Shkruan:Anton Çefa–
“Poezia asht ankthi i së pavetëdishmes instinktive për me dalë në pastërtin e mendimit, në shpirtin e kthielltë, . . . asht krymbi qi bahet flutur, e dheshmja qi bahet qiellore, errësina qi bahet dritë.”- Arshi Pipa–
Për vetveten, poezia asht hapsina e shpirtit në hapsinën e fjalës.
Për poetin, poezia asht dhimbja e dritës, gufimi i gjakut, zjarmia e ndjenjës, guri i mendimit.
Për studiuesin, poezia asht nji truell në mes racionales e iracionales. reales e imagjinativës, në mes asaj që shprehet dhe asaj që nuk mund të shprehet.
Për njeriun, poezia asht vegimi i tejdukshëm i andrrës, iluzioni ku përsëdytën shpirti dhe bota, po edhe nji thelb ku plazmohen idealet në lëvozhgën e vetëdijes dhe të pavetëdijes sonë.
Për njerëzimin, poezia asht nji nga dimensionet ma humane të njerëzimit në përgjithësi, dhe të çdo populli veçmas.
Për popujt, poezia asht nji urnë gjenuine qi ruen si relikën ma të shtrejtë mbetjet e shejta të etënve.
Për ne shqiptarët, poezia asht klithma e fisit, britma e trojeve, etja e barit, zjermi i votrës, hini që mbetet mbas djegies së eshtnave të të parëve.
për shokët e mi, brezin e poetëve jo – konformistë, qi u rritën dhe u plakën pa e gëzue lirinë e fjalës dhe pa e shijue fjalën e botueme, poezia asht nji bisedë e gjatë me vetveten për ruejtjen e dinjitetit dhe njikohësisht shfrim ndaj diktaturës.
Bulon në shpirt
Bulon në shpirt poezia,
prekë të padukshmen
dhe i falë jetës nji kuptim që dhemb.
Nën shkelqimin e metaforës
si në nji fosil
rri i mshehun mesazhi i jetës.
Alkimi e gurit
Te guri vizova fjalën
Si bir shkambi që asht,
Mbështeta te ai të mirën, të vertetën, të bukuren.
Te guri i vuna sinoret fjalës e vetes,
Shpirtit e zemres,
Mendimit dhe ndjenjës.
Deh, mos ma lueni gurin e sinorit !
Dimension
Unë vuej për ty Atdhe
Unë vuej për ty Atdhe:
-kur me gënjeshtra të shtrembnojnë fytyrën,
-kur shpifja përlyen nderin që ti e ruen me krenari,
-kur me shamje fyese të akuzojnë pa të drejtë,
-kur fymja “të përshëndetë” tash e parë,
-kur ne shqiptarët të braktisim,
Dhe, ma e keqja: të trathëtojmë.
Unë vuej për ty Atdhe.
Gjuha shqipe
Gjuhë shqipe,
Praninë tande e jetoj kudo,
Te nji nanë me foshnje në prehen,
Te fëmija i njomë në djep,
Te urtija e një plaku të moçëm,
Te fjala e lashtë e Kanunit,
Te vjetërsia e shkrimit të Buzukut,
Te jehona e zaneve të largëta
Te fjala melodioze e arbreshëve.
Kam mall gjithnji për fjalën tande
Për melodinë e bukur të tingujve,
Për jehonën e lashtë të kohëve.
Mendimet e tua i veshë kurdo
Me kumbimin e kumonëve të shpirtit.
Themelet i ke sa mbi shkambij,
Sa mbi fusha e ara,
Lumej e dete,
Themelet i ke kudo.
Në prak të dritares
Në prak të dritares
Çdo ditë ujis saksinë
Ku fluturimin ndalë
Shpendi i mallit.
N’sa flatrat e kujtesës
Në shteg të andrres sime
Më presin.
Rrajët e gjakut tonë
Ju nuk i shihni rrezet e diellit,
Rrajë të gjakut tonë.
Ju nuk e njihni miklimin e dritës,
Rrajë të gjakut tonë.
Depërtuese deri në zanafillë,
Prej jush gjakohemi me stërgjyshat tonë.
Në thellësitë e hershme të gjaku tonë
Ne ushqehemi.
Në kerkim të fjalës së urtë
Me nji shkallë që m’çon jashtë kohe
Ngjitem shtat fill mbi qiell
Në kërkim të Fjalës së Urtë,
U ngjall apo s’u ngjall
U apo s’u mbrue ai brumë i urtë i fjalës
E zbres shtat pash nën dhe, e zbres e ngjitem
Në kërkim të fjalës së urtë
E zbres e ngjitem në nji shkallë qi m’çon jashtë kohe,
Po fjalën e urtë nuk e shqipton askush,
Fjalën e urtë që dhemb në gjoks
E therë mendimin, atë ma të fismin
E therë mendimin e plagës që lëngon mu n’zemër
Të tokës sonë.
A thue nga alkimi e kohës së pakohë,
E asaj kohe të çmendun
I ka humbë pesha urtisë së gurtë të fjalës,
A thue nga alkimi e kohës së pakohë
I ka humbë pesha gurit t’urtisë së malit ?
*
Ju orkauj qi më rrini
Te kambët e kohës sonë të çoroditun
E më flisni me za Kasandre pa pushim
E shpallni me zhurmë e bujë
Se fruti i urtë i fjalës ka ra
Siç bie nji frut i kalbun nga degë e pemës
Se guri nuk qenka ma i randë n’ vend të vet
E ai nuk qenka i randë as në dhe të huej.
Shporrnju u tham, si Edgard Poe dikur korbit të zi
Mbi bustin borë të bardhë të Palladë Atenës,
Shporrnju nga busti i bardhë i fjalës e i kohës.
Po rishtas zani i tyne, ai za Kasandre
Gjimon kërcnues e ndjell kumbonët e vdekjes
E kumbonët bien në nji anë përzishëm
Përzishëm bien për vdekje të fjalës së urtë
Që ra e bie nga pema si frut i kalbun.
Kur unë në zgrip të fjalës sime, mu në zgrip
Pres se po bie nga pema frut i pjekun
I fjalës së urtë, i fjalës së ringjalljes
Për ty, o toka ime e djegun.
A thue nga alkimi e kohës së pakohë
I ka humbë pesha gurit të urtisë së fjalës
I ka humbë pesha gurit të urtisë së malit?
*
Ju orakuj qi shpallni me zhurmë e bujë
Se s’ka ma peshë urtia e gurtë e fjalës,
Nuk mbin ma bar mendimi t’pjekun
E thahet bima e fisme e fjalës
E urta bimë e fjalës.
Shporrnju prej vargut tim, shporrnju që këtej
E qafën thefshi në kapërcyell të shtegut të lig të kohës,
Se mue urtinë e fjalës ma mësoi nji plak i bardhë
Me dy kokrra gruni në çdo qelizë të fjalës.
“Ç’do komb, – tha ai, – shkon udhës së kalvarit
E zbret e ngjitet prap, Sizif mundimesh të pathana,
çohet e rrxohet golgotave të kohëve
E atje pret kryqzimin e mbas çdo kryqzimi
Vjen fjala e urtë e ngjalljes, bekimi urtë i saj.
Kështu edhe për ty, o Toka ime e djegun,
O toka ime e idhtë, o toka ime e ambel,
Do të rritet nji ditë bima e urtë e ngjalljes,
Bima e urtë e jetës.
II
Si Sizifi, deri në zgrip të fjalës shkoj
Me torbën randue me ranën e mendimeve
Me torbën e randë sa guri i Sizifit
Që nji lugat i zi e trazon papra.
Deri në zgrip të fjalës shkoj e me Sizifin
Kaptoj errësinat e këtejme e të përtejme,
E prap më rrokulliset torba mu në maje
Të kodrës së errtë të heshtjes.
Torba me litanitë e mëdha që jeh u bajnë
Kumonëve që bien perzishem.
Ka vdekë filani e fisteku.
Thue se ata nuk qenë të vdekun
Mbi rrasë e nen rrasë, mbi gur e nen gur
Mbi dhe e nen dhe të kohës së pakohë.
A thue guri e humb peshën e fjala e urtë kuptimin,
A thue humbet fjala e urtë e farës
Që hodha dikur në zagna fletësh ?
Të gjithë e dinë se guri i randë peshon n’vend t’vet,
Por ne e morem peshë, e hodhem tutje tej
E rrokullisem rrëmoreve të mergimit,
rrëgallave, humnerave të udhëve të pafund.
Në zgrip të fjalës e të heshtjes bana udhë e udhë,
Në zgrip të udhës eca, mu në zgrip
Si ban nji fjalë e urtë, nji fjalë e thënë
Për zgripet e kohëve të pakohë,
Kohëve të stihisë që hangrën nandë djelm e nandë nuse
E që banë kërdinë e zezë, kërdinë e kuqe
E luftë e murtajë, e zjarr e rrenim,
Stihi e zezë që i hangri nanës nandë djemt
Në atë kohë të pakohë, mësyshje e mendimit të çmendur,
Në atë kohë të pakohë kur Kostantini harroi besë e fe
E nuk i hypi revan kalit të besës
E Duruntinës s’i binte ndër mend per vallet.
Në atë kohë fjalën nën gur e lashë,
E gur mbi gur, e gur nën gur
I vuna porta territ e zezonës,
Zezonës së zezë, zezonës së kuqe.
Po atë fjalë të bardhë në gropën e errtë
Ku e pata lanë dikur, e gjeta të urtën,
e gur nën gur e gur mbi gur
ku e pata lanë dikur, e gjeta, të urtën.
E vazhdimisht zbres e ngjitem, ngjitem e zbres
Në nji shkallë që m’çon jashtë kohe,
E shkoj deri te sofra e Zotave që Homeri shtroi n’Iliadë
E ata gërvallen në bankete
E qiell e dhe e shkundin me kangë e britma,
Gajasen së qeshuni e shajnë e grinden
E venën e çojnë me katrova dashtnije e urrejtje,
E nuk pyesin fare per kercnimet e Zeusit
Dhe fjalën e urtë nuk e thotë askush.
As Zeusi në qiell, as Posejdoni në det
E as Hadi, i plotfuqishmi i zi i territ
Fjalën e urtë që dhemb në gjoks
E ther mendimin, atë ma fisnikun,
Mendimin e shtegut të lirë, që i prinë fjalës së urtë
Askush se thotë.
.
Dhe unë ngjitem e zbres, e zbres e ngjitem
Në shkallën që më çon jashtë kohe
E zbres e ngjitem, e ngjitem e zbres në kerkim të fjalës së urtë.
Ç’të shoh!Fjalën e urtë kryqzue me gozhda e gjak
Mbi kryq të kohës së pakohë.