Dr. Fejzulla Nebiu, Mjek Psikiatër në Shtëpinë e Shëndetit në Preshevë, rrëfen për gazetën Dielli New York, problemet e shëndetit mendor tek njerëzit post Covid-19, intervistë dhenë gazetarit Sokol Paja./

PROBLEMET E SHËNDETIT MENDOR NË SHOQËRINË POST-COVID-19

Pas pandemisë dhe situatave të pazakonta shoqëritë dhe individët me shumë gjasa do të përballen me probleme në shëndetin mendor. Shtimi i stresit dhe ankthit janë çrregullimet mendore nga të cilat mund të preken më së shumti individët në mbarë globin. Kjo diçka e panjohur (Covid 19) të bën të ndihesh i stresuar, të jesh në siklet, të ndihesh më shumë frikë, pasiguri për vete, paqëndrushmëri në shoqëri e familje, me ndryshime në rutinën e përditshme. Këto dhe shumë gjëra të tjera mund të sjellin luhatje të mendimeve negative, deri edhe në ekstreme. Shumëçka varet nga personaliteti dhe emocionet që përjetohen në ato situata. Pra covid kalon, por përjetimet dhe mendimet mbeten në jetën e secilit prej nesh.

SI TA ADMINISTROJMË LIRINË

Periudha drejt kthimit në normalitet (nga brenda shtëpisë në liri) ka të mirat, por edhe pasojat e veta. Aktualisht është e nevojshme të vazhdojmë të mbajmë distancën, por të komunikojmë më shumë mes veti, ende nuk ka përfundur gjithçka. Duhet të flitet dhe të pranohen hapur vështirësit, t‘i qëndrojmë afër nevojtarit dhe ta duam më shumë njeri tjetrin-solidaritet dhe humanizëm. Ishim në situatat kur të gjithë kemi qenë pothuajse të izoluar. Fëmijët nuk shkonin në çerdhe, nxënësit nuk vijonin mësimet nëpër shkolla, dikush humbi biznesin apo vendin e punës, pleqët mbeten tërësisht të izoluar dhe pa kontakte, dikush humbi më të dashurit. U prish rutina dhe planet e jetës. Tash pas kësaj faze mbeten postraumat e tek një numër do të paraqiten edhe probleme me shëndetin fizik e mendor.

SI TË SHMANGIM STRESIN, ANKTHIN, PANIKUN

Personat e prekur nga Covid e që e kanë kaluar ndihen të stigmatizuar pa fajin e tyre, por duhet të ballafaqohen me realitetin e krijuar dhe t‘u jepet mundësia të flasin për përjetimet. Nëse është e nevojshme duhet ofruar mbështetje, rehabilitim, pse jo dhe trajtim. Jo të gjithë reagojnë njësoj në situata të tilla. Dalja, komunikimi, marrja me hobi, muzikë, lexim, sporte të ndryshme ua lehtëson dhe mundëson më lehtë të menaxhojnë stresin, ankthin, panikun e frikën. Ka dhe efektet pozitive kjo situatë: përafrimi dhe ndeja me familjarët, kthimi në zanatet dhe traditat e vjetra, gatim i ushqimit në shtëpi, njohja më mirë me jetën e tjera.

SFIDAT E SHËNDETËSISË NË PRESHEVË

Duke marr parasysh pozitën gjeografike që ka Presheva dhe Lugina në tërësi, numrin e popullatës dhe ndarjet kufitare me trungun shqiptarë me Kosovën dhe Maqedonin e veriut, vërtet jemi të kufizuar dhe të izoluar në çdo aspekt të jetës normale. Masat lehtësuese për covid të lenë përshtypjen sikur shumëçka ka përfunduar, për çka edhe këto masa respektohen shumë pak. Por ngarkesat me stresin, ankthin dhe pasojat tjera lidhur me shëndetin mendor tek sa kanë nisur. Lugina e Preshevës ka shumë vështirësi sa i përket sistemit shëndetësor. Ka vetëm shtëpinë e shëndetit, nuk ka spital, ballafaqohet me mungesa të mëdha të kuadrove e apataturave, barnave dhe materialeve tjera medicinale, por edhe me mungesë të sigurimeve shëndetësore kjo më shumë si pasojë e papunësisë së madhe. Reformat shëndetësore, sikur edhe gjithçka tjetër kanë ngecur.

MESAZH PËR LEXUESIT E DIELLIT

Diaspora shqiptare kudo që është ka treguar dhe dëshmuar atdhedashurinë në çfarëdo forme që është kërkuar. Kontribut të veçantë kanë treguar shqiptarët në Amerikë. Kjo tregon se mendjet e tyre jetojnë me ne, së bashku në trojet stërgjyshërore. Shëndet dhe mirëqenie për diasporën shqiptare dhe lexuesit e ”Diellit“.