Abdurrahim Ashiku – Dielli

PO KULLËN E MURRE KU DO TA ÇOSH ZOTI RAMA?

April 17, 2021 by dgreca

“Unë dheun nuk e shes me pare, prandaj merrni mbrapsht dhe çoni ku të doni”- deklaronte Eles Murrja…/

Kryeministri ynë u pa dje në stadiumin e futbollit të Peshkopisë, stadium i ndërtuan me punën vullnetare të qytetarëve: burra, gra, nxënës të shkollave të mesme, fëmijë të tetëvjeçares diku 6-7 dekada më parë, stadium ka mbetur po me të njëjtën pamje në tridhjetë vjet të “demokracisë”.
Për herë të fundit në atë stadium, disa ditë para se ti viheshin prangat në duar nga pushteti i Sali Berishës, pat ligjëruar Fatos Nano…
Kryeministri Rama deklaroi se të gjithë atyre që do tu mbyten shtëpitë nga hidrocentrali i Skavicës do tu ndërtohen shtëpi siç u ndërtuan dhe vazhdojnë të ndërtohen për ata që pësuan fatkeqësinë e tërmetit dy vjet të shkuara!!!
Se ku do të ndërtohen këto shtëpi nuk e tha…
Mbase në bregdet…
Në Gjirin e Lalëzit jo e jo…
As në Lungo Mare…
Do ta thotë ndonjëherë tjetër…
Po qe se vjen në pushtet…
Do të presim…
Por mua nuk më pritet ndaj po e pyes:
Po Kullën e Murre në Hotesh që e përmbyt Skavica ku do ta ndërtosh zoti kryeministër?
Për ilustrim po ju dërgoj një fotografi marrë nga interneti…
Po ju dërgoj edhe një shkrim ku flitet për bëmat dhe historinë e kësaj kulle të veçantë që i bën nder jo vetëm Dibrës por gjithë Shqipërisë…
Plaku legjendar, kështjellar i Kullës së Murre, Elez Murrja, përballë duqeve me florinj që i ofronin pushtuesit deklaronte:
“UNË DHEUN NUK E SHES ME PARE, PRANDAJ MERRNI MBRAPSHT DHE ÇONI KU TË DONI”…
Dhe nuk e shiti…
Dhe kulla, ndonëse nuk u rindërtua, mbeti në themele të pamposhtura duke i folur me gjuhën e saj memece brezave…
Derisa Drini to t’ia marrë frymë e shkrirë themelet…

Abdurahim Ashiku

Athinë, 15 prill 2021

7 MARS- NJËZET VJET MË PARË

March 6, 2021 by dgreca

Nga Abdurahim Ashiku, gazetar/

Athinë, 7 mars 2021- Ata ishin shkëndijë e parë e gjuhës shqipe në një vend ku ajo kishte kaluar nëpërmjet tehut të thikës dhe gotës së helmit, në Selanik të Greqisë…
           E sfiduan…
           E para, nismëtarja, mësuese me shpirt të madh atdhetar, e palodhura, e patrembura, ishte Mimoza Bejkollari Dako…
           I pari që shkroi mbi dërrasën e bardhë germën e parë të gjuhës shqipe ishte mësuesi nga Përmeti ishte Dashmir Zaçe…
           I sfidoi…
           Pas tyre si rrjedhë e ujit që b ie nga malet erdhën të tjerë e të tjera…Valbona, Irisi, Aurela, Julia, Anila… Denada, Desantila, Ermira, Flutura, Artemisi, Marinela, Kristina, Vera, Merita, Eqeremi, Luljeta, Entela, Ilira, Bona, Alma, Lefteria, Luiza, Enriketa, Lindita… Shkolla e Athinës, Patrës, Korinthit, Portës, Tinosit, Sirosit, Volosit, Kallabakës, Sarantit, Salaminës…
            Sa janë?
            Shumë.
           Çdo ditë mbijnë e lulëzojnë, lëshojnë rrënjë të reja e japin fruta…            Sot mund të themi me plot gojën se në sajë të mësuesve vullnetarë në Greqi, mësues që për punën që bëjnë Dritëro Agolli i ka cilësuar “RILINDËS TË KOHËS SONË”, shkollimi shqip  i fëmijëve në Greqi ka bërë rrugë, ka hedhë rrënjë…
           Gjithçka e kanë bërë vetë, pa mbrojtje ligjore e pa marrëveshje zyrtare midis dy shteteve, pa libra e fletore pune, pa emër në amzën e shtetit shqiptar si mësues, pa sponsorizim….
           Do të dëshiroja që sot, 7 janar 2021, në Tiranë, në Presidencë e Këshillin e Ministrave të bëhej një ceremoni zyrtare për vlerësimin të mësuesve vullnetarë të gjuhës shqipe në Greqi, të atyre që ndezën shkëndinë dhe i dhanë dritën e shpirtit të tyre shkollimit shqip të fëmijëve në Greqi, dhanë shembullin e pastër të të qenit ATDHETARË…
          E quajta si detyrim shpirtëror që nga katër librat e mi për mësuesit e gjuhës shqipe në Greqi, librat: “Rilindësit e kohës sonë”, “Shkolla shqiptare e Athinës”, “Shkolla shqipe e Selanikut” dhe “Dashmir Zaçe-një rilindës i kohës sonë”, libra me mbi 2000 faqe e mbi 600 fotografi,  filmit dokumentar “Vera-mësuese në dy ishuj”…. të shkëpus dy fragmente:
           Një dëshmi të hapave të parë për mësimin e gjuhës shqipe nga nismëtarja e saj e palodhur MIMOZA BEJKOLLARI DAKO.
         Fjalën e mësuesit të parë, në ditën e parë të hapjes së shkollës shqipe në Selanik të Greqisë më 7 mars 2001 DASHMIR ZAÇE

* * *

NISMËTARJA E PARË E MËSIMIT TË GJUHËS SHQIPE NË EMIGRACION: MIMOZA (BEJKOLLARI) DAKO

Marrë nga libri “Shkolla shqipe e Selanikut” faqe 23-33

Kanë kaluar plot 12 vjet! E them dhe më duket çudi, sa shumë kohë paska kaluar që prej 7 Marsit 2001!

Është e vështirë të kujtosh çdo detaj me saktësi, por ato momente që mbetën në kujtesën time dhe jo vetëm, për vetë vlerën e tyre madhore, do të mbeten të paharrueshme për të gjithë ne.

Kur them ne, nënkuptoj së pari veten time, bashkëshortin tim, anëtarët e shoqatës “Shqiptarët e Selanikut” si dhe mësuesit e gjuhës shqipe në emigracion, së bashku me të cilët ndezëm shkëndijën e mësimit të gjuhës shqipe në qytetin Helen, në Selanik.

Prej kohësh më mundonte pamundësia për t’u mësuar fëmijëve tanë gjuhën amtare. Shikoja prindër në ambiente të ndryshme që u flisnin fëmijëve greqisht, por kur ata lëndoheshin apo grindeshin, sharjet dhe përkëdheljet u dilnin në shqip! Kishte madje nga ata prindër të cilët nuk donin t’ua mësonin fëmijëve shqipen (paçka se vetë greqishten e flisnin si mos më keq) me pretekstin se kjo gjuhë nuk do t’u hynte më në punë pasi për ta Shqipëria ishte një vend jo i dëshiruar për të jetuar!
Duke qenë se ndoqa një kurs trajnimi për emigrantët më 1999, më pas punova si këshilltare në zyrën e mbështetjes së emigrantëve në MAK.IN.E (Instituti Maqedon i Punës), në kuadër të këtij programi, Qendra Punëtore e Selanikut mundësoi hapjen e “Vatrës së emigrantit” në zemër të Selanikut, në zonën e Vardarit. U bënë takime të njëpasnjëshme mes përfaqësuesve të shoqatave të emigrantëve nga vende të ndryshme. Mes tyre isha dhe unë si përfaqësuese e shoqatës “Shqiptarët e Selanikut”, si dhe Aleks Janaqi nga Shoqata e Punëtorëve Greko-Shqiptarë “Progresi”.

Në dhjetor të 2000 u përurua hapja e kësaj vatre. Më në fund do të kishim një ambient falas, ku çdo shoqatë emigrantësh mund të vinte të organizonte aktivitetet e saj, të pinin një kafe apo dhe thjesht të gjendeshin bashkë. Ambienti komod dhe pozicioni në të cilin ndodhej bënte të favorshëm frekuentimin në këtë vatër. Duke qenë në këto rrethana më lindi ideja përse mos ta shfrytëzonim këtë vend për të bërë kurse falas për fëmijët tanë? Por si, me kë, me çfarë mjetesh…?

Fillimisht bisedova me mësuesen Merita Papadhimitri (kisha pak kohë që e kisha njohur) duke i thënë për idenë që kisha dhe se a do të pranonte të fillonim bashkë këtë mision, sigurisht pa pagesë. Ajo pranoi menjëherë. Por më parë më duhej të sigurohesha a do të më lejohej një gjë e tillë nga financuesit e kësaj vatre. Në shumicën e rasteve kur flitej për mësimin e gjuhës shqipe shumë grekë thoshin se “atë ta mësoni në vendin tuaj”!

Atëherë vendosa të bisedoj me drejtorin e Institutit Maqedon të Punës (MAK.IN.E), z. Kosta Pargaliota. Ai pa hezitim më tha se ishte ide shumë e mirë dhe se mund të organizonim kurse të tilla në “Vatrën e emigrantit”. U gëzova pa masë! Më kishte pushtuar një zell dhe optimizëm dhe ndihesha e sigurt se gjithçka do të shkonte më së miri…

Duke marrë shkak nga Festivali i 2-të Antiracist në Selanik (në vitin 2000), që atëherë u bë në ambientet e limanit (portit), në stendën e shoqatës vura lajmërimin për fillimin e kurseve të gjuhës shqipe falas për fëmijët e emigrantëve shqiptarë. Po kështu dhe në gazetën e ATHINËS. Me ndihmën e z. Fatmir Toçi, siguruam abetaret e para dhuratë prej tij. Këtë aktivitet e transmetoi edhe kanali lokal i televizionit publik ERT-3 nëpërmjet z. Dhori Qirjazi, i cili në atë kohë jepte emisionin në gjuhën shqipe çdo të shtunë. Mbetej të caktohej vetëm data. Dhe nuk kishte datë më të bukur dhe më simbolike se 7 Marsi, festa e Mësuesit! Kështu ëndrra mori rrugën drejt realizimit.

Në lajmërimin e gazetës kërkoja dhe ndihmën e mësuesve të cilët ishin të shumtë në atë qytet. Mbas takimeve të shumta, shumë prej tyre u larguan kur mësuan se nuk do të paguheshin (me të drejtë!), por kishte dhe nga ata të cilët e përqafuan menjëherë këtë ide. U bëmë katër: unë, Merita Papadhimitri, Dhimitra Malo, Dashmir Zaçe. Nëpërmjet një telefoni fiks, telefon i shtëpisë së anëtares së kryesisë së shoqatës sonë, znj. Valbona Rudi, filluan regjistrimet e fëmijëve të parë.
Po afronte 7 Marsi…

Së bashku me bashkëshortin e me ndihmën e A. Janaqit transportuam bankat e dërrasën e bardhe, (jo të zezë), për klasën e fëmijëve….
Kur çdo gjë ishte gati, pak ditë para datës së caktuar, më thirri në zyrë drejtori. Ishte serioz dhe i shqetësuar. Një parandjenjë e keqe më përshkoi shpirtin… Me një ton që asnjëherë s’më kishte folur më parë, më pyeti se ç’është ajo shkollë shqipe që po hapim. Siç më tha kishte marrë sinjalizime nga sigurimi grek (asfalia). Me zë të dridhur dhe me një lëmsh që më ishte mbledhur në grykë iu përgjigja se ishte pikërisht ajo për të cilën kishim folur dhe rënë dakord që në fillim, për kurse falas të gjuhës shqipe, ashtu si dhe mësuesit grekë jepnin mësime falas në atë institucion për emigrantët. Më tha që të ndaloja menjëherë çdo lëvizje derisa të më thoshte ai. Brenda meje u shemb diçka, mu prenë gjunjët, u zhgënjeva, por mbi të gjitha përfytyroja se si do t’u dilja përpara gjithë atyre njerëzve të cilët e dinin se më 7 Mars do të festohej festa e Mësuesit dhe se do të fillonin kurset e shqipes.

U përlota, s’e mbajta dot veten… Ai më pa dhe duke e zbutur tonin më tha të bëja pak durim.

Durim! Fjala e parë që mësova në greqisht…

U largova duke sharë dhe mallkuar veten se si arrita të ngatërrohesha kaq keq, ç’pasoja do të kisha unë dhe familja ime, çdo të bëhej me gjithë atë mobilizim që ishte bërë në media, mes njerëzish të thjeshtë, prindër, mësues… Ishte një goditje e rëndë që i bëhej besimit se diçka do të bëhej për këtë çështje, mësimin e gjuhës amtare!
Për këtë gjë fola vetëm me Edin, bashkëshortin. Dhe pritëm…

Nuk e mbaj mend sa ditë prita, sa nuk plasa nga ankthi derisa më thirri përsëri drejtori në zyrë. Për çudinë dhe fatin tim të mirë ai më tha se mund të vazhdonim rrugën e nisur, madje më tha se nëse do të keni ndonjë problem mund të kontaktoja me të pa hezitim!!

Nuk mund ta besoni sa u gëzova! Prisja me padurim 7 Marsin. Një natë më parë, së bashku me Dh. Malon e I. Floqin pastruam dhe rregulluam çdo cep të Vatrës. Madje djali i Dh. Malos kishte printuar germat shumëngjyrëshe (si ylber) të urimit “GEZUAR 7 MARSIN!”, të cilat duken dhe në foton e mësuesve që bëmë atë pasdite…

Dhe dita e shumëpritur erdhi. Nuk e mohoj që frika dhe gëzimi ishin bërë njësh në shpirtin tim… Porositëm 40 karafila (aq mundëm me fondet e shoqatës) për mësuesit që menduam se do të vinin. Salla po mbushej. Vinin njerëz që i njihja e që nuk i njihja. Në tryezën ku do të flisja mbaja abetaren dhe fletë ku kisha shkruar diçka për të thënë. Thirra pranë meje mësuesen Dhimitra Malo si dhe mësuesin përmetar Dashmir Zaçe. Duke qenë se dhe origjina ime është nga Përmeti, një arsye më shumë më bëri që për këtë njeri të krijoja respekt të veçantë…

Fëmijët, midis tyre dhe vajza ime, Katerina, vinin rrotull të shkujdesur… Ata nuk e njihnin këtë festë, nuk kishin sesi ta dinin, por mësuesit dhe prindërit e pranishëm ishin po aq të emocionuar sa dhe ne organizatorët e kësaj ngjarjeje.

Në një moment, një anëtar i shoqatës sonë kërkoi që mësuesit që ndodheshin në atë sallë të ngriheshin në këmbë dhe të pranonin një karafil në shenjë mirënjohjeje nga fëmijët për festën e tyre, 7 Marsin. Surpriza ishte se në sallë kishte më shumë se 40 mësues… Nuk na dolën karafilat për të gjithë.

Më pas folën prindër e mësues duke na përgëzuar për këtë nismë kaq të bukur por dhe po aq të guximshme për kohën dhe vendin ku jetonim. Disa prej tyre shkruan dhe përshtypjet e tyre ne ‘Librin e përshtypjeve të shoqatës”.

Në një moment qetësie, me abetaren në dorë ftova mësuesin Dashmir Zaçe të jepte orën e parë të mësimit fëmijëve që ishin të pranishëm.
U ndjeva e lehtësuar. Kaq ishte! Filloi…

         Ndërkohë mu afruan dy mësuese nga Korça, J. Gogo dhe M. Demollari. Ato shprehën dëshirën të vinin falas për t’u dhënë mësim fëmijëve.
         Mësuesit po shtoheshin… Na mbetej të shtohej edhe numri i fëmijëve. Vendosëm mësimet të bëheshin çdo fundjavë, paradite.
         Kështu filloi rrugëtimin ”Dallëndyshja e parë e mësimit të gjuhës shqipe”…
         Fëmijët vinin me dëshirë dhe ne mësuesit ndiheshim të dobishëm dhe krenarë. Më vjen mirë që mundëm përsëri të bëheshim mësues, të përjetonim atë eksperiencë që secili prej nesh e kishte provuar në atdhe, kush më shumë e kush më pak, por në kushte të tilla asnjeri prej nesh nuk e kishte përfytyruar se do të ndodhte. Asgjë nuk është e pamundur dhe asgjë nuk është e rastësishme…

Sot numërohen dhjetëra kurse në të gjithë Greqinë. Mësues vullnetarë, në kuadrin e shoqatave u japin mësim fëmijëve të emigrantëve shqiptarë, u mësojnë ABC-në.

Kanë kaluar vite e përsëri kjo plagë vazhdon të jetë e hapur. Jam e bindur se po të mos ekzistonte dëshira e madhe e sakrificës së këtyre mësuesve, asgjë nuk do të bëhej.

Nga shteti shqiptar përveçse disa libra e abetare (për ambiente as që bëhet fjalë) nuk ka pasur asnjë mbështetje tjetër. Vetëm premtime boshe! Nuk ka pasur asnjëherë mbështetje morale, përkundrazi vetëm stepje të cilën e kanë mbjellë në forma të ndryshme…

Do të doja ta mbyllja rrëfimin tim, por s’mundem…

M’u kujtua diçka tjetër në lidhje me këtë të fundit. Më kujtohet se përpara se të fillonim kurset e gjuhës shqipe, kërkuam një takim dhe në Konsullatën shqiptare të hapur para pak kohe në qytetin e Selanikut, për të vënë në dijeni edhe përfaqësinë e shtetit tonë, si dhe për të kërkuar mbështetjen e tij. Pasi Konsulli i Përgjithshëm i atëhershëm z. N. Dhamo pranoi të na priste në hollin e konsullatës (paraprakisht i kishim dërguar një kërkesë zyrtare për takim me shkrim, me anë të së cilës na kërkohej të sqaronim dhe arsyen se përse e kërkonim këtë takim, si dhe personat që do të ishin prezent), dhe u njoh nga afër për ato çka ne po përgatiteshim, tregoi mosbesimin e tij për pjesëmarrjen e prindërve dhe të fëmijëve në këto kurse. Asgjë më tepër, asgjë më pak. Perveç kësaj dhe pas 7 Marsit, në prill të po atij viti një grup i kryesisë së shoqatës sonë, duke shfrytëzuar pushimet e Pashkëve, arritëm të realizonim takime me përfaqësues të lartë të qeverisë shqiptare. Dhe a e dini se cila ishte surpriza më e bukur? Z. Paskal Milo, Ministër i Jashtëm atëherë, pasi na dëgjoi me vëmendje na tha: “A e keni në statusin e shoqatës suaj mësimdhënien e gjuhës shqipe?!”
Falënderoj z. Abdurahim Ashiku, gazetarin, mësuesin, mikun dhe mbështetësin e vetëm besnik që nuk na ndahet hap pas hapi ne mësuesve të emigracionit.

Unë thashë se shpëtova, se tani jam kthyer në Atdhe, por me sa duket këmbëngulja e tij më bëri që të shkruaj këto faqe kujtimesh…
Tani që më zgjoi kujtimet do të vazhdoj t’i përgjigjem dhe nuk do ta lë më të më presë…

Tiranë, 3 qershor 2013.

MËSUESI MËRGIMTAR DASHMIR ZAÇE MË 7 MARS 2001…

* Kur shkrova librin “Dashmir Zaçe një rilindës i kohës sonë”, nuk e gjeta gjëkundi fjalën e plotë të mësuesit të parë të shkollës shqipe në Selanik të Greqisë, ndaj nuk e kisha pjesë të librit…
* E gjeta para një muaji në një publikim televiziv të nismëtares dhe organizatores së hapjes së shkollës së parë shqipe në Selanik, kryetares së shoqatës “Shqiptarët e Selanikut” Mimoza Dako…

Po përcjell fjalën e Dashmir Zaçes siç u regjistrua me zë e me figurë nga një kameraman amator atë ditë të madhe të hapjes së shkollës së parë shqipe në Greqi, në Selanik nga shoqata “Shqiptarët e Selaniku”…

* * *

Jam nga Përmeti. Quhem Dashmir Zaçe. Kam punuar 28 vjet mësues.
           Kur erdhi një qytetar përmetar nga Selaniku në Përmet më tha:
“Tani e kuptova Naim Frashrin, tani që isha vetë në kurbet.”
          Qesha…
          Por tani që jam vetë, tani kuptoj jo vetëm Naimin, por kuptoj të gjithë ata që janë këtu. (I rrjedhin lot)
          Eh ! Të gjithë kështu qanin…
          Mbase dikush ka dy vjet, siç kam unë pa shkuar në Shqipëri, dikush ka nëntë vjet, dikush ka pesë vjet, por të gjithë e ndjejmë me dhimbje atë tokë…
         Më fal (loton)
         Prandaj shpreha dëshirën nga të parët, jo i pari, por nga të parët që të vij dhe t’i mësoj fëmijët shqip pa shpërblim sepse e ndjej detyrë në shpirtin tim, e ndjejë detyrë patriotike që duhet ta realizojmë.
         Këtyre anëtarëve të shoqatës u tregova një rast.
        Isha në autobus, shkoja në Korkora. Ishte një fëmijë të them katër vjeç e të ëmën ruse. Nëna ia tregonte objektet rusisht.
          Më erdhi edhe shumë mirë që e bënte këtë, por më erdhi edhe shumë inat me veten time.
          Kur them “me veten time”, e them për të gjithë ne. Ne kur shkojmë rrugës, nuk kemi njeri pranë fare dhe i flasim fëmijës greqisht.
          Pse t’i flasim Greqisht?
          Ai do ta mësojë greqishten. Do ta mësojë në ambient, do ta mësojë në shkollë. Në qoftë se i flasim në ambiente shumë të ngushta dhe që je i “detyruar” kur je vetëm me fëmijën dhe i flet greqisht, për mua bëjmë padrejtësinë më të madhe ndaj vetes sonë.
          Duke parë këto situata unë po jua them: Jam totalisht me fëmijët dhe do tua mësoj gjuhën shqipe…

Selanik, 7 mars 2001

SI SOT 3 JANAR…

January 3, 2021 by dgreca

Nga Abdurrahim Ashiku-Athine/ 3 Janar 2021/

Nostalgji/

Sot është 3 janar…Kjo ditë, kjo datë, tridhjetë e ca vite të shkuara, më vjen e ftohtë. Me dëborë që i afrohej metrit në qytetin e vogël në themele të Korabit, Peshkopinë që e kam me vete e s’e lëshoj kurrë, që e kalonte metrin në Luginën e Drinit dhe Nëntë Maleve të Dibrës, që i kam në shpirt. Me temperatura që zbrisnin në pesëmbëdhjetë e njëzet gratë poshtë zeros. Me xhama të ngrirë dritaresh që formonin qëndisma të paarritshme për qëndistare. Me hej akulli që zbrisnin nga tjegullat sa i kapja me dorë. Me prindër që më shumë rrëshqisnin se sa hidhnin hapa në rrugën e ngrirë me fëmijët sukulluar me velenxa drejt çerdheve…

Pamje që më erdhi në kujtesë sot, më 3 janar 2014, nga fotot e shumta që mbushën facebook-un nga meraklinjtë e bardhësisë në mbarë Dibrën.

Pamje që më ngjalli mall…

Bardhësi që më ngjalli nostalgji…

Asokohe, më se tridhjetë vjet të shkuara, më 3 janar na “mblidhnin”…për të na “zbritur”. Vitin e parë e mësova nga të tjerët, më të vjetrit. Të dytin ua mësoja më të rinjve. Në mbledhje duhet të shkonim të veshur e ngjeshur mirë e mirë, me rrobat më të ngrohta; me xhupa pambuku të qepur si llokma bakllavaje, me triko leshi të thurur përfshirë grykën, me doreza leshi lidhur në kyçe me pe të të njëjtës përbërje , me çorapë leshi e çizme gome…

Gjeografia e udhëtimeve ishte e tërë Dibra, nga Stebleva në Reç, Kala të Dodës, Lurë, Selishtë… Gratë e institucionit dhe ata që ishin shëndetësisht të pamundur për udhëtime të gjata, nuk i shpëtonin listë-shpërndarjes, veçse hapat e tyre bënin më pak rrugë, në zonat rreth e qark apo edhe brenda qytetit.

Kjo ndodhte çdo vit. Dhe ndodhte pikërisht më 3 janar…

E kam përjetuar këtë në disa vite, sa kohë punoja në atë institucion. Kam udhëtuar në ditë dimri në zona të largëta, në rrugë pa rrugë, mbi gjurmët e mia apo mbi gjurmët e para udhëtuesve.

Një nga udhëtimet e kam përshkruar në njërin nga udhëtimet, në atë më të vështirin, në dimrin e vitit 1985…

Vet’ i dyti, në një dëborë që binte me flokë si zogj të vrarë, në rrugë të pa shkelura, udhëtova në itinerarin Luzni, Muhurr, Selishtë, Lukan, Qafë-Murrë, Katundi i Vjetër, Kacni, Selishtë, Prat, Lishan i Epër, Lishan i Poshtëm, Hotesh…

Një udhëtim i lodhshëm fizikisht por në të njëjtën kohë një çlodhje e jashtëzakonshme shpirtërore midis njerëzve në betejën e tyre për ta mundur dëborën e trashë, akullin nën këmbë e mbi kokë, solidaritetin e madh njerëzor në marrëdhëniet njeri me tjetrit për t’i qëndruar pranë komshiut…

Në ato udhëtime, që nisnin gjithnjë më 3 janar, kam qenë student në një universitet popullor, Universitetin e Dibrës. Kam marrë mësime që nuk mund të merren në asnjë universitet të botës.

“Unë kam mbaruar universitetin e Oksfordit, por mbarova edhe një universitet të dytë, atë të Dibrës ”, shkruan Reginald Hibberd në “Albanian Life”

Në udhëtimet e mia, ato të “3 janarit” (por edhe të tjerat) ulur si “student” në Odën Dibrane, në ditë dimri dhe ditë vere, në ditë gëzimi dhe fatkeqësie, kam mësuar aq shumë sa një jetë nuk më mjafton ta përshkruaj.

Ndokush do të qeshë me nostalgjinë time.
Le të qeshë.
E qeshura është jetë ashtu si edhe qëndrimi pranë njerëzve në ditë të vështira, është jetë…

Nuk e di në se sot, më 3 janar 2014, institucionet kryesore shtetërore në Peshkopi u kanë vënë kyçin dyerve të zyrave dhe kanë mbathur këpucët në udhëtime mes dëborës e acarit fshatrave të Dibrës, pranë njerëzve që kanë nevojë më shumë se sa për bukën dhe kripën e ditës për fjalën e ngrohtë.

Nuk e di…
Nuk e besoj…

Asokohe unë dhe shokët e mi e bënim këtë, mbase paksa të ngrysur kur niseshim por të qeshur kur ktheheshim.

Kohë që më ngjallin mall dhe dashuri…

Abdurahim Ashiku

Athinë, 3 janar 2014

NUK ISHTE AKSIDENT POR VRASJE ME DASHJE ZOTI RAMA…

December 15, 2020 by dgreca

Në vend të një letre të hapur kryeministrit që dinë të vizatojë por nuk din të mendojë

Në paragrafin e parë të fjalës VRAS shkruhet “E bëj një njeri të vdesë duke e qëlluar me armë a me ndonjë mjet tjetër, i marr jetën…”

Preke në plagë zoti Rama, preke rëndë.
Nuk është aksident por VRASJE ME DASHJE.
Hape fjalorin e gjuhës shqipe dhe lexoji të gjithë paragrafët shpjegues të fjalës aksident.
Asnjë shpjegim nuk lidhen me ngjarjen që çoi në vdekjen me plumb në zemër të një të riu vetëm 25 vjeç…
ASNJË…
Është vrasje zoti kryeministër, VRASJE E PASTËR.
Në paragrafin e parë të fjalës VRAS shkruhet “E bëj një njeri të vdesë duke e qëlluar me armë a me ndonjë mjet tjetër, i marr jetën…”
Polici jot zoti kryeministër e qëlloi me armë, derdhi mbi djalin e ri jo një por dy plumba…
I mori jetën…
Në Dibër, në të nëntë malet e saj dhe në topallti, kur njerëzit shkojnë për krye shëndoshë, për të hequr dhimbjen, tërë rrugës bluajnë fjalën që do të nxjerrin nga goja. E bluajnë imtë, e bëjnë pambuk, pupël, që mos vrasë por të japë kurajë, të ngrohë zemrën e të heqë barrë mbi supe e në shpirt.
Ta them sinqerisht, në kufijtë e tetëdhjetë vjetëve të jetës sime dhe të përvojës prej më se gjashtë dekadave si person përcjelljes së fjalës në publik, se momenti më dramatik i njeriut është kur hedh fjalën në një konak dhimbje e zije.
Oh sa dhimbje ndjen…
Ju me stafin tuaj (larg qoftë që në këtë mes të ketë qenë dibrani që ti e mban si “sugar ligjesh”) në vend që të shëroni plagën e madhe të Qazim Rashës, të Rashave mbarë e gjakut të tyre që humbën lofkën e zemrës, hape një vijë të madhe gjaku me fjalën kob…VDEKJE AKSIDENTALE.
E si mund të jetë aksidentale vrasja e Klodianit kur polici, pa iu dridhë dora e tërhoqi këmbëzën (në Dibër thuhet se nuk mjaftojnë as dy pendë qe për ta tërheqë), jo një por dy herë dhe i mori jetën?
Dhe një gjë tjetër zoti kryeministër. Mësoje dhe mbaje mend mirë.
Në Dibër, në raste dhembjeje, nuk shkohet me dhurata por me një paqetë cigare.
Nuk shuhet plaga e Qazim Rashës dhe e njerëzve të tij as me shpenzime e as me pensione e qeveritare.
E ke ofenduar rëndë Qazim Rashën dhe djemtë-burra të tij.
Dhe jo vetëm atë por Dibrën mbarë.
Unë i qëndroj në krah Qazimit dhe bijve të tij.
Po qe se ai është ngushtë Dibra ka zakonet e veta shekullore që dinë ti lehtësojnë shpirtin dhe jetën.
Mësoji ato, ti dhe tërë soji politik shqiptar…Abdurahim Ashiku
Athinë, 15 dhjetor 2020

THYERJA E MURIT MES DY DIBRAVE

December 13, 2020 by dgreca

-13 DHJETORI SI DITË E MADDHE MBARËDIBRANE-

Nga Abdurahim Ashiku/

Njëzet e tetë vjet të shkuara, saktësisht më 13 dhjetor 1992, u hap zyrtarisht Pika Kufitare e Bllatës, u përqafuan për të mos u shkëputur më kurrë burra e gra të moshuar që 45 vjet të shkuara ishin ndarë dhimbshëm, me lot në sy, me brengë në zemër, të rinj e të reja që nuk e kuptuan (dhe nuk e kuptojnë) pse në vitin e egër 1913 i ndanë për palce fuqitë e mëdha në Londër, pse 45 vjet i ndau ideologjia e mbjellë në një tokë shterpë që as e ujiste, as e prashiste, as e ushqente…
Më 13 dhjetor 1992 u thye kufiri shqiptaro-shqiptar…

Një precedent pak ndryshe nga thyerja e Murit të Berlinit…
I Dibrës, megjithatë mbeti. Mbeti si një litar i kalbur që nuk mban peshën e një varbeci…
Çdo vit në Gjermani, në ditën e rënies së Murit të Berlinit, bëhet festë e madhe edhe tej tri dekadave të ngjarjes.
Çdo vit…

Pse, asnjëherë, nga 13 dhjetori 1992, nuk është bërë asnjë festë popullore, nuk kanë vërshuar në të dy krahët dibranët për tu gëzuar e festuar?
Nuk e di por ngjarje më të madhe midis dibranëve të kësaj e asaj ane të kufirit shqiptaro-shqiptar… NUK KA.
Pse Këshilli Bashkiak i Bashkisë së Peshkopisë dhe Këshilli Komunal i Komunës së Dibrës së Madhe nuk janë mbledhur bashkërisht në Bllatë e të caktojnë 13 Dhjetorin ngjarje të madhe e FESTË POPULLORE?
E përsëris edhe njëherë:
NGJARJE MË TË MADHE SE KJO DIBRA NUK KA PASË…
E mbase nuk do të ketë…
Sigurisht, PO QE SE E HARROJMË ATË DITË…
Për të ardhë ajo ditë, 13 dhjetor 1992, u desh që një ditë të fillimit të erës së re të shkuleshin gardhet e të rrafshohej kloni, u desh një udhëtim prej më se 480 kilometrave (kur mund të udhëtoje vetëm 8 kilometra) i dy skuadrave me të njëjtin emër, me të njëjtin gjak, me të njëjtën gjuhë, skuadrave të “Korabit” të Peshkopisë” dhe “Korabit” të Dibrës së Madhe, udhëtim që e kam ndjekë me reportazhe e skica dhe me fotografi.
U desh një udhëtim masiv në këmbë në Ditë Bajrami drejt Dibrës së Madhe dhe Dibrës së Vogël për tu gëzuar, për tu çmallur…
U desh pena e gazetarëve për ta bërë publike e për ta shpejtuar hapjen zyrtare të kufirit midis “Dy Dibrave”, ndarë dhunshëm nga Londra 1913…
Personalisht, por edhe kolegët e mi Sami Selishta në Peshkopi, Nefail Spahiu, Ramadan Telqiu, Kujtime Kica në Dibër të Madhe dhe në Shkup, punuam me penë të fortë, me kamerë televizive dhe me mikrofon radiofonik, duke sensibilizuar qeverinë e Shkupit dhe Tiranës për të përshpejtuar rrugët e bashkimit, për të mbushur me zhavorr e beton përroin natyror të ndarjes, për ndërtimin e pikave përkatëse kufitare…
Dhe dita e kalimit zyrtar të njerëzve erdhi…
Erdhi me një protokoll zyrtar…
Erdhi me një vërshim popullor pa doganë, pa leje kalimi, thjesht si njëherë e një kohë kur nuk ishte vënë gurë kufiri, tela me gjemba e rrjeta elektrike.
Ishte një festë e madhe popullore…
Nga dhjetëra shkrime e fotografi (të mjaftueshëm për një libër) që kam bërë në kërkim të kësaj dite por përcjell, një…
“SHËNUAR NË BLLATË, MË 13 DHJETOR 1992”
Këto shënime, së bashku me shënimet e asaj dite ia përcolla, Kryetarit të Bashkisë së Dibrës, Dionis Ymer…
Më premtoi se do të bisedonte me homologun e tij në Dibër të Madhe.
Më kërkoi edhe mendimin tim se si mund të organizohej festa, FESTA
E MADHE E BASHKIMIT TË DIBRËS…

Po përcjell emocionet e 13 dhjetorit 1992…
Po përcjell edhe një letër drejtuar kryetarit të bashkisë së Dibrës, Dionis Ymeri me dëshirën që një ditë të jem një meditues i thjeshtë në një festë që do të jetojë në shekuj.

SHËNUAR NË BLLATË, MË 13 DHJETOR 1992

Meditim ‘92

Bllatë. E diele 13 dhjetor 1992…
Pas asaj nate me shi e borë e atij mëngjesi të ftohtë me mjegull, pason një ditë e bukur.
Një pamje e mrekullueshme fiksohet në retinën e syve të gëzuar, në objektivin e qelqtë të aparateve fotografikë e televizivë. Kërçini dhe dorë për dore me të Malet e Dibrës, të Dibrës së Sipërme dhe të Dibrës së Poshtme, janë veshur në të bardhë.
Kronika zyrtare e 13 dhjetorit 1992 është kjo: Në orën 12 delegacioni shqiptar i përbërë nga Safet Zhulali, ministër i mbrojtjes, Mentor Bunguri, kryetar i këshillit të rrethit, Kadri Rrapi, kryetar i bashkisë së qytetit të Peshkopisë, deputetë, përfaqësues të partive politike etj. kalon Bllatën.
Para kompleksit doganor të sapondërtuar delegacioni pritet nga Beqir Zhuta, nënkryetar i qeverisë së Maqedonisë, Vllado Popovski, ministër i mbrojtjes Qemal Xhafa, kryetar i këshillit komunal të qytetit të Dibrës, deputetë, përfaqësues të partive politike etj.
Përshëndet Qemal Xhafa, kryetar i komunës së Dibrës. Në fillim në maqedonisht e pastaj në shqip.
Përshëndet Mentor Bunguri, kryetar i këshillit të rrethit të Dibrës.
Fjalimi i oratorëve në esencë është një: 13 dhjetori 1992, hapja e pikës së kalimit kufitar të Bllatës (bashkë me të edhe i dy pikave të tjera që hapen në të njëjtën ditë) është një ngjarje e shënuar, një ëndërr 45-vjeçare e realizuar.
Pritet shiriti i përurimit. Delegacionet vizitojnë kompleksin e ri doganor.
Shqiptarët e të dy krahëve të kufirit, pas marrëveshjes së palëve për takim masiv (për atë ditë) “pa rregulla doganore” shpërthejnë drejt njeri tjetrit. Pleq e të moshuar, gra, të rinj e të reja, fëmijë takohen me njeri tjetrin me gëzimin e njerëzve të një gjaku në zemër, me lotin e përmallimit në sy. Drejt Maqellarës e Peshkopisë, drejt Dibrës së Madhe e fshatrave të saj, udhëtojnë njerëz me krahët e hedhur supeve të njeri tjetrit. Arteriet e vjetra të shqiptarëve zgjerohen e në to rrjedh gjaku i pastër i vëllezërve…
Jashtë kronikës zyrtare është e domosdoshme të shënojmë:
Vonë, në mbrëmje teksa nata kishte rënë, magjistrali i Bllatës ziente nga lëvizjet e ndërsjella…
Në shënimet e mija të 13 dhjetorit 1992 dua të përcjell kontributin e gazetarëve, luftën e tyre me penë, valë radioje e figurë televizive që kjo ditë të vinte sa më shpejt.
Nefail Spahiu, gazetar i “Flaka e Vëllazërimit” në numrin 4431 të 13 dhjetorit 1992 shënon: “Sot në Bllatë të Dibrës hapet kalimi i rregullt me Shqipërinë. dhe vazhdon “Pas shumë kërkesave dhe negociatave më në fund 13 dhjetori i këtij viti do të shënojë datën kur Bllata merr statusin e vendkalimit të rregullt ndërkombëtar kufitar…”
E takoj Nefailin i cili thotë: “Maja a lapsit të gazetarëve e shpoi murin dibran. Tani duhet të punojë për ta shembur, për ta shkulur…”
Ramadan Telqiu më kujton një moment nga kalimi i dibranëve të Dibrës së Madhe nëpër Bllatë në maj 1992: “Tek kalonim kufirin, thotë ai, emisioni shqip i Radio Shkupit përcillte një reportazh të “Zërit të popullit” për kalimin masiv të 15 prillit për Bajram të Madh. Zëri i spikeres Kujtime Kica i jepte reportazhit emocion të fortë. Për një moment ai ndërpritet dhe pak sekonda më vonë në efir përhapet zëri i Lutfi Turkeshit…
“Kujtimja, tregon Lutfiu të nesërmen e asaj dite në Peshkopi, nga emocionet u bllokua. Ia mora nga dora gazetën dhe vijova leximin…”
Marr nga kujtesa (i kthehem edhe bllokut të shënimeve) diçka nga kujtesa në maj 1991, kur “Korabi” i Peshkopisë dhe “Korabi” i Dibrës së Madhe takohen në “kryeqytetin” e trevës së moçme, në Dibër.
Atëherë Lutfiut e Ramadanit për të përcjellë në radio informacionin, iu desh të ndiqnin linjën telefonike Peshkopi- Tiranë- Athinë- Beograd-Shkup…
Tani këto distanca janë shkurtuar. Nga Peshkopia mund të lidhesh e të bisedosh me linjë të drejtpërdrejt me Dibrën e Madhe nëpërmjet linjës Peshkopi-Maqellarë-Bllatë-Dibër në çdo kohë të ditës.
Midis dy Dibrave ka edhe një pengesë që duhet shembur: detyrimet doganore, taksa e kalimit të kufirit. Për xhepin e grisur të dibranit (të të dy anëve të kufirit) taksa e vënë është një pengesë në rrugën e afrimit të vëllait me vëllanë.
Më 14 dhjetor 1992 në mesditë, nga Peshkopia përcolla Nefail Spahiun. Nxitonte për ti dhënë “Flakës së vëllazërimit” reportazhin e vet me mbresa të dibranëve në të dy anët e kufirit arbitrar të viti 1913…

DIBRA, E MADHJA DHE E VOGLA, NË NEVOJËN PËR BASHKIM

Një letër publike…

Kryetarit të Bashkisë Dibër

Zotit Dionis Ymeri

Peshkopi

E kam jetuar vrullshëm jetën në Dibër, ku linda një ditë maji 1941, ku punova me përkushtim e dashuri, ku brodha nga Llanga në Draj Reç e Mërkurth të Lurës, ku derdha shpirtin tim në shkrime që do të desha ti mbledh një ditë bashkë në libra, ku fiksova në celuloid mijëra e mijëra pamje, njerëz e evenimente historike, ku më se dhjetëmijë prej negativëve kam arritur ti fusë në një arkiv vetjak. Dibra ku ika prej dhunës të forcave të egra që erdhën në pushtet, ka qenë edhe në këtë një çerek shekulli mërgim, në mendjen time, në shpirtin tim, në krijimtarinë time.
Po jo vetëm ajo, edhe “koka e ndarë” e saj, Dibra e Madhe, qendrën e së cilës e kanë pas në pronësi me troje të lashta paraardhësit e bashkëshortes sime, Sheh Hysen Kuçi, shoqërues i Amdyl Frashërit në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, dekoruar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor me rastin e 100 vjetorit të saj, pushkatuar nga serbi më 22 shtator 1913 si pjesëmarrës dhe organizator i kryengritjes popullore dibrane…
Kërkimet në shtypin e kohës dhe në arkiva më afruan me Dibrën, ma bënë ëndërr të jetës sime për të shkuar një ditë…
Dhe shkova një ditë maji 1991, si gazetar shoqërues i skuadrës së futbollit “Korabi”…
Dhe shkova një “Ditë Bajrami” masivisht me mijëra dibranë…
Më pritën bashkë me bashkëshorten dhe fëmijët njerëz të një gjaku…
I prita me dashuri e respekt në kthimin e tyre masiv në Peshkopi…
Ajo që nuk do ta harroj kurrë është 13 dhjetori i vitit 1992, Dita e Bashkimit Shpirtërorë të dy Dibrave, vendosja e pikë kalimeve përkatëse kufitare.
Nga ajo ditë nuk ka dhe nuk do të ketë udhëtim “480 kilometra” por vetën “8 kilometra” për të shkuar e për të ardhë nga Peshkopia dhe Dibra e Madhe.
Ajo thënia popullore e “zierjes së jufkave në Peshkopi dhe ngrënia të nxehta me njerëz të gjakut në Dibër të Madhe,” atë ditë u bë realitet.
Atë ditë e përcolla në shtyp në një reportazh që më doli nga shpirti…
Më vjen keq që filmin ku fiksova fotografitë e asaj ditë të shënuar nuk e gjej midis dhjetëmijë negativëve që kam skanuar. Mbase ka humbur përgjithnjë së bashku edhe me shumë negativë të tjerë.
Por ngushëllohem me mbi 100 fotografi që kam fiksuar në ndeshjet e “Dy Korabëve” në Peshkopi dhe në Dibër të Madhe.

13 DHJETORI 1992, SI NJË FESTË E PËRHERSHME POPULLORE
MBARËDIBRANE

Për mendimin tim 13 dhjetori 1992 mund e duhet të shndërrohet në një FESTË E PËRHERSHME POPULLORE MBARËDIBRANE.
Mbase mund ta quajmë “BASHKIMI DIBRAN”, nisur edhe nga një shoqatë dibrane me të njëjtin emër e vitit 1921, statuti i së cilës gjendet në bibliotekën e Peshkopisë.
Vendimi mendoj se duhet të dalë nga mbledhjet e këshillave bashkiake e komunale të Dibrës (Peshkopi) dhe Dibrës së Madhe (Maqedoni) mbase në një mbledhje të përbashkët pikërisht në pikë lidhjen e dy Dibrave.
Vendimi duhet të gjejë përkrahjen e pushtetit në Shqipëri dhe në Maqedoni për të qenë si detyrim e mbështetje zyrtare.
Vendimi duhet komunikuar në masmedie të të dy vendeve.
Në vijën e kalimit kufitar, pikërisht në lartësi të përroit që ndante dy Dibrat (e që u mbush me zhavorr e tokë të virgjër, një gjë e bukur dhe domethënëse kjo) të vendoset një memorial i lartë që të simbolizojë atë ditë por edhe të flasë me gjuhën e bashkimit përfundimtar të dy Dibrave e të shqiptarëve nën Maqedoni.
Në ditën e caktuar të mblidhen mijëra banorë dibranë të të dy krahëve dhe të kalojnë lirshëm drejt Peshkopisë e Dibrës së Madhe, si një herë e një kohë, si atë ditë të 13 dhjetorit 1992.
Atë ditë të organizohet nga të dy anët “PANAIRI DIBRAN” me prodhime bujqësore, blegtorale, industriale, artizanale etj. dhe mallrat me pakicë të kalojnë në të dy krahët pa doganë.
Atë ditë grupet e përbashkëta kulturore të zhvillojnë veprimtari të gjera kulturore e artistik, në kufi por edhe në pallatet përkatëse të kulturës në të dy qytetet.
Ajo ditë duhet të shoqërohet me një ekspozitë të arteve figurative e fotografike.
Atë ditë në Dibër ose në Peshkopi duhet të bëhet një ndeshje midis dy skuadrave futbollistike respektive.
Atë ditë dy skuadra alpinistësh duhet të ngjiten nga të dyja anët e maleve dhe të takohen në kufi ose në manastirin që ndodhet atje.
Unë do të përgatis një ekspozitë fotografike me pamje nga takimi futbollistik i “Dy Korab-ëve”.
Po mu krijua hapësirë kërkimi mund të përgatisë edhe një libër kushtuar bashkimit.
Atë ditë të ndahen çmime simbolike për persona që kanë kontribuar dhe kontribuojnë për zhvillimin e mëtejshëm të Dibrës mbarë.
Në Këshllanë e Dibrës së Madhe, në ditën e kryengritjes dibrane kundër serbit, më 22 shtator 1913 janë pushkatuar 5 vetë nga paria e Dibrës. Emrat e tyre janë përmendur nga gazeta “Përlindja e Shqipnies” ( “Më parë se të vijnë luftëtarët në Dibër, – shkruan gazeta “Përlindja e Shqipërisë” Nr.13 Vjeshtë e Parë -1913 ushtria serbe burgoi tetëdhet veta nga parësia e vendit, me qëllim që t’i vrasin dhe të nesërmen. Kur u rradhuan për me i plumbos, i arritën Malësorët, andaj s’munden me i vra të gjithë, por veç pesë shpirt.

Këta janë ata që ranë dëshmorë për lirimin e atdheut të vet, të cilëve historia meriton t’i shkruaj emënat e tyne për një kujtim të përjetshëm: Sheh Hyseni, Sadullah Strazimiri, Ramiz beu, Karafil beu, Numan Efendiu. U ndrittë shpirti”) dhe në shumë gazeta të kohës. Për nder të tyre të planifikohet ngritja e një memoriali ku të përjetohen betejat dibrane për mbrojtjen e territoreve shqiptare. Një shkollë apo institucion në Peshkopi apo Dibër të marrë emrat e tyre.
Këto janë mendimet e mija shkruar “me vrap”. Shpresoj që ata të zgjerohen në procesin e vënies në jetë të nismës.
Koha e shkurtër, koronavirusi mbase për këtë vit nuk mund të bëhet një festë e madhe popullore.
Një festë me përmasa të mëdha duhet të organizohet në dhjetorin e vitit tjetër por hapat duhen nisur pa humbur kohë.

Abdurahim Ashiku, 23 shtator 2020