GJOK MARTINI I SHQIPTARISE

July 7, 2021 by dgreca

Refleksione-Gjokë Martini në Detroit!

Shkruan Nafi Çegrani

Aktualisht në zonat me popullsi më të madhe e amerikanëve me prejardhje shqiptare janë New York City, Detroit, Boston, Chicago, Connecticut, dhe New Jersey.Ndër vite, popullsia shqiptare në SHBA është përqëndruar kryesisht në disa vende. 62,000 shqiptaro-amerikanë janë të vendosur në New York – dhe përbëjnë komunitetin më të madh të shqiptarëve në Amerikë. Rreth 43,700 jetojnë në Michigan – 22,200 në Masachusetts – 16,800 në Illinois dhe rreth 16,000 jetojnë në Connecticut, sipas një studimi të Universitetit të Oxford mbi diasporën shqiptare në Amerikë.

Mes organizatash të ndryshme të formuara nga shqiptarët në Amerikë, e para ishte ajo e “Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan” që edhe sot drejtohet nga anëtarë historik të diasporës shqiptare dhe ka si mision kryesor lobimin për shqiptarët dhe promovimin e paqes dhe zhvillimit ekonomik në Ballkan.Këto aktivitete ishin preokupim edhe të patriotit dhe veprimtarit atdhedashës Gjokë Martinit.
Malësia në Mal të Zi, prej nga i ka rrënjët edhe Gjokë Martini, është ndër rajonet me shumicë shqiptare që ka njohur ritme të larta emigrimi. Kjo prirje, sipas demografëve pasqyrohet në faktin se dy herë më shumë se popullata aktuale e zonës, jetojnë në mërgim, kryesisht në Shtetet e Bashkuara. Sipas analistëve ka një numër faktorësh për këtë emigrim, por dominojnë shkaqet ekonomike, papunësia dhe ato politike.

***

Pas luftërave ballkanike, në përbërje të Malit të Zi kanë hyrë treva të reja të banuara me shqiptarë. Mali i Zi atëherë ka fituar një pjesë të Malësisë , gjëgjësisht Hotin dhe Grudën, me Tuzin si qendër, Anën e Malit , Plavën, Gucinë, Krajën, ,Rugovën , Pozita e shqiptarëve do të përmirësohet disi në Jugosllavinë e Titos . Në mesin e shekullit XX, në Mal të Zi kanë banaur rreth 20,000 shqiptarë, ndërsa numri i tyre do të rritet deri në fund të atij shekulli. Nga fundi i shekullit XX numri i shqiptarëve ka filluar të bie si pasojë e migrimeve …

Shqiptarët në Mal të Zi janë të përhapur në pjesët juglindore dhe lindore të vendit.Komuna e Ulqinit , e përbërë nga Ulqini me rrethinë dhe Ana Malit . Por, shqiptarët janë shumicë sidomos në Malësi (ku bën pjesë Hoti , Gruda dhe Koja ), që i takojnë territorit të Komunës së Tuzit. Gjithashtu një numër i madh i shqiptarëve jetojnë në trevat e Plavës, Gucisë , Krajës dhe Rozhajës .

***

Gjokë Martini lindi në Velipojë, por rrënjën e ka nga Malsia !

Ai qysh herët kishte menduar se duhej të bënte diçka për vendin nga i kishte rrënjët Trungu i tij familjar, pra ishte i lidhur ngushtë me fatin e Malësisë.Sidomos me emigrimin e tij në Amerikë, e vetmja brengë malli dhe fati ishte ajo e trevave shqiptare në Mal të Zi, e popullit shqiptarë gjetiu, e sidomos për fatin e Kosovës… Andaj gjitha demonstratat që organizoheshin në SHBA, si në Njujork, Uashington, Dretoit, Boston etj. përbënin si ngjarje për thirrjen e ndërgjegjjes së çdo shqiptari të ndershëm, të çohej në këmbë , që shqiptarët ta merrnin fatin në duart e veta dhe të bëheshin të paktën të barabartë me kombet tjera që jetonin në Federatën Jugosllave.

( Gjok Martini pas arritjes në Detroit të SHBA-së )

Ngjarjet të cilat pasuan demostratat ku merrte shpesh pjesë edhe vetë Gjoka në ballë, pasi, siç ceka edhe më herët, çështja shqiptare në Mal të Zi në Jugosllavi, u bënë brengë e madhe, duke i vë vetes detyrë të gjente forma dhe mënyra për të treguar se edhe shqiptarët në Mal të Zi trajtoheshin njëlloj si ata në Kosovë, pavarësisht se regjimi përmes disa “shpirtshiturve” nga këto treva tentonte t’i paraqiste shqiptarët në Mal të Zi të ndryshëm nga ata të Kosovës. Gjoja shqiptarët e këtyre trevave ishin besnik ndaj regjimit dhe përkrahës të “vëllazërim-bashkimit” jugosllav apo siç i quanin ata “shqiptarë të ndershëm”, të cilët në atë kohë bashkëpunonin me Shërbimet e sigurimit jugosllav sië ishin SJM, UDB-a dhe KOS-i. E tërë kjo kishte sjell edhe zhgënjimin te një numër i madh të shqiptarëve në Mal të Zi.

Veprimtari i njohur i çështjes kombëtare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Gjok Martini, mbetet legjendë , histori dhe rrëfim më vete për gjeneratat që vijnë ! Ai që i ri në Amerikë ndiqej nga UDB-a dhe KOS-i jugosllav, si veprimtar i kauzës kombëtare dhe hero lufte për të drejtat e shqiptarëve në Mal të Zi dhe gjetiu, sidomos rreth pavarsisë së Kosovës. UDB-a e Beogradit atë kohë në marrëveshje me SDB n Titograd ( tash Podgoricë) kishin hap një dosie personale për përpunim operativ me shifrën: „Montenegro“. Tanimë ishin angazhuar gjitha Shërbimet informative jugosllave, në veçanti ai i SIV-it diplomatik në SHBA, duke instaluar njëkohësishtë edhe një rrjet informatorësh të cilët edhe përmes rezidencave diplomatike jugosllave jepnin të dhëna relevante rreth deklaratave dhe qëndrimeve politike të malësorit Gjokë Martinit i cili kishte dinjitetin e tij dhe u bënte ballë stuhive të intrigave udbashiane edhe në Michigen.

Nga informatorët kryesor ishin me emra të koduar si „Tara“ , „Mataguzi“ ( të vendosur në Detroit) , kurse „Bujela“ , „Karabusan“ ,“Banovac“ dhe „Çakor“ ishin nga Tuzi dhe Malësia.

( Gjokë Martini, veprimtarë në Amerikë, e survejuan UDB-a dhe KOS-i )

(Pamje nga demonstratat në Amerikë !)

Nga disa biseda që kishe personalisht me të birin e Gjokë Martinit, atdhetarin Agron Martinin, i cili rrëfen se babai tij edhe para ardhjes si emigrant në Detroit, ishte mjaft i frymzuar nga historia e bujshme dhe patriotike shqiptare. „Ai gjithmonë kishte mall për Kosovë dhe ëndërr Pavarsinë e saj. Andaj edhe me aktivitetet dhe pjesëmarrjen e babait në demonstrata të mobilizuar me patriota të denjë shqiptaro-amerikanë, ngrinti zërin për interesat e kauzës kombëtare shqiptare!“ -, thotë me një krenari të veçantë Agron Martini, duke vazhduar më tej:

“ Duhet të nënvizoj edhe atë se ngjarjet në Kosova që nga 1981 dhe me Pavarsinë e saj, kanë ndikuar shumë në kalitjen e ndjenjave patriotike dhe atdhedashurisë të babait tim. Dinjiteti i tij i pathyer përballë intrigave dhe prapaskenave të spiunazhit jugosllav në Amerikë, herë-herë ndjehej si i zhgënjyer. Por, me vullnet dhe forcë patriotike ecte rrugës së tij, duke u prri rradhëve të para në demonstratat shqiptaro-amerikane qofshin ato në Njujork, Detroit, Boston apo edhe Çikago!”-përfundon Agroni.

(Bill Klintoni për Gjokën ishte dhe mbeti yll i shqiptarisë!)

( Shkëputur nga libri “Udba dhe spiunët” )

SHBA: Në qytetin e Detroitit shtëpitë shiten nga 100 deri në 1 dollar

August 1, 2013 by dgreca

Situata financiare e “Qytetit të Motorve” Detroit-it ( Michigan) është “dramatike”, saqë disa shtëpi, sipas shtypit amerikan atje po shiten madje me një çmim që lëvrin nga 100 dollar deri në 1 dollar./

Nga BEQIR SINA, New York/

DETRIOT MI: Në një shkrim të saj Detroit Press këto ditë- njofton se tani është rasti më i volitshëm për të blerë prona (shtëpi) në Detroit, mbasi çmimet janë shumë interesante, nga me të ulëtat për shtëpitë duke u rreshtuar më të ultat në historin e këtyre pronave, ku thuhet se “një shtëpi kushton nga njëqindë deri një dollar”. Shtypi amerikan thekson se: “Shumica e ndërtesave janë nxjerrë në shitje nga bankat, të cilat ua kanë konfiskuar ato pronarëve të tyre për shkak të borxheve, dhe tani ato po përpiqen t’i heqin qafe këto ndërtesa për të shmangur pagimin e taksave. Vlen të përmendet se taksat për pasurinë e patundshme në Detroit janë nga më të lartat në Shtetet e Bashkuara”.

Sipas Shoqatës së REALTORS Michigan, “Për ata që ishin të shqetësuar në lidhje me çmimet për blerjen e një shtëpie, në Detroit, nuk duken të jenë më tej, ku shtëpitë tash janë të listuara në çmimet më të ulta në histori – tetëmbëdhjetë shtëpi jan vënë në shtije sipas axhensive të shitblerjes së pasurive të patundëshme (real estate) për 100 dollar ose më pak, dhe nëntë të tjera të shënuara për një dollar”.

Ndërkohë, që sipas Realtor.com, tetëmbëdhjetë shtëpitë në Detroit, janë të shënuara për 100 dollar ose më pak, mes gjashtë pronave të listuara për 100 dollar, dhe nëntë prej tyre janë të shënuara për 1 dollar. Pjesa tjetër janë të shënuara në shuma të ndryshme në mes nga 50 dollar deri në 80 dollar për pasuri të patundshme, në qytetin e Detroit.

Axhenisa Zillow ka vlerësuar vlerat e 1.7 milionë shtëpive në Detroit, dhe sipas shtypit amerikan thuhet se Zillow ka vlerësimet të cilat janë të sakta, ku thuhet se ” brenda 5 për qind të çmimit të shitjes aktuale për rreth 28 për qind e shtëpive në qytet dhe të sakta brenda 10 për qind të çmimit të shitjes për 51.6 për qind e shtëpive”.

Sipas Shoqatës së REALTORS Michigan, çmimi mesatar i shitjes për një shtëpi në Detroit në shtator të vitit 2012 ishte 17,125.

Shtypi amerikan njofton se për disa referenca, çmimi mesatar i transaksionit për shumicën e markave të automobilave ishte 30.282 dollar në shtator të vitit 2012, në “Qytetin i Automobilave” raporton Fox News. Me fjalë të tjera, ju mund të bleni dy shtëpi në Detroit për çmimin e një makine.

“Ky trend ka qenë për disa kohë, thotë Dr Mark Perry, ekonomist në Universitetin e Miçiganit dhe dijetar në Institutin Amerikan Enterprise, duke shtuar se që nga viti 2008, çmimi mesatar i një shtëpie në Detroit ka qenë nën çmimin mesatar të një makinë të re”.

Perry, gjithashtu tha se çmimet e ulëta të strehimit paraqesin një mundësi për rigjallërimin në qytet. Por, edhe me një çmim të tillë ndodh që për një kohë të gjatë për godinat nuk mund të gjenden blerës.

“Ka mundësi të madhe për disa njerëz për të lëvizur përsëri në këto lagje, dhe për të rregulluar këto shtëpi, dhe për të sjellë përsëri qytetin e parë të prodhimit të automobilave në Amerikë, në lulëzim”, tha ai për Fondacionin Daily News.

Në Michigan thuhet se zona më e madhe Detroit, është e renditur në 39 nga 212 zonat e metrove amerikane me popullsi prej 200.000 banorë apo më të mëdha për veprimtarinë e foreclosure në tremujorin e tretë të vitit 2012, me 12.170 prona në foreclosure që hynë gjatë kësaj kohe, të vështirë ekonomike.

Situata strehimit në Detroit ka qenë, thuhet duke u përmirësuar mbasi çmimet e banesave janë rritur për 14 muaj rresht dhe foreclosure kanë rënë për 23 muaj rresht në zonën e Qarkut 4 – në Detroit, raporton gazeta e këtij qyteti Detroit Press.

“Ne kemi prova të forta se tregjet e banesave janë të konfirmuara në zonën e Detroit,” tha Robert Dye, ekonomisti kryesor në Dallas- Comerica Bank. “Rritja e çmimeve, shitjet dhe blerjet e pasurive të patundëshme më shumë e kan rritur aktivitetin e ndërtimit dhe janë të gjitha duke ndihmuar për të mbështetur ekonominë Detroit”, thotë Robert Dye

Megjithatë, norma e madhe në Zonën e Detroitit, papunësia ende mbetet dukshëm më e lartë se mesatarja kombëtare – në 12,3 për qind në gusht të vitit 2012. Business Insider raportoi se tatimet e papaguara të Detroitit prej pronës së patundëshme arritën 17.600.000 dollar vitin e kaluar, kurse qyteti ende preferon shtëpitë për t’u zënë vend mbasi ka shumë tw pashitura.

Detroit nuk mund të veprojë me deficitin buxhetor të pacaktuar. Shteti i Michiganit ka deklaruar “gjendjen e jashtëzakonshme financiare të Detroitit më 1 mars dhe mori përsipër menaxhimin e komunës. Detroit u bë qyteti i gjashtë në Amerikë i marrë përsipër nga qeveria e shtetit në Shtetet e Bashkuara.

Detrioit Press shkruan se Detroit është në vështirësi financiare: qyteti ka borxhe afatgjata nga 14 miliardë dollarë amerikanë dhe deficitet buxhetore nga 327 milionë dollarë. Sipas raportit të Bloomberg, rendimenti i obligacionit komunal në Detroit skadon në vitin 2015, mbasi ai u rrit nga 7.5 për qind në fund të vitit 2012 në 9 përqind në të tashmen.

“Vështirësitë e qytetit të Detroitit janë tipike për këtë zonë”, tha Mateu Gibb, zëvendës-shefi i Oakland County. Sa për perspektivën e Detroit, Gibb thotë se ajo është pothuajse e pamundur për të rivendosur lavditë e kaluara të Detroitit. Me emërimin e Kevin Orr, kur ai filloi mandatin e tij të menaxherit të emergjencës financiare për Detroit më 25 mars, për të shkurtuar shpenzimet komunale, të negociojë me sindikatat, të shesë disa prona komunale dhe pagesa e ulët e zyrtarëve komunalë, thuhet se Qyteti i Automobilave, ka nevojë për tre deri në pesë vjet për të zgjidhur vështirësitë financiare”, thotë Gob

Por ekonomisti Michael Digiovanni thotë se çështja është krejt ndryshe. Ai ishte shumë optimist për të ardhmen e Detroitit, mbasi Profesori i Universitetit të Detroitit tha se ka fakte që provojnë shqetësime në lidhje me GM dhe Chrysler falimentimin e gabuar. Falimentimin për një kompani është një proces për atë të kompetencës të pakta dhe të rritura. Pas uljes së barrës dhe shkurtimin e shpenzimeve, Detroit do të përmirësojë mjedisin dhe zhvillimin e industrive të reja, duke ruajtur përparësitë e veta tradicionale të tilla si objekte kulturore dhe argëtuese. Si një nga 20 qytetet më popullsi më të re në Amerikë, Detroiti do të tërheqë njerëz të rinj në qytet të vijnë përsëri e të jetojnë.

“Shumë njerëz e keqkuptojnë “Rënia e Detroitit”, thotë profesori i Universitetit të Detroitit Michael Digiovanni ashtu si me problemet e industrisë amerikane të automobliave. Në fakt, thotë ai industria e automobilave është në shëndet të mirë në Shtetet e Bashkuara. Vitin e kaluar 2012 performanca e GM, Ford dhe Chrysler kanë vendosur rekorde për shumë vite, ndërsa industria e automobliave ka qenë një fuqi shtytëse për rimëkëmbjen ekonomike të Shteteve të Bashkuara. Shitjet e makinave dhe kamionëve në 2013 pritet të arrijë në 15.3 milion dollarë, shumë më e lartë sesa në vitin 2012 dhe i afrohet me rekordin e mëparshëm prej 16 milionë në vitin 2007″.

Mbyllet festivali i vitit 2013 në Qendren e Shen Palit, Detroit

July 6, 2013 by dgreca

Nga Pjetër Jaku/

Kisha e Shën Palit në Detroit, me e madhja në Diasporen Shqiptare jashtë atdheut, me madheshtinë e një katedraleje, ka më shumë se dy dekada që mban Festivalin e përvitshëm në javën e parë të korrikut, me rastin e Pavarësisë së Amerikës. Këtë vit, ndoshta për të parën herë, ky festival zgjati më shumë se tri ditë. Festivali i këtij viti startoi diten e dielë, me 30 Qershor 2013, për ta vazhduar pesë ditë, deri ditën e Pavarësisë, me 4 Korrik , ku me një mbrëmjë madhështore festive, pati një dyndje të shqiptarëve për të përjetuar , jo vetëm muzikën e ushqimin tardicional, por edhe bisedat e njohjet me njëri –tjetrin, si në një dehje të butë, që vjen gjithnjë e më shumë duke të marrë në kënaqësinë marramendëse të njerëzve të qeshur, që nuk kanë të mbaruar. I gjithë stafi i kësaj Kishe është vënë në dispozicion të sistemit të të ardhurve, në mënyrë që secili të ndjehet mirë, të parkoi makinën dhe të leviz në mjediset e jashtëme, të përshtatura për të gjitha moshat. Fëmijët kanë këndin e tyre të lojrave, edhe të apasionuarit pas muzikës mund të kërcejnë e këndojnë, të moshuarit kanë pjesën e vet në qadren e madhe për të luajtur domino, shah e lojra të tjera. “Festivali është i të gjithëve”, – na thotë Don Fran Kola,- famullitari i kësaj Kishe, teksa leviz nga njëra punë te tjera, duke pasë në rend të parë sherbimet fetare, meshën e mbrëmjës, detyrimet ndaj të sëmurëve dhe përgaditjet për dasma.

Na mbetet në mëndje shprehja e vetme e Don Franit, “ Festivali është i të gjithëve” dhe, teksa levizim përmes turmës, takohemi me Pirron nga Korca, Gjergjin nga Tirana, Luvigjin nga Dukagjini, duke u interesuar për Shoqatën “ Dukagjini” dhe mbrëmjen e saj festive që kishte disa ditë më vonë, Antonin nga Lezha, Aliun nga Kosova, Manin nga Kukësi, Edin nga Gjirokastra, Bardhokun e Doden nga Mirdita, Ardianin nga Kelmendi, Muhametin nga Çamëria e shumë e shumë të tjerë, që mirëfilli plotësonin gjeografinë e Shqipërisë, në të gjitha trojet e saj. Ata defrehen jo vetëm duke kërcyer vet, por edhe duke ndjekur vallet e bukura të fëmijëve dhe të rriturve, realizuar nga Joli Papristo. Vallet e bukura me motive të Tropojës dhe të Jugut, ta lehtësojnë mbrëmjen vezulluese të kësaj Qendre patriotike, atdhetare dhe fetare, duke plotësuar të gjitha ngjyrat, jo vetëm të veshjeve të bukura, por edhe të vendeve prej nga vijmë. Vazhdojmë me shprehjen e vetme: “ Festivali është i të gjithëve” , edhe kur takohemi me Tomë Sinishtaj që po pret të shoh nipin e mbesen në vallen e radhës. Të gjithë do të kënaqeshin, në pesë netët e festivalit, me muziken e të gjitha trevave. Aktivistët e këtij komuniteti do takoheshin me nëjri-tjetrin edhe për të këmbyer ndonjë mendim, si përherë të gatshëm për të ofruar zgjidhjen e tyre. Gjokë e Mark Sinishtaj, Zef Lulgjuraj, Kujtim Qafen, Alfons Grishaj, Kanto Dushaj, Luigj Gjokaj, Kolë Gjokaj e Rrok Junçaj, Petrit Dodaj, Mondi Rakaj e shumë të tjerë do të takoheshion në mjediset e këtij festivali, tashmë tradicional.

Festivali të jep edhe mundësinë e vizitës në mjediset tregtare të tij. Të intersuarit do të gjejnë aty instrumenta popullor të traditës, CD, DVD e veshje kombëtare të Studio “ Malësisë” dhe pronarit të saj Dod Nikprelaj, i cili për vite me radhë e kryen këtë shërbim, do të gjesh reklama të disa shërbimeve që i kryejnë shqiptarët në Realstate etj, por edhe reklamimin e Festivalit të Rapshës së Hotit, që do bëhët pak muaj më vonë.

Festivali është i të gjithëve, të gjithëve u jepet mundësia të paraqesin punët e tyre, te reklamojnë bizneset e tyre, të ndihmojnë njëri-tjetrin, por edhe aktivitetin më të mirë të vitit: “ Festivalin e Kishës së Shën Palit!”