biznesi – Dielli

Avni Ponari: Biznesi ka nevojë për më shumë mbështetje nga shteti

January 24, 2017 by dgreca

Njerëz nga e gjithë bota erdhën këto ditë në Uashington me rastin e inaugurimit të presidentit të ri amerikan. Biznesmeni nga Shqipëria Avni Ponari, drejtor i përgjithshëm i kompanisë së sigurimeve Sigal, erdhi për të parë inaugurimin e Donald Trumpit, i frymëzuar që një bizensmen si ai vetë, është tani president i Shteteve të Bashkuara. Në një intervistë para ceremonisë së inaugurimit të Presidentit të ri amerikan, ai flet me optimizëm për vizionin e ri që pret të sjellë administrata Trump. Ndërkohë, ai ngre shqetësime për hapësirat e pamjaftueshme për zhvillim që ka biznesi në Shqipëri:

Zëri i Amerikës: Ju keni ardhur për të ndjekur ceremoninë e inaugurimit të presidentit të ri amerikan. Cfarë përfaqëson për ju ku element i demokracisë amerikane?

Avni Ponari: Unë do të thoja që është një nga ngjarjet më të rendësishme jo vetëm për Shtetet e Bashkuara të Amerikës, por për të gjithë globin sepse zgjedhja për herë të parë e një biznesmeni në krye të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, aq më tepër të një vendi demokratik siç janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të thotë shumë. Do të thotë që ne sot ndërtojmë ekonominë e tregut, por deri tani nuk ka pasur një udhëheqës të kësaj natyre që të jetë në krye të ekonominë e tregut. Unë mendoj që me ardhjen e zotit Trump në krye të Shteteve të Bsahkuara, gjërat do të jenë totalisht ndryshe. Bota do të jetë më e hapur drejt biznesit, ekonomia do të jetë më me synime të qarta për t’u zhvilluar, njerëzit do të kenë më shumë mundësi dhe hapësira për të punuar.

Zëri i Amerikës: Zoti Ponari, të kthehemi tek përvoja juaj si biznesmen. A mund të flisni për klimën e biznesit në Shqipëri. Si ka evoluar, çfarë shihni problematike, apo pozitive në vitet e fundit në këtë klimë?

Avni Ponari: Biznesmenët në Shqipëri dhe në Ballkan, politikës i duhen. I duhen në pikëpamjen e asaj që ata duhet t’i japin tonin zhvillimin të vendeve. Politika duhet të jetë ajo që duhet ta drejtojë, t’i hapë hapësirat, të krijojë sa më shumë mundësi që ajo të zhvillohet. Fakti që sot Shqipëria, me gjithë ato resurse, nuk është atje ku duhet të jetë tregon se ne s’kemi bërë sa duhet punën tonë, por edhe politika s’ka qenë atje ku duhet për të ndërtuar një të ardhme të sigurtë, për të patur një objeksion të rendësishëm dhe për të pasur një strategji të caktuar.

Zëri i Amerikës: Cfarë problematikash konkrete ka qeverisja aktuale në drejtim të biznesit, si e shihni ju?

Avni Ponari: Do të thoja që politika duhet të jetë afër, jo vetëm ta përdorë biznesin vetëm për qëllime mediatike, por të diskutojë dhe të flasë për mundësitë dhe zhvillimet që duhen. Sot Shqipërisë i mungon industria financiare jo-bankare. Eshtë ndërtuar sistemi bankar, por nuk është ndërtuar sistemi financiar jo-bankar. Pra mungon në Shqipëri bursa, mungon tregu i letrave me vlerë. Një industri sigurimesh shumë e vogël.

Zëri i Amerikës: Përse nuk ka ardhur kapitali i huaj për të shfrytëzuar këtë potencial. Ka kapital të huaj të investuar kryesisht në energjetikë, por nuk ka kapital të huaj në sektorin financiar, as në industri të tjera. Cfarë e pengon?

Avni Ponari: Duke përcaktuar, sipas meje, dy drejtimet kryesore të zhvillimit të vendit që janë turizmi dhe agrobiznesi që janë mundësitë më të mëdhaja për Shqipërinë, do të thoja që hapësirat janë të mëdha. Por akoma nuk është krijuar infrastruktura e duhur, nuk është krijuar ajo baza e shëndoshë që çdo gjë të jetë e vendosur në shina të drejta dhe të mos ndryshojë vit pas viti, por ajo gjithmonë, nëse ka ndryshime të jetë në sensin pozitiv dhe asnjëherë të mos shkojë në drejtimin e kundërt. Këtu e kisha fjalën që në fillim që politika dhe biznesi duhet të ulen jo për t’u pare në televizor, por të ulen për të diskutuar se cilat janë mundësitë dhe kush janë prioritetet e zhvillimit të ekonomisë.

Zëri i Amerikës: Por nuk bëhet fjalë për kornizë ligjore, pasi Shqipëria ka evoluar me ligjet. Këtu bëhet fjalë, me sa kuptoj për zbatimin e ligjeve, apo jo?

Avni Ponari: Natyrisht, sot në Shqipëri ekziston një bazë e madhe ligjore, por mundësia dhe përgatitja apo institucionet përkatëse për të mbikqyrur dhe ndihmuar tregun privat nuk janë në nivelin e duhur. Akoma kemi mangësi të asaj natyre; nuk zhvillojmë indistri të tëra, siç është industria financiare jo-bankare që ajo të zhvillohet, siç janë tregu privat i pensioneve, rritja e rolit të tregut dhe industrisës së sigurimeve. Pretendojmë se ndërtojmë një shoqëri tregu dhe akoma nuk kemi liberalizuar tregun e pensioneve, tregun e shëndetit privat, nuk kemi liberalizuar tregje të tjera që i thashë pak më sipër.

Zëri i Amerikës: Pse nuk është liberalizuar? Ekziston si treg, apo jo? Në fakt ju përfaqësoni tregun e sigurimeve private?

Avni Ponari: Eshtë e vërtetë, por që të funksionojë drejtpërdrejt tregu i pensioneve private do të thotë që të krijohen, ashtu siç ekzistojnë në të gjithë botën shtyllat. Do me thënë të liberalizohet një shtyllë, që do të thotë që jo vetëm të paguash tek sigurimet shoqërore në të cilat pensioni është i detyrueshëm, por duhet të paguash edhe një alternative tjetër, të paguash për pensionin tënd drejtpërdrejt. Sepse ajo që sot shqiptarët paguajnë në punësim, e gjithë ajo para shkon për të paguar pensionet e atyre që kanë punuar vite më përpara. Eshtë një garanci për atë që puguan, por nuk është pensioni i tyre.

Zëri i Amerikës: Këtu në Amerikë… po përpiqem të gjej një parallel. Këtu është pagesa e asaj si pensioni sot në Shqipëri, me detyrim që janë sigurimet sociale, tjetra është në baza vullnetare. Ju propozoni diçka që të ishte e imponuar?

Avni Ponari: Sot ekziston e drejta për të investuar në një fond privat, si e drejtë, por jo si detyrim. Ne flasim këtu për shtyllat e pensioneve private që janë të ndara në tre kollona. Sot është vetëm ajo që është shtetërore. Në rast se liberalizohet, atëherë thuhet që ky 27%, nëse marrim atë shifër që paguhet nga paga sot, dhe ndahet, 24% do të shkojë tek sigurimet shoqërore që është shtetërore dhe 3% do të shkojë vetëm për pensionin privat të secilit, atëherë do të kemi një pension, por të ndarë në dy sektorë të ndryshëm: atë që është shtetëror dhe atë që është privat. Pra nuk do të flasim më për pensione minimale, por do të kemi pensione shumë të larta dhe do të kemi njerëz të kënaqur për faktin se do të kenë pensione të garantuara në dy drejtime të ndryshme.

Zëri i Amerikës: Por ajo nuk është e garantuar. Konkretisht këtu në Amerikë kaluam një krizë ku të gjithë ata që i kishin pensionet tek privati pësuan një humbje minimalja një e treta. Asnjë gjë që është në tregun privat nuk është e garantuar, si formulë ekonomike sepse tregu privat ka ngritje-ulje.

Avni Ponari: Natyrisht që rreziqet janë kudo. Edhe banka vetë ka rrezik. Pra edhe çdo para që vendos në bankë, ti mund të falimentosh. Por shteti prandaj ekziston, prandaj ekziston institutcioni mbikqyrës, veçanërisht për industritë financiare mbikqyrja ka një rol shumë të rëndësishëm. Dhe roli i shtetit në këtë rast është i jashtëzakonshëm. Cdo qytetar duhet ta dijë përmes këtij autoriteti se ku ndodhen paratë e tij. Pra këtu kemi të bëjmë me një mbikqyrje reale të asaj që secili ka investuar. Ashtu siç është bursa, ashtu siç janë industritë e tjera. Pra ekziston mundësia gjithmonë e falimenteve, sepse biznesi është biznes, por nga ana tjetër ekziston edhe mundësia reale e ruajtjes dhe investimeve në rast se mbikqyrësit e këtyre institucioneve kryejnë detyrën siç duhet.

Zëri i Amerikës: Të kalojmë tek sektori tjetër i sigurimeve: sigurimet për shëndetin. Ku qëndroni ju si sektor privat?

Avni Ponari: Edhe këtu kemi të bëjmë me nevojën për liberalizim dhe reformë reale, sepse kur flasim për reformë flasim për ndërthurjen e elementëve të sistemit privat me sistemin shtetëror. Në të gjithë botën, në ato vende ku unë kam përvojë janë të ndërthurura të dyja këto elemente së bashku. Do të thotë që çdo njeri është i detyruar të paguajë tek sistemi shtetëror, por paguan edhe tek sistemi privat. Pra nëse sistemi shtetëror garanton një minimum të caktuar duke filluar nga 1,000-10,000 euro, ndërsa në sistemin privat mund të garantohesh 500,000 euro duke paguar një shtesë mbi detyrimin për sistemin shtetëror. Kjo në Shqipëri nuk ekziston. Ekzistojnë sot klinikat private, spitalet private, ekziston një rrjet i tërë në të gjithë Shqipërinë. Por nuk ekziston, që klienti të shkojë ashtu siç shkon në spitalin shtetëror, të shkojë edhe në spitalin privat dhe pjesën mbi shpenzimet-kuotë t’i paguajë vetë klienti. Sot spitalet dhe klinikat private funksionojnë si dyqanet e zarzavateve: njerëzit shkojnë, bëjnë analiza gjaku, paguajnë kesh, shtrohen në spital, paguajnë kesh, sepse dy sistmet nuk janë të lidhura së bashku. Nëse këto dy sisteme janë të ndërthurura në atë formë siç e ka eskperienca botërore që deri në një nivel të caktuar është sigurimi shëndetësor i detyrueshëm dhe mbi këtë nivel secili mund të zgjedhë ose spitalin shtetëror, ose atë privat dhe të dyja të jenë të pagueshme mbi të njëjtën formulë. Në spitalin shtetëror kosto do të jetë më e lire dhe mund ta shfrytëzosh p.sh. spitalin shtetëror për 10 ditë, përkujdrejt shtimit për tri ditë në spitalin privat. Këto janë të rregulluara në të gjithë botën, por është vetëm çështje dëshire dhe strategjije i qeverisë për ta bërë ose jo këtë.

Zëri i Amerikës: Por në Shqipëri nuk është vetëm infrastruktura, por edhe fuqia blerëse. Cfarë mund të pritet nga një pensionist që të paguajë sigurime privatisht. Ju si e gjykoni forcën blerëse të individit?

Avni Ponari: Sot në Shqipëri paguhet 3.7% e pagës për sigurime shëndetësore – një shifër jo e vogël, dhe e gjithë kjo shkon për spitalet shtetërore, në të cilat flitet se shërbimi është shumë i vogël.

Zëri i Amerikës: Por 3.7% është mesatarja. Për atë pjesë të popullatëst që jeton në varfëri duhet të mendojmë që paguan zero, apo jo?

Avni Ponari: Prandaj këtu ka rolin e tij shteti. Shteti futet për atë pjesë të popullsisë që nuk ka mundësi të paguajë as elektricitetin. Shteti është i detyruar të marrë iniciativë dhe të mbështesë ato zona (të varfra) që të vazhdojë jeta edhe atje. Kjo është njëkohësisht edhe për ata që kanë nevojë shëndetësore. Në Shqipëri ka një numër prej 600,000 -700,000 të punësuar – një numër jo i vogël për popullatën e Shqipërisë. Gjithë ky numër njerëzish që paguajnë sigurimet shëndetësore. Ka me dhjetëra njerëz që nuk do të paguajnë, por do të mbulohen nga ata që kanë paga më të larta, që kanë kontribute më të mëdhaja dhe do të paguajnë edhe për atë pjesë tjetër të popullsisë.

Zëri i Amerikës: Cfarë përqindjeje e popullatës shqiptare është e paaftë të përballojë financiarisht sigurimet shëndetësore për veten?

Avni Ponari: Pjesa më e varfër, më e lodhur ekonomikisht që nuk ka mundësi ta përballojë koston mund të jetë 15-20 apo 30%. Por asnjëherë nuk mund të themi që është në atë gjendje sa nuk mund të paguajë një normë të caktuar për sigurimet shëndetësore.

Zëri i Amerikës: A ka të bëjë kjo (niveli i ulët i sigurimeve të popullatës) në një lloj mënyre edhe me faktin që në Shqipëri nuk ka qenë tradita e pagesës së siguracioneve?

Avni Ponari: Fakti që sot njerëzit i drejtohen shtetit edhe nëse i digjet shtëpia, do të thotë që ai nuk e kupton se çfarë duhet të bëjë për ta mbrojtur shtëinë e tij. Fakti që digjet një dyqan apo një maganizë, të gjithë zënë dyert e bashkive, zënë dyert e qeverisë. Apo në rastin konkret të përmbytjeve. Në qoftë që qeveria, bashkitë dhe të gjithë institucionet përkatëse tërhiqet nga kjo përgjegjësi, dhe atë përgjegjësi ia lënë atij institucioni që është i rendësishëm për ta bërë, që është industria e sigurimeve, atëherë ne do ta kemi të zgjidhur realisht këtë problem.

Diplomati maqedonas, afera seksuale, spiunazhi dhe biznesi

July 15, 2016 by dgreca

* Stojan Karajanov në Shqipëri është kthyer zëdhënës i VMRO-DPMNE, duke qenë në lidhje të ngushtë me ish-Kryeministrin Gruevski dhe shumë aktiv në proceset zgjedhore në Maqedoni në favor të VMRO-DPMNE./

Opinion nga Urim GJATA/

Stojan Karajanov, është ambasadori i Republikës së Maqedonisë që shërben prej disa kohësh në Shqipëri. Ai e filloj karrierën në Shtëpinë e Kulturës në komunën e Gostivarit dhe më tej si shef i zyrës Ekonomiko-Tregtare të Maqedonisë në Prishtinë. Karajovi u caktua në fillim Ambasador i Jashtëzakonshëm dhe Fuqiplotë i Maqedonisë në Kosovë dhe më tej ambasador në Shqipëri. Stojan Karajanovë ka zhvilluar një aktivitet të dendur spiunazhi gjatë gjithë jetës së tij, kryesisht ndaj faktorit shqiptar në Maqedoni, Kosovë, Diasporë etj. Për shkak të njohjes së shkëlqyer të gjuhës shqipe, njohjes së mentalitetit shqiptar, etj, ka hyrë në kontakt dhe ka një rrjet të madh kontaktesh në hapësirat shqiptare duke i futur edhe npër kurthe sepse shqiptarët besojnë shpejtë në atë që shpreh njeriu dhe jo në brendësinë e tij dashakeqëse.

Gjatë kohës që ka qenë drejtues i Qendrës Kulturore në Gostivar, Stojani ka punuar edhe si korrespondent i gazetës “Borba” të Beogradit, e përdorur si kamuflash duke shërbyer për shërbimin sekret serb. Kjo i ka dhënë mundësi të lëvizë në vende të ndryshme dhe të rekrutojë shtetas të kombësisë shqiptare në ish-Jugosllavi.

Në territorin shqiptar ka hyrë rreth vitit 1981 si korrespondent i “Borba”. Krahas punës së tij për llogari të shërbimeve sekrete të ish-Jugosllavisë UDB, për një periudhë të gjatë, Stojan Karajanov është dyshuar dhe ndjekur nga kolegët e tij si bashkëpunëtor i shërbimeve sekrete ruse KGB famkeqe. Por, shpërberja e ish-Jugosllavisë bëri që kjo të harrohej, të arkivoje diku me pluhur dhe ai të vazhdonte aktivitetin e tij në Gostivar e më pas në MPJ. Madje, ky fakt përmendej nën zë nga anëtarët e komsionit të politikës së jashtme të parlamentit maqedonas, por pa patur guxim të pyesin Stojanin për këto akuza.

Djali i tij i madh ka mbaruar studimet në UT “Lomonosov” në Moskë për marrëdhënie ndërkombëtare dhe është punonjës i MPJ maqedonase, dhe për merita të veçanta spiunazhi është emëruar Ambasador i Maqedonisë në Rusi, me ndërhyrjen e kësaj të fundit.

Në periudhën 1998-2005, Karajanov ka qenë një ndër personat më të fuqishëm në MPJ, pasi ka patur mbështetjen e plotë të ish-ministres së jashme Elinka Mitreva dhe të krerëve të tjerë të LSDM. Madje ata e quanin njëri-tjetrin “vëlla e motër”. Gjatë kësaj periudhe, diplomati Stojan ka zhvilluar një aktivitet të dendur spiunazhi në gjirin e diasporës shqiptare në këto vende.

Ndërrimi i pushtetit në vitin 2006 e gjeti drejtues i zyrës Tregtaro-Ekonomike në Prishtinë, por menjëherë Karajanov aktivizoi lidhjet e vjetra me “miqtë” e shërbimeve sekrete maqedonase. Kështu, ai mbeti në krye të kësaj zyre dhe u bë ambasador i Maqedonisë në Kosovë. Miku i tij më i ngushtë është Toni Jakimovski dhe njëkohësisht Sasho Mijallkov e Nikolla Gruevski.

Gjatë periudhës që ka shërbyer në Kosovë, ka zhvilluar një aktivitet mjaft agresiv për të zgjeruar kontaktet me politikanë, biznesmenë dhe persona të tjerë publikë në Kosovë. Nuk ka ministër, deputet, biznesmen etj., që nuk është kontaktuar prej tij për çështje politike apo biznesi. Stojan Karajonov ka shfrytëzuar me mjeshtri inatet dhe mëritë ndërmjet politikanëve shqiptarë të Kosovës, duke mësuar çdo gjë prej tyre për njëri-tjetrin dhe më pas duke i përplasur ato në media apo në shërbimet e huaja. Sa i përket biznesmenëve kosovarë, ka shfrytëzuar ata për të bërë tregti me Maqedoninë, për t’u dhënë tendera rrugësh në Maqedoni në këmbim të përfitimeve financiare.

Aktiviteti i tij si ambasadori i Maqedonisë në Shqipëri, Stojani ka synuar të hyjë në kontakt me funksionarë të lartë shtetërore, duke u ofruar atyre mundësi për të bërë tregti, ndërtimtari në Maqedoni, etj., në mënyrë që t’i korruptojë. Veç kësaj, është shumë aktiv në mesin e minoritetit maqedonas në Shqipëri, duke i mbështetur ata financiarisht dhe duke i mbajtur gjithmonë të “karikuar” nga pikëpamja ekstremiste nacionaliste. Ky aktivitet është mbështetuar financiarisht nga qeveria maqedonase, duke e shndërruar këtë ambasadë në më të rëndësishmen në Ballkan.

Stojan Karajanov në Shqipëri është kthyer zëdhënëse i VMRO-DPMNE, duke qenë lidhje e ngushtë e ish-Kryeministrit Gruevski dhe shumë aktiv në proceset zgjedhore në Maqedoni në favor të VMRO-DPMNE. Kjo veprimtari ka qenë në aktivizimin e drejtuesve të shoqatave pro maqedonase si SONCE, ILINDEN, AMIE (AleancaMaqedonasepërIntegrim) nëpërmjet Edmond Themelkos dhe Vasil Sterjovskit (Pustec), Etmond Osmanit (Trebisht) etj. Për pajisjen e banorëve të Pustecit dhe Gollobordës me lista me dokumente ID nga Ministria e Brendshme e Maqedonisë, në mënyrë të paligjshme, nën drejtimin e tij dhe koordinatorë vetë VMRO-DPMNE, gjetjen e adresave fiktive në Maqedoni (Prilep, Ohër, Resen) me qëllim për të votua rnë favor të VMRO-DPMNE. Gjithashtu është interesuar për të siguruar mjetet e transportit për këtë qëllim. Kontaktet e tij kanë qenë të vazhdueshme me anëtarët e Komitetit të VMRO.

Edhe gjatë këtij viti është përpjekur duke bërë presion për të orientuar përfaqësuesit e shoqatave pro maqedonase për të regjistruar votues nga zonat të pretenduara me minoritet maqedonas për të votuar në favor të VMRO-DPMNE në zgjedhjet që priteshin të zhvilloheshin në muajin Qershor në Maqedoni, por që hasi në kundërshtimin e tyre të nxitur nga frika e procesit penal të Prokurorisë Speciale “Titanik” për këtë çështje në Maqedoni.

StojanKaranajov ka një aktivitet të dendur më përfaqësuesit e shoqatave promaqedonase SONCE, AMIE, PREGOR, ILINDEN etj., duke ju diktuar si të reagojnë përproblemet e ndryshme. Ka nxitur dhe urdhëruar përfaqësues të shoqatave të mësipërme për tu ankuar në institucionet të shtetit shqiptar, OSBE dhe PE, të çështjeve:

respektimi i rezolutës të KE dhe marrëveshjes së dy shteteve për arsimin,
hartimi i kodit të ri zgjedhor, ku t’u jepet mundësia pakicave (maqedonase) për të patur përfaqësuesit e tyre në Parlament, zgjedhja e deputetit të bëhet pa census.
përfshirja e punësimi i pakicave në institucionet e sistemit,
dhënien e emisioneve në gjuhën maqedonase në televizionin publik,
firmosjen e një marrëveshjeje midis shteteve (Shqipëri- Maqedoni) për respektimin e pakicave.

Është person me moral tëdobët dhe ka ankesa nga persona femra në kontakte me të për nga çmim e seksuale. Ka marrë dhë nieintime me anëtaret stafit të tij duke shfrytëzuar pozicionin si ambasador dhe sëmundjen e bashkëshortes së tij. Imoralitet i i tij vihet në dukje edhe nga komentet e stafit të tij në ambasadë.

Pavarësisht nga ky aktivitet antishqipar, shteti shqiptar nuk bën asgjë për ta demtantuar këtë person që nën petkun e diplomatit lëviz lirshëm si spiunë agjenture partie dhe përfitues seksual nëpërmjet postit shtetëror që gëzon.

Përkeqësohet klima e biznesit. BB: Shqipëria zbret 35 vende

October 28, 2015 by dgreca

Në vështrimin e Bankës Botërore klima e të bërit biznes në Shqipëri për vitin 2016 është përkeqësuar. Madje ky përkeqësim është i ndjeshëm pasi në krahasim më raportin e fundit Shqipëria ka zbritur 35 vende në renditjen përgjithshme mes 189 vendeve. Për klimën e të bërit biznes vitin e kaluar Shqipëria renditej në vendin e 62, por në renditjen e fundit tanimë vendi ynë renditet i 97-ti. Pothuajse të gjithë indekset e marra në konsideratë nga Banka Botërore janë me rënie, madje të madhe. Përkeqësimi më i madh i klimës së biznesit në Shqipëri ka ardhur për shkak të mungesës së lejeve të ndërtimit. Për pagesën e taksave renditja e Shqipërisë është përkeqësuar me 12 vende, për hapjen e një biznesit të ri ka zbritur me katër vende, ndërsa për mundësinë e marrjes së kredive Shqipëria është listuar 6 vende më poshtë krahasuar me një vit më parë. Në këtë raport të fundit të Bankës Botërore, Shqipëria renditet e fundit në rajoni. Kryesimin e ka Maqedonia, e cila jo vetëm është në krye të vendeve të Ballkanit Perëndimor, por kryeson në listën e përgjithshme duke zënë vendin e 12-të. Kosova është në një renditje më të mirë se Shqipëria, duke u listuar në vendin e 66, afërisht në të njëjtat pozita të Shqipërisë krahasuar me vitin e kaluar.

«Famous Famiglia Pizza», biznesi me «principatën» amerikane

April 21, 2015 by dgreca

Një nga familjet më të suksesshme shqiptare në emigracion – familja e vëllezërve Kolaj nga Budislaci – Kosovë, kujton sot 45-vjetorin e ardhjes në Amerikë, duke postuar në rrjetin shoqëror Facebook një fotografi të rrallë nga ato fotografi që thuhet se flasin më «shumë se njëmijë fjalë», me urimin «Zoti e bekoftë Amerikën!» dhe «Zoti i bekoftë nënat!».
Ne Foto: Jetime pa babe ne rruget e mergimit. Ja si e nisi familja Kolaj/
Nga Beqir SINA, New York/
Njëri prej vëllezërve Kolaj, shou-biznesmeni Giorgio Kolaj, i njohur në komunitet si aktivist dhe veprimtar i dalluar, e ka postuar një fotografi të vjetër bardhezi, duke shkruar poshtë saj :«Kjo foto e veçantë është marrë pikërisht 45 vjet më parë, si sot, në kampin e emigrantëve në Frosinone, Itali. Ajo është marrë në momentet e para së familjes time, kur ne u drejtuam për në aeroport, dhe mbërritëm në Amerikë».
Ai kujton se 7 muaj para kësaj fotografie, babai i tij kishte ndërruar jetë, dhe qe varrosur në këtë fshat italian, pra në Frosinone, duke e lënë pas vetes nënën e tij të vejë me katër djem dhe një vajzë. Gjithashtu, në kujtesën e tij duket se ka mbetur dhe shtëpia, pikërisht aty ku ai ka lindur në katin e lartë të shtëpisë, që duket prapa krahëve të tyre në sfondin e fotografisë.
Mirëpo, ajo që e ka kthyer në mendjen e tij, nostalgjinë, e njërit prej katër vëllezërve, Giorgios, duket se është kjo foto e veçantë për tërë familjen Kolaj. Për shumë arsye, tregon Giorgio, por mbi të gjitha, sepse është moment kur ne e «gjetëm Amerikën», vendin e ëndrrave të miliona emigrantëve nga kryq e tërthor botës. «Kur ne Kolajt, shkruan ai, e kemi filluar udhëtimin tonë për këtë vend të madh», ngaqë «unë nuk mund ta imagjinoj se çfarë po ndodhte thellë në zemër dhe në mendjen e nënës sime në kohën e kësaj fotografie».
Ky imazh, sipas tij, e tregon atë madhështinë e asaj që ne e quajmë «American Dream». «Ku një jetë tjetër do ta presë njeriun, ashtu siç e priti Nanën time, një grua e huaj, e veje dhe e paarsimuar, me pesë fëmijët e saj, të jetë e mirëpritur me krahë hapur në këtë vend të madh, që u bë shtëpia e dytë e të gjithë shqiptarëve».
Andaj, shkruan Giorgio Kolaj me këtë rast, dua të shpreh atë se ne të gjithë «i jemi përgjithmonë borxh në këtij vend të madh. Një borxh ky që, për mendimin tim, nuk mund të shlyhet, sa të jetë jeta».
Giorgio, duke e postuar këtë fotografi, nuk e fsheh dot faktin se ai gjithmonë është i habitur nga nostalgjia dhe madhështia me të cilën personazhet e kanë ilustruar pamjen e saj, me përzierjen e të gjitha elementeve karakteristike të njerëzimit.
Fotografia e 45 vjetëve më parë shfaqet «nëpërmjet dobësisë, forcës, nëpërmjet dëshpërimit, respektit, nëpërmjet përulësisë, nderit e krenarisë që ne i jemi përgjithmonë mirënjohës Nënës sime që na solli në këtë vend – mua, motrën dhe vëllezërit e mi, duke na e dhënë privilegjin që të bëhemi amerikanë. Vetëm me anë të hirit të Perëndisë. Zoti e bekoftë Amerikën. Dhe, Zoti i bekoftë nënat!». shkruan Giorgio Kolaj.
Familja Kolaj, nga Kosova, me biznese në tri kontinente
Në njërin prej kanaleve televizive më prestigjioze në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, FoxNews, në zonën e Nju-Jorkut, e përreth tij, në programin «FoxBusiness», kanali V, në Mahattan, të ftuar në studion e tij kanë qenë kohë më parë tre nga katër vëllezërit Kolaj – Paulini, Gjoni dhe Gjergji, për të rrëfyer «si arritën të bëhen kaq të suksesshëm në Amerikë. Vëllezërit Kolaj – nga Kosova duket «se e kanë gjetur Amerikën».
Si shumë të suksesshëm ata ishin mysafirët e radhës të drejtuesit të këtij emisioni David Assman, gazetar i njohur politik dhe i programeve të biznesit. Tre vëllezërit Kolaj, të cilët mendohet se e kanë kapur ëndrrën amerikane, me biznesin e tyre të famshëm dhe të suksesshëm «Famous Famiglia Pizza», janë bërë shpeshherë protagonistët e faqeve të shtypit amerikan, gazetave dhe revistave më të mëdha amerikane.
Ndonjëherë, edhe anembanë botës, për suksesin e tyre në industrinë e biznesit «pica – restorant»
Biznesi i tyre me pica, të firmës «Famous Famiglia Pizza», 7 vjet më parë (2008) arriti deri në zonën tregtare të Hong-Kong International Airport. Ndërsa, para lojërave olimpike «Pekini 2008», biznesi i tyre e «pushtoi» edhe zonën tregtare në aeroportin ndërkombëtar të Pekinit. Dy bizneset më të fundit të tyre janë hapur muajin e fundit në aeroportin ndërkombëtar të Torntos – Kanada dhe në aeroportin Ndërkombëtar të qytetit Meksikos – Meksikë, duke i bërë biznesmenët shqiptarë, vëllezërit Kolaj, me afro 100 lokale «Faoums Famiglia Pizza» nëpër botë, biznese zyrtare këto që gjenden në hartën e tri kontinenteve – SHBA (në 25 shtete), në Evropë dhe Azi.
Industria e këtij lloj biznesi, të quajtur Franchising – «disa restorante të njëjtës firmë», është nga më popullorët dhe model biznesi në SHBA. «Famous Famiglia Pizza», që njihet si biznesi zyrtar i vëllezërve Kolaj, nga Kosova, është fitues i dhjetëra medaljeve dhe titujve nga më prestigjiozët në Amerikë për restorantet. Biznesi i tyre është sponsori i disa filmave të njohur amerikanë, i fushatave elektorale dhe fushatave humanitare.
Biznesmenët e suksesshëm nga Kosova,janë bijtë e një emigranti patriot dhe i ikur nga sundimi sllavo-komunist. Ata tërë jetën e vet ia kanë dedikuar familjes së tyre, në radhë të parë, dhe shqiptarëve. Ata me aftësitë e tyre, ia arritën në SHBA, në vendin e mundësive të mëdha, ta krijojnë «principatën» e tyre të biznesit – me 80 lokale «Famous Famiglia Pizza». Duke ia ndezur «dritën jeshile» prosperitetit personal e familjar, dhe në fund të kontribuojnë aq shumë duke bërë diçka, atë çfarë edhe mund të bënin ata si biznesmenë për Kosovën e për çështjen shqiptare. Vëllezërit Kolaj kanë hyrë në rrugën e suksesit e tyre, e këtë e kanë arritur dhe vazhdojnë ta realizojnë në tokën e lirisë dhe kampionen e demokracisë në botë – Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Vëllezërit nga Kosova – Kolaj e kanë një biznes të suksesshëm, kryejnë vepra bamirësie dhe janë amerikanë të vërtetë
Gjithashtu duhet cekur se «Famous Famiglia Pizza» ka dhënë një kontribut të veçantë nëpërmjet vëllezërve Kolaj në çështjen e Kosovës, këtu në SHBA. Ata e kanë përkrahur e mbështetur me mjete financiare çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës, dhe shumë veprimtari e aktivitete të tjera të komunitetit shqiptar. Vëllezërit Kolaj i kanë thënë medies shqiptare se duan që suksesi i tyre të jetë afatgjatë, dhe se filozofia e tyre nuk është vetëm të rrisin bizneset, por edhe t}i ndihmojnë të tjerët dhe t’i japin komunitetit shqiptar. Në fakt, ata e kanë bërë traditë tashmë që të ndajnë një pjesë të të ardhurave të tyre, shoqatave bamirëse dhe të ndihmojnë në raste fatkeqësish të mëdha.
Nuk janë shumë të bujshëm dhe thonë se gjëja më e mirë që mund të bëjnë për komunitetin shqiptar është që ta kenë një emër të mirë, duke përhapur kështu një emër të mirë edhe për shqiptarët e tjerë, e t}u tregojnë atyre se si mund të bësh biznes.
Familja Kolaj nga Kosova – Familja Piza në SHBA, pasi bëri disa vjet jetë emigrantësh në Frosinone – Itali, mamaja e tyre Roza dhe pesë fëmijët mbërritën në vendin e ëndrrave, ndoshta duke menduar ta realizojnë njërën prej ëndrrave të tyre, biznesin e suksesshëm në Amerikë. «Këtë biznes e kemi filluar më 1986, që prej 19 vjetësh të shkuara, thotë njeri prej tyre, Georgio, si thirret këtu. Jemi katër vëllezër, thotë ai, dhe së bashku kemi pasur sukses të mirë. Kemi pasur mundësi ta rritim biznesin me punëtorë dhe partnerë të mirë. Sot kemi më shumë se 60 lokale, vetëm në 20 shtete të Amerikës. Nëpër botë, lokalet më të fundit janë hapur në Evropë dhe Azi (Hong-Kong, Kinë, Meksiko dhe Kanada, së fundi)».
Duke folur për gazetarët amerikanë Paulin Kolaj, që njihet edhe si president i kompanisë, thotë se, «jemi të kënaqur dhe shpresojmë të hapim edhe më shumë lokale në Amerikë, e nëpër botë»
Ai tregon se kur mendon sesi e kanë filluar aktivitetin, është mirënjohës që kanë arritur kaq shumë: «Ky vend (SHBA) të jep shanse të vërteta për çdo lloj race dhe kombësie. Amerika është vend emigrantësh. Jam i kënaqur se babai ynë ka pasur dëshirë të na sjellë në këtë vend për shans të vërtetë. Babai ynë na ka vdekur kur ishim të vegjël, ishte i ri», ka rrëfyer Paulini, «dhe nuk ka pasur mundësi të vijë këtu, por shyqyr Zotit ne patëm mundësi të bëjmë diçka me jetën tonë dhe për ta respektuar emrin e babait tonë, për ta nderuar nënën tonë, sepse është grua e mirë dhe kjo është një nxitje e madhe».
Vëllezërit Kolaj, Ndoi, Paulini, Gjoni dhe Gjergji, dhe motra e tyre, Zoja, kanë lindur në Budisalc të Kosovës, por ëndrra e të atit, Pashk Kolaj, ishte që të vinin në Amerikë. Ai, së bashku me gruan, Rozën, shkuan në fillim në Itali, ku i ati fatkeqësisht vdiq pa e parë Amerikën. Roza me vështirësi i mbajti fëmijët dhe, më në fund, i solli në Amerikë, në vitin 1970.
Gjon Kolaj thotë se për suksesin e falënderon Zotin dhe të atin, i cili e sakrifikoi jetën e tij që ata ta bënin një jetë më të mirë. «Nëna ime është prova që çdo gjë është e mundur. Kur ajo erdhi këtu ishte në të tridhjetat me pesë fëmijë, nga të cilët më i vogli vetëm disa muajsh. Dhe, kjo tregon se nëse dëshiron diçka me gjithë shpirt, nëse punon me gjithë përpjekjet e tua, mund ta arrish. Dhe, jeta jonë është prova për një gjë të tillë. Dhe, ne duam të arrijmë akoma më shumë».
Gjon Kolaj është i lumtur për suksesin e deritanishëm dhe shpreson që kompania të zgjerohet edhe më shumë: «Jam vërtet i lumtur, sepse ka qenë një rrugë e gjatë për ne që nga Kosova, në një kamp në Itali, të arrijmë më në fund në vendin ku realizohen të gjitha ëndrrat e botës. Pra, ne treguam se jemi kompani e fuqishme dhe vitin tjetër do të zgjerohemi edhe në vende të tjera». Planet për zgjerim për këtë kompani me qarkullim 35 milionë dollarë në vit përfshijnë dhjetëra pika të mundshme shitjeje në vende nga më të rëndësishmet e qyteteve më të mëdha në Amerikë. Kryesisht nëpër aeroportet ndërkombëtare nga Nju-Jorku e deri në Hong-Kong e në Pekin. Por, treg tërheqës për ata është Evropa dhe është e natyrshme që, në këtë kuadër të mendojnë për Shqipërinë dhe Kosovën ndoshta në të ardhmen: «Ne e kemi ndërmend të shtrihemi edhe në Evropë, pse jo po të na krijohen mundësitë edhe në Shqipëri, ose në Kosovë, se, fundi i fundit, ne nga Kosova jemi. Një gjë e tillë do na jepte kënaqësi familjare», thonë ata.
Kjo, pra, është historia e suksesit të Paulinit, Gjonit dhe Gjergjit, të njohur si «Vëllezërit Kolaj», që donin ta çonin në vend ëndrrën e babait të tyre. Ata janë katër vëllezër, por tre prej tyre janë më së shumti edhe mysafirët e televizioneve amerikane programeve të biznesit. Dhe, duket se ia kanë arritur qëllimit, ka thënë gazetari i emisionit FoxBuisness, David Asman, teksa i kishte të ftuar vite më parë në emisionin e tij dhe u fliste amerikanëve për familjen shqiptare nga Kosova, pronare të restoranteve «Famous Famiglia Pizza», që ka biznes në shumë shtete të Amerikës, shtetet dhe vendet më të mëdha.