriere della Sera”, 29 qershor 2019, E përktheu Eugjen Merlika/

Ballkanet perëndimorë janë bërë për Bashkimin Evropian një sallë pritjeje e sikletëshme. Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut kërkojnë me ngulm fillimin e bisedimeve për pranimin në BE dhe kanë mbetur shumë të zhgënjyer kur Këshilli i ministrave vendosi së fundi të shtyjë vendimin për tetorin e ardhshëm. Për dy Vende të tjera (Serbia dhe Mali i Zi) tashmë ka një datë (2025), por është rënë n’ujdi në tetorin e 2018, kur klima ishte më mikpritëse. Sot qëndrimi i shumë antarëve të BE është bërë më dyshues dhe i rreptë. Është rritur numuri i antarëve të BE që janë mosbesues kundrejt të ardhurve të rinj e që pyesin se ç’do të ndodhë kur në dyert e Bashkimit të trokasin edhe Bosnje – Herxegovina e Kosova. Është rritur numuri i antarëve të BE për të cilët këta Vende nuk janë ende Shtete të së drejtës.
Këta shqetësime janë të ligjëshme, por i detyrohen mbi të gjitha përvojës së këtyre viteve me vendet e Evropës Qendër – lindore që janë antarë të BE që nga 2004. Veçanërisht dy prej tyre (Polonia dhe Hungaria) po reformojnë sistemin e tyre gjyqësor me norma që kërcënojnë pavarësinë dhe autonominë e gjykatave. Të tjerë duket se i quajnë marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara më të rëndësishme se ato që kanë me Brukselin. Zgjerimi i ngutshëm, i sendërtuar mbas shkërmoqjes së bllokut sovjetik, qe një gabim tragjik.
I kemi hapur dyert e Bashkimit evropian Vëndeve që, në dy brezat paraardhës, kaluan përvoja krejtësisht të ndryshme. Gjashtë Vendet themeluese (së bashku me Greqinë, Portugalinë dhe Spanjën) e quanin bashkimin e Evropës si përgjigjen më të volitëshme kundrejt kombëtarizmave që kishin shkatërruar kontinentin; dhe ishin të gatshëm, për të arritur këtë qëllim, të humbisnin një pjesë të mirë të sovranitetit të tyre. Ndërsa Vendet që kishin qënë pjesë të bllokut sovjetik donin të rifitonin sovranitetin e humbur dhe shihnin në BE, mbi të gjitha, një burim të mirash ekonomike. Ndërmjet këtyre Vendeve dhe atyre që janë tani në sallën e pritjes të gadishullit ballkanik, ka megjithatë një ndryshim të rëndësishëm. Grupit të parë mund t’u kishim dhënë përfitime ekonomike pa i pranuar në klubin tonë.
Grupit të dytë duhet t’i japim shumë më tepër. Nëse nuk duam që të përfundojnë në krahët e ndonjë fuqie tjetër (ndërmjet të cilëve Kina, Turqia e Rusia) duhet t’u japim, së bashku me përfitimet ekonomike ndjenjën e sigurisë dhe të qëndrueshmërisë që rrjedhin nga përkatësia në një institucion demokratik. Natyrisht nuk duhet të harrojmë se një zgjerim i mëtejshëm mund t’a bëjë Evropën gjithënjë e më pak të qeverisëshme. Por për këtë rrezik ka një shërim: heqja dorë nga rregulla e njimendësisë, sot në fuqi në Këshill “për të gjitha çështjet që quhen të ndjeshme”. Rregulla e njimendësisë u zbatua nga Dieta polake dhe “liberum veto”(siç thuhej atëherë) qe një nga shkaqet e zhdukjes së Shtetit polak më 1795. Nuk duam të arrijmë të njëjtin fund.
“Corriere della Sera”, 29 qershor 2019 E përktheu Eugjen Merlika