Ky vit shënon 206 vjetorin e themelimit të Llozhës së Madhe Masonike të Washington DC, një bashkëudhëtim dhe kurorëzim i suksesshëm i procesit interesant të konceptimit arkitekturor dhe ndërtimit të kryeqytetit. Me një vizion të qartë rreth besimit dhe principeve të larta të vëllazërisë në një botë në ndryshim të vazhdueshëm dhe me një shpirt të lartë intelektual e diversitet shoqëror, pjesa e padukshme, por e gjallë e kryeqytetit mban në gjirin e saj figura të njohura të politikës, biznesit, diplomacisë, artit, shkencës dhe sportit./

NGA DRITAN MISHTO/

Kryeqyteti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës,  Washington – Distrikti i Kolumbias ose thjesht DC është i veçantë për simbolikën e arkitekturës së tij, me bulevardet e gjera të dala nga një pikë e përbashkët dhe sheshet dekorative të ndërthurura në mënyrë intriguese. Pozicionet, format e godinave qeveritare, monumentet, sheshet dhe rrugët e kuadratizuara përbëjnë një materializim të parimeve të mendjehapësisë dhe ndricimit, të hedhura në plan mjeshtërisht nga arkitekti i njohur mason Pierre L’Enfant.

Kryeqyteti mbetet një vepër ideore e presidentit të parë të SHBA George Washington, Mason i Llozhës Fredericksburg Nr. 4, Virginia dhe më pas i nderuar nga një sërë llozhash të tjera, i cili me një përkushtim të pashoq dhe përqëndrim të lartë përcaktoi vendndodhjen, hapësirën dhe planimetrinë e tij, duke miratuar në mënyrë të pandryshueshme gjithçka që shihet edhe sot. Nën një ceremoni masonike, më 18 Shtator 1793 filloi puna për zbatimin e planit urbanistik me vendosjen e gurit të themelit të godinës së Kongresit, ndërkohë që sapo kishte përfunduar  konkursi për ndërtimin e Shtëpisë së Bardhë. Në këtë proces të rëndësishëm, Presidenti Washington bashkëpunoi me një sërë anëtarësh të masonerisë amerikane ku spikatën: Charles Fierer, Master i Llozhës Potomak 5 dhe James Hoban, Master i Llozhës Federale 1 e njëkohësisht arkitekt i Shtëpisë së Bardhë.

Kryeqyteti në krijim e sipër filloi të tërheqë ndërkohë bamirësinë masonike. Në vitin 1829 vdiq masoni i pasur James Smithson, me pasurinë e dhuruar të të cilit u ngrit Instituti Smithsonian, një nga qendrat e njohura të shkencës dhe kulturës botërore. Vite më pas, bankieri dhe masoni  bamirës William Corcoran themeloi galerinë e talenteve të artit, një nga më të njohurat ndërkombëtarisht.

Në 4 korrik 1848, përmes një marshimi të gjatë dhe ceremonialiteti të lartë Presidenti James  K. Polk inaguroi fillimin e punimeve për ndërtimin e monumentit kushtuar George Washington, vepër e cila përfundoi falë angazhimit të fuqishëm të masonit dhe ish Kryetarit të Gjykatës së Lartë të SHBA John Marshall. Lartësia jo e rastësishme e monumentit prej 555 këmbë (169,29 m) është pika më e lartë e kryeqytetit dhe pavarësisht se jo e përcaktuar me ligj, falë frymës që mban gjallë simbolikën e këtij qyteti asnjë godinë tjetër nuk e ka kaluar dhe nuk pritet ta kalojë lartësinë e tij. Ndërtimi i monumentit në nderim të Presidentit George Washington përbën një moment tejet i rëndësishëm në historinë masonike amerikane duke u vlerësuar nga studiuesit si konfirmim i tre elementëve themelorë të  republikës së re: mirëformimi, vërtetësia dhe besueshmëria.

Shekulli i 19 dhe fillimi i shekullit 20 e gjejnë kryeqytetin amerikan me pasuri arkitekturore të vlerësuara nga opinion i gjerë ku veçanërisht spikasin: Stacioni i Trenit “Union Square”, një reminishencë e stilit të madhështisë romane; godina e Llozhës së Madhe të Masonëve dhe godina e respektuar e Këshillit Suprem të “Scottish Rite” me dy sfinksët e saj, nënkuptues të mençurisë dhe fuqisë. Një sërë lidhjesh të tjera masonike qëndrojnë heshturazi në qytet, duke filluar nga Trekëndëshi Federal e deri tek godinat madhështore të Kompleksit të Galerive Kombëtare, ndërtuar falë këmbënguljes së masonit dhe ish Sekretarit të Thesarit Andrew Mellon, fondacioni i të cilit vazhdon të kujdeset për to. Ndërsa Presidenti Taft, mason dhe ish kryetar i Gjykatës së Lartë të SHBA luajti një rol kyç në bindjen e Kongesit për të ndërtuar një godinë të denjë për Gjykatën e Lartë, e cila u projektua dhe ndërtua nga arkitekti mason Cass Gilbert. Ndërtesa të tjera të intrigojnë me historinë e tyre, ku përveç planimetrisë një vend të rëndësishëm zë edhe koha e preçizuar dhe mënyra e ndërtimit në përputhje të plotë me simbolikat e vjetra masonike. Qyteti është zbukuruar me shumë vepra të krijuara nga artistë masonë, ku spikasin statuja e presidentit Lincoln, Roosevelt, Jefferson apo Muzeu i Holokaustit, një përkujtim e nderim ndër të tjera edhe për persekutimin e hebrenjve masonë.

Kryeqyteti amerikan dhe masoneria janë bashkëjetesa e gjallë e idealizmit  dhe vizionit të ngritur mbi dinjitetin dhe të drejtat e përbashkëta njerëzore. Fazat e mëvonshme të ndërtimit dhe përsosjes, duke i qëndruar besnik deri në detajet më të vogla planit arkitekturor fillestar kanë bërë që përgjatë më shumë se dy shekujve ky kryeqytet të kalojë me sukses provat e zgjerimit, rritjes,  maturimit e restaurimit, duke ruajtur formën dhe qëllimin e asaj çfarë ai mban në brendësi.

Ky vit shënon 206 vjetorin e themelimit të Llozhës së Madhe Masonike të Washington DC, një bashkëudhëtim dhe kurorëzim i suksesshëm i procesit interesant të konceptimit arkitekturor dhe ndërtimit të kryeqytetit. Me një vizion të qartë rreth besimit dhe principeve të larta të vëllazërisë në një botë në ndryshim të vazhdueshëm dhe me një shpirt të lartë intelektual e diversitet shoqëror, pjesa e padukshme, por e gjallë e kryeqytetit mban në gjirin e saj figura të njohura të politikës, biznesit, diplomacisë, artit, shkencës dhe sportit.

Kryeqyteti amerikan vazhdon të mbetet destinacion për miliona vizitorë dhe kjo falë jo vetëm veçorive të arkitekturës, por edhe zgjuarsisë e mençurisë së gjeneratave që kanë ndihmuar dhe ndihmojnë në ruajtjen, pasurimin dhe paprekshmërinë e simbolikës dhe sekreteve të tij.