Shkruar nga Bruno Forte (Ipeshkëv i Chieti-Vasto, Itali)
E përktheu nga italishtja Eugjen Merlika
Pak më shumë se tridhjetë vjet më parë, Samuel P. Huntington, në librin “Ndeshja e qytetërimeve dhe rendi i ri botëror”, kishte përcaktuar fushën e betejës globale të shekullit XXI në kundërshtinë mes qytetërimeve, të njehsuara me botët e mëdha fetare, mbas konflikteve ndërmjet kombeve, tipike të shekullit XIX, dhe atyre ndërmjet ideologjive, që kanë shënuar shekullin e XX. Duket se i jep të drejtë politologut amerikan “lufta botërore me copa”, shpesh herë e paditur nga Papa Francesku, aq më tetër se në të besimet fetare kanë një përgjegjësi të rëndësishme. Ja sepse një mirëkuptim ndërmjet Krishterimit dhe Islamit, si ai i shprehur në Abu Dhabi, 4 shkurtin e kaluar në “Dokumentin mbi vëllazërimin njerëzor për paqen botërore dhe bashkëjetesën e përbashkët”, të nënëshkruar nga Ipeshkvi i Romës dhe nga Imami i Madh i Al – Azhar-it, Ahmed Muhamedal Tajib, përbën një shpresë dhe një premtim për të gjithë. Në Dokumentin do të donja të vinja në dukje disa parime frymëzuese, që e bëjnë, mes të tjerash, një frut shumë të lartë të Konçilit Vatikani i II.
I pari është ai i solidaritetit universal ndërmjet qënieve njerëzore përpara misterit të të njëjtit Zot. Teksti e sjell me një fjali të thjeshtë e të rrasët: “Feja e bën besimtarin të shohë tek tjetri një vëlla për t’u mbështetur e për t’u dashur”. Nëse të krishterët do të rigjejnë në këto fjalë zemrën e “urdhnimit të ri” të Jezuit, besimtarët myslimanë nuk mund të mos ndjejnë jehonën e karakterit themelues të Atij që është shëmbulli i shkëlqyer i “atij që fal e mëshiron”, siç pohon fillimi i Kuranit duke kumtuar Zotin. Tejet e rëndësishme është pasoja etike e këtij parimi: “Cilido që vret një njeri është njësoj sikur të kishte vrarë gjithë njerëzimin e kushdo që shpëton njërin është njësoj sikur të kishte shpëtuar mbarë njerëzimin”. Nuk mund të ishte më i prerë dënimi për çdo formë të dhunës, një jehonë e “Mos vrit”, të përbashkët për të dy fetë ( Es. 20, 1 e Mt. 5, 21-22 dhe në Kuranin vargu 32 i Surës 5).
Për të frymëzuar tekstin e Abu Dhabit është parimi i bashkëbisedimit, që është në bazën e konceptit conçiliar të marrëdhënies Kishë – botë: katolikë e myslimanë së bashku “deklarojnë të pohojnë kulturën e bashkëbisedimit si rrugë”. Refuzohet sigurisht çdo formë irenizmi të thjeshtë apo me një qëllim të fshehtë, as nuk mohohet se sa shumë dhuna e ushtruar në emër të Zotit, gjatë historisë, ka përdhosur urdhnimin hyjnor. Pikërisht për këtë, është shumë domethënëse të pohohet: “Ne, besimtarë te Zoti, në takimin e fundit me Të e në Gjykimin e Tij, duke u nisur nga përgjegjësia e jonë fetare e morale, nëpërmjet këtij Dokumenti, i kërkojmë vetes sonë dhe Drejtuesve të botës, arkitektëve të politikës ndërkombëtare e t’ekonomisë botërore, për t’u zotuar seriozisht në përhapjen e kulturës së tolerancës, të bashkëjetesës e të paqes.”
Duhet vënë në dukje parësia e njohur etikës dhe përmasave shpirtërore të jetës: “Përkeqësimi i etikës, që kushtëzon jetën ndërkombëtare dhe dobësimi i vlerave shpirtërore dhe ndijës së përgjegjësisë….. ndihmojnë në përhapjen e një ndiesije të përgjithëshme zhgënjimi, vetmije e dëshpërimi, duke i drejtuar shumë të bien…. në integralizmin fetar, në skajshmëri e fondamentalizmin e verbër”. Bëhet fjalë për një pohim të vyer, që ve në rojë nga rreziku, gjithmonë në pritë për çdo qënie njerëzore, të braktisë horizontin e fundit, për t’u përthyer në masat e shkurtëra të lakmisë dhe etjes për pushtet.
Kundërhelmi është për katolikët e myslimanët rizgjimi i “i ndijës fetare dhe nevoja për të ringjallur atë në zemrat e brezave të rinj”, duke bërë front të përbashkët kundër prirjeve egoiste e kundërshtuese, që janë në bazën e radikalizmit e të skajshmërisë. Teksti është i një vendosmërie absolute: “Dënojmë të gjitha praktikat që rrezikojnë jetën si gjenocidi, aktet terroriste, zhvendosjet e detyruara, trafikun e organeve njerëzorë, dështimet, vetëvrasjet e politikat që mbështesin gjithë këto gjëra”. Shumë i prerë është pastaj pohimi që detyron të ndahet emri i Zotit dhe besimi në Të nga çfarëdo forme dhune: “Ne i kërkojmë të gjithëve të heqin dorë nga instrumentalizimi i feve për të nxitur urrejtjen, dhunën, skajshmërinë dhe fanatizmin e verbër e të mos vazhdojnë të përdorin emrin e Zotit për të ligjësuar veprimet e vrasjeve, të përzënieve, të terrorizmit e të shtypjes. E kërkojmë për besimin tonë të përbashkët tek Zoti”.
“Jo”-së rrënjësore kundrejt dhunës së përsëritur n’emër të fesë teksti i shton, pastaj, “po”-në kundrejt lirisë fetare e të ndërgjegjes si “e drejtë e çdo njeriu”. Deklarata të bëra – thotë teksti – duke i dhënë zë “katolikëve dhe myslimanëve të Lindjes e të Perëndimit” e të drejtuara jo vetëm besimtarëve, por çdo personi që ndjehet plotësisht njerëzor: a do të dijmë të pranojmë të gjithë një bejleg të këtillë?
“Corriere della Sera”, 14 Shkurt 2019
E përktheu nga italishtja Eugjen Merlika