Shkruan:Faik KRASNIQI/
Prania e ekonomisë joformale në vend dëmton konkurrencën e lirë të tregut!
Evazioni fiskal në Kosovë është në përmasa shumë të mëdha, do të thoja në masa tepër shqetësuese. Rreth 40 deri në 45 për qind llogaritet të jetë ekonomia informale në vend, por kjo përqindje mund të jetë edhe më e lartë. Dhe kjo e dëmton shumë biznesin e rregullt në Kosovë, buxhetin e shtetit. Konsideroj se indikatorët që kanë favorizuar këtë situatë grupet e caktuara të interesit dhe disa nga bzineset që janë të lidhura direkt me oligarkët e politikës, të cilët në mënyrë indirekte janë të lidhura ngushtë me këto biznese, prej pasluftës kanë krijuar monopol në ekonominë e vendit, duke dëmtuar rëndë ekonominë dhe shtetin e Kosovës, dhe njëkohësisht duke i dëmtuar rëndë edhe bizneset e ndershme! Shumë prej bizneseve të ndershme shkaku i këtyre marifeteve dhe standartit të dyfishtë të aplikuar nga pushtetet e deritanishme, në raport me bizneset e lidhura ngushtë me politikën dhe bizneset e ndershme, kanë falimentuar dhe janë detyruar t’i shuajnë bizneset e tyre! Kurse një pjesë e tyre për të shpëtuar nga falimentimi, kanë zhvendosur bizneset e tyre jashtë Kosovës, pasi në ato shtete qeveritë e atjeshme, ju kanë ofruar kushte shumë të favorshme për të bërë biznes! Deri më tani Qeveria e Kosovës ende nuk ka marrë masa për të ulur këtë përqindje të lartë të ekonomisë joformale në vend! Nëse Qeveria e Kosovës nuk merrë masa për ta ulur këtë përqindje të lartë të ekonomisë joformale dhe shuarjen e gjitha monopoleve të krijuara në Kosovën e pasluftës, nga biznesmenët matrapazë të lidhur me peshqit e mëdhenjë të politikë, komplet ekonomia e Kosovës rrezikon të rrëshqas drejt një ekonomie që do të kontrollohet nga mafia politko-ekonomike! E nëse na ndodh një gjë e tillë, atëherë mos të presim as zhvillim ekonomik, e as zbutje të papunësisë, por do të kemi vetëm përkeqësim të mëtutjeshëm të ekonomisë dhe thellim akoma më të madh të papunësisë, sepse nga jostabiliteti ekonomik dhe me një ekonomi të dominuar dhe të kontrolluar nga mafia politiko-ekonomike, mos të presim që do kemi investime nga jashtë e as nga brenda, por do shuhen me mijëra biznese të ndershme dhe me shuarjen e tyre, do të thellohet akoma më shumë papunësia, e që mund të shkojë deri në tetëdhjetë për qind numri i të papunëve!

Sektori i ndërtimit, parajsë e pastrimit të parave!

Konsideroj që politikanët kryesorë të Kosovës, kanë lidhje me sektorin e ndërtimit në mënyra të ndryshme, për të mos thënë se më së shumti kanë lidhje me këtë sektor të ekonomisë, sepse pjesa më e madhe e biznesit të ndërtimit është kryefjalë e ekonomisë joformale. Nëse marrim parasysh pasurinë e vetëdeklaruar të politikanëve, e të gjithë e dimë se politikanët kryesorë të Kosovës posedojnë edhe pasuri marramendëse, por të fshehur, atëherë kjo tregon qartë se ata paratë e pista do t’i pastrojnë disi! E mënyra më e mirë e mundshme, sot për sot në Kosovë, është sektori i ndërtimit, ku ata më së lehti mund t’i pastrojnë paratë, pasi që pjesa më e madhe e kompanive të ndërtimit, prej pasluftës kanë qenë të lidhura ngushtë me njerëzit kryesorë të politikës, por kemi shumë kompani të ndërtimit që janë në pronësi të shumë politikanëve, por edhe në pronësi të familjarëve dhe miqve të tyre, dhe shumica e tenderëve janë marrë nga ata! Prandaj e kanë të lehtë edhe pastrimin e parave, përmes sektorit të ndërtimit, sepse prej që nga paslufta në Kosovë, kemi pasur ndërtime të shumta dhe ndërtimet s’po ndalen fare, por po vazhdojnë me intensitet shumë të lartë, e sidomos në Prishtinë, por njëkohësisht është edhe sektori më fitimprurës! Mjafton të shikojmë vetëm lagjet periferike të Prishtinës, se çfarë ndërtimesh të larta janë ndërtuar deri më tash, e me qindra ndërtesa të tjera që po ndërtohen! E kur t’ja shtojmë kësaj edhe keqpërdorimet miliardëshe të bëra për gjashtëmbëdhjet vjet rresht nga keqpërdoruesit e politikës, si në nivelin qendror por edhe në atë lokal, atëherë dyshimet bëhen edhe më të forta që prapa atyre ndërtimeve fshihet dikush, e kush tjetër pos politikanëve keqpërdorues! Vetëm kur ta kemi një shtet ligjor, me prokurori dhe gjykata të pavarura, që s’do të jenë fare të ndikuara nga politika, mund të zbardhen të gjitha krimet ekonomike dhe politike, por deri sa s’të kemi një shtet të fortë ligjor, keqpërdorimet kurrë s’do të ndalen dhe matrapazët e politikës dhe biznesit, bizneset e tyre vetëm do t’i lulëzojnë akoma më shumë, sepse do ta shfrytëzojnë mosfunksionimin e ligjit, prandaj prej përfundimit të luftës e kanë kapur drejtësinë, në mënyrë që ta keqpërdorin pushtetin në maksimum!