Abdurrahim Ashiku – Dielli

SI SOT 3 JANAR…

January 3, 2021 by dgreca

Nga Abdurrahim Ashiku-Athine/ 3 Janar 2021/

Nostalgji/

Sot është 3 janar…Kjo ditë, kjo datë, tridhjetë e ca vite të shkuara, më vjen e ftohtë. Me dëborë që i afrohej metrit në qytetin e vogël në themele të Korabit, Peshkopinë që e kam me vete e s’e lëshoj kurrë, që e kalonte metrin në Luginën e Drinit dhe Nëntë Maleve të Dibrës, që i kam në shpirt. Me temperatura që zbrisnin në pesëmbëdhjetë e njëzet gratë poshtë zeros. Me xhama të ngrirë dritaresh që formonin qëndisma të paarritshme për qëndistare. Me hej akulli që zbrisnin nga tjegullat sa i kapja me dorë. Me prindër që më shumë rrëshqisnin se sa hidhnin hapa në rrugën e ngrirë me fëmijët sukulluar me velenxa drejt çerdheve…

Pamje që më erdhi në kujtesë sot, më 3 janar 2014, nga fotot e shumta që mbushën facebook-un nga meraklinjtë e bardhësisë në mbarë Dibrën.

Pamje që më ngjalli mall…

Bardhësi që më ngjalli nostalgji…

Asokohe, më se tridhjetë vjet të shkuara, më 3 janar na “mblidhnin”…për të na “zbritur”. Vitin e parë e mësova nga të tjerët, më të vjetrit. Të dytin ua mësoja më të rinjve. Në mbledhje duhet të shkonim të veshur e ngjeshur mirë e mirë, me rrobat më të ngrohta; me xhupa pambuku të qepur si llokma bakllavaje, me triko leshi të thurur përfshirë grykën, me doreza leshi lidhur në kyçe me pe të të njëjtës përbërje , me çorapë leshi e çizme gome…

Gjeografia e udhëtimeve ishte e tërë Dibra, nga Stebleva në Reç, Kala të Dodës, Lurë, Selishtë… Gratë e institucionit dhe ata që ishin shëndetësisht të pamundur për udhëtime të gjata, nuk i shpëtonin listë-shpërndarjes, veçse hapat e tyre bënin më pak rrugë, në zonat rreth e qark apo edhe brenda qytetit.

Kjo ndodhte çdo vit. Dhe ndodhte pikërisht më 3 janar…

E kam përjetuar këtë në disa vite, sa kohë punoja në atë institucion. Kam udhëtuar në ditë dimri në zona të largëta, në rrugë pa rrugë, mbi gjurmët e mia apo mbi gjurmët e para udhëtuesve.

Një nga udhëtimet e kam përshkruar në njërin nga udhëtimet, në atë më të vështirin, në dimrin e vitit 1985…

Vet’ i dyti, në një dëborë që binte me flokë si zogj të vrarë, në rrugë të pa shkelura, udhëtova në itinerarin Luzni, Muhurr, Selishtë, Lukan, Qafë-Murrë, Katundi i Vjetër, Kacni, Selishtë, Prat, Lishan i Epër, Lishan i Poshtëm, Hotesh…

Një udhëtim i lodhshëm fizikisht por në të njëjtën kohë një çlodhje e jashtëzakonshme shpirtërore midis njerëzve në betejën e tyre për ta mundur dëborën e trashë, akullin nën këmbë e mbi kokë, solidaritetin e madh njerëzor në marrëdhëniet njeri me tjetrit për t’i qëndruar pranë komshiut…

Në ato udhëtime, që nisnin gjithnjë më 3 janar, kam qenë student në një universitet popullor, Universitetin e Dibrës. Kam marrë mësime që nuk mund të merren në asnjë universitet të botës.

“Unë kam mbaruar universitetin e Oksfordit, por mbarova edhe një universitet të dytë, atë të Dibrës ”, shkruan Reginald Hibberd në “Albanian Life”

Në udhëtimet e mia, ato të “3 janarit” (por edhe të tjerat) ulur si “student” në Odën Dibrane, në ditë dimri dhe ditë vere, në ditë gëzimi dhe fatkeqësie, kam mësuar aq shumë sa një jetë nuk më mjafton ta përshkruaj.

Ndokush do të qeshë me nostalgjinë time.
Le të qeshë.
E qeshura është jetë ashtu si edhe qëndrimi pranë njerëzve në ditë të vështira, është jetë…

Nuk e di në se sot, më 3 janar 2014, institucionet kryesore shtetërore në Peshkopi u kanë vënë kyçin dyerve të zyrave dhe kanë mbathur këpucët në udhëtime mes dëborës e acarit fshatrave të Dibrës, pranë njerëzve që kanë nevojë më shumë se sa për bukën dhe kripën e ditës për fjalën e ngrohtë.

Nuk e di…
Nuk e besoj…

Asokohe unë dhe shokët e mi e bënim këtë, mbase paksa të ngrysur kur niseshim por të qeshur kur ktheheshim.

Kohë që më ngjallin mall dhe dashuri…

Abdurahim Ashiku

Athinë, 3 janar 2014

NUK ISHTE AKSIDENT POR VRASJE ME DASHJE ZOTI RAMA…

December 15, 2020 by dgreca

Në vend të një letre të hapur kryeministrit që dinë të vizatojë por nuk din të mendojë

Në paragrafin e parë të fjalës VRAS shkruhet “E bëj një njeri të vdesë duke e qëlluar me armë a me ndonjë mjet tjetër, i marr jetën…”

Preke në plagë zoti Rama, preke rëndë.
Nuk është aksident por VRASJE ME DASHJE.
Hape fjalorin e gjuhës shqipe dhe lexoji të gjithë paragrafët shpjegues të fjalës aksident.
Asnjë shpjegim nuk lidhen me ngjarjen që çoi në vdekjen me plumb në zemër të një të riu vetëm 25 vjeç…
ASNJË…
Është vrasje zoti kryeministër, VRASJE E PASTËR.
Në paragrafin e parë të fjalës VRAS shkruhet “E bëj një njeri të vdesë duke e qëlluar me armë a me ndonjë mjet tjetër, i marr jetën…”
Polici jot zoti kryeministër e qëlloi me armë, derdhi mbi djalin e ri jo një por dy plumba…
I mori jetën…
Në Dibër, në të nëntë malet e saj dhe në topallti, kur njerëzit shkojnë për krye shëndoshë, për të hequr dhimbjen, tërë rrugës bluajnë fjalën që do të nxjerrin nga goja. E bluajnë imtë, e bëjnë pambuk, pupël, që mos vrasë por të japë kurajë, të ngrohë zemrën e të heqë barrë mbi supe e në shpirt.
Ta them sinqerisht, në kufijtë e tetëdhjetë vjetëve të jetës sime dhe të përvojës prej më se gjashtë dekadave si person përcjelljes së fjalës në publik, se momenti më dramatik i njeriut është kur hedh fjalën në një konak dhimbje e zije.
Oh sa dhimbje ndjen…
Ju me stafin tuaj (larg qoftë që në këtë mes të ketë qenë dibrani që ti e mban si “sugar ligjesh”) në vend që të shëroni plagën e madhe të Qazim Rashës, të Rashave mbarë e gjakut të tyre që humbën lofkën e zemrës, hape një vijë të madhe gjaku me fjalën kob…VDEKJE AKSIDENTALE.
E si mund të jetë aksidentale vrasja e Klodianit kur polici, pa iu dridhë dora e tërhoqi këmbëzën (në Dibër thuhet se nuk mjaftojnë as dy pendë qe për ta tërheqë), jo një por dy herë dhe i mori jetën?
Dhe një gjë tjetër zoti kryeministër. Mësoje dhe mbaje mend mirë.
Në Dibër, në raste dhembjeje, nuk shkohet me dhurata por me një paqetë cigare.
Nuk shuhet plaga e Qazim Rashës dhe e njerëzve të tij as me shpenzime e as me pensione e qeveritare.
E ke ofenduar rëndë Qazim Rashën dhe djemtë-burra të tij.
Dhe jo vetëm atë por Dibrën mbarë.
Unë i qëndroj në krah Qazimit dhe bijve të tij.
Po qe se ai është ngushtë Dibra ka zakonet e veta shekullore që dinë ti lehtësojnë shpirtin dhe jetën.
Mësoji ato, ti dhe tërë soji politik shqiptar…Abdurahim Ashiku
Athinë, 15 dhjetor 2020

THYERJA E MURIT MES DY DIBRAVE

December 13, 2020 by dgreca

-13 DHJETORI SI DITË E MADDHE MBARËDIBRANE-

Nga Abdurahim Ashiku/

Njëzet e tetë vjet të shkuara, saktësisht më 13 dhjetor 1992, u hap zyrtarisht Pika Kufitare e Bllatës, u përqafuan për të mos u shkëputur më kurrë burra e gra të moshuar që 45 vjet të shkuara ishin ndarë dhimbshëm, me lot në sy, me brengë në zemër, të rinj e të reja që nuk e kuptuan (dhe nuk e kuptojnë) pse në vitin e egër 1913 i ndanë për palce fuqitë e mëdha në Londër, pse 45 vjet i ndau ideologjia e mbjellë në një tokë shterpë që as e ujiste, as e prashiste, as e ushqente…
Më 13 dhjetor 1992 u thye kufiri shqiptaro-shqiptar…

Një precedent pak ndryshe nga thyerja e Murit të Berlinit…
I Dibrës, megjithatë mbeti. Mbeti si një litar i kalbur që nuk mban peshën e një varbeci…
Çdo vit në Gjermani, në ditën e rënies së Murit të Berlinit, bëhet festë e madhe edhe tej tri dekadave të ngjarjes.
Çdo vit…

Pse, asnjëherë, nga 13 dhjetori 1992, nuk është bërë asnjë festë popullore, nuk kanë vërshuar në të dy krahët dibranët për tu gëzuar e festuar?
Nuk e di por ngjarje më të madhe midis dibranëve të kësaj e asaj ane të kufirit shqiptaro-shqiptar… NUK KA.
Pse Këshilli Bashkiak i Bashkisë së Peshkopisë dhe Këshilli Komunal i Komunës së Dibrës së Madhe nuk janë mbledhur bashkërisht në Bllatë e të caktojnë 13 Dhjetorin ngjarje të madhe e FESTË POPULLORE?
E përsëris edhe njëherë:
NGJARJE MË TË MADHE SE KJO DIBRA NUK KA PASË…
E mbase nuk do të ketë…
Sigurisht, PO QE SE E HARROJMË ATË DITË…
Për të ardhë ajo ditë, 13 dhjetor 1992, u desh që një ditë të fillimit të erës së re të shkuleshin gardhet e të rrafshohej kloni, u desh një udhëtim prej më se 480 kilometrave (kur mund të udhëtoje vetëm 8 kilometra) i dy skuadrave me të njëjtin emër, me të njëjtin gjak, me të njëjtën gjuhë, skuadrave të “Korabit” të Peshkopisë” dhe “Korabit” të Dibrës së Madhe, udhëtim që e kam ndjekë me reportazhe e skica dhe me fotografi.
U desh një udhëtim masiv në këmbë në Ditë Bajrami drejt Dibrës së Madhe dhe Dibrës së Vogël për tu gëzuar, për tu çmallur…
U desh pena e gazetarëve për ta bërë publike e për ta shpejtuar hapjen zyrtare të kufirit midis “Dy Dibrave”, ndarë dhunshëm nga Londra 1913…
Personalisht, por edhe kolegët e mi Sami Selishta në Peshkopi, Nefail Spahiu, Ramadan Telqiu, Kujtime Kica në Dibër të Madhe dhe në Shkup, punuam me penë të fortë, me kamerë televizive dhe me mikrofon radiofonik, duke sensibilizuar qeverinë e Shkupit dhe Tiranës për të përshpejtuar rrugët e bashkimit, për të mbushur me zhavorr e beton përroin natyror të ndarjes, për ndërtimin e pikave përkatëse kufitare…
Dhe dita e kalimit zyrtar të njerëzve erdhi…
Erdhi me një protokoll zyrtar…
Erdhi me një vërshim popullor pa doganë, pa leje kalimi, thjesht si njëherë e një kohë kur nuk ishte vënë gurë kufiri, tela me gjemba e rrjeta elektrike.
Ishte një festë e madhe popullore…
Nga dhjetëra shkrime e fotografi (të mjaftueshëm për një libër) që kam bërë në kërkim të kësaj dite por përcjell, një…
“SHËNUAR NË BLLATË, MË 13 DHJETOR 1992”
Këto shënime, së bashku me shënimet e asaj dite ia përcolla, Kryetarit të Bashkisë së Dibrës, Dionis Ymer…
Më premtoi se do të bisedonte me homologun e tij në Dibër të Madhe.
Më kërkoi edhe mendimin tim se si mund të organizohej festa, FESTA
E MADHE E BASHKIMIT TË DIBRËS…

Po përcjell emocionet e 13 dhjetorit 1992…
Po përcjell edhe një letër drejtuar kryetarit të bashkisë së Dibrës, Dionis Ymeri me dëshirën që një ditë të jem një meditues i thjeshtë në një festë që do të jetojë në shekuj.

SHËNUAR NË BLLATË, MË 13 DHJETOR 1992

Meditim ‘92

Bllatë. E diele 13 dhjetor 1992…
Pas asaj nate me shi e borë e atij mëngjesi të ftohtë me mjegull, pason një ditë e bukur.
Një pamje e mrekullueshme fiksohet në retinën e syve të gëzuar, në objektivin e qelqtë të aparateve fotografikë e televizivë. Kërçini dhe dorë për dore me të Malet e Dibrës, të Dibrës së Sipërme dhe të Dibrës së Poshtme, janë veshur në të bardhë.
Kronika zyrtare e 13 dhjetorit 1992 është kjo: Në orën 12 delegacioni shqiptar i përbërë nga Safet Zhulali, ministër i mbrojtjes, Mentor Bunguri, kryetar i këshillit të rrethit, Kadri Rrapi, kryetar i bashkisë së qytetit të Peshkopisë, deputetë, përfaqësues të partive politike etj. kalon Bllatën.
Para kompleksit doganor të sapondërtuar delegacioni pritet nga Beqir Zhuta, nënkryetar i qeverisë së Maqedonisë, Vllado Popovski, ministër i mbrojtjes Qemal Xhafa, kryetar i këshillit komunal të qytetit të Dibrës, deputetë, përfaqësues të partive politike etj.
Përshëndet Qemal Xhafa, kryetar i komunës së Dibrës. Në fillim në maqedonisht e pastaj në shqip.
Përshëndet Mentor Bunguri, kryetar i këshillit të rrethit të Dibrës.
Fjalimi i oratorëve në esencë është një: 13 dhjetori 1992, hapja e pikës së kalimit kufitar të Bllatës (bashkë me të edhe i dy pikave të tjera që hapen në të njëjtën ditë) është një ngjarje e shënuar, një ëndërr 45-vjeçare e realizuar.
Pritet shiriti i përurimit. Delegacionet vizitojnë kompleksin e ri doganor.
Shqiptarët e të dy krahëve të kufirit, pas marrëveshjes së palëve për takim masiv (për atë ditë) “pa rregulla doganore” shpërthejnë drejt njeri tjetrit. Pleq e të moshuar, gra, të rinj e të reja, fëmijë takohen me njeri tjetrin me gëzimin e njerëzve të një gjaku në zemër, me lotin e përmallimit në sy. Drejt Maqellarës e Peshkopisë, drejt Dibrës së Madhe e fshatrave të saj, udhëtojnë njerëz me krahët e hedhur supeve të njeri tjetrit. Arteriet e vjetra të shqiptarëve zgjerohen e në to rrjedh gjaku i pastër i vëllezërve…
Jashtë kronikës zyrtare është e domosdoshme të shënojmë:
Vonë, në mbrëmje teksa nata kishte rënë, magjistrali i Bllatës ziente nga lëvizjet e ndërsjella…
Në shënimet e mija të 13 dhjetorit 1992 dua të përcjell kontributin e gazetarëve, luftën e tyre me penë, valë radioje e figurë televizive që kjo ditë të vinte sa më shpejt.
Nefail Spahiu, gazetar i “Flaka e Vëllazërimit” në numrin 4431 të 13 dhjetorit 1992 shënon: “Sot në Bllatë të Dibrës hapet kalimi i rregullt me Shqipërinë. dhe vazhdon “Pas shumë kërkesave dhe negociatave më në fund 13 dhjetori i këtij viti do të shënojë datën kur Bllata merr statusin e vendkalimit të rregullt ndërkombëtar kufitar…”
E takoj Nefailin i cili thotë: “Maja a lapsit të gazetarëve e shpoi murin dibran. Tani duhet të punojë për ta shembur, për ta shkulur…”
Ramadan Telqiu më kujton një moment nga kalimi i dibranëve të Dibrës së Madhe nëpër Bllatë në maj 1992: “Tek kalonim kufirin, thotë ai, emisioni shqip i Radio Shkupit përcillte një reportazh të “Zërit të popullit” për kalimin masiv të 15 prillit për Bajram të Madh. Zëri i spikeres Kujtime Kica i jepte reportazhit emocion të fortë. Për një moment ai ndërpritet dhe pak sekonda më vonë në efir përhapet zëri i Lutfi Turkeshit…
“Kujtimja, tregon Lutfiu të nesërmen e asaj dite në Peshkopi, nga emocionet u bllokua. Ia mora nga dora gazetën dhe vijova leximin…”
Marr nga kujtesa (i kthehem edhe bllokut të shënimeve) diçka nga kujtesa në maj 1991, kur “Korabi” i Peshkopisë dhe “Korabi” i Dibrës së Madhe takohen në “kryeqytetin” e trevës së moçme, në Dibër.
Atëherë Lutfiut e Ramadanit për të përcjellë në radio informacionin, iu desh të ndiqnin linjën telefonike Peshkopi- Tiranë- Athinë- Beograd-Shkup…
Tani këto distanca janë shkurtuar. Nga Peshkopia mund të lidhesh e të bisedosh me linjë të drejtpërdrejt me Dibrën e Madhe nëpërmjet linjës Peshkopi-Maqellarë-Bllatë-Dibër në çdo kohë të ditës.
Midis dy Dibrave ka edhe një pengesë që duhet shembur: detyrimet doganore, taksa e kalimit të kufirit. Për xhepin e grisur të dibranit (të të dy anëve të kufirit) taksa e vënë është një pengesë në rrugën e afrimit të vëllait me vëllanë.
Më 14 dhjetor 1992 në mesditë, nga Peshkopia përcolla Nefail Spahiun. Nxitonte për ti dhënë “Flakës së vëllazërimit” reportazhin e vet me mbresa të dibranëve në të dy anët e kufirit arbitrar të viti 1913…

DIBRA, E MADHJA DHE E VOGLA, NË NEVOJËN PËR BASHKIM

Një letër publike…

Kryetarit të Bashkisë Dibër

Zotit Dionis Ymeri

Peshkopi

E kam jetuar vrullshëm jetën në Dibër, ku linda një ditë maji 1941, ku punova me përkushtim e dashuri, ku brodha nga Llanga në Draj Reç e Mërkurth të Lurës, ku derdha shpirtin tim në shkrime që do të desha ti mbledh një ditë bashkë në libra, ku fiksova në celuloid mijëra e mijëra pamje, njerëz e evenimente historike, ku më se dhjetëmijë prej negativëve kam arritur ti fusë në një arkiv vetjak. Dibra ku ika prej dhunës të forcave të egra që erdhën në pushtet, ka qenë edhe në këtë një çerek shekulli mërgim, në mendjen time, në shpirtin tim, në krijimtarinë time.
Po jo vetëm ajo, edhe “koka e ndarë” e saj, Dibra e Madhe, qendrën e së cilës e kanë pas në pronësi me troje të lashta paraardhësit e bashkëshortes sime, Sheh Hysen Kuçi, shoqërues i Amdyl Frashërit në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, dekoruar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor me rastin e 100 vjetorit të saj, pushkatuar nga serbi më 22 shtator 1913 si pjesëmarrës dhe organizator i kryengritjes popullore dibrane…
Kërkimet në shtypin e kohës dhe në arkiva më afruan me Dibrën, ma bënë ëndërr të jetës sime për të shkuar një ditë…
Dhe shkova një ditë maji 1991, si gazetar shoqërues i skuadrës së futbollit “Korabi”…
Dhe shkova një “Ditë Bajrami” masivisht me mijëra dibranë…
Më pritën bashkë me bashkëshorten dhe fëmijët njerëz të një gjaku…
I prita me dashuri e respekt në kthimin e tyre masiv në Peshkopi…
Ajo që nuk do ta harroj kurrë është 13 dhjetori i vitit 1992, Dita e Bashkimit Shpirtërorë të dy Dibrave, vendosja e pikë kalimeve përkatëse kufitare.
Nga ajo ditë nuk ka dhe nuk do të ketë udhëtim “480 kilometra” por vetën “8 kilometra” për të shkuar e për të ardhë nga Peshkopia dhe Dibra e Madhe.
Ajo thënia popullore e “zierjes së jufkave në Peshkopi dhe ngrënia të nxehta me njerëz të gjakut në Dibër të Madhe,” atë ditë u bë realitet.
Atë ditë e përcolla në shtyp në një reportazh që më doli nga shpirti…
Më vjen keq që filmin ku fiksova fotografitë e asaj ditë të shënuar nuk e gjej midis dhjetëmijë negativëve që kam skanuar. Mbase ka humbur përgjithnjë së bashku edhe me shumë negativë të tjerë.
Por ngushëllohem me mbi 100 fotografi që kam fiksuar në ndeshjet e “Dy Korabëve” në Peshkopi dhe në Dibër të Madhe.

13 DHJETORI 1992, SI NJË FESTË E PËRHERSHME POPULLORE
MBARËDIBRANE

Për mendimin tim 13 dhjetori 1992 mund e duhet të shndërrohet në një FESTË E PËRHERSHME POPULLORE MBARËDIBRANE.
Mbase mund ta quajmë “BASHKIMI DIBRAN”, nisur edhe nga një shoqatë dibrane me të njëjtin emër e vitit 1921, statuti i së cilës gjendet në bibliotekën e Peshkopisë.
Vendimi mendoj se duhet të dalë nga mbledhjet e këshillave bashkiake e komunale të Dibrës (Peshkopi) dhe Dibrës së Madhe (Maqedoni) mbase në një mbledhje të përbashkët pikërisht në pikë lidhjen e dy Dibrave.
Vendimi duhet të gjejë përkrahjen e pushtetit në Shqipëri dhe në Maqedoni për të qenë si detyrim e mbështetje zyrtare.
Vendimi duhet komunikuar në masmedie të të dy vendeve.
Në vijën e kalimit kufitar, pikërisht në lartësi të përroit që ndante dy Dibrat (e që u mbush me zhavorr e tokë të virgjër, një gjë e bukur dhe domethënëse kjo) të vendoset një memorial i lartë që të simbolizojë atë ditë por edhe të flasë me gjuhën e bashkimit përfundimtar të dy Dibrave e të shqiptarëve nën Maqedoni.
Në ditën e caktuar të mblidhen mijëra banorë dibranë të të dy krahëve dhe të kalojnë lirshëm drejt Peshkopisë e Dibrës së Madhe, si një herë e një kohë, si atë ditë të 13 dhjetorit 1992.
Atë ditë të organizohet nga të dy anët “PANAIRI DIBRAN” me prodhime bujqësore, blegtorale, industriale, artizanale etj. dhe mallrat me pakicë të kalojnë në të dy krahët pa doganë.
Atë ditë grupet e përbashkëta kulturore të zhvillojnë veprimtari të gjera kulturore e artistik, në kufi por edhe në pallatet përkatëse të kulturës në të dy qytetet.
Ajo ditë duhet të shoqërohet me një ekspozitë të arteve figurative e fotografike.
Atë ditë në Dibër ose në Peshkopi duhet të bëhet një ndeshje midis dy skuadrave futbollistike respektive.
Atë ditë dy skuadra alpinistësh duhet të ngjiten nga të dyja anët e maleve dhe të takohen në kufi ose në manastirin që ndodhet atje.
Unë do të përgatis një ekspozitë fotografike me pamje nga takimi futbollistik i “Dy Korab-ëve”.
Po mu krijua hapësirë kërkimi mund të përgatisë edhe një libër kushtuar bashkimit.
Atë ditë të ndahen çmime simbolike për persona që kanë kontribuar dhe kontribuojnë për zhvillimin e mëtejshëm të Dibrës mbarë.
Në Këshllanë e Dibrës së Madhe, në ditën e kryengritjes dibrane kundër serbit, më 22 shtator 1913 janë pushkatuar 5 vetë nga paria e Dibrës. Emrat e tyre janë përmendur nga gazeta “Përlindja e Shqipnies” ( “Më parë se të vijnë luftëtarët në Dibër, – shkruan gazeta “Përlindja e Shqipërisë” Nr.13 Vjeshtë e Parë -1913 ushtria serbe burgoi tetëdhet veta nga parësia e vendit, me qëllim që t’i vrasin dhe të nesërmen. Kur u rradhuan për me i plumbos, i arritën Malësorët, andaj s’munden me i vra të gjithë, por veç pesë shpirt.

Këta janë ata që ranë dëshmorë për lirimin e atdheut të vet, të cilëve historia meriton t’i shkruaj emënat e tyne për një kujtim të përjetshëm: Sheh Hyseni, Sadullah Strazimiri, Ramiz beu, Karafil beu, Numan Efendiu. U ndrittë shpirti”) dhe në shumë gazeta të kohës. Për nder të tyre të planifikohet ngritja e një memoriali ku të përjetohen betejat dibrane për mbrojtjen e territoreve shqiptare. Një shkollë apo institucion në Peshkopi apo Dibër të marrë emrat e tyre.
Këto janë mendimet e mija shkruar “me vrap”. Shpresoj që ata të zgjerohen në procesin e vënies në jetë të nismës.
Koha e shkurtër, koronavirusi mbase për këtë vit nuk mund të bëhet një festë e madhe popullore.
Një festë me përmasa të mëdha duhet të organizohet në dhjetorin e vitit tjetër por hapat duhen nisur pa humbur kohë.

Abdurahim Ashiku, 23 shtator 2020

REGJISTRIMI I EMIGRANTËVE – ÇUDI E RADHËS NGA MINISTRI LLESHAJ

December 5, 2020 by dgreca

Dhe, së fundmi një PYETJE dhe një VËREJTJE për ministrin Lleshaj.
PYETJE: Si do të aplikojnë për regjistrimin e adresës ata që nuk kanë dhe nuk i njohin mjetet moderne të lidhjeve për të deklaruar gjithë ata të dhëna që kërkoni? PO ata që janë të paligjshëm? Po ata që tashmë kanë marrë nënshtetësi tjetër?
VËREJTJE: Në Shqipëri, as ti e as unë, as presidenti e as kryeministri, askush nuk ka në xhep “Kartë identiteti”, ka “LETËR NJOFTIMI”.
Mësoje vetë dhe mësoi edhe policët që të na kërkojnë kur vjen rasti “LETËR NJOFTIMI”.
Ia thuaj edhe kryeministrit…

Shkruan:Abdurrahim ASHIKU- Athine-

Një shkrim fluturues përcjell faqeve të internetit. Titull bombastik: “Emigrantët, deklarim të adresës me detyrim”.
Of ma! “Deklarim me detyrim” a thua se po luajmë damë.
Nuk është hera e parë që na venë para alternativës së deklarimit të adresës.
Nuk është hera e parë, veçse kësaj radhe na kanë vënë përpara tabelën e “damës” dhe thonë: “Haje këtë që të them unë”.
Përpara, tash të paktën dhjetë vjet që shkruaj për këtë temë, ishin më të butë. Bënin edhe autokritikë.
Po përcjell njërën, jo atë me titullin “Regjistrimi i emigrantëve dhe autobusit për votim” kur ministri Tahiri në një takim me emigrantët në Selanik foli për regjistrimin e emigrantëve si një hap të vonuar për një shtet të organizuar i cili e ka mbajtur (dhe e mban frymën gjallë nga dërgimi i parave (remitancave siç thuhet me një fjalë që nuk e ka fjalori i shqipes) dhe nga investimet në ndërtim dhe hapjen e bizneseve me paranë e djersës, gjakut dhe mundit të më se një milionë shqiptarëve”.
E tha në prill 2016…
“Jemi i vetmi shtet në Evropë, deklaronte në fund të vitit 2015 kryeministri Rama, që nuk ka të regjistruar njerëzit e vet. Nuk di as sa janë, as ku janë, as çfarë nevojash kanë dhe pa bërë këtë regjistrim e kemi të pamundur t’i përfshijmë të gjithë shqiptarët në procesin e votimit”…
E thoshte këtë në shkurt 2018…
E thoshte këtë kur afro dy vjet më parë, më 19 shkurt 2016 – Kuvendi i Shqipërisë miratoi me 72 vota pro, 27 vota kundër dhe një abstenim, projektligjin: “Për identifikimin dhe regjistrimin e adresave të shtetasve shqiptarë që jetojnë jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë”.
Në ligj thuhet: “Shtetasit shqiptarë, që jetojnë jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë, kanë detyrimin e deklarimit fillestar të adresës pranë autoriteteve përgjegjëse, brenda 180 ditëve nga hyrja në fuqi e këtij ligji…”.
I botuar në gazetën zyrtare më 9 mars 2016, ligji 14/2016 parashikonte që brenda 6 muajve të gjithë emigrantët të japin adresat ku jetojnë. Ligji i jepte Këshillit të Ministrave 30 ditë afat nga hyrja në fuqi që të nxjerrë aktet nënligjore për zbatimin e tij, ndërsa “autoriteteve përgjegjëse” u jepen 90 ditë nga hyrja në fuqi, që “të njoftojnë shtetasit shqiptarë që jetojnë jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë për detyrimin e vetdeklarimit të adresës pranë autoriteteve përgjegjëse”…
Si gjithnjë nuk mund të rrinte pa folur (i pari) Kryeministri Rama i cili u shpreh:
“Ky regjistrim i përgjithshëm që ka nisur e që do të shtrihet në të gjithë territoret ku jetojnë shqiptarët përmes aplikimeve online do të na japë mundësi që më herët se sa vonë të mund t’i përfshijmë shqiptarët jashtë vendit në procesin demokratik duke i dhënë mundësi të votojnë nga aty ku janë e mos të jenë të detyruar të vijnë në Shqipëri për të votuar. Kuptohet që dhe kjo do të kërkojë kohën e vet”.
Dhe për pesë vjet nuk e gjeti “kohën e vet” kur Kosova në vetëm shtatë vjet shtet e gjeti kohën dhe i regjistroi të gjithë mërgimtarët e saj nëpër botë (!)
Më në fund u krijua Ministria për Diasporën me ministër Pandeli Majkon.
Edhe ai, si çoban i grigjës të ikanakëve tek në të parën dalje publike për regjistrimin e emigrantëve foli:
“Regjistrimi i shtetasve shqiptarë, që jetojnë jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë ka një rastësi pozitive i cili është plotësimi i afatit 10 vjeçar të dokumenteve te identifikimit. Kjo do të thotë që ato do të ripërtërihen për të gjithë shtetasit shqiptarë. Ky është një moment administrativ shumë i rëndësishëm. Shtetasit shqiptarë kur të aplikojnë pranë zyrave përkatëse në Shqipëri apo në konsullatën respektive të shtetit ku jetojnë, për tu pajisur me letërnjoftim elektronik apo pasaportë biometrike, të shtetit shqiptar, për herë të parë, apo kur i ka përfunduar afati i vlefshmërisë 10 vjeçare së dokumentit apo është deklaruar i humbur, sipas Kontratës Koncesionare, duhet të deklarojnë të gjitha të dhënat e kërkuara përfshi edhe adresën e saktë të vendbanimit në shtetin e huaj ku ata jetojnë (sipas formularit përkatës). “Me Vendim të Këshillit të Ministrave nr. 913 të datës 21.12.2011 pasaportat jo biometrike nxirren jashtë përdorimit duke filluar nga data 01.03.2012. Nga kjo date pasaportat jo biometrike nuk do vlejnë më si dokument udhëtimi”
Personalisht, disa muaj më parë kur aplikova për Pasaportën dhe letërnjoftimin e ri, kërkova të deklaroj adresën e banimit dhe të plotësoja “formularin përkatës”.
Askush nuk e kishte idenë se për çfarë flisja…
Në shkrimin e përcjellë në shkurt 2018 sugjeroja:
Të gjithë emigrantët legalë, në të gjithë vendet e botës, janë të regjistruar në amzën e shtetit ku punojnë dhe jetojnë.
Të gjithë, pa përjashtim, janë të detyruar që të tregojnë vendbanimin në adresë të plotë. Të gjithë janë të detyruar që në rast ndërrimi të vendbanimit, brenda dy muajve të deklarojnë vendbanimin e ri. Mos deklarimi shoqërohet me gjobë që të “dhemb në kurriz” dhe në “portofolin e jetesës”.
Të gjithë emigrantët kanë një numër amze (A.M.K.A , A.M.A. dhe A.F.M. në Greqi) pa të cilët nuk mund të trokasësh në asnjë zyrë e nuk mund të paraqitesh për mjekim e ilaçe.
Shumë e thjeshtë: Një marrëveshje me shtetet ku shqiptarët punojnë e jetojnë, një shkarkim të të dhënave të tyre në “zarfet kompjuterikë” të shtetit shqiptar dhe regjistrimi merr fund për shumë pak kohë.
A është e mundur kjo?
Për mendimin e përparuar të kohës, PO!
Për burokracinë e shtetit tim që ende nuk ka mësuar “shkrim e këndim”, JO!
Tash, shteti ynë, nëpërmjet ministrit të vet të punëve të brendshme përcjell ultimatumin: “EMIGRANTËT, DEKLARIM TË ADRESËS ME DETYRIM” !!!
Dhe në një shpjegim çapraz me shtypje butonash e fjalësh që fluturojnë pa arritur tu kapësh kuptimin, ministri Lleshaj, nën kërcënim policesk del e bën shoun e radhës, shfaqje estrade që tash e dëgjojmë dhe e lexojmë duke qeshur me lot.
Dhe, së fundmi një PYETJE dhe një VËREJTJE për ministrin Lleshaj.
PYETJE: Si do të aplikojnë për regjistrimin e adresës ata që nuk kanë dhe nuk i njohin mjetet moderne të lidhjeve për të deklaruar gjithë ata të dhëna që kërkoni? PO ata që janë të paligjshëm? Po ata që tashmë kanë marrë nënshtetësi tjetër?
VËREJTJE: Në Shqipëri, as ti e as unë, as presidenti e as kryeministri, askush nuk ka në xhep “Kartë identiteti”, ka “LETËR NJOFTIMI”.
Mësoje vetë dhe mësoi edhe policët që të na kërkojnë kur vjen rasti “LETËR NJOFTIMI”.
Ia thuaj edhe kryeministrit…

Abdurahim Ashiku

Athinë, 4 dhjetor 2020

ARJAN MELONASHI – ZË I MADH I MËRGATËS SHQIPTARE NË BOTË

August 15, 2020 by dgreca

-A keni dëgjuar për Arjan Melonashin?
– A i keni parë dokumentarët e tij për shkollimin shqip të fëmijëve të emigrantëve, për heroikën e punës së krahut dhe asaj mendore në emigracion?
– Një bisedë e zhvilluar dhe filmuar me të shpresoj që ta zgjerojë shikimin tuaj për këtë ambasador të fjalës shqipe në mërgatë…
– Dhe jo vetëm ty si lexues…
Në radhë të parë për ata “lart”…
që nuk kanë qafë ta ulin kokën poshtë…

Ishim ulur në hijen e pemëve të hotelit “Vincenzo” në ishullin e Tinosit në Greqi. Thuajse kishim mbaruar punë. Kishim qenë edhe në Siros, edhe në Mikono, në tërë ishullin e Tinosit, mes fëmijëve që më ngjanin me zogjtë tek cicërijnë me germat e fjalës së bukur shqipe në gojë, mes emigrantëve që djersitnin për bukën e ditës të fëmijëve të tyre…
I kishim fiksuar ndjenjat, pamjet, portretet…
Ai në kujtesën e kamerës televizive e unë në kujtesën fotografike…
Në një moment u gjendëm ai e me kamerën në dorë, unë me aparatin fotografik…
Qetësi…
– A mund të bëjmë një punë? – i them unë.
– Punë?
-Vendose kamerën në stativ dhe drejtoja vetes. Dua të bëjmë një bisedë bashkë. Ashtu, thjesht, një bisedë njohje për vete, por edhe për të tjerët…
Dua të di se kush është Arjan Melonashi…
Dhe jo vetëm unë, por të gjithë ata që të shohin tek lodhesh e djersin duke kërkuar njeriun e punës, mësuesin, punëtorin, intelektualin…
Kështu nisi biseda me Arjan Melonashin, pas filmimit të dokumentarit “VERA-MËSUESE NË DY ISHUJ”, një ditë mes qershori 2014 në ishullin e Tinosit, në hapësirën detare të Egjeut të Greqisë…
Filmi u dha në Seminarin e mësimit plotësues të gjuhës shqipe në diasporë, në Berat, 29 korrik 2014…
Një film që duhej dhënë në hollin e Presidencës, në “Sallën e Hartave” të Kryeministrisë, në sallën e Ministrisë së Arsimit…
Të jepej me zë e me figurë përkushtimi i një mësueseje për gjuhën shqipe në dy ishuj të Greqisë, përkushtim që e gjen në mësues vullnetarë të gjuhës shqipe, Rilindës të kohës sonë, siç i ka cilësuar Dritëro Agolli…
Në tërë Greqinë…
E më gjerë…
E kisha mbyllur në arkiv. Po e zgjoj…

Abdurahim Ashiku, gazetar në Athinë, zë në bisedë…

***

ASHIKU: Arjan Melonashi, jemi takuar për herë të parë bashkë në gusht të vitit 2007 në Durrës. Që atëherë e deri sot, të kam parë gjithnjë me aparat në krah, gjithnjë me filma të rinj, midis mësuesve të mësimit plotësues të gjuhës shqipe në emigracion. Kush është Arjan Melonashi? Është një pyetje që e bëjnë të gjithë.

MELONASHI: Kush është Arjan Melonashi?! Është ky që sheh. Ky që sheh sot, pasi në kohë kanë qenë dy. Një në Shqipëri dhe tjetri në Itali. Në Itali unë jam transformuar pak edhe në sensin profesional, edhe në atë patriotik por jo si patriot flamujsh, parullash, mbledhjesh, këngësh, të pirash, por në kuptimin e mungesës së atdheut, mungesës së njerëzve të tu, që çon në mall. Dhe malli është bazë e patriotizmit, në emigracion e kupton. Kur nuk i ke gjërat e kupton, kur nuk e ke atdheun e kupton se çfarë është atdheu. Kur je larg mungesat të çojnë në zbulime të reja. Dhe unë jam ky. I jam dedikuar kësaj pune, sepse kështu e ndjej, kështu më vjen… Kështu më vjen, siç u vjen edhe ju që shkruani libra.

ASHIKU: Siç më thatë ju keni mbaruar inxhinierinë mekanike…

MELONASHI: Inxhinieri mekanike në vitin 1985-1986.

ASHIKU: Dhe keni punuar ku?

MELONASHI: Kam punuar një vit në Plug të Lushnjës, ndërmarrja bujqësore si quhej atëherë. Plugu i Lushnjës ishte një fermë gjigande me mbi dhjetëmijë hektarë tokë, nga Gradishta, Grabjani deri në Lushnjë, gjithë atë fushë që ka qenë bonifikuar.

ASHIKU: Më thatë se keni hipur në autokombajnë dhe keni korrur sojë…

MELONASHI: Po. Kam korrur sojë sepse isha inxhinier mekanik, punoja në ofiçinën e fermës së Plugut, por nuk është që i drejtoja mjetet. Dhe më vinte turp. Thashë: pa të korr edhe unë njëherë, të merrem me punën në fushë. Dhe kam korrur sojë një ditë të tërë me autokombajnë.

ASHIKU: Prej fushës së Myzeqesë…

MELONASHI: Prej fushës së Myzeqesë në Ministrinë e Bujqësisë. Më thirrën në një grup pune për modernizimin e parkut të makinave dhe traktorëve të sistemit bujqësor në Shqipëri.

ASHIKU: Sa kohë punuat në Ministrinë e Bujqësisë?

MELONASHI: Disa muaj. Ndoshta gjashtë, ndoshta tetë. Nuk më kujtohet sepse ndërkohë u krijua një vend, ose donte të shtohej një vend për një gazetar në televizionin shqiptar. Bëra një konkurs, konkurs të cilin në fund e fitova. Ishim katër vetë, dy vajza dhe dy djem. Nuk ishte konkurs teorik. Shkuam të punojmë. Dhe zgjati një vit. Ky ishte konkursi. E tregova me punë. Në fund, mbas një viti thanë: na pëlqen ky. Dhe ky ishte Arjan Melonashi. Dhe më morën në punë. Nuk ishte e thjeshtë. Unë besoj se e fitova me meritë, sepse nuk është se kisha mik, apo kisha një biografi për atë kohë kush e di se çfarë, përkundrazi.

ASHIKU: Prej televizionit lëvizët prapë në hapësirën shqiptare në Tiranë apo…

MELONASHI: Në ç’kuptim?

ASHIKU: Më thatë që keni punuar edhe tek “Koha jonë”

MELONASHI: Po. Profesionalisht po. Nuk është që lëviza nga Televizioni Shqiptar. Mua më zbuan nga Televizioni Shqiptar.

ASHIKU: Në cilin vit?

MELONASHI:Duhet të ketë qenë nëntëdhjetë e dyshi. Po, në nëntëdhjetë e dyshin u gjend një pretekst, një udhëtim… thonë “i paautorizuar drejt Vjenës”. Nuk është e vërtetë pasi unë mund të shkoja edhe i paautorizuar, por pajisjet e televizionit nuk mund të dilnin pa autorizim institucioni. Ishte një drejtor që jepte urdhër.

Megjithatë ishte një pretekst, kush na donte jashtë, mua, Gazmir Shtinon dhe Arian Negron, kishte forcën, kishte fuqinë që ta bënte. Dhe e bëri. Një odise gjyqesh, shkalla e parë, shkalla e dytë deri në seancë parlamentare. Zgjati dy vite. I fituam të gjitha por nuk fituam asgjë në praktikë. Pas seancës parlamentare ne u kthyem në punë por…

ASHIKU Në një klimë të ftohtë…

MELONASHI Klima nuk ishte e ftohtë. Ne na futën në frigorifer, në frizer, menjëherë. Na dërguan si mua, ashtu dhe Gazmir Shtinon e Arian Negron, në një redaksi që s’kishte lidhje gati me punën tonë, me atë që kishim bërë, me atë shpirt që kishim dhënë. Ne punonim tek lajmet. Nuk kishim të bëjmë me redaksinë artistike apo ekonomike. Shkuam dhe nuk pati asnjë program që mund ta drejtoja unë, nuk kishte një kamera për Gazmir Shtinon që ishte operator. Kështu që rrinim gjithë ditën kafeneve. Është e vërtetë.

ASHIKU: Pas kësaj u larguat?

MELONASHI: Na lanë kështu gjashtë muaj, na paguanin, por nuk na jepnin punë. Dhe mbas gjashtë muajsh na thanë: ju të tre nuk keni bërë asnjë gjë, nuk keni realizuar gjë dhe na nxorrën sërish nga puna. Këto ishin kohërat. Nuk e di, më mirë apo më keq? Mendoj, më mirë.

ASHIKU: Largimi?

MELONASHI: Lajmi i pushimit tonë nga puna bëri bujë, ndaj më kërkuan që të nesërmen tek gazeta “Dita informacion”. Punova për disa muaj atje. Më tej kalova tek “Koha jonë”. Punova edhe atje rreth gjashtë muaj. Por ishin kohë të ashpra, kohë kur unë u ndjeva i kërcënuar edhe fizikisht. Jo unë, por familja mbi të gjitha.

Derisa mbërriti një moment që thashë: “Çfarë po bëj?”.

Unë s’mund të mbaja një bajrak që nuk më çonte askund. Mund të thosha fjalën time, por në fund të fundit do të rrezikoja veten, familjen. Nuk isha unë ai që do të ndryshonte sistemin, mentalitetin. Atë ndryshim ose do ta sillnim të gjithë bashkë, ose do të vinte prej një grupi në komandë. Unë isha vetëm një e nuk komandoja. Unë isha vetëm një zë. I vura në balancë dhe i thashë vetes “Arjan! Gjej një rrugë tjetër!”

ASHIKU: Ku u vendosët?

MELONASHI: U vendosa direkt në Itali.

ASHIKU: A mund të m’i përshkruani pak hapat tuaj të parë dhe vazhdimin në Itali?

MELONASHI: Në Itali unë shkova vetëm. Gruaja mbrriti mbas tetë muajsh. Pas gjashtë muaj të tjerë mbërritën edhe fëmijët. Bashkimi i familjes na mori relativisht pak kohë e nuk vuajtëm shumë, krahasuar me shqiptarët e tjerë. Rreth një vit, një vit e gjysmë pra.

Punë gjeta menjëherë, në një magazinë artikujsh elektrikë. Më pas gjeta një punë në një qytet, afër vendit ku banoja, në Frosinone, në rajonin e Lazios. Atje punova për 5-6 vite, si përgjegjës ofiçine. Punë e natyrës elektromekanike, avolxhim motorrash elektrikë për industritë e mëdha italiane, Marelli, Fiat etj.

ASHIKU: Gati u ktheve në profesionin bazë…

MELONASHI: Po, u ktheva në profesionin bazë. Megjithatë nuk isha i kënaqur.

Z. Ashiku unë, që kur më nxorën, më përzunë nga televizioni, nga pasioni e dashuria ime, një javë po e një javë jo, do të shihja një ëndërr që nuk ishte ëndërr, por një lemeri. Gjithmonë më shfaqej e njëjta: zbimi nga televizioni dhe përpjekja ime që të kthehesha. Dhe gjatë gjithë këtyre viteve, deri në vitin 2006, unë kam jetuar me këtë lloj ankthi të përdyjavshëm: ëndrrën që më përsëritej, makthin që më përsëritej. Kjo, derisa mbërriti një ditë që – për motive pune – u transferova në një qendër tjetër. Shkova të jetoj në Latina, një qytet i themeluar në kohën e Musolinit në vitin 1932, arkitektura e të cilit është shumë e ngjashme me arkitekturën e Tiranës, arkitekturë racionaliste – fashiste. Është një qytet ku kam gjetur atë Tiranë që lashë, jo atë që është sot.

Rasti pastaj, ndihmon atë që kërkon. Ai bëri që të mundur të punoja si kameraman në një televizion të zonës. Ndihesha i gëzuar, i kënaqur, i lumtur. Dhe mbi të gjitha makthi nuk mu përsërit më.

Nuk mu përsërit më.

Nuk e kam parë më atë ëndërr.

I kthehem pyetjes suaj të pakmëparshme: shkoi më mirë, a shkoi më keq? Nuk di. Jam i kënaqur me jetën time ashtu siç rrodhi deri më sot. Nuk ka mbaruar ende. Shpresoj.

ASHIKU: Të shoh shumë të apasionuar pas shkollës shqipe në mërgim. Si dhe pse? Të shoh gjithnjë në veprimtaritë e shkollës shqipe në emigracion…

MELONASHI: Keni të drejtë të pyesni. Unë, edhe pse kam formim inxhinierik, kam gjithashtu edhe një pasion, kam pasur gjithë jetën një pasion për letërsinë. Më ka pëlqyer ajo, poezia, muzika klasike. E kam kultivuar, kam lexuar, vazhdoj të lexoj – me aq sa sytë më lejojnë tani sepse me moshën gjithçka fillon e bije.

Edhe në televizion më çmonin për zgjedhjen e frazës, sepse leximi i shumtë të ndihmon. Unë nuk jam as shkrimtar e as poet, por leximi i shumtë, i shumtë, i shumtë, të bën që të jesh përzgjedhës i fjalës, përzgjedhës i fjalisë, i frazës. E mos harrojmë edhe faktin që inxhinieria të jep një logjikë, të jep racionalitet, të shkarkon nga ujërat e tepërta. Besoj që kam shkruar mirë, në mënyrë korrekte shqipe letrare dhe nuk e kam lejuar, më ka dhënë një bezdi të llahtarëshme të shkruarit keq të gjuhës. Këtë e kam pasur përpara, nuk është se erdhi tani në emigracion. E kam pasur që në televizion dhe më përpara.

Në emigracion pastaj hasëm në një fenomen të çuditshëm. Nuk është një fenomen i ri që më la pa gojë veç mua, por edhe shumë e shumë të tjerë. Ve re, me shumë keqardhje, që gjuhën letrare shqipe e mbajmë ne, emigrantët, ndërkohë që është bastarduar e prishur në Shqipëri. Kjo më dhemb. Se gjërat të dhembin kur të mungojnë, siç thashë, kur je larg, atëherë i vë re. Kjo më ka dhembur shumë. Më dhemb shumë që ka ndryshuar struktura e fjalisë, i është dhënë një strukturë anglosaksone fjalisë.

ASHIKU: Theksit?

MELONASHI Jo theksit, strukturës. Ne nuk kemi nevojë të vendosim detyrimisht përemrat. P.sh: “të them”. Vetëm me kaq kuptohet se unë jam duke të komunikuar diçka ty. Pra nuk është e nevojshme, është e stërngarkuar, madje edhe e shëmtuar të shprehet me “Unë të them ty”. Në Shqipëri kanë filluar të fusin këtë you (ti, ju). Është një majmunëri nga gjuha angleze, dhe më vjen keq.

Më vjen keq për një gjë tjetër, për fjalët e huaja që futen në shqip, ose më mirë: futen në Shqipëri.

Nuk qëndron problemi për koncepte, mekanizma, teknologji të reja, për të cilat nuk ekzistojnë terma në shqip, ata do të huazohen patjetër dhe e pasurojnë gjuhën. E keqja është mania për të zëvendësuar fjalën shqipe me fjalën e huaj, pra për të humbur, për të varfëruar gjuhën shqipe. Kjo më shqetëson.

Morëm në intervistë Muratin në Panormus, këtu në ishullin Tinos. Dikur më tha:

unë nuk e kuptoj pse duhet të thuhet interpelancë?

Ma tha ai, një njeri i thjeshtë. Pyetja ime si kundërpërgjigje ishte:

E si mund ta zëvendësojmë?

Më përgjigjet menjëherë:

Kërkesë. Kemi ftuar për ti kërkuar ministrit një sqarim lidhur me këtë apo atë.

Sqarim. E kuptoni sa bukur e thjesht u përgjigj Murati, një emigrant pa ndonjë shkollë të madhe?

Në Shqipëri përdoret në masë termi aplikim. Nuk e di pse ndodh kjo kur kemi fjalën kërkesë siç e kemi pas një jetë të tërë: kërkesë. Përse aplikim? Çfarë aplikon? Unë kërkoj, nuk aplikoj. Aplikim është një fjalë latine që sipas kontekstit do të thotë afroj, përshtas, jap, detyroj, zbatoj. Nuk është fjala e duhur pra, kur kemi të bëjmë më një kërkesë. Ne kemi fjalën e duhur që e hedhim në shportë, e hedhim në plehra. Këtë bëjmë, hedhim në plehra një fjalë shqipe se na pëlqen të jemi majmunë e të shfaqemi si “majmunë të mësuar, të studiuar”, “majmunë me gramë” si do të thoshte ndonjë gjyshe, nga ato të qëmotëshmet.

ASHIKU: Kemi në Shqipëri një Ministri të Inovacionit. Fjala inovacion – duke kërkuar në fjalorë – gjen se mund të përkthehet lehtësisht si risì. Pse të mos i themi Ministria e Risisë por i themi Ministria e Inovacionit? Pse duhet t’i themi patjetër Lungomare kur është thjeshtë shëtitore bregdetare?

Pse duhet t’i themi pedonale kur i themi këmbësore?

MELONASHI: Këmbësore, po.

ASHIKU: Jemi në Tinos. Erdhe dhe kalove disa mijëra kilometra, nuk e di se sa, që nga Latina, Roma dhe udhëtove me avion, autobus e traget dhe u vendosëm këtu, në ishullin Tinos, në kërkim të një mësueseje që jep mësim shqip në dy ishuj, të Vera Shkurtit. Si e ndjeni veten, pikërisht gjatë këtyre ditëve që i ke jetuar emocionet dhe ke jetuar këtë mjedis që është krijuar, që ka krijuar më mirë të themi kjo mësuese?

MELONASHI: Unë po e bëj me një dëshirë shumë të madhe jo sepse njoh Verën, ose njihja Verën – e kam takuar dy tre ditë në seminarin e vjetshëm në Ulqin – por sepse historia ishte shumë e bukur dhe ishte krejtësisht e ngjashme me atë që ka bërë ime shoqe bashkë me mua gati njëzet vite të shkuar…

ASHIKU: Më shkruanit se do të kishe dashur ta bëje një gjë të tillë për tët shoqe.

MELONASHI: …dhe problemet (referuar emigracionit) janë të gjitha njësoj. Këtë dokumentar e kam me shumë zemër se po e bëj për një vajzë megjithëmend të thjeshtë, por po aq edhe heroinë. Dhe gjëja e mirë është se nuk janë pak këto vajza. Dhe gjëja e keqe është se nuk janë në Shqipëri por në emigracion.

Po e bëj jo vetëm për Verën por e bëj edhe si brerje ndërgjegje. Unë druhesha ta bëja për time shoqe se do të mund të dukej si nepotizëm, unë i ruhem këtyre gjërave pasi i urrej…

ASHIKU:megjithëse nuk ka lidhje fare. Gjëja që njeh më shumë, del më e bukur.

MELONASHI:Epo pikërisht atje ke frikë se mos e tejkalon masën nga dashuria, të vlerësosh më shumë ose t’i heqësh vlerat. Frika më e madhe është kjo, t’i heqësh vlerat sepse i ruhesh nepotizmit.

ASHIKU: Të pashë tek kaloje me pasion të madh rrugicave të Pirgosit dhe më the që t’u kujtua Korça.

MELONASHI: Mu kujtuan fshatrat e Korçës. Unë jam nga Progri, nga Devolli. Dhe është e njëjta kulturë në të mbajturin e shtëpisë, njëlloj. Të njëjtat shkallë, të njëjtat pllaka, e njëjta gëlqere, të njëjtat ngjyra, i njëjti kujdes, të njëjtat lule. Janë të njëjtat lule. Mua më sjellin, më japin nostalgji, më japin mall për vendlindjen e prindërve të mi. Unë kam lindur në Tiranë por çdo verë do të shkoja në fshat. Çdo verë do të gjeja gjyshen me një furçë që fillonte të lyente rreth e rreth pllakat me gëlqere.

ASHIKU: Ndoqëm shqiptarët në tre ishuj. Shkuam në Siros. Këtu jemi në Tinos. Ishim edhe në Mikono. Do më thuash diçka se si e përjetove çastin kur filmoje ato muratorët, njerëzit e thjeshtë, njerëz që takuam.

MELONASHI: Nuk e di se çfarë të them. Më dhimben. Më dhimben sepse punojnë, punojnë sa të vijnë lot kur i sheh. Se si punojnë, si luftojnë me gurin. Si luftojnë me ndershmërinë e tyre, si luftojnë për tu siguruar fëmijëve një të ardhme. Nuk mendojnë për veten. Dhe kjo është shumë e dhimbshme. Jeta është një. Je prind, a je gjysh, njeriu duhet të mendojë për vete. Ata nuk mendojnë për vete, mendojnë vetëm për fëmijët, mendojnë për të konstruktuar, për të bërë atë që me shekuj ne nuk kemi bërë:

Duan të lenë një gjurmë, të ndërtojnë qoftë edhe një shtëpi, si një dëshmi që këta njerëz kanë ndërtuar. Unë nuk gjej gjurmë të historisë në Shqipëri. I kemi shumë të rralla sepse i krahasoj me njëzet vitet në Itali që më kanë bërë të shoh diferencat, të shoh dallimet e mëdha. Ne kemi pasur si kulturë, atë antikulturën e mohimit. Mohojmë. Një regjim që mohon tjetrin. Dhe e mohon tjetrin, dhe e mohon tjetrin dhe asnjeri të ketë dalë dhe të thotë që paraardhësi i tij ka bërë mirë e ai vetë po e çon edhe pakëz më përpara. Jo. Gjithmonë kundër. Kjo frymë pastaj hyn edhe në shpirtin e njerëzve, dhe kjo është shkatërrimtare për shoqërinë.

ASHIKU: Filmove fëmijët. Duke i parë ata, të dashuruar pas gjuhës shqipe edhe në Siros, edhe në Tinos, cili do të ishte mesazhi i një gazetari për Ministrinë e Arsimit dhe për shtetin shqiptar?

MELONASHI: Unë nuk kam ndonjë shpresë të madhe në Ministrinë e Arsimit dhe shtetin shqiptar. Nuk kam asnjë lloj shprese. Më vjen keq që flas kështu. Nuk duhet folur në këtë mënyrë, ndoshta bëjmë një gabim shumë, shumë të madh, por në më se njëzet vite, kemi vetëm zhgënjime, vetëm zhgënjime. Rrallë e tek, kur ka ndonjë arritje, shohim që papritur mbërrin një ambasador, thotë: “Ju lumtë!”, ngre një dolli, ha një drekë dhe ikën. Dhe mbaron puna me aq.

Nuk është kështu. Nuk funksionon kështu. Ne jemi kaq pak dhe po mbetemi gjithmonë edhe më pak në Shqipëri. Gjuhën, themelin e kulturës, po e bastardojnë. Çfarë do të mbetet pas njëqind vitesh?

Dua të di në se ka një politikan që shtron këto pyetje:

Me këto ritme, çfarë do të na mbetet pas njëqind vitesh?

Sa shqiptarë do të ketë këtu?

Sa shqiptarë do të kenë mbetur jashtë?

Sa do të jenë shqiptarë dhe sa do të jenë të asimiluar?

Sa do të mbetemi si komb?

ASHIKU: Sa do jenë me origjinë shqiptare, kur nuk dinë as gjuhën dhe as zakonet…

MELONASHI: I shtrojnë këta pyetje? Politikani është ky: jo të mendojë për sot, të mendojë për njëqind vite, të mendojë për pesëdhjetë vite, qoftë edhe për dhjetë vite… Po jo për xhepin e vet, sot, të gjitha, pa i dhënë gjë ndonjërit, vetëm për vete… Nuk di.

Mesazh? Asnjë mesazh. Tu them “Vini dorën në zemër”? Sadaka për njerëzit? Është e shëmtuar. Njerëzit kanë zgjedhur. Këtu në Tinos dëgjova dikë që tha: ne jemi një gregjë, që barinjtë i kemi pasur gjithmonë të pazotët.

ASHIKU: Barinj që futin ujkun në vathë…

MELONASHI: Barinj që futin ujkun në vathë! Ca më keq.

ASHIKU: Mirë. E mbyllim?

MELONASHI: E mbyllim.

ASHIKU: Të faleminderit! Shpresoj të shihemi e të flasim sërish në dokumentarë të tjerë.
Ishte kënaqësi për mua që jam njohur me ju, tash shtatë vjet. Dhe kënaqësia më e madhe ishte se iu përgjigje dëshirës time për të ardhur në Tinos dhe bëre gjithë këtë rrugë.

MELONASHI: Jam i lumtur. Gjeta një realitet edhe të dhimbshëm, edhe të bukur…

Tinos,Greqi- 16 qershor 2014

*Mes shume foto gjeni ne Facebook Gazeta Dielli