Për të ushtruar të drejtën e vetëqeverisjes në fushën e kulturës, arsimit, informimit dhe përdorimit zyrtar të gjuhës dhe shkrimit, pjesëtarët e pakicave kombëtare në Republikën e Serbisë mund të zgjedhin këshillat e tyre kombëtare. Këshilli Kombëtar përfaqëson një pakicë kombëtare në fushën e autonomisë kulturore, si një formë e vetë-organizimit të komuniteteve pakicë, siguron dhe institucionalizimin e pjesëmarrjes në vendimmarrje dhe menaxhim për të gjitha çështjet në këto fusha./

Nga Ismet Azizi/

Këshilli Kombëtar Boshnjak është organi më i lartë përfaqësues i boshnjakëve të Sanxhakut në Serbi. KKB themeluar në maj 11, 1991, nën emrin e Këshillit Kombëtar Myslimanëve  të Sanxhakut (KKMS). Për kryetar të Këshillit është zgjedhur  Dr. Sulejman Ugljanin. Deri në vitin 2003, Këshilli vepron dhe punon  me emrin Këshillin Kombëtar i  Myslimanëve  të Sanxhakut (BNVS), dhe pas vitit 2003 si Këshill Kombëtar Boshnjak (KKB

Në kohën e themelimit të tij,  Këshilli Kombëtar Boshnjak ishte si një përgjigje ndaj spastrimit etnik dhe terrorit nga regjimi i Sllobodan Millosheviqit kundër popullit mysliman në rajonin e Sanxhakut dhe më gjerë.

Në periudhën nga fillimi i tij në vitin 2003, Këshilli Kombëtar Boshnjak i Sanxhakut dhe përfaqësuesit e saj kanë marrë pjesë në një numër konferencash ndërkombëtare dhe ngjarje të tjera të dedikuara për zgjidhjen e krizës në ish Jugosllavi: në Konferencës së Paqes për Jugosllavi, në Londër, nga 26 deri 28 gusht në vitin 1992. vit, në konferencën e paqes në Gjenevë më 16 dhe 17 shtator 1992, e tjera. Në sajë të aktiviteteve të Këshillit Kombëtar Boshnjak dhe përfaqësueseve të tij    në atë kohë  ishin në pikëpyetje realizimi  i të drejtave kombëtare të boshnjakëve të Sanxhakut dhe statusi i Sanxhaku  u ndërkombëtarizuar  në  niveli më i lartë evropian dhe botëror.

Gjatë luftës së viteve të nëntëdhjeta të shekullit të njëzetë, Këshilli Kombëtar Boshnjak i Sanxhakut ishte faktori kryesor i paqes dhe stabilitetit në rajonin e Sanxhakut. Në sajë të politikës së paqes Këshilli Kombëtar Boshnjak i boshnjakëve të Sanxhakut gjatë kësaj periudhe nuk ka marrë pjesë në konfliktet e armatosura në ish-Jugosllavi nuk i  është përgjigjur thirrjes për të shërbyer në ushtrinë e atëhershme  Jugosllave (APJ).

Nën organizimin e KKB  në ato vite shumë me mijëra të rinj  boshnjakë  nga  Sanxhak janë dërguar në universitetet në Turqi dhe në vende të tjera, dhe ka fituar arsim universitar.

Bazuar në rekomandimet e Konferencës Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, e ashtuquajtura,  Dokumenti i Hagës, KKB  hartoi dhe më 6 qershor, 1993, miratoi   memorandumin për status të veçantë të Sanxhakut . Bazë për miratimin e këtij dokumentit të ishte   referendumi për autonominë e Sanxhakut, të kryer në periudhën nga 25 deri 27 tetor 1991. Nga gjithsej   264,156 votuesve në referendum morën pjesë  187,473, ose 70.19 për qind e elektoratit, nga të cilat 183,302 votues (ose 98.90 për qind të votave) votuan në favor të autonomisë politike dhe territoriale të Sanxhakut me të drejtë bashkimi  njërës   nga  Republikave të Jugosllavisë së atëhershme.

Në memorandumi mbi Statusin special për Sanxhakun theksohet veçanërisht rëndësia e një zgjidhje të drejtë dhe paqësore për statusin e popullit boshnjak të Sanxhakut, duke kontribuar në krijimin e paqes dhe sigurisë së qëndrueshme në këtë pjesë të Evropës, si dhe kontribut për demokratizimit të përgjithshëm në pjesën tjetër të Jugosllavisë, e cila është treguar si një nga kushtet për njohjen ndërkombëtare RFJ-së dhe heqja e sanksioneve, e cila do të bëjë Sanxhakun    faktor të  rëndësishëm të paqes dhe stabilitetit në këtë rajon. Memorandumi parashihte  autonominë për Sanxhakun brenda ish-Republikës Federale të Jugosllavisë  së atëhershme , gjegjësisht   Serbisë dhe Malit të Zi.

Në përputhje me rrethanat e reja politike dhe sociale, të  themeluar në fund të shekullit të kaluar,   në frymën e Marrëveshjes së Dejtonit, e cila i dha fund luftës në Bosnjë dhe Hercegovinë, dhe dokumentet e tjera kombëtare dhe ndërkombëtare dhe dispozitat e tyre  të veçanta marrëdhëniet e popujve me shtete amë të tyre , Këshilli Kombëtar Boshnjak i Sanxhakut , 19 korrik 1999, miratoi një memorandum mbi autonominë e Sanxhakut dhe marrëdhënie të veçanta  me Bosnjë dhe Hercegovinë, si platformë për zgjidhjen e statusit të Sanxhakut dhe statusit të boshnjakëve në Serbi dhe Mal të Zi, në bazë të dialogut dhe rrugës paqësore.

Ndryshimeve demokratike në Serbi, 5 tetor 2000, hapi një kapitull të ri në jetën politike të boshnjakëve të Sanxhakut. Në fushatën elektorale të zgjedhjeve, atëherë presidenciale, Këshilli Kombëtar Boshnjak mbështetur forcat demokratike në Serbi, iu bashkëngjit  Opozitës Demokratike të Serbisë (DOS), dhe bëri thirrje të gjithë boshnjakëve të votojnë për kandidatin e përbashkët demokratike të opozitës, e cila rezultoi në rënien e regjimit të Sllobodan Millosheviqit.

Në këto rrethana të reja shoqërore, dhe pas rregullimit ligjor të pozitës së komuniteteve pakicë në ish-Republikën Federale të Jugosllavisë, më vonë Serbia dhe Mali i Zi, më 6 shtator, 2003, në Novi Pazar u mbajt kuvendi zgjedhor për zgjedhjen e Këshillit Kombëtar Boshnjak në Serbi dhe Mal të Zi dhe pastaj pushoi aktiviteti    Këshilli Kombëtar i Boshnjakëve të   Sanxhakut  (BNVS). Me akte konstituive të  Këshillit janë formuar departamente, si dhe trupat operacionale të Bordit Ekzekutiv dhe komitetet për fusha të veçanta të veprimit dhe punës, në përputhje me ligjin.

Statuti i Këshillit Kombëtar Boshnjak, i cili u miratua në seancën konstituive të mbajtur më 13 shtator 2003, Këshilli Kombëtar Boshnjak përcaktohet si organi më i lartë përfaqësues i komunitetit kombëtar boshnjak në Serbi, në fushën e përdorimit zyrtar të gjuhës dhe shkrimit, arsimit, kulturës dhe informimit në gjuhën boshnjake . Me pavarësia e Malit të Zi në vitin 2006, Këshilli Kombëtar boshnjake vazhdon të funksionojë në kuadër të Serbisë.

Kuvendi Zgjedhor i Këshillit Kombëtar Boshnjak

Në përputhje me Statutin, Ligjin dhe kompetencat e  caktuara, Këshilli Kombëtar Boshnjak   prej vitit 2003 deri në fund të vitit 2009,  miratoi një seri dokumentesh të rëndësishme – deklaratat, vendimet, rezolutat dhe dokumentet e tjera, me qëllim të ushtrimit të drejtave të boshnjakëve në Serbi , zhvillimi dhe përparimin e tyre i mëtejshëm.. Përfaqësues të Këshillit Kombëtar Boshnjak ka marrë pjesë në shumë konferenca kombëtare dhe ndërkombëtare për statusin dhe të drejtat e minoriteteve në vend dhe në botë, dhe në atë periudhë Këshilli Kombëtar Boshnjak gjithashtu miratuan vendimet më të rëndësishme të tij: mbi simbolet kombëtare (stemës dhe flamurit), festat kombëtare, çmime kombëtare dhe çmime dhe ngjarjet kombëtare të boshnjakëve të Sanxhakut.

Një kontribut i rëndësishëm përfaqësuesit e Këshillit Kombëtar Boshnjak kanë dhënë  në hartimin e Ligjit të ri për këshillat nacionale të pakicave kombëtare (2009), sipas të cilave është arrit një përmirësim i rëndësishëm i mbrojtjes së të drejtave të pakicave dhe  zgjerim  të konsiderueshme i kompetencave   i  këshillave nacionale të pakicave në Republikën e Serbisë.

Këshilli Kombëtar Boshnjak 2014.

Përbërja aktuale e  Këshillit Kombëtar Boshnjak u formua më 17 nëntor 2014, pas zgjedhjeve të cilat u mbajtën më 26 tetor të të njëjtit vit, dhe në të cilën shumicën e vendeve në Këshillin e mori ” Lista për unitet  të boshnjakëve – Dr. Sulejman Ugljanin “.

Këshilli ka katër nënkryetarë.

1.I ngarkuar për  bashkëpunim me organet shtetërore dhe qeveritë lokale

2. Në krye të bashkëpunim me këshillat nacionale të pakicave kombëtare në Serbi

3  Në krye të bashkëpunimit me institucionet boshnjake në vend dhe jashtë vendit

4 Përgjegjës për monitorimin e kushtetuese – statusin ligjor të boshnjakëve dhe ushtrimin e të drejtave themelore të njeriut dhe të pakicave të boshnjakëve në Serbi.[1]

Këshilltar ( deputet) 35

SEKRETARI ë seancën e parë të rregullt të përbërjes të pestë të Këshillit Kombëtar Boshnjak, të mbajtur më 17.11.2014. vit, Sekretari i Këshillit zgjidhet Ahmedin Skrijelj.

Sekretari i Këshillit të emëruar nga Këshilli me propozim të Presidentit të Këshillit, me votim publik, me shumicën e votave të të gjithë anëtarëve të Këshillit.

Për Sekretari i Këshillit mund të jetë ngritur avokat diplomuar apo një person me një diplomë universitare në shkencat humane.

 Komitetet

1. Bordi i Arsimit Diskutim. Rregullat e Bordit të Arsimit në gjuhën boshnjake
2. Komisioni për përdorimin zyrtar të gjuhës boshnjake dhe shkrimin. Rregullat e Komitetit për përdorimin zyrtar të gjuhës boshnjake dhe shkrimin
3. Komisioni për kulturën boshnjake. Komiteti Rregullat e kulturës boshnjake
4. Diskutim Komiteti Informacion.
5. Komisioni i Rregullave për Informim Diskutim

Komisioni për kontrollin dhe mbikëqyrjen e ushtrimit të të drejtave të boshnjakëve

Këshilli ka komisionet, domethënë:

1) Këshilli i Arsimit në gjuhën boshnjake;

2) Komiteti i Kulturës;

3) Komisioni për përdorimin zyrtar të gjuhës boshnjake dhe shkrimin;

4) Komiteti Informacioni në gjuhën boshnjake;

5) Komisioni për mbikëqyrjen dhe kontrollin e ushtrimit të të drejtave të boshnjakëve në Serbi.

Komitetet e Këshillit- Kompetencat

1. Përgatitja e projekt-vendimeve të Komitetit të Këshillit Këshilli dhe Ekzekutiv;
2. Përgatitja e strategjive, planeve, programeve, platformave dhe të fillojnë iniciativa për Këshillin për të ushtruar të drejtat e garantuara me Kushtetutën e boshnjakëve dhe ligjit;
3. Përgatitja e strategjive, planeve, programeve, platformat dhe iniciativa nisjen për të arritur kompetencën e Këshillit nga ana e Kushtetutës dhe ligjit;

4 japin mendime në lidhje me propozimet për rendin e ditës të seancës së Komitetit Ekzekutiv të Këshillit;

5 miratojë kërkesat, programet, projektet, strategjitë dhe planet në fushë për të cilin janë trajnuar;

6. Inicimi një diskutim mbi çështjet specifike në mënyrë të përshpejtuar;

7 sjell rregulloren e punës së Bordit dhe dokumente të tjera që lidhen me punën e tij;

8. kryen edhe punë të tjera në pajtim me ligjin, Statutin dhe vendimet e Këshillit.

Marrëdhëniet e këshillit me komunitetet fetare është paraparë , po ashtu me statut.

Bashkëpunimi me OJQ

Me status është rregulluar edhe bashkëpunimi i KKB me organizatat e ndryshme  ne vend dhe jashtë vendit.

Statusi konsultativ-participues, në bazë të  nenit 56 të statutit të Këshillit nënkupton:

1. Të drejtën e pjesëmarrjes në Seancat e Këshillit
2. Të drejtë pjesëmarrjes të bordeve, me të drejtë diskutimi pa të drejtë votimi,
3. të drejtën e propozimit të rendit të ditës
4. të drejtë e propozimit dhe paraqitjes së programeve  dhe projekteve me rëndësi për Boshnjakët dhe  realizimin ë të drejtave  të boshnjakëve.
5. Të drejtë raportimi në bazë të rregullores së Këshillit, bordeve dhe trupave punuese të Këshillit.
6. Të drejtën e shfrytëzimit të hapësirës-objektit në  bazë të  rregullores për shfrytëzimin e lokalit.

Përveç të drejtave të lartë përmendur, është paraparë edhe e  drejta  e financimit të projekteve të përbashkëta.

Në ligje kanë mbetur të paqarta shumë çështje ligjore në statusin Këshillave kombëtare të pakicave.

Këshillat kombëtare paraqesin institucionalizimin e autonomisë kulturore të pakicave  në këto fusha.

Në të njëjtën kohë më shumë se është e nevojshme dhe harmonizimi i ligjeve që përmbajnë elementë të mbrojtjes së të drejtave të pakicave, sepse kjo është shumë shpesh çon në probleme në zbatimin e Ligjit për Këshillat nacionale të pakicave kombëtare.

Pakicat kanë fituar  legjitimitet   jashtëzakonisht të lartë politik, por  shpesh kompetenca   jashtëzakonisht të ulëta

Këshillat Kombëtare janë  institucion të diskutueshme dhe  se është pozitive që Këshillat Kombëtare ekzistojnë, sepse janë deri diku  adresa  për komunikim mes autoriteteve të huaja dhe shtetërore, nga njëra anë, dhe minoritetet nga ana tjetër.

[1] http://www.bnv.org.rs/o-nama/