Në dëshirë që të shkojë në syrin e Erion Veliat, krybashkiak i Tiranës…/
Shkruan nga Athina:Abdurrahim Ashiku/
Vite më parë, me masën e një njeriu evropian, kur Basha shpalli se do të ndërtonte “Tramin e Tiranës”, vrisja mendjen se nga do të kalojë dhe si do të kalojë trami rrugëve të Tiranës. Veçanërisht sa e sa herë përshkoja rrugën nga Kinostudioja në Kombinat, rrugë e cila flitej se do të bëhej “rrugë trami”.
Me vështrimin modest tashmë njëzetvjeçar si banorë i Athinës, mbi transportin qytetës në një qytet 8-10 herë më të madh se Tirana, me një popullsi sa dy herë Shqipëria, mendimi më bën frena e nuk bëj dot përpara.
Transporti qytetës në Athinë ka një shumëllojshmëri evropiane: me autobusë me naftë, me autobusë me gaz, me trolei, me tren elektrik, me metro e së fundi edhe me tram…
Transporti qytetës në Shqipëri bëhet vetëm me autobusë me naftë që lënë pas ngado që shkojnë një shtëllungë të zezë nafte të padjegur duke e bërë Tiranën kryeqytetin më të ndoturnë Evropë.
Në Shqipëri politikanë të radhës së parë kanë folur, kanë rrahur gjoksin para elektoratit në ditë zgjedhjesh kuvendare për “tren elektrik” deri në…Kavajë (Berisha) apo për tren elektrik deri në…aeroport (Nano). Tash (para disa ditësh) u fol për hekurudhë deri në Korçë (është folur edhe për hekurudhë deri në Kosovë), për lidhje hekurudhore me Maqedoninë, Malin e Zi, Greqinë… Dhe nuk është çudi që ndonjë ditë do të flitet për hekurudhë edhe me…Italinë.
Për të folur e për të premtuar nuk na e kalon kush në botë, jemi absolutisht të parët.
Për të bërë jemi absolutisht të fundit. E thëna me të bërën, duke qenë në skaje të drejtëzës, bashkohen.
Politikanët tanë janë shumë ëndërrues, janë siç thotë populli “vrik kungull e vrik në gardh”.
Athina ka një sistem hekurudhor që në shekullin e 19-të. Dhe e ka të gjithë në shfrytëzim, për pasagjerë e për mallra.
Diametri i Athinës (nga Kifisia në Pire) menjë gjatësi sa Tirana me Durrësin, përshkohet tash rreth një shekulli me tren elektrik. Nëntoka e Athinës në 3-4 drejtime përshkohet nga metro bashkëkohore që vazhdojnë ditë për të ditë të ecin përpara drejt bregdetit e qendrave të tjera të qytetit. Mbitoka e Athinës përshkohet në të gjitha drejtimet me autobusë dhe trolejbusë komodë, të ngrohtë në dimër e të freskët në verë.
Athina ka një urbanistikë ndërtimesh e rrugësh që lejon, në linja të veçanta nga linjat rrugore të automjeteve, rrugë të hekurta për sistemin e transportit qytetar me tram.
Tirana nuk i ka këto hapësira, nuk i ka mundësitë e transportit qytetar as me metro, as me tren elektrik, as me tram. Rrugët e Tiranës nuk mund të mbajnë shina trami e sistem elektrik ushqyes të vagonëve të tramit. Në rast se këto linja do të vendoseshin nga Kinostudio në Kombinat, ose në unazën e Tiranës ato do të shkaktonin një kaos të pandreqshëm lëvizjeje të mjeteve të tjera, të lehta apo të rënda.
Trami, në kushtet aktuale të urbanistikës dhe të rrugëve të Tiranës, nuk është gjë tjetër veçse një barrë e rëndë për taksapaguesit shqiptarë, një dështim i rëndë ekonomik.
Trenat elektrikë, metroja dhe format bashkëkohore të transportit qytetës janë gjë e mirë, por jo për brezin e sotëm por për brezin e ardhshëm kur të krijohen hapësira urbanistike.
Lëçitësi i këtyre radhëve me siguri do të thotë: “Këto i dimë…”
Kanë të drejtë, por ata nuk dinë si funksionon një linjë tashmë më se pesëdhjetëvjeçare e transportit me autobusë elektrikë në Athinë, transporti me trolei.
Trolet janë autobusë që udhëtojnë në të njëjtat rrugë me autobusët dhe mjetet e tjera të lehta e të rënda në një sërë rrugësh të Athinës nga qendra në periferi. Nuk lëvizin mbi shina siç lëvizin trenat e tramet. Lëvizin mbi rrota gome siç lëvizin autobusët. Lëvizjen e marrin nga një dyshe telash elektrikë me rrymë të vazhdueshme, rrymë si rryma e troleve në miniera, e pa rrezikshme. Telat elektrikë fiksohen në shtylla hekuri në të dy anët e rrugës dhe varen mbi rrugë, pa prishur pamjen. Trolet janë komodë, me ngrohje dimrit e me kondicionerë verës. Në rastet e ndërprerjes së rrymës nuk të lënë në rrugë por venë në lëvizje motorin me djegie të brendshme dhe bëjnë përpara. Duke përdorur rrymën elektrike trolet nuk ndotin atmosferën nga djegiet e karburantit duke e bërë qytetin dhjetëra herë më të pastër se Tirana.
Trolet mund e duhet të jenë mjetet e transportit urban në pjesën më të madhe të rrugëve të Tiranës, në rrugën nga Kinostudioja në Kombinat, në Unazë, Unazën e Re, në drejtim të Laprakës e Doganës, rrugën nga stacioni i trenit në Tiranën e Re, e të tjera.
Investimi është shumë më i pakët se sa ai me tram. Nuk do të ketë shtrirje shinash, nuk do të ketë pajisje elektrike në lartësi me kosto shumë më të lartë, nuk do të ketë kosto shumë të lartë vagonësh elektrikë…
Nuk do të ketë ndërtime rrugësh të posaçme e dëmshpërblime të larta për prishje ndërtesash dhe biznesesh private.
Kryetarin aktual të bashkisë e kam parë disa herë në Athinë e në udhëtime elektorale nëpër Greqi. Ai e nxori (me të drejtë) tramin nga rrugët e Tiranës.
Për ta nxjerrë është e lehtë, një fjalë goje shoqëruar me argumente ekonomikë. Por Tirana ka nevojë urgjente për shtim e përmirësim të transportit qytetës, ka nevojë urgjente për pastrimin e ajrit, për mushkëri të pastra qytetare.
Alternativa e përdorimit të troleve meriton të studiohet nga bashkia dhe qeveria. Jam i sigurt se do të jetë një investim me vlerë në ekologjinë e qytetit dhe në transportin e udhëtarëve.
Ky është mendimi im. Pres ta mbështesin apo kundërshtojnë si qytetarët po ashtu edhe pushtetarët.
Abdurahim Ashiku
Athinë, 20 janar 2016