KUJTESË- TRE VJET PA AGIM KARAGJOZIN ”NDER I KOMBIT”…

April 1, 2021 by dgreca

PËR SHPIRTIN FRYMEN VATRANE TË AGIM KARAGJOZIT/*

1 Prilli shënon ditën e mbrame dhe kalimin në amshim të Kryetarit të Federatës VATRA për dy dekada Ing.Agim Karagjozi. Ai na la pas nja Vatër të bashkuar, kombëtare dhe antikomuniste. U mbushën tre vjet nga dita që shkoi të pushojë”Nderi i Kombit” , “Qytetari i Nderit i Gjirokastrës”, atdhetari i nderuar me Urdherin e Shqiponjes nga Presidenti I Shqipërisë, me Medaljen e Lidhjes se Prizrenit nga Presidenti Rugova etj…. Në përcjelljen e fundit iu bënë të gjithë nderet që meritonte; si njeri fisnik, patriot i palëkundur, antikomunist i pa kompromis, si bashkshort, si prind, si gjysh,si qytetar amerikan, dhe si vatran shembullor;- Noli do të thoshte se ai ishte vatran i dimrit e i beharit- 60 vjet në Vatër, dy dekada Lidër i saj, 18 Vjet President i Vatrës, zv/kryetar i Vatrës. Një CV e pasur që do ta kishte zili kushdo. Ai dha për Vatrën gjithçka kishte, por mbi të gjitha shpirtin e tij e njësoi me shpirtin dhe frymën e Vatrës, frymën Kombëtare, kundër përcarjes. Po po, Vatra është Frymë, është shpirt. Është frymë Kombëtare, është shpirt atdhetar, ai që nuk e ndjenë këtë nuk mund të bëhet vatran i përkushtuar. Na e përcolli këtë aksiomë Persidenti Karagjozi! Nuk mjafton që ta shprehësh me fjalë se je me frymën e Vatrës, apo se je i gatshëm të përcjellësh frymën e Vatrës, jo, nuk mjafton ta thuash, port a bësh- duhet që brenda vetes të plazmosh frymën e Vatrës, jo të përcarjes. Përcarja nuk . ka shërbyer Vatrës në 109 vitet e jetës së saj. Vatar është familja e madhe vatrane, por askush nuk mund ta “privatizojë” atë për familjen e vet apo për një grup të pakëqaurish. Titujt dhe dneret që të jep Vatra duhet t’i meritosh derisa të mbyllësh sytë!

Agim Karagjozi i dha Vatrës energjitë e shpirtit të tij, i dha të gjithë kohën e tij, sakrifikojë edhe familjen për Vatrën dhe Çështjen Kombëtare. Por familja e mirëkuptoi dhe i ndihu aq sa mundi. Djali i madh, Zuhdiu, që mbanë emrin e gjyshit, iu bë krah edhe në Vatër dhe u përfshi në nismat e babait në ndihmë të Vatrës. Ndërtesa e sotme e Vatrës është një nga dëshmitë-provë të kontributit të binomit babë e bir, por edhe i vatranëve që me kursimet e tyre paguan vlerën e ndërtesës.

Në fjalën përcjellëse që mbajti i biri në ditën e përcjelljes, kushdo që e dëgjoi u emocionua, tek shprehu plot emocione krenarinë e birit për të Atin; mbi të gjitha ai ndjehej krenar pse babai i tij po përcillej e po vlerësohej edhe në çastet e mbrame si një patriot i paepur, si intelektual, si njeri bujar, që dha gjithçka për Vatrën Shqiptare të Amerikës. Vetë Zuhdiu e cilësoi babanë njeri vetmohues, që mbi gjithçka vuri interesin e Kombit të vet dhe luftoi për Lirinë e tij. Agim Karagjozi me brezin e vet të patriotëve nacionalistë, ishin zotuar për t’i kthyer lirinë Atdheut. Dhe tashmë nuk është më sekret të dihet se shtetësinë amerikane, ai e mori pas shembjes së komunizmit. Vetëm përfaqësuesit e denjë të Elitës nacionaliste mund ta bënin këtë sakrificë. Agimi ishte një nga ata.

Edhe pse Vatra nuk “lulëzoi” numerikisht në dy dekadat që e drejtoi Kryetari Agim Karagjozi, ajo do të mbahet mend për qëndresën dhe kryrjen e obligimeve ndaj Kombit, edhe pse me pak anëtarë. Vatra ishte kudo ku e kërkonte interesi Kombëtar, ku e kërkonte Shqipëria, Kosova dhe të gjitha trevat ku jetonin shqiptarët, ishte në Washington e Tiranë, në Prishtinë e Shkup.

Vatra me Karagjozin në krye, luftoi për sjelljen e demokarcisë dhe duartrokiti ardhjen e saj,për të cilën vatranët kishin luftuar për gati gjysëm shekulli.Rrëzimi i shtetit demokratik në vitin 1997 e pezmatoi kryetarin Karagjozi dhe ekipin e tij vatran. Qëndrimi ishte i prerë: Shteti u rrëzua me dhunë, me mashtrim pirmaidal, dhe ndihmë nga jasht, aleatët antikombëtar të socialistëve. Vatra nuk e njohu shtetin e komunistëve të rikthyer në pushtet pa “larë hesapet” me të shkuarën dhe shkaktarë të së keqes. Dhe ja si e argumentonte Kryetari i Vatrës këtë qëndrim të prerë : “Jo, nuk e njohim qeverinë komuniste që ka ndryshuar vetëm emrin.Mbetet i pakontestueshëm fakti se ajo qeveri e mori pushtetin, më 1997, me rrugë të paligjshme, me nxitjen dhe drejtimin e një tërbimi barbar, që terrerorizoi popullin, rrënoi vendin dhe e zhyti shtetin shqiptar në një anarki katastrofike sa që e çoi atë në pragun e copëtimit dhe shpërbërjes së tij. Egërsia komuniste nuk njohu kufi në krimet dhe shkatërrimin e poshtrimin e atdheut para etjes së pafrenueshme për të rihedhur në dorë kontrollin e shtetit. Ajo qeveri jo vetëm është e paligjshme, por shumë prej anëtarëve të saj janë përgjegjës për veprime kriminale kundër interesave të kombit shqiptar, për të cilat duhet të japin llogari.”

Kështu arsyetonte Kryetari i Vatrës dhe kështu vendosi Vatra. Në logjikën e kryetarit dhe ekipit që i shkonte me besim pas kjo mosnjohje prej Vatrës le të gjykohej nga historia nëse ishte në kahjen e duhur apo jo.

“Vatra” si organizatë kombëtare me tradita gati njëshekullore mbanë përgjegjësinë t’i shohë zhvillimet politike në botën shqiptare në dritën e së vërtetës për interesat kombëtare dhe zhvillimin e demokracisë, gjykonte Kryetari Karagjozi. Ajo duhet të marrë qëndrime parimore, pa bërë lojë politike dhe lëshime që do të komprometonin emrin e saj, siç do të ishte njohja e qeverisë së 97-tës. Le të mbetët e regjistruar për gjithë kohën se në këto vite, kur Shqipëria dergjet kokë-ulur, e dërmuar nga bëmat e bijve të saj bastardë komunistë dhe e indinjuar nga arbitrariteti dashakeq i ushtruar nga jashtë, “Vatra” nuk e la të shuhet zërin e protestës shqiptare. Dhe Vatar protestoi këtu në SHBA dhe në Tiranë. Në krye ishte ai, Kryetari karagjozi dhe ekipi i tij.

Kryetari i Vatrës që kishte rrëmbyer armën për liri në radhët e Ballit Kombëtar që në rininë e hershme dhe kishte shkuar deri në Kosovë për ta çliruar, nuk mund të ndjehej i qetë në kohën kur Kosova po kallej flakë prej hitlerit të kohëve moderne, Sllobodan Millosheviçit. Mori bashkëpunëtorët e ngushtë dhe shkoi deri tek lufëtëtarët e Lirisë dhe së bashku me vatranët u dha shpresë për liri dhe u ndihu me sa mundi. Ishin kohë të vështira; në Shqipëri kaos, në Kosovë flakë, por Agimi nuk u friksua; shkoi me vatranët deri tek spitali ku luftonin për jetën me plagë në trup bijtë e Kosovës e të Shqipërisë, dërgoi ndihma mjeksore dhe dollarë të mbledhira nga vatranët.

Kryetari Karagjozi do të mbahet mend edhe si”nikoqir” i Vatrës: ai mblodhi kurseu dollarët e fushatave të Vatrës, kryesoi fondin e banesës, kryesoi fushatën për ndihma në Kosovë, kryesoi fushatën për ndihma gjatë përmbytjeve në Shkodër etj.

Trashëgimia e Agim Karagjozit është vlerë për Vatrën e sotme dhe duhet t’i shërbejë vatranëve si model përkushtimi.

Ajo çfarë tha i biri, Zuhdiu në fjalën e tij përcjellëse në ceremonine e varrimit, nuk duhet marrë thjesht si vlerësim i të birit për babanë e tij, por si përcjellje mesazhi nga një gjeneratë tek tjetra. Ai tha se ikja e Agimit shënon fundin e një epoke, por varet nga ne, gjenerata e re, për ta mbajtur të fortë flakën e shqiptarizmit. Epoka e Agim Karagjozit kishte për moto:Vendosni interesin e Kombit mbi gjithçka.

Vatranët do ta kujtojnë kryetarin e tre edhe si”kosovari” nga gjirokastra sic e epitetoi gazetari, ish Drejtori i Radios Zeri I Amerikës pëe Euro –Azinë Frank Shkreli, në artikullin e tij përcjellës publikuar në Dielli.

Pusho në Paqë Agim Karagjozi, idelaisti, nacionalisti, vatrani i përjetshëm.

*Per me shume fotografi shih ne FB

13 MARS 1965 U SHUA IMZOT NOLI- VATRANËT 40 DITË ZI….

March 13, 2021 by dgreca

*Vatra”, Dielli dhe përcjellja e Imzot Nolit 56 vite të shkuara: Pusho në Paqe, At i dashur! Sa të rrojë raca shqiptare, aq do të rrosh dhe Ti në zemrat e popullit shqiptar.

* Misioni shqiptar në New York u ndalua që të merrte pjesë në varrimin e Imzot Nolit. -*Telegrami i Mehmet Shehut dhe i Halim Budos, tendenca për përçarjen e shqiptarëve të Amerikës.

* Shteti komunist i kërkoi Amerikës trupin e Nolit, por kerkesa u refuzua.

NGA DALIP GRECA

Shenjat ishin dhënë më herët. Edhe ai ishte vdekshëm si gjithë të tjerët. Jeta e Imzot Nolit kishte marrë goditje në vjeshtën e vitit 1964. Më 2 Nëntor u operua. Mjekët kur e hapën panë se brenda ishte shfaqur e keqja, sëmundja kanceroze që do t’i merrte jetën. E mbyllën sakaq. Pas 2 javësh doli nga spitali. Më 20 Dhjetor u nis drejt shtëpisë dimrore që ia kishte blerë Vatra dhe Kisha në Florida. Atje, nën diellin e Floridës do t’i shtynte çastet e fundit të jetës. U shua më 13 mars, në orën 11 të ditës, kur Meri Xhons e kishte nxjerrë në kopësht për të marrë rrezet e diellit të ngrohtë. Por gjithçka mbaroi aty. Ai u shua. Lajmi tronditës është përcjellë në Gazetën Dielli të 17 Marsit 1965, e mërkurë me titullin: Shqiptarë a e dëgjuat?

IMZOT NOLI NUK ËSHTË MË MES NESH!

Në komentin hyrës shkruhej me shkronja të zeza: Njeriu që përfaqësoi racën shqiptare si kryetar Fetar, si shkrimtar, si studiues, si poet, si udhëheqës, nuk është më.Ati i shqiptarëve, që kishte personifikuar të gjithë gjërat e shenjta të gjakut e të traditave shqiptare, vdiq me 13 Mars 1965 në momentin më të vështirë për komunitetin shqiptar në Amerikë dhe në tërë Botën e Lirë si dhe për shqiptarët në Shqipëri. Vatra e shqiptarëve të pastër përulet përpara trupit të kryetarit të saj të djeshëm dhe të sotshëm dhe i puth ato duar të bekuara, që lartësuan Kombin shqiptar dhe Vatrën tonë.
Komisioni i Vatrës urdhëroi 40 ditë zije për të gjithë vatranët për humbjen e prijësit shpirtëror. Përmes lotëve ata ngushëlluan njëri-tjetrin dhe pranë arkivolit të Atit të Kombit vajtuan: Pusho në Paqe, At i dashur! Sa të rrojë raca shqiptare, aq do të rrosh dhe Ti në zemrat e popullit shqiptar. Vatra do të qajë me lot, por edhe do të mburret në çdo kohë, që pati fatin të ketë si Atë, si themelonjës, si prijës, TY- Atin Shqiptarëve!
Në kohëndarjen nga jeta të atij që editoi i pari Diellin, Gazeta e Vatrës kishte për editor Athanas Gegën, një diejtar i kohës, një nacionalist antikomunist ndër më të betuarit, ndërsa kryetar i Vatrës ishte James Thanas.
Në faqen e parë të Gazetës DIELLI publikohej shkrimi i Editorit Gegaj:VATRANË: VDIQ ATI YNË!, ndërsa kryetari i Vatrës në të njëjtën faqe botonte përcjelljen zyrtare të lajmit tronditës:VDIQ ATI I TË GJITHË SHQIPTARËVE. Po në faqen e parë të Diellit, botohej edhe shkrimi”VATRA NË ZI”, një shënim shpirtëror i Antoni Athanans në gjuhën angleze, një esse nga Peter D. Peterson, si dhe mesazhe nga personalitete të botës shqiptare dhe të huaj.

VATRA E MORI LAJMIN TË NESËRMEN

Drejtuesit e Vatrës e kishin marrë lajmin e hidhur, të nesërmen e vdekjes, me 14 mars, ndërkohë që ishin në mbledhjen e bordit. Nga rekordet e Vatrës sjellim reagimin: I hidhëruar thellsisht nga kjo humbje e madhe, Komisioni ndërpreu rendin e ditës, mbajti një minut heshtje dhe më pas filloi nga përgatitjet për përcjelljen e Atit shpirtëror. Vendimi: I gjithë numri i Diellit do t’i kushtohej Nolit!Numri u përgatit në një kohë rekord: U punua të dielën, të hënën, të martën u dërgua në shtypshkronjë dhe u shpërnda të mërkurën. Të gjitha degëve iu përcoll me telefon e telegrame lajmi i vdekjes dhe botimi i Diellit. Ky edicion, që pati dhe një ribotim, u dërgua në të gjitha kolonitë shqiptare edhe në Europë e Australi.

LAMTUMIRË KRYEZOT!

Vdekja e imzot Nolit i pikëlloi thellë shqiptarët e Amerikës. Kryetari i Vatrës shkruante:”Ati i të gjithë shqiptarëve, kryetari ynë shpirtëror, u nda nga ne e na la të shkretë dhe të varfër. Me vdekjen e Tij mbyllet një kapitull i historisë shqiptare, sepse ne humbëm udhëheqësin tonë dhe themelonjësin e Kishës Kombëtare, Federatës Vatra, si dhe të parin prift shqiptar e të parin editor të Diellit. Kryezot dhe metropolit i Kishës sonë, burrë shteti, diplomat,shkrimtar i mbaruar, theolog, muzikant, orator i shquar, poet, studiues i çështjeve shqiptare.
Lamtumirë o Kryezot!
Lamtumirë Ati Ynë, vendin që leni bosh është e vështirë dhe e pamundur ta zërë ndonjë tjetër. Lamtumirë At, se po vete të shlodhesh nga puna e gjatë dhe nga zhurma e kësaj Bote duke u çliruar nga vargonjtë e kësaj jete dhe nga pamarrveshjet që ngjajnë në çdo shoqëri njerëzore. Po ndarja jote, na shqetësoi shumë e na la të shkretë. E të kërkojmë ndjesë se si bijtë e tu nuk e kemi bërë përherë detyrën tonë.
Veprat tuaja, At i dashur, do të çmohen më tepër paskëtaj. Është shumë zor që ta gëlltitim këtë hidhërim, se jemi në mes të valëve dhe s’ka kush të na dërgojë më, të na japë Këshilla për problemet e vështira, që kemi përpara. Ju keni qenë shtylla e fortë ku mbështetej i tërë komuniteti ynë, ju keni qenë shtylla jonë, dhe e popullit shqiptar.
Lamtumirë, o Ati ynë, se ti e kreve punën si një nga njerëzit më të përsosur të racës dhe gjakut shqiptar: Well done! We Will miss You very much!
Çlodhu në qetësi!
“Fortesa e Shqiptarizmës u përmbys”-Kështu e qau ikjen e Noli, dishepulli i tij, editor për 18 vjet i gazetës Dielli,sekretari i Vatrës Qerim Panariti.

UDHËTIMI I FUNDIT NGA FLORIDA NË BOSTON

Noli u shua me 13 Mars. Trupi i Hirësisë së Tij udhëtoi nga Miami i Floridës drejt Bostonit më 15 Mars.Shoqëruesi i tij në udhëtimin mortor drejt Bostonit ishte Geri Riska.Po atë ditë, pra të Hënën e 15 Marsit, në orën 3 e 30 minuta arriti në aeroportine Bostonit. Vatra dërgoi në aeroport që ta prisnin arkivolin: anëtarin e Bordit të saj z. Anthony Athanas, Barny Kirka-arkëtar i Vatrës, dhe Peter Chikos, Mangar i Diellit. Arkivoli me trupin e Imzot Noli nga aeroporti u dërgua në Funeral Home, ku e veshën me rrobat peshkopale. Me 16 Mars arkivoli u dërgua në Kryekishën e Shën Gjergjit. Trupi u ekspozua për vizitorët në mjedisët e KryeKishës së Shëngjergjit me 17, 18, 19 Mars 1965. Shqiptarët e shumtë që kishin ardhë edhe nga kontinete të largët, përuleshin me nderim para arkivolit dhe qanin me lot të nxehtë ikjen e prijësit. Drejtuesit e Vatrës i shprehën ngushëllimet para arkivolit të kryetarit të tyre, të mërkurën e 17 Marsit.
Editori Athanas Gegaj shkruante:”I veshur me rrobat e praruara episkopale, i mbuluar me Flamurin Kombëtar, …Ai dukej se po flinte gjumin e përjetshëm.Fytyra si në bronx, e zbehtë, pa shumë rudha.” Mbi arkivolin e Nolit u përulën mbi 5 mijë shqiptarë.

PËRCJELLJA NGA KRERËT FETARË
Lamtumirën ia dhanë me lutje e fjalime të zjarrta Ikonom Sokrat Sotiri, i cili foli në gjuhën shqipe dhe Atë Sotir Dilogjika në gjuhën angleze.
Në Kishën e Shëngjergjit u organizuan ceremonitë e rastit. Krerët fetarë nuk i kursyen vlerësimet dhe lutjet. Imam Vehbi Ismaili, e cilësoi ikjen e Nolit si një fatekqësi, që goditi gjithë koloninë shqiptaro-amerikane, e mbarë popullin shqiptar, pse me këtë fatkeqësi shqiptarët humbën frymëzuesin e parë të ndjenjave kombëtare, udhëheqësin dhe Kryemësuesin e të gjitha Lëvizjeve Patriotike, fetare e kulturore në këtë vend të bekuar. Me këtë humbje, tha ai, shuhet një kandil që ndriçoi dhe udhëhoqi me sukses Lëvizjen e madhe kombëtare në SHBA.
Dijetari tjetër fetar, Baba Rexhepi, e konsideroi Nolin si një pishtar që ndriçoi botën shqiptare për gjysëm shekulli, njeriu që krijoi Atdhe, aty ku s’pat, këtu në Amerikë. Me ikjen e Nolit,tha ai, fiket një pishtar i ndritun që për më se një gjysmë shekulli i dha dritë botërisht Atdheut të largët me pendën e tij fatlume në lami të ndryshme të diturisë. Emigracioni shqiptar, i hershëm dhe i ri, humbi pionierin që u mundua dhe ia doli më së miri për të krijuar Atdhe aty ku s’pat. Në Amerikë Imzoti, mbas përpjekjeve të tij politike, me suskes e pa sukses- të kohës së rinisë,e zhvilloi veprimtarinë e vet të shumanshme në lëmin e diturisë, që spikati në tre drejtime kryesore: Histori, Liturgji dhe Muzikë. Por ajo që do ta bëjë të pavdekshëm Imzot Nolin në Historinë e hershme dhe të vonë të Diasporës shqiptare, është krijimi mes vështirësive i Kishës Orthodokse Metropolitane Shqiptare në Amerikë: Luftë nga të Huajtë dhe moskuptim nga të vetët!
Monsinjor Zef Oroshi, shkruante në ngushëllimin përcjellës:” Me rastin e humbjes së pazëvendësueshme të Metropolitit të Madh, dëshiroj t’u parqes bashkëvllaznve Orthodoks të Amerikës, në emën të Grupit Katolik Shqiptar- teksa të formuem, dhe timin personal, përdhimtuninat ma të thellat e ma të ndieshmet, njëheri tue i lutë Zotit të gjithëpushtetshëm, që t’i ndrisi Për zgjedhjen e Pas-Ardhsit dhe vijimin e veprës së pavdekshme të Metropolitit Fan Stylian Nolit: Për Fe e Atdhe!-R.I.P
At. Dr. Zef Oroshi.

NDARJA E FUNDIT- 20 MARS 1965 NË FOREST HILLS

Varrimi u krye të premten me 20 Mars 1965. Lulet dhe lotët e shqiptarëve të Amerikës i dhanë lamtumirën e fundit në një ditë të ftohtë, ditë me borë. Vatra kishte porositur të gjitha degët të përfaqësoheshin në përcjelljen e Atit, ata që s’kishin mundësi të porositnin kurora me lule. Në krye të kortezhit mortor printe Governori i Shteti z.John Volpe me krerët fetarë. Bota shqiptare përfaqësohej jo vetëm nga të gjitha orgnanizata në SHBA, por edhe nga Kanadaja, Evropa e Australia. Ishin mijëra qytetarë shqiptarë dhe amerikanë që e përcollën kryeprijësin e shqiptarëve të Amerikës.
Në varrezat e Forest Hills, të mbuluar nga dëbora, arkivoli u ndal. Imam Vehbi Ismaili dhe Baba Rexhepi do të mbanin fjalime lamtumire.
Bashkë me Nolin po mbyllej aty në Forest Hills epoka mëse 50 vjeçare Noliane.Sami Repishti në përcjelljen e imzot Nolit shkruante në Dielli: Tetëdhjet e sa vjetë ma parë, kur Shqipnia s’ishte zojë dhe shqiptarët s’ishin zotë, lindi Noli. Në gji të ngrohtë familjesh arbnore Ai mësoi Shqipen, kur shqipja s’shkruhej, desht Shqipninë kur ajo fyhej, desht shqiptarin, kur ai përbuzej, desh të vorfnin për ç’ka s’kishte, desh vëllaun pse s’pati vlla, desh njeriun si krijesë të Zotit….E kishte thanë Zoti që Noli të flasë gjuhën e shqiptarëve…Vdekja e mori Nolin, por Noli vetë, na la Nolin përjetë mes nesh!
Degët e Vatrës dhe vatranët nga të gjitha anët ngushëllonin për ikjen e kryetarit të tyre. Arkëtari i i asaj kohe i Vatrës, Barney Kirka vajtonte:” Imzot, shtjerrë sytë nga qielli e vështro dhe vizito këtë vreshtë që e ka mbjellë dora jote, dhe na ndriço që të plotësojmë porosinë tënde të çkëlqyer. Nga Ohio përcillej vaji i kryetarit të degës 54, ndërsa Ingj. Mahmut Cungu, e cilësonte imzot Nolin si “Ylli i fundit dhe më i shkëlqyshmi i Rilindjes Kombëtare….
Nga Nju Jorku në emër të degës 29 ngushëllonin Kryetari Shazuvan Pashun dhe Sekretari Agim Karagjozi.
Degët e Vatrës nga Chikago, Detroit, Meriland, Pitsburgh, PA, Ontario-Canada, e shumë të tjrea ngushëllonin me telegrame.

NOLI DHE TESTAMENTI SHPIRTEROR

Edhe organizatat e tjera u bënë pjesë e dhimbjes së kolonisë shqiptare për Ikjen e Imzot Nolit. Familja Mbretërore ngushëllonte me 17 Mars, që nga Madridi:” Lajmi i idhët i humbjes të patriotit të madh Imzot Nolit na shqetësoi së tepërmi. Shërbimet e mëdhaja që i ka sjellë Atdheut kanë qenë dhe mbeten gjithmonë të çmushme. Si unë dhe Mbertnesha bashkohemi me Vatrën në këtë zi të madhe. Shpirti i Tij u qetësoftë në Paqe e qetësi!
Leka I
Në emër të Komitetit Shqipëria e Lirë, ngushëllonte Prof. Rexhep Krasniqi: “Thellësisht të prekur për humbjen e madhe që ka pësuar Kombësia e Shqiptarëve me vdekjen e Imzot Fan S. Nolit, udhëheqësit të ndritshëm shpirtëror, letrarit gjenial, mbrojtësit të shquar të shqiptarizmit në Botë,bashkëthemeluesit dhe Kryetar Nderi i Vatrës famëmadhe, në emër të Komitetit Shqipëria e Lirë, ju shpreh ngushëllimet më të ndjeshme.”- Rexhep Krasniqi, Kryetar.
Në emër të Asmblesë së Kombeve të Robëruara ngushëllonte kryetarin e Vatrës James Thanas, Z.Vasil Gërmenji-Kryetar dhe Brutus Coste, sekretar i përgjithshëm. Për Hasan Dostin, vdekja e Peshkop Nolit, patriot i madh, themelonjës i Kishës Autoqefale, Kryetar Nderi i Federatës Vatra, ishte një humbje e rëndë për të gjithë Kombin Shqiptar. “Shoqërohem në zinë që goditi Vatrën dhe shfaq ndjenja të simpatisë së sinqertë. Populli Shqiptar është i sigurtë se Vatra do të vijojë mbushjen e Misionit të mbrojtjes së Lirisë, indipendencës së tërësisë toksore të Shqipërisë dhe mbajtjes së presitigjit të Kishës Autoqefale Orthodokse që përfaqësojnë Testamentin shpirtëror të Përjetshëm të Kryeprijësit të Madh që varroset sot jashtë Atdheut në tokën e Georgë Washngtonit.”- Hasan Dosti Los Angeles.
Në emër të Ballit Kombëtar të Bashkuar ngushëlonin Theodor Papalilo dhe Halim Begeja, nga Blloku Independent Kol Çuni, në emër të Partiasë Katundare Organizata e Bashkimit Shqiptar dhe Heroizma Shqiptare, ngushëllonte Isa Elez Ndreu, në emër të Lidhjes së tretë të Prizrenit ngushëllonte Ismet Ukë Sadiku, nga Australia ngushëllimet e shqiptarve i përcillte Safet Aliaj, nga shqiptarët e Turqisë ngushëllonte kryetari i Kolonisë Shqiptare të Stambollit dr. Tare Libohova.
Për vdekjen e Nolit shkroi edhe shtypi amerikan: The New York Times, Boston Globe, The Evening Gaztte- Worcester, Boston Herald,The Boston Sunday Globg, Post Journal-Jamestown, Worcester Daily Telegraph, Miami Herlad etj.

MISIONI SHQIPTAR ANKOHET NË OKB

Misioni Shqiptar kërkoi leje tek Qeveria Amerikane që të shkonte në ceremoninë e varrimit të Nolit në Kryekishën e Shën Gjergjit, që t’i bënte nderet në emër të Shtetit Shqiptar, por nuk u lejua. Shefi i Misionit Shqiptar u ankua me anë të një proteste drejtuar sekretarit të përgjitshëm të Kombeve të Bashkuara. Përgjigjen e dha publikisht në media në emër të autoriteteve amerikane Mr. Stefenson, kryetar i misionit Amerikan në OKB. Ai shprehu nderim për Peshkop Nolin në emër të qeverisë amerikane, por tha se nuk mund ta kuptonte se si mund të nderohej një fetar si Noli nga Kryetari i Misionit Shqiptar, që përfaqësonte një qeveri ateiste”! Ja si e komentoi DIELLI refuzimin e amerikanëve: “Përfaqësuesit e Misionit Permanent të Qeverisë Komuniste të Tiranës, për arsye diplomatike, nuk u lejuan të vinë në Boston. Kurora lulesh të dërguara nga autoritetet komuniste të Tiranë figuronin në Shën Gjergj. Gjesti i Qeverisë amerikane, nuk ka të bëjë me popullin shqiptar; ky është vetëm një akt diplomatik mes Tiranes e Washingtonin, janë masa reciproke e asgjë tjetër.”
Gjithësesi qeveria e Tiranës nuk e gëlltiti lehtazi masën ndaluese të amerikanëve, por shkoi më tej: Kërkoi trasportimin e trupit të Kryepeshkop Nolit në Shqipëri. Këtë kërkesë të Qeverisë së Tiranës e konfirmon Dielli në kronikën e shkurtër me titull”Trupi i At Nolit Pushon në Amerikë”, publikuar me 24 Mars. Dielli shkruan: Sipas informatave që kemi, Qeveria Komunsite e Tiranës kërkoi transportimin e trupit të Kryepeshkopit tonë në Shqipëri. At Noli që nga viti 1932, kur mori pasaportën amerikane, jetoi vazhdimisht në Amerikë dhe qe një nështetas amerikan. Gazeta jonë nuk bën asnjë koment më shumë për këtë çështje.
Megjithatë, duket se editori dhe Vatra ndërrojnë mendje për të mos e komentuar faktin, aq më shumë kur Shefi i Misionit Permanent Shqiptar dhe Kryeministri Mehmet Shehu, dërgojnë telegrame ngushëllimi (Ia dërguan Kishës), që tentojnë të përçajnë shqiptarët e Amerikës. Thënë më shqip, Qeveria e Tiranës bënë prova nëse mund ta shkëpusë Nolin nga Vatra pasvdekjes. Në numrin e Diellit të 7 prillit 1965, Vatra i rikthehet problemit të Mehmet Shehut dhe Halim Budos. Dielli merr shkas nga një telegram që kryeministri i atëhershëm i Shqipërisë Mehmet Shehu, i dërgonte Kishës Orthodokse Shqiptare në Amerikë. Dielli korrekton Mehmet Shehun dhe Halim Budon, përfaqsuesi i Shqipërisë në Kombet e Bashkuara, për formulimin gabim të emërtesës së Kishës shqiptare në Amerikë dhe për togfjalshin që përdor Mehmet Shehu, vëllezërve patriotë. Dielli shkruan” Gabon rëndë Mehmet Shehu kur na drejtohet me fjalët”Vëllezër patriotë”, ne nuk jemi vëllezër të atyre që shtypin popullin. Gabon rëndë edhe kur e kërkon trupin e Hirësisë Noli drejtëpërdrejtë nga Kisha kombëtare -amerikane. Ai harron se -Kisha, duke qenë një institucion amerikan nuk ka të drejtë të vendos në një çështje kaq delikate e që është kompetencë e autoriteteve amerikane, dhe vetëm i atyre, sepse At Noli është nënshtetas amerikan. Këto gjëra Mehmet Shehu i din, por nuk i dijnë”patriotët vëllezër”(këtu është fjala për anëtarët e Organizatës Shqipëria e Lirë, që bashkëpunonin ngushtësisht me regjimin e Tiranës), që duke qenë amerikanë, lipset që të mos çajnë fare kokën për shokun Mehmet Shehu, qesëndis Dielli. Shqiptaro-amerikanët kanë për Kryetar presidentin L. B.Johnson. Pra Mehmet Shehu na fyen rëndë duke kërkuar të na ndajë dhe të themelojë këtu në Amerikë një kollonë të pestë me’vëllezërit patriotë”.
Dielli merret gjatë me telegramin e Halim Budos, me tituj kilometrikë.
“Amerika bëri mirë, që e ndaloi diplomatin sepse Halim Budo mbron Kinën, Vietnamin e Veriut, Kubën dhe atakon Amerikën. Kësaj i thonë përfaqësi e popullit shqiptar? “. Budo-, shkruan Dielli, që është njeri me kulturë, por janë kanë larë trurin me doktrinën e Marksit, Englesit, Leninit, Stalinit e Maos, – citon Nolin më së pari në”Kryetrimat që çliruan Shqipërinë” e harron se kjo shprehje ishte e mirë në atë kohë, por pastaj nuk pinë më ujë , sepse Amerika i konsideronte si aleatë ata që u fshihnin nën maskën e Frontit Nacionalçlirimtar, çpikje si ato të gjitha vendeve komuniste, që përmbysin një regjim e ngrinin një tjetër dhe më të zi.
Dielli komenton një shprehje të Budos në telegramin ngushëllues, ku shkruante:” Fronti Demokratik i Shqipërisë e Qeveria e Republikës së Shqipërisë kanë parë gjithëmonë te personi i Nolit patriotin e madh e të palodhur.”
“Akoma nuk janë mërzitur me këto shprehje?” shkruan Gazeta e Vatrës: Sa për At Nolin, po ta kishte pasur në dorë Qeveria e kuqe, Ati Ynë sigurisht do të kishte mbaruar në burg ose edhe në litar, ku kishin shkuar shokët e tij. Një njeri, siç ishte Peshkop Noli, do të kishte protestuar me tërë afshin e zemrës së tij kundër gjaksirave që ngjanë nën regjimin komunist gjer në ditët e sotme. Tani kërkojnë të na e grabisin për së vdekuri, e të lavdërohen me emrin e tij.
Dielli replikon gjatë me telegramin propagandistik të kryediploamtit komunist në New York, që përpiqej t’i hidhe benzinë zjarrit të përçarjes, duke i ndarë shqiptarët e Amerikës në armiq dhe vëllezër patriotë.
Sigurisht qëllimi i Qeverisë komuniste nuk u relaizua, Kryetari i Vatrës mbeti përjetë me Vatrën.(Dieli-Arkiv)

AGUSTIN A MIRAKA- MESAZHET, “PENGU” DHE NGUSHËLLIMI: PUSHOFSH ME ENGJEJT!

March 4, 2021 by dgreca

Nga Dalip Greca/ Agustin Anila Miraka shkoi të pushojë. Lutjet tona nuk u kursyen, por Zoti e mori për vete. Ka qenë shumë e vështirë që t’i shkruaja këto radhë për njeriun shpirtmirë dhe kurajoz. Nuk jam takuar asnjëherë fizikisht me të, por virtualisht shpesh herë kemi komunikuar. Madje edhe kur më përcolli thirrjen për ndihmë që të kurohej jashtë shtetit, më shkroi veçmas një mesazh shprese dhe thirrjeje bashkë… I lexoj tash mesazhet dhe ligshtohem: Me 13 Shkurt më shkroi mesazhin:”Zoti Dalip, me thanë se Klodiana Cuka ka qenë në internim në Lushnje. Ajo është shefe e një fondacioni që ka lidhje me Vatikanin … ka në dorë të më marri mua në itali për 24 orë. Ja kam çuar të gjithë ekzaminim tim shëndetësor të spitalit këtu… Në mujsh, shkruaj edhe ti diçka në këtë adresë….. ose në mesanger…Dalip nuk po më dhimset jeta, por po vuaj shumë!…

Mesazhi më ra si një kambanë e trishtë, më tronditi. Edhe pse nuk e njihja Klodianën, i ktheva përgjigje Agustinit në 6 e 10 min, pasi kisha bërë një kërkim të shpejtë në internet për Klodianën: “OK vëlla Aguustin, po i shkruaj menjëherë Klodianës.”

Ashtu bëra.Përgjigja e saj ishte e mënjëhershme(I kërkoj ndjesë Klodianës që po e përmend në këtë mesazh pa i marrë leje, por besoj në mirekuptimin e saj në respekt të shpirtit të Agustinit.

Mesazhi im: E nderuar Klodiana! Jam Dalip Greca, kryeredaktor i Gazetës së Vatrës, Diellit, që botohet në SHBA prej 15 shkurtit 1909…Kam një kërkesë të dhimbshme prej Agustin A Miraka,i përnjdjekur politik, që jeton në Tiranë dhe po vuan shumë nga sëmundja e kanserit. Më ka shkruar që t’ju kërkoj ndihmë për të ndërmjetësuar që të kurohet në Itali. Agustini më shkruan se ju keni mundësi të ndërmjetsoni përmes Vatikanit dhe ai të vijë sa më parë atje…..

Përgjigja e Klodianës: Përshëndetje Dalip. Po po, mos ke merak. Kam folë me Agustinin…Me shpresë të Zotit,javën që vjen do të jetë në Itali. Po i rregulloj rrugëtimin dhe një konsultë në Romë…Faleminderit për emailin. Zoti na ndihmoftë!..

Dhe Agustini udhëtoi për në Romë. Lajmin e dha ai vetë, sapo arriti atje, të hënën me 16 Shkurt, ku dërgoi mesazhin e tij të shpresës: “Të nderuar motra vëllezër; ju bëj me dije se sonte ndodhem në një Poliklinikë në Romë… nesër më shtrojnë në Spital….E gjithë ky interesim nga të afërmit e mi… erdhi kjo shpresë për jetën time… falë jush, ndihmesës dhe dashmirsisë tuaj. Gjithashtu dhe të burgosurve politik… Zoti jua shpërbleftë për të mira në familjet tuaja… Foto: shumë i smurë, i lodhur, duke zbritur nga Avioni në Rromë.- Ju dua shumë-Agustin Anila Miraka… Por, ah sëmundja kishte përparuar…Ishte tepër vonë. Sikur të ishte ndihmuar më parë! Peng për familjen dhe miqtë e tij.Po po, ishte vonë…

Më pikoi në zemër mesazhi i 26 shkurtit dhe ai i 1 Marsi: Të nderuar vëllezër e motra shqiptarë, kudo që jeni, kush të ketë mundësi ti lutet Zotit për shëndetin tim!……..Me përzemërsi e dashamirsi ….Agustin Anila Miraka.

Lutjuni për mua! Natyrisht u luta si shumë të tjerë. Lutem edhe tash për shpirtin e Tij: Pushofsh me ëngjëjt i dashur Agustin!

Ngushëllime familjes dhe bashkëvuajtësve…, për kauzën e pazgjidhur, ai luftoi deri në frymën e fundit! Pusho në Paqe ti shpirt i vuajtur!(Dielli)

Korpusi i Paqes “zbarkoi” për herë të parë në Shqipëri Me 24 Qershor 1992

March 4, 2021 by dgreca

Me rastin e 60-vjetorit të themelimit dhe 29 Vjetorit të “zbarkimit” në Shqipërit të Korpusit të Paqes/

“Korpusi i Paqes” “zbarkoi“ në Tiranë me 24 Qershor 1992 dhe u shpërnda në disa qytete të Shqipërisë: Tiranë, Shkodër, Elbansan, Lushnjë, Berat,Fier, Vlorë, Durrës, Kavajë, Përmet, Pogradec, Gjirokastër, Korçë etj…

– Disa prej pjesëtarëve ranë në dashuri jo vetëm me Shqipërinë, por edhe me vajzat shqiptare, ndërsa një amerikane e korpusit u martua me një djalë shqiptar dhe lindën kështu çiftet shqiptaro – amerikane që bashkëjetojnë edhe sot. Kur u nisëm ishim 22, kur u kthyem u bëmë 32, më tha me të qeshur Craig…

Nga Dalip Greca

Korpusi amertikan i Paqes zbriti për të parën herë në Shqipëri në gusht të vitit 1992, gjashtë muaj pasi forcat demokratike qeverisnin plotësisht vendin. Që në aeroportin e Rinasit ata prekën realitetin e mjerë të Shqipërisë së varfër, ku lopët e bagëtitë e tjera kullosnin në fushën e avionëve pa u trembur nga zhurma e avionëve të rrallë. Po si e përjetuan ata realitetin e Shqipërisë? Kam njohur njërin prej 22 vullnetarëve të Koprpusit të Paqës të cilët patën ardhur në Shqipëri më 24 Qershor 1992 për të kontribuar në fushën e arsimit dhe të kulturës.

Mësuesin Craig Doughert, e kam pasur fqinjë në Nju Jork. Në fakt e ksiha njohur që në qytetin e Lushnjës, ku atij i ra “llotaria” për të dhënë mësim në gjimnazin e qytetit dhe njërës prej vajzave të mia iu dha mësimin e anglishtes. Njohja shkoi pak më tej sepse Craig u bë dhëndër i qytetit tonë, u martua me një vajzë të lagjes time. Kur erdha në Amerikë u takova sërish me të. Madje në zyrat e gazetës ILLYRIA ai solli nxënësit e klasës që u jepte mësim. Më pas erdhi me banim me familje pranë nesh në Bronx. Prej kohësh kisha tentuar që t’i merrja një intervistë, por me takt ai e kishte shtyrë në kohë. Më në fund arrita që t’ia shkëpusja intervistën gjatë një vizite në shtëpinë e tij në Barnas Avenue në Bronx.

***

Craig Doughert ishte njëri nga pjesëtarët e Korpusit të Paqes që në verën e parë të demokracisë shqiptare, zbarkoi në vendin e shqiponjave për të kontribuar për demokratizimin e bastionit të fundit të komunizmit në Europë. Ai thotë se gazetat e asaj kohe në Shqipëri i patën epitetuar si “dallëndyshet e demokracisë amerikane”, ndërkohë që pas kësaj, një qytetar anonim shqiptar, i kishte provokuar më një shkrim të botuar para viteve ’90 në “Zerin e popullit”, ku Korpusi i Paqes, epitetohej si agresor dhe pushtues! Ai, anonimi, u kishte treguar një kopje të atij shkrimi të atëhershëm dhe këtu ishte mbyllur incidenti.

Craig, ashtu si shumë kolegë të tjerë të korpusit, për herë të parë ia kishte dëgjuar emrin Shqipërisë më 1991, por kjo nuk e pengoi ata që të pranonte misionin e ngarkuar. Gati të gjithë pjesëtarët ishin të rinj në moshë. Disa sapo kishin mbaruar kolegjet në Amerikë. Një ndër ta ishte edhe Craig.

Udhëtimi për në Shqipëri ishte një aventurë e lodhshme por e këndshme, ndërsa realiteti i atjeshëm, më shumë se sa sfidë, i paimagjinushëm.

Craig Doughert nuk e pat të vështirë që të rikujtonte në detaje aventurën shqiptare. Po e quaj aventurë pasi asaj nuk i munguan elementët e papritur. Kështu psh., ai kujton se në ditën e parë të zgjimit në hotelin shqiptar, një zgjim paksa i vonuar, të ndëshkonte me moslarjen e fytyrës në mëngjesin e parë shqiptar pasi ujit i dilte “gjumi” shumë më shpejt se sa ata. Ndërsa kur dilnin në shëtitje nëpër Tiranë i shihnin me kurreshtje sikur vinin nga një planet tjetër. Element tjetër i aventurës është një fakt interesant: Shumë prej pjesëtarëve ranë në dashuri jo vetëm me Shqipërinë, por edhe me vajzat shqiptare, ndërsa një amerikane ra në dashuri dhe u martua me një djalë shqiptar dhe lindën kështu çiftet shqiptaro – amerikane që bashkëjetojnë edhe sot. Kur u nisëm ishim 22, kur u kthyem u shumuam, u bëmë 32, më tha me të qeshur Craig. Më pas ai kujtoi pritjen në ambasadën amerikane në Tiranë, ku takuan edhe ish presidentin Berisha, në prani të ambasadorit Ryerson. Biseda me Berishën është zhvilluar në anglisht. Ai u kishte thënë se ishte i sigurtë që herën tjetër, kur ekipi të largohej, biseda do të zhvillohej në shqip.

-Der. Berisha na e parandjeu aventurën e martesës shqiptaro-amerikane, thotë Craig, i cili e flet bukur gjuhën shqipe. Berisha u kish thënë në takimin e parë me të qeshur se ishte i sigurtë se Shqipëria do t’u pëlqente, madje dhe vajzat e djemtë, dhe se ndoshta edhe martoheshin. Shqiptaret janë të bukura dhe familjare të mira.

-Ne të gjthë u shkulëm së qeshuri duke mos i kushtuar vëmendje, por ja tani…kujton Craig.

Ish pjesëtari i Korpusit të paqes, Craig Doughert, nxjerr nga albumi personal një fotografi, e cila i takon muajit gusht 1992. Foto është bërë gati 3 muaj pas mbërritjes. Është një kujtim i tërë ekipit, dalë përpara Universitetit të Tiranës.

Craig m’i prezanton me radhë pjesëtarët e Korpusit të Paqes: në rreshtin e parë, nga e majta në të djathtë; Llenda Corry, e cila u emërua pedagoge në Vlorë, Aimee’, në Përmet, Lynnn Can’t në Fier, Roberti në shkollën e gjuhëve të huaja në Tiranë, Eddie Sottles në Universitetin e Shkodrës, Dina Siber në Kavajë.

Në rreshtin e dytë, nga e majta në të djathtë: Lisa Morgan, punoi në Universitetin e Gjirokastrës, Heidi, në shkollën e gjuhëve të huaja të Shkodrës, Shirley, fillimisht u emërua në Elbasan, pastaj në Tiranë, Anne dha anglisht në shkollën e gjuhëve të huaj të Korçës, Nancy Hohman në Berat, Kristen punoi në Durrës, Tim Walsh në Elbasan, Sean në Universitetin e Korçës, John shkoi e dha mësim në Pogradec, Tom në Universitetine Tiranës, Robert në Gjirokastër, David në Tiranë, Jack në Universitetin e Shkodrës, ndërsa vetë Craig në gjimnazin e Lushnjës. Në intervistë Craig zbulon gjithë të fshehtat e misionit të tij dhe pjesëtarëve të tjerë të Korpusit të Paqes.

-Si ju lindi idea që të rreshtoheshit në Korpusin e Paqes dhe të shkonit vullnetar në një vend që nuk e njihnit dhe as ia kishit dëgjuar emrin?

-Mendoj se meritë për këtë gjetje ka mësuesja ime e praktikës, që ishte kujdestare për mua. Ajo hodhi idenë për Korpusin e Paqes.Më pëlqeu mendimi i saj. Jam i dashuruar pas udhëtimeve në vende të panjohura. Dhe vendosa të shkoj. Do të ishte një përvojë e re, pse të humbja rast? Aq më shumë që atje sapo ishte rrëzuar kështjella komuniste. Kurreshtja ishte e veçantë. Kështu aplikova.

-Sa zgjaten procedurat nga konkurimi, regjistrimi për vullnetar, deri në nisje?

-Pak a shumë një vit e gjysëm. Në fillim dërgova aplikimin në Washington pastaj dhashë disa intervista të njëpasnjëshme për pranimin tim në Korpusin e Paqes duke i bashkangjitur edhe gjashtë referenca nga pedagogët dhe shokët e mi.

-Çfarë kishit dëgjuar ju për Shqipërinë para se të niseshit drejt atij vendi të panjohur?

-Në fillim asgjë nuk dija. As në hartë nuk e dija se ku ndodhej Shqipëria. Kjo është e vërteta lakuriq, si thoni ju shqiptarët. Në fakt kisha dy alternativa për të zgjedhur: Varej nga unë, mund të zgjidhja Europën ose Afrikën. Zgjodha Europën dhe më caktuan në Shqipëri. Mendoj se kam qenë me fat që zgjodha Shqipërinë. Më dërguan një paketë me informacion për Shqipërinë, ku ndodheshin në hartë dhe disa faqe mbi historinë e këtij vendi ku mbizotëronin malet e ashpra. Nuk u mjaftova me kaq. Shkova dhe pyeta disa pedagogë historie dhe linguistë se çfarë dinin ata për këtë vend, por këtu isha i pafat. Nuk mësova ndonjë gjë të madhe tek ata. Mungonte krejtësoisht informacioni për atë vend të izoluar prej botës. Mos harro se ishte fillimi i viteve ’90, menjëherë pas rrëzimit të murit të komunizmit. Tani ndryshojnë punët. Për Shqipërinë mund të gjesh gjithandej informacion në Amerikë.

-Ju kujtohet ekipi me të cilët u nisët në Shqipëri? Sa emra mbani mend?

-I mbaj mend të gjithë emrat, fatkeqësisht jo të gjithë mbiemrat. Më kujtohet nisja, si të ndodhte dje. Për herë të parë u takuam në Philadelphia, ku qëndruam dy a tre ditë. Para se të niseshim u takuam tri herë. Ishim 22 studentë që takoheshim për herë të parë…Ndërsa emrat ua thashë më parë kur ju prezantova fotografinë e ekipit.

– Si u prezantua Shqipëria në sytë tuaj.? U zhgënjyet kur shkelët për të parë herë tokën e shqiponjave?

– Edhe po edhe jo…Pak a shumë e prisnim se jo më kot ishte zgjedhur Shqipëria.Ishte 24 qershor i vitit 1992. Natyra e atij vendi m’u duk shumë piktoreske. Lart nga aeroplani sodisja malet që më dukeshin sikur takonin me qiellin, ndërsa fushat, edhe pse të kursyera, dukej se rrinin ngushtë në prehër të maleve; një bregdet i bukur, që të shlodhte sytë. Të kuptohemi, kjo ishte ndjesia romantike që të falte peisazhi shqiptar. Ndërsa vendi kishte shumë probleme të trashëguara nga izolimi 50 vjeçar.

Diçka më konkrete për mbresat e para. Si ju pritën nëpër familjet shqiptare, në mjediset publike, në mjediset shkollore?
Na kishin njoftuar që më parë se në Rinas do të ishte i pranishëm televizioni shqiptar kështu që ishim të veshur me kostume. Ceremonia ishte zyrtare. Pas Rinasit na dërguan në Hotel Arbëria, ku qëndruam për dy net. Një hotel modest, kur ditën e parë provova të hap çesmën për të larë sytë, por…ah… s’kishte ujë. Më vonë do të mësoheshim me kapriço të atilla. Mëngjeset e tjerë nxitoja të çohesha shpejt….Na shpërndanë në familje të ndryshme tiranase. Qytetarët shqiptarë janë njerëz zemërmirë dhe bujarë. Kisha lexuar për këtë cilësi të tyre, por tani nuk kam më nevojë ta vërtetoj. E përjetova vetë në familjen Grezda. Më trajtonin ngrohtësisht dhe shumë miqësisht. Ata i kam miq dhe tani pas shumë vjetësh. Edhe shokët e mi më thanë se ishin ndarë shumë miqësisht me familjet e tyre ku kishin bujtur.

Nëpër familje tiranase qëndruam për sa kohë u trajnuam, më pas na shpërndanë nëpër rrethe të ndryshme të vendit; nga veriu në jug. Misioni ynë ishte mësimdhënia e anglishtes. Mua më caktuan në qytetin e Lushnjës. Erdhën dhe më shoqëruan për në Lushnje Asqeri Lamçe, drejtor i Drejtorisë së Arsimit, Diana Aliaj mësuese e anglishtes. Bashkë me ta ishte dhe Dhimitër Sema, mësues, kryefamiljari, ku do të sistemohesha dhe do të flija. Familja ku më dërguan më priti shumë mirë. Kishim pak problem me komunikimin. Asnjë në atë familje nuk fliste anglisht, por djemtë e tyre flisnin italisht dhe unë flas spanjisht dhe kështu kemi komunikuar për një kohë të gjatë. Kam përshtypje shumë të mira për atë familje pasi më pritën dhe më trajtuan shumë mirë.

-Mund të tregoni disa nga mbresat tuaja në qytetin e Lushnjës? Si ju pritën lushnjarët, ekipi i mësuesve të gjimnazit ?

– Përgjithësisht kam kujtime shumë të mira. Ata ishin mësues që vërtet kishin pasion dhënien e mësimit, i respektonin dhe i donin nxënësit. Në fillim isha shumë kureshtar për eksperiencat e tyre. Por kam diçka që dua ta përmend. Ditën e parë që u paraqita në shkollë takova drejtorin e shkollës, Ilir Gjeçin. Në atë çast ai ishte duke vendosur xhamin e një dritareje dhe më kërkoi ta ndihmoja. Përkthyesja që ishte mësuesja e anglishtes po vihej në siklet të më thoshte mua. Iliri tha se unë isha mësues si gjithë të tjerët kështu që s’kishte ndonjë gjë të keqe ta ndihmoja qoftë dhe për vendosjen e një xhami. Duhet të mësohesha. Dhe unë sigurisht isha shumë dakort me të. Pastaj, mbaj mend se shkova në zyrën e tij, në drejtori; ku ai më pyeti: Dua të di një gjë, këtu, në gjimnazin tonë, jeni si simbol i pranisë amerikane si një mësimdhënës? Nëse je këtu si mësues do të trajtohesh njëlloj si mesuesit e tjerë. Me simbol me sa kuptova unë ai do të thoshte sikur unë isha politikan dhe do të shkoja dy herë në javë në shkollë sa për t’u paraqitur. Por unë i thashë që isha atje si mësues do të mësoja nxënësit. Dhe dua t’më trajtosh njësoj si kolegët e mi shqiptarë.

-Kaq dua të di,- më tha ai. Dhe këtu fillon jeta ime në Lushnjë. Me Illirin dhe kolegët e tjerë kalova shumë mirë; më donin dhe më respektonin. Nuk shkonin në kafe pa më marrë mua me vete. Më çonin në mjedise publike, por shpesh në to flitej vetëm për politikë dhe mua kjo nuk më jepte ndonjë kënaqësi. Sidoqoftë, ishte një përvojë për të përvetësuar gjuhën shqipe, që ia kisha vënë si qëllim vetes.

-Ju në Lushnjë gjetët edhe bashkëshorten tuaj. A e kishit në mend të ktheheshit çift në SHBA? Si e priti nëna juaj fejesën…?

– Gjendja s’ka qenë fare e përshtatshme për një fejesë dhe unë as e kisha në plan pasi sapo kisha mbaruar misionin për Korpusin e Paqes, punë s’kisha, por…Fakti që nusja ishte shqiptare s’ishte aspak problem në familjen time pasi të gjithë ishin të gëzuar që unë kisha vendosur të martohesha dhe nëna më tha nëse e do, mere… dhe kaq.

– Si ndodhi që gati gjysma e ekipit u martua në Shqipëri? Diçka më shumë rreth këtij informacioni?

Ne ekipin tone ishin 11 vajza dha 11 djem. Nga 11 djem 9 u martuan me vajza shqiptare dhe një vajzë amerikane u martua me një djalë shqiptar. I pari nga ne ishte Tom, që dha lajmin e gëzuar. Ai u martua me sekretaren e korpusit të paqes, që ishte një shqiptare. Tom rrinte në Elbasan pas martese u vendos në Tiranë dhe jepte mësim në universitet, pasi ata që kishin gradë shkencore u vendosën nëpër universitete. Dhe të gjithëve na bëri përshtypje dhe menduam ç’është kjo? Nuk na kishte shkuar në mendje se kjo lloj aventure ishte ngjitëse dhe do të na prekte edhe ne të tjerëve. Nuk zgjati shumë kohë; dhe “sëmundja” na preku radhazi; një nga një u martuam. Doli profecia e ish presidentit Sali Berisha.
Mund të jepni ndonjë detaj më shumë për profecinë e Berishës? Bëri shaka apo…?
Jo, s’besoj se ka nevojë për detaje shtesë. Është ajo që ju thashë në fillim të bisedës. Në fillim, në pritjen që na u bë në ambasadën amerikane, takuam ish-presidentin Berisha, me të cilin komunikuam në anglisht dhe na tha që ndoshta herën tjetër do të komunikonim me të në gjuhën shqipe dhe na parashikoi fatin se do të njheshim me shumë vajza shqiptare dhe se ndoshta edhe martoheshim me to,… ne të gjithë qeshëm duke mos i kushtuar vëmendje, por ja tani…Ky fakt është bërë realitet. Ne bashkëjetojmë me shqiptaret. Kemi krijuar familjet tona. Kjo na ka mbajtur të lidhur me Shqipërinë.

– Për sa kohë punuat në Shqipëri? U larguat bashkë siç erdhët apo në kohë të ndryshme?

– Unë punova gjithsej dy vjet e gjysëm. Megjithëse në fillim erdhëm të gjithë bashkë kur u larguam, ikëm në kohë të ndryshme. Unë u largova në qershor, të tjerët ikën në korrik apo gusht, diçka e tillë.Tim, që ishte edhe gazetar dhe ishte vendosur në Elbasan, qëndroi edhe 6 muaj më shumë pasi kishte hapur një stacion Radio plus. Siç ju thashë ai ishte i martuar me një vajzë shqiptare.

– Po t’iu bënin thirrje për të shkuar përsëri me një ekip që do të nisej në Shqipëri, a do të pranonit?

– Varet, ka mundësi që po. Por edhe varet se herën e parë unë isha vullnetar por tani kam familje dhe s’mund ta pranoj një ofertë të tillë pa pagesë. Unë jam shumë i lumtur që vajta kur isha student.

– Çfarë ju ka pëlqyer në Shqipëri(përveç vajzave)?

– Njerëzit që kam takuar, ju shqiptarët jeni shumë të afrueshëm e bujarë. Unë jam tip i mbyllur dhe e kam shumë të vështirë të takoj njerëz por në Shqipëri s’e kisha këtë vështirësi. Në Shqipëri mu dha rasti të takoj plot njerëz edhe të huaj, si anglezë e italianë. Të gjithë ishin të kënaqur. Ndoshta e keqja e shqiptarëve është në marrëdhëniet me njeri-tjetrin, dhe kjo jo për të gjithë, por për ata që merren me politikë. Gjëja që më pëlqeu më shumë ishte eksperienca që fitova si mësues. Kisha punuar edhe më parë si mësues, por asnjëherë s’e kisha patur klasën të gjithë timen. Njerëzit ishin pak a shumë njëlloj edhe nga gjendja ekonomike dhe u përshtata shpejt. M’u duk një vend, ku varfëria i kishte barazuar qyetarët e vet. S’ka më keq se një vend i varfër, por të them të drejtën mua, vrfëria nuk më bënte përshtypje. E rëndësishme ishte se njerëzit po aspironin për një jetë ndryshe, një jetë demokratike, të lirë.Pata rastin që të shkoja edhe nëpër dasma. Më pëlqenin shumë. Më kujtohet që shkuam në dasmën e inspektores te gjuhëve të huaja në Lushnje, Afërditës. U kënaqëm. Bëmë dhe fotografi me nusen…

– Si do ta përcaktonit përvojën që fituat në Shqipëri?

Kur u ktheva nga Shqipëria burri i tezes, Mark, më ka thënë: Ti ishe djalë i mirë… por ke vajtur në Shqipëri si djalë dhe je kthyer si burrë. Mu hapën sytë, eksperienca që fitova në punën time si mësues, kuptova më shumë për jetën, fitova një gjuhë tjetër përveç anglishtes dhe spanjishtes.

– A ekziston mundësia e një takimi të ish vullnetarëve të korpusit të paqes që punuan në Shqipëri?

-Unë do të kisha shumë qejf. Ndoshta ka mundësi pasi shumë grupe të tjerë e bëjnë një takim të tillë por s’e di. Nëse do ta organizojmë një takim të tillë do të ishte vërtetë shumë interesante.

***

Treguesit e fotografive: 1/ Gusht 1992. Pjesëtarë të Korpusit të Paqes përpara godinës qëndrore të Universitetit të Tiranës

2/Me familjen Grezda në Tiranë

3/ Në laboratorin e gjuhën angleze në gjimnazin e Lushnjës

4/25 maj 1994 me klasën e I-b në shkollën “18 tetori”

5/ Në një dasëm shqiptare.Nusja është kolegia shqiptare, inspektorja e frëngjishtes, Afërdita Arapi. Majtas Craig, djathtas,Glenda Corvallis, amerikania që punoi në Vlorë

6/ Një kujtim me familjen lushnjare Sema

7/Qershor 1944, me kolegët e gjimnazit”18 tetori”

8/Përpara korpusit të Paqes

9/ Në ditën e dasmës, Craig dhe Dallëndyshja

10/Bashkë me Eddie Suttles, i cili dha mësim në universitetin e Shkodrës

SHAQIR GASHI SHKOI TE PUSHOJE-NE VEND TE LAMTUMIRES

February 18, 2021 by dgreca

Në vend të përcjelljes- Nje intervistë me aktivistin e shquar shqiptaro-amerika, Shaqir Gashin, që u nda nga jeta sot/

Kur Kongresisti Tom Lantos vizitoi Kosovën dhe Shqipërinë komuniste/

Bisedë me aktivistin Shaqir Gashi, i cili, ishte ndërmjetës i vizitës në Tiranë. Pritja e Nexhmije Hoxhës dhe dhuratat për kongresistin/

Nga Dalip Greca*

Shaqir Gashi, një ndër veprimtarët e hershëm të çështjes shqiptare në SHBA, zbardh vizitën e parë të kongresistit Tom Lantos në Kosovë e Shqipëri, kongresistit që punoi shumë për çështjen e Kosovës, por që nuk pati fat që ta gëzonte shpalljen e pavarësisë së saj së bashku me shqiptarët, që i ndjehen borxh.

Gashi tregon se është njohur me Tom Lantos-in në këto rrethana: Ishte viti 1987. Atëhere Shaqir Gashi sapo ishte njohur me kongresistin Joseph DioGuardn. Një ditë vjeshte të vitit 1987 kongresiti DioGuardi i telefonon Gashit dhe e pyet nëse ishte i gatshëm që të shkonte në një takim me një kongresist të njohur dhe me peshë në Kongres, i cili kishte shfaqur interes që të njihej me shqiptarët.

Gashi kujton se shkoi bashkë me tre shokë të tij nga Manhattan-i në Yonkers, ku bëhej takimi. Kongresisti nga California i kishte dëgjuar me vemëndje folësit shqiptarë. Gashi kujton se jo të gjithë shqiptarët ishin në një mendje në atë takim për zgjidhjen e çështjes që shqetësonin kombin. Njëri grupim, i kërkonte me këmbëngulje kongresistit që të bëhej diçka nga Amerika për Shqipërinë, e cila po kalonte kohë tepër të vështira nën regjimin komunist. Grupimi tjetër, ku bënte pjesë edhe Gashi, shfaqi urgjencë për çështjen e Kosovës. Ai kujton sot se i pat thënë kongresistit se Shqipëria vërtetë është e izoluar, ka varfëri e probleme të mëdha, por ajo është shtet i vetëvetes dhe ata paçin në qafë vetëveten, që nuk e shembin komunizmin. Problemi më emergjent është popullsia prej 2 milionë shqiptarësh në Kosvovë, ku shkelen të drejtat njerëzore. Kosova është e pushtuar dhe popullsia po kalon çaste tragjike.

Kongresisti kishte thënë se ky ishte problem që duhej ndjekur sepse ai kishte marrë të dhëna edhe nga Joseph DioGuardi.

Z. Lantos, duke folur për “Zërin e Amerikës”, pasi ka folur për problemet që shqetësonin shqiptarët, ka shtuar: ”Shiko se çfarë kushtesh të mrekullueshme ofron Amerika. Ajo e bën emigrantin nga asgjë në shumëkush. Ja z.Gashi ka ardhur në Amerikë e ka punuar si pjatarës ndërsa sot është pronar restorantesh dhe mendon që të t’i ndihmojë vendit nga ka ardhur. Kjo është Amerika e emigranëtve”.

Lantos shfaqi dëshirën që të vizitojë Tiranën

Po në takimin e Yonkers-it, kongresisti Lantos i është drejtuar Shaqir Gashit:- Ti e dashke Shqipërinë shumë.

-Po, ia kthen ai, e dua, si Shqipërinë ashtu dhe Kosovën.

-Mirë thotë, kam dëshirë që këmba ime të shkelë bulevardin e Tiranës.

– Më erdhi e papritur, kjo kërkesë dhe se si m’u duk, – tregon Shaqiri për “Illyria”-n.

Ai kujton se shokët që ishin aty i kanë thënë më pas se i kishte marrë ngjyrë dheu fytyra. Kongresisti e kishte lexuar shqetësimin në mënyrën e vet dhe i kishte thënë:

– Unë do të shkoj atje si mik, jo në mënyrë tjetër.

Shaqir Gashi kishte marrdhënie shumë të mira me Misionin Shqiptar në Kombet e Bashkuara, hynte dhe dilte atje. “Në mënyrën time, unë respektoja popullin dhe jo shtetin komunist. Dëshira e kongresistit m’u duk e natyrshme dhe mendova se nuk do të ishte e vështirë që të realizohej vizita e tij”.

E kishte menduar kështu pasi ai kishte vendosur ura komunikimi me Misionin, shkonte atje me aktivistë të tjerë në raste festash, u shfaqnin filma dhe aktivitete të tjera. Në këto kushte miqësie me Misionin e kishte menduar të lehtë vizitën e kongresistit dhe i kishte dhënë fjalën aty në takim se ai do ta realizonte vizitën e tij në Tiranë. The i jep fjalën: “Këmba juaj do të jetë e para nga Amerika që do të shkelë në Tiranë dhe uën do të filloj përgatitjet që sot”.

Që prej asaj dite Shaqir Gashi shkon në Mision dhe ua prezanton kërkesën e kongresistit Lantos.

Ata e përcollën me fjalë të mira:”Mirë shoku Gashi, patjetër shoku Gashi…” por koha kalonte dhe asgjë konkrete nga Misioni…Vetë ambasadori i atëhershëm, Bashkim Pitarka, i kishte thënë se ishin duke u marrë me atë problem, të mos mërzitej.

Organizimi i Lobi shqiptar

Ndërkohë faktori shqiptar filloi të organizohej. Ishte krijuar Liga Qytetare Shqiptaro – Amerikane, ku Shaqir Gashi ishte një ndër themeluesit e tij. Ai këmbëngul në mendimin e vet se Liga ka meritën e vet në organizmin e faktorit shqiptar dhe askush nuk mund t’i heq ato merita. Filluan takimet me politikanë amerikanë. Janë gjashtë vetë që e kanë themeluar atë që ai e quan lobi shqiptar. Ndër ta: Jim Xhema, Sami Repishti, Joe DioGuardi, Shaqir Gashi, Bruno Selimaj, Sejdi Bitiçi dhe Din Derti. Këta ishin themeluesit, ndërkaq më vonë u afruan të tjerë.

Vizita e Tom Lantos në Kosovë dhe Shqipëri

Shaqir Gashi ishte ndërmjetësi i vizitës që do të bëhej në Shqipëri. Tre vjet kohë, kujton ai, iu desh për ta realizuar vizitën e një personaliteti të lartë të politikës amerikane në Tiranë. David Philips punonte në zyrën e kongresistit Lantos. Z. Gashi i mbante lidhjet pikërish me të. Ai e informonte zyrën e kongresistit me anë të letërkëmbimit për çdo sinjal që i vinte nga Tirana përmes Misionit Shqiptar.

Më në fund i mbërrin një letër, që zyrtarisht pranonte vizitën, por që nuk ishte konceptuar si ftesë zyrtare.Letër-ftesa nuk merrte parasysh formatin e kongresistit, rangun e tij. Në të shkruhej ”Meqenëse e keni shprehur dëshirën tuaj për të vizituar Shqipërinë, urdhëroni dhe vizitojeni”!.

Gashi nuk i dha shumë rëndësi letrës, por gjithësesi e çoi tek z. Philips, i cili revoltuar me mënyrën e shkrimit dhe ishte shprehur se ajo nuk ishte ftesë zyrtare. “Kjo është një lojë. Nuk mund t’i bëhet një prej kongresistëve më të njohur të Amerikës një ftesë e tillë, sa për t’u tallur. Letra duhet të jetë e shkruar zyrtarisht dhe ftesa të jetë e përcaktuar qartë, ku të shprehet dhe dëshira për të bërë ndryshime e për të vendosur marrëdhënie me Amerikën”, kishte thënë Phillips.

Shaqir Gashi kujton se është ndjerë në një pozicion të vështirë. Kishte mbetur mes dy palëve pa e çuar në fund zotimin e vet që këmba e Lantosi-t të shkelte në bulevardin e Tiranës. Lajmëroi në Mision, por ambasadori Pitarka nuk po ndjehej më. Njoftoi në Tiranë ku kishte shkuar Rexhë Xhakli, për të parë nënën e vet pas 40 vjet shkeputje, por asgjë nuk ndryshoi. Pas pak kohe i sollën një letër tjetër, por dhe ajo ishte tamam si e para. Kësaj letre Gashi i bëri një modifikim dhe e dërgon me faks. E merr zyra e kongresistit dhe përgjigjet po me faks: E pranojmë ftesën. Së shpejti do të përcaktojmë datën e vizitës. Loja funksionoi.

U bë projekti, në fillim do të vizitohej Kosova, Mali i Zi e më pas do të shkohej në Shqipëri.

U nisën në fillim për në ish Jugosllavi për të parë shkeljen e të drejtave të shqiptarëve. Aso kohe Liga Qyetare Shqiptaro-Amerikane kishte radion e vet. Atë ditë që delegacioni i kongresistit i shoqëruar nga DioGuardi po qëndronin në Beograd, Shaqir Gashi po merrte në intervistë në Radion e Ligës, Mandelën Shqiptare, Adem Demaçin, i cili sapo kishte dalë nga burgu. Programin e udhëhiqte DioGuardi prej hotelit në Beograd, Shaqir Gashi ishte në New York, ndërsa Adem Demaçi në Prishtinë, dhe intervista bëhej treshe. Dioguradi tërheq vëmendjen me fjalën e tij tek lajmëron se ky emision ishte i veçantë se po bëhej mu në qendër të Beogradit dhe po i tërhiqej vëmendja Serbisë se po shkelte të drejtat e shqiptarëve dhe për këtë qëllim Tom Lantos kishte marrë vetë rrugën për t’i parë problemet vetë dhe do të shkonte në Kosovë e nga Kosova do të vizitonte Shqipërinë. Adem Demaçi nga Prishtina foli për shqiptarët e Amerikës. Ishte një emision tepër i veçantë, kujton Gashi, emocionues.

Nga New York-u në Tiranë

Shaqir Gashi kujton se para nisjes për në Tiranë, ku do të takohej me pjesën tjetër të delegacionit që do të vinte prej Kosove, takoi Bruno Selimajn, i cili kishte qenë para tij në vizita në Tiranë dhe e pyet nëse ishte e nevojshme që të merreshin viza për të shkuar në Tiranë. E këshillon që të konsultohet me Misionin Shqiptar. Gashi merr në telefon ambasadorin Bashkim Pitarka dhe e pyet se si duhej të vepronte për të vizituar Tiranën sepse do të ishte atje me Tom Lantos që ishte nisur nga Kosova.

Pitarka e këshillon: Z. Gashi ti nuk ke nevojë të shkosh në Tiranë! Të çojmë ne pas me një grup shqiptarësh, s’ke pse nxitohesh tani.

U ndje i mërzitur Gashi që ishte përgatitur për atë vizitë aq më shumë se i kishte dhënë fjalën kongresistit Lantos.

Ç’të bënte? I telefonon DioGuardit në Beograd, i cili ishte ende atje bashkë me Tom Lantos-in. Ia shpjegon rrethanat e reja dhe i kërkon ndjesë që s’mundi të mbante fjalën nga që nuk i dhanë vizë. Që andej DioGuardi i telefonon Tiranës. Siç e mëson më vonë, DioGuardi kishte folë me Ramiz Alinë. Tirana i telefon Misionit dhe e urdhëron që ta pajisin urgjentisht Gashin me vizë. Bashkohet me Bruno Selimajn dhe Din Dertin dhe nisen.Kur kanë shkuar në Zyrih janë takuar me Hysen Gërvallën, të vëllanë e Jusuf Gërvallës, i cili kur mëson për misionin e tyre drejt Tiranës, kërkon që t’i shoqërojë.

Kur puthën tokën e shtetit Amë

E kanë marrë me vete edhe Hysen Gërvallën dhe kanë vazhduar rrugën me linjën Zyrih-Tiranë. Kur kanë shkuar në Tiranë, Din Derti, që nuk e kishte parë Shqipërinë për shumë vite, ishte ulur në gjunj dhe i përlotur kishte puthur tokën.Të njëjtin veprim kishin bërë edhe të tjerët pas Dinit. Në Shqipëri i kanë pritur me madhështi. Shaqiri kujton se kishin sjellë dhjetë Mercedes të rinj të sapoblerë. Njëri Mercedes ishte i porositur për vetë z. Gashi, i cili kur e tregon tani qeshet për salltanetin me të cilin e priti Shqipëria komuniste. Njëri Mercedes ishte për Tom Lantos. Nga aeroporti i çuan në Hotel “Dajti” i cili aso kohe ishte më moderni dhe rezervohej enkas për të huajt.”Nuk më besohej se isha në Tiranë, dhe tërë natën kam qëndruar pa gjumë”, kujton Shaqiri.

Tom Lantosin e ksihin vendosur në vilën e Enver Hoxhës. Shaqiri kujton se për të parën herë pa vilat e qeveritarëve komunistë, ku po pushonte Tom Lantos me zonjën Anette dhe z. DioGuardi.

Vizitat vazhduan nëpër vendet historike e turistike; i çuan në Krujë, në Berat e vende të tjera.

Gashi kujton se një ndër shoqëruesit që ishte në benzin e zi, e kishte pyetur duke i treguar pamjen plot bunkera matanë xhamit të makinës: Ç’mendim keni për këta bunkerët tanë, ju shoku Gashi?

Nuk i ka dhënë përgjigje në fillim. Është menduar. Pas një heshtjeje disa sekondshe shoqëruesi ka pyet prapë: Thuaje të vërtetën ashtu siç e ndjen!

-Të vërtetën,e kam të lehtë ta them, ua kthen përgjigjen: T’kishit bërë më mirë këto rrugë, se qenkan gropa-gropa, ku mund të thyeke qafën, do të ishit më të fituar, ose së paku t’i kishit bërë shtëpi për popullin.

Provokimi në Universitetin e Tiranës

Tom Lantos u prit shumë mirë nga qeveritarët. Ramiz Alia i kishte dorëzuar ato ditë të vizitës edhe dosjen e dokumentave për shpëtimin e hebrenjëve në Shqipëri gjatë Holokaustit. Pas vizitave turistike nëpër kala e muze, ishte rezervuar një vizitë në Universitetin e Tiranës. Tom Lantos edhe në Universitet ishte pritur mirë, kujton Gashi. Ai qetësisht i përcillte të gjitha, edhe përdredhjet e Ramiz Alisë, edhe lëvdatat e profesorëve, edhe zotimet e disa studentëve që kishin zgjedhë ata për takim me kongresistin. Mirëpo dikur ngrihet një vajzë, që e fliste mirë anglishten dhe i thotë: ”Ka disa shenja që tregojnë se ne do t’i vendosim marrëdhëniet me Amerikën. Një ndër këto shenja është dhe vizita juaj këtu. Kam një lutje thotë ajo: Mos na tregoni lulen përpara dhe thikën pas shpine!”

Kishte rënë një heshtje e akullt. Kongresistit i kishte rënë një ngjyrë e kuqerremtë në fytyrë. U kuptua se u prek. “E pamë të gjithë që u prek. Dukej provokim i hapur”, thotë Gashi.

Kongresiti ishte kthyer nga studentja dhe i kishte thënë :”Dëgjo zonjushë, po i vendosëm marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Amerikës, ne nuk kemi punë me thika, nga ne keni vetëm lule, para dhe pas. Nëse vendosen marrëdhënet ne ju themi vetëm ecni përpara!”

Pas kësaj u bënë takime e vizita të tjera. I çuan nëpër shfaqje e koncerte.

Takimi me Nexhmije Hoxhën

Para se të iknin i ndanë në dy grupe. Njëri grup do të shkonte të takohej tek Ramiz Alia, tjetri do të pritej nga Nexhmije Hoxha. Grupin që do të shkonte tek Nexhmija e kryesonte Shaqir Gashi. Në këtë grup bënte pjesë edhe Bruno Selimaj me Rexhë Xhaklin, ndërsa Din Derti nuk qëlloi aty sepse kishte shkuar që të vizitonte njerëzit e vet, pasi nuk i kishte parë kurrë. Shaqir Gashi kujton se shkuan tek shtëpia e Nexhmije Hoxhës dhe nuk harron një fotoreporter të çuditshëm që e shkrepte pa pushim një tip aparati. Kanë shkuar në takime dhe fëmijët e Enverit: Sokoli, Iliri, Pranvera, nuset e djemëve. Mikpritje e madhe, thotë Gashi. Dukej se u kishte hyrë uji nën vete, por ne ende nuk e ndjenim, shprehet Gashi..

Nexhmija në bisedë e sipër u thotë se Enveri e ka dashur shumë Kosovën dhe kosovarët.

-Edhe kosovarët e kanë dashtë Enverin, – i ka kthyer Gashi. “Ne në Kosovë mund të hanim 60 ditë burg vetëm po të na kapnin duke dëgjuar një këngë nga Shqipëria. Ne kemi ardhë këtu nga Amerika që t’i nxisim sa më shpejt marrëdhëniet shqiptaro-amerikane sepse sa më shpejt të miqësohet Shqipëria me Amerikën, aq më lehtë do ta ketë Kosova. Shpejtësia e vendosjes së këtyre marrëdhënieve kanë të bëjnë edhe me Kosovën, që po i rëndohet rrethi serb pas qafe, – e kishte mbyllur fjalën e vet Gashi.

E veja e diktatorit prapë nuk kishte heqë dorë nga ideologjia komuniste. Kishte sjellë në vëmendjen se Shqipëria nga 1 milion para lufte ishte bërë 3 milionë nën udhëheqjen e shokut Enver. Kemi vendos marrdhënie me shumë miq, kishte thënë ajo, por ata na kthyen shpinën. Tani e kuptojmë se po vijnë kohë të tjera dhe rinia po kërkon që të lidhet me vendet e Perëndimit, natyrisht dhe me Amerikën. Ne nuk mund ta pengojmë…Pra, aludimi i saj ishte se nuk kishte rrugë tjetër.

Rexhë Xhakli, i ndërhyn dhe i thotë se ishte hapë fjala se asaj i kishin thyer këmbët, a është vërtetë kjo?

Ajo ia ktheu menjëherë: – Janë fjalë që përhapin për të ulur autoritetin tonë…

Shaqir Gashi kujton se i çuan për vizitë edhe në Durrës, tek Vila e Mbretit Zog.

Gashi kujton:”Kur hymë atje pamë një mrekulli. E gjithë udhëheqja komuniste ishte aty për të pritë kongresistin Lantos, madje edhe Ramiz Alia e Adil Çarçani, kryeministri. Askush nuk mungonte”.

Gashit i kujtohet një fragment bisede me Adil Çarçanin, i cili i thotë me mburrje: Kurrgjë nuk kemi prekë në këtë vilë të Mbretit!

-Po më vjen mirë se Zogu paska pas shije që e paska mobiluar kaq bukur që para 60 vitesh…

Dhuratat e çuditshme për kongresistin LANTOS

Vizitës, që ishte vlerësuar e suksesshme, i kishte ardhë fundi. Që atë ditë është konsideruar i shkrirë akulli mes dy shteteve dhe pas asaj vizite ka shkuar një ekip tjetër i madhj, në të cilin ka pasë edhe shumë shqiptaro-amerikanë, që kanë vendosur mardhëniet mes dy shteteve.

Gashit i kujtohet se dhurata që u kishin dhënë me vete ishin të cuditshme. Atë e kishin ngarkur bukur fort me një cantë me libra të Enver Hoxhës. – Mirë mua, thotë Gashi, por kongresistit se marr me mend pse i zgjodhën dy defa, tip dajresh dhe ia dhuruan.

Tregon Gashi: Kongresisti po i shikonte me habi dhe nuk po fliste, as poi merrte… Që të mos ofendohej kongresisti, sepse në fakt ato janë vegla muzikore kryesisht për evgjitët,që i aknë zanat, ia kishin mbledhur me ca gazeta, që dukeshin mos më keq.”

Gashit nuk i kishte ardhë mirë mirë për atë llojë dhurate, por ishte përpjekë që të krijonte një tjetër situataë. I kishte thënë kongresistit se ato ishin instrumente të lashta Ilire, që kanë shumë vlera historike sepse dëshmojnë kulturën e lashtë të kombit Ilir. Pasi e ka dëgjuar kongresisti këtë spjegim, me një qeshje të lehtë i është kthyer Gashit:Me që paskan aq shuëmë rëndësi dhe ju ia ditkeni vlerën, po du me t’i falë ty.

Shaqir Gashi këtë kishte pritë, që ato dhurata pa kuptim, t’ia hiqte nga duart kongresistit se po ndjehej i turpëruar.

Njërin def e kam akoma në shtëpi, thotë Gashi..

Fotografitë: 1- Shaqir Gashi duke u inetrvistuar prej meje në redaksinë e Gazetës ILLYRIA

2- Shaqir Gashi,i pari djathtas, me kongresistët Tom Lantos, DioGuardi e veprimtarë të Ligës Qytetare Shqiptaro Amerikane. Kortezi- Vehbi Bajrami:”Shqiptarët e Amerikës”-Illyria

Nju Jork, mars 2008(Kortezi:Botoi ILLYRIA, NEW YORK)