Hazir MEHMETI                            

“Harresa është kusht i domosdoshëm i kujtimit”
                                                                                          (Zhari) 

Njerëzve human që ndihmuan në mbledhjen e fakteve të përmbledhura në librin kushtuar fëmijëve shqiptarë të helmuar para 30 vjetëve, “Pranverë e helmuar”. 

           Gusht, dita e trembëdhjetë që kishim arritur në Kosovë. Vjena nuk është larg, vetëm një orë rrugë qielli, por malli ishte shtuar për vendin pas tetëmbëdhjetë muajve në rrethana pandemie. Kalendarin me të cilin fillon dita, tregonte  tridhjetë vjet nga koha e helmimit të fëmijëve shqiptarë, ngjarje e shkruar në çdo cep të kujtesës dhe pa dashje shfletova librin. Në kujtesën time larg, atje në pragun e shkollës kur zilja thërriste e mekur nga zëri i fëmijëve në ankthin e përditshëm. Për çudi, shfletoheshin në retinën time, mu ato foto që kisha nxjerrë faqeve të shtypit botëror, nën të cilat kisha shkruar të dhënat e sakta.  Më kujtuan shumë momente nga ajo zezonë bashkë me kohën në retrospektivën e saj të pandalshme. Unë dhe miku im Rexha, ishim pjesë e asaj kohe, pjesë e shtypit me gjithë ato  përjetime në  egërsinë e rrethanave të robërisë. Kamera e Rexhep Rifatit fliste që nga ajo kohë bashkë me reportazhet e tij në “Rilindje”  dhe gazetat e kohës.

        Së bashku me veteranin e gazetarisë shqiptare,  Rexhep Rifatin, kishim bërë udhëtime për të takuar njerëzit e kohës, të cilët kishin  ndihmuar fëmijët e helmuar, përkundër maltretimeve nga forcat pushtuese serbe. Sot jemi më të qetë, nuk do t’i mundojmë të tjerët  në shfletimin e kujtesës, sot vendosem të udhëtojmë  me librin kushtuar atyre si dhuratë vlerësimi për të cilin kontribuuan duke dhënë fakte e dëshmi. “Pranverë e helmuar”, tani mbetet një kujtim i hidhur në pranverën e lirisë së fituar me aq mund e sakrifica.
  Rrugës…
Takuam Josef Biden-in lapidar, vepër respekti e nderimi për mikun e madh përtej Paqësorit, SHBA-në, prijëse e transformimeve progresive në glob. Buçetë lulesh të freskëta nga toka jonë e ngrohtë, një detyrim i ligjshëm ndaj mikut.  Fotografi e fjalë, falënderim e respekt për mbështetjen e vazhdueshme Kosovës dhe shqiptarëve në të drejtën e tyre të mohuar shekujve.
Athua, a mund të shprehet vetëm me fjalë! “Pranvera e helmuar” e shndërruar në pranverë lirie për gra e burra sot të cilat dje ishin fëmijë e protagonist të librit, të një historie të rendë. Faleminderit Josef Biden!
Binça
Pritja në Shtëpia e Zotit  ishte e ngrohtë, aty ku para tridhjetë vjetësh kërkohej shpëtimi i fëmijëve shqiptarë të helmuar nga pushtuesi serb. Kësaj radhe me dashamirësi vëllazërore na priti Dom Marjan Marku famullitar e aktivist i njohur në disa vende ku i shërbeu njeriut dhe kombit. Sërish, pas shumë viteve u takuam me murgeshën zemërmirë Jela Andjelic të cilën e rikthyem në kujtime me librin e dhuruar “Pranverë e helmuar”.  Ishte ky një moment befasie e cila e emocionuar përzemërsisht u falënderua.  Në libër edhe Mirjana Gojevic, Viktorina, Dom Lush Gjergji, Ipeshkvi Imzot Nikë Prela, Kardinali Franjo Kuharic e shumë tjerë të cilët ndihmuan jetën e shtrenjtë atëherë kur ishte vështirë.
“Miku i mirë, në ditë të vështirë”- tha populli.
    Historia e Binçës dhe rrethinës së saj e njohur moteve shqiptare, një traditë që kultivohet akoma nga bijat e bijtë e saj me frymëzimin e shenjtëruar, me emrin e Shën Terezës në zemër dhe mirësinë njerëzore në shpirt.
      “Shoh, një foto nga Shtëpia e Zotit, para tri dhjetëvjetësh”- në gazetën kroate “Glas Koncila”, foli Jela Andjelic në shqip dhe kroatisht, aty ku duket vajza e helmuar që i jepej ndihma, atëherë kur edhe vet ishte e re. Për murgeshën zemërgjerë nuk ishte pak, dyzet e dy vjet shërbim në Binçën zemërmadhe.   Të gjithë u ngazëllyem nga fjalët e mirësisë dhe modestisë që dëgjuam, bashkë me buqetat e luleve të freskëta përballë Apostujve të shenjtëruar në altarin e adhurimit njerëzor bashkë me betimin në shërbim të tij. 

      Faleminderit shumë! Nuk e prisja këtë befasi të këndshme, ne çdo ndihmë e kemi bërë për njeriun e vuajtur, për Krishtin, jemi bijtë dhe bijat e tij- ishte zëri i mirënjohës i Jeles pas kaq shumë vitesh nga takimi ynë i fundit.
      Kamera e Rexhës nuk harronte asnjë çaste fjalën e saj, Ajo bashkë me ne u bë pjesë e historisë sonë të pikturuar afreskeve të tempullit me aq mjeshtëri. Ne tani ndanim dhembjet e vuajtjeve dhe krenarinë e përbashkët.  
      Kafja me shijen e Gentianes ilire nga malet e Dardanisë na bëri me krah për ecjen tonë tutje përtej kodrës.