Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Atributet e epokës “Berisha”

by

Shkruan: Dr. Enver Bytyçi/

Lideri i demokratëve shqiptarë, Sali Berisha, dha më 26 qershor dorëheqjen nga drejtimi i Partisë Demokratike. Ai e udhëhoqi këtë parti për gati 23 vite, ndërkohë që e dominoi drejtimin e shtetit shqiptar për 13 vite radhazi. Dorëheqja e Berishës erdhi si pasojë e humbjes së zgjedhjeve të 23 qershorit dhe kalimit në opozitë të Partisë që ai drejtoi. Ishte e pritshme së paku prej të hënës e deri mbëmjen e të enjtes, që ai të deklarohej se do t´i jepte fund drejtimit të partisë së parë opozitare në Shqipëri. Erdhi ky moment kur të gjithë kolegët e tij të Lindjes Europiane të jenë larguar prej shumë vitesh nga skena politike. Berisha ishte i vetmi që përballoi sfidën dhe u shfaq disa herë si feniksi në skenën politike shqiptare.

Deklarata e dorëheqjes së Berishës e të enjtes shkaktoi ndjesi dhe reagime të ndryshme te shqiptarët. Shumica prej tyre e përjetuan këtë ngjarje politike me dhimbje, trishtim e keqardhje. Pakica, një pakicë mospërfillëse, festoi në atë mënyrë, që në miniaturë të kujtonte festimet e 1997 me krisma kallashësh, kur Presidenti Berisha dha dorëheqjen prej postit shtetëror që kishte. Por kjo nuk përbën ndonjë shqetësim të madh. Në një demokraci do të gjenden një grusht njerëzish të pakënaqur ose të “militarizuar” ideologjikisht që do të festojnë gjithmonë dështimin e kundërshtarit politik.

Objekt i kësaj analize nuk është përshkrimi i mësipërm. Nuk do të marr kohë të analizoj në detaje humbjen e demokratëve dhe as do të përpiqem të sajoj ndonjë monografi apo biografi të liderit shqiptar të demokracisë, Sali Berisha. Thjesht do të përpiqem të jap versionin tim asaj çfarë përfaqëson Sali Berisha në botën shqiptare, sigurisht duke kundërshtuar disa versione të shfaqjeve të shpërfytyruara të disa analistëve, në përpjekjen e tyre për të përbaltur figurën politike të ish-kryetarit të Partisë Demokratike. Në fillim më duhet të theksoj se nuk kam ndërmend gjithashtu të analizoj gabimet dhe të metat njerëzore të Berishës, të cilat e kanë shoqëruar natyrshëm atë gjatë karrierës së tij politike. Kjo për arsyen e thjeshtë se kritikët e Berishës vazhdojnë të zbrazin thesin “e gabimeve” të tij, shumica e të cilave vazhdojnë të vijnë përmes instrumenteve të spekullimit, shpifjeve, trillimeve, ose lidhjes metafizike të aspekteve që nuk mund të qëndrojnë bashkë. Dhe nëse do të ballafaqonim vlerat që ai përfaësoi dhe gabimet e kësaj natyre të tij, atëherë peshorja do të shkonte dukshëm në drejtimin e vlerave.

Dorëheqja e Berishës ishte dinjitoze, mbresëlënëse, e pazakontë. E tillë ajo u përjetua dhe në këtë përjetim vjen në kujtesë ardhja e tij në skenën politike. Të njëjtat emocione si në dalje dhe në mbyllje. Personalisht u ndjeva keq atë mbrëmje të datës 26 qershor, por në vetëdijen time do të ndjehesha edhe më keq, nëse Berisha nuk do të dorëhiqej. Ai nuk mund të vijonte më të bënte rolin e opozitarit. Nëse do ta bënte këtë, do të dëmtonte veten dhe partinë, të cilën ai e themeloi dhe udhëhoqi për 23 vite. Me dinjitet të pakontestuar Berisha bashkë me dorëheqjen tërhoqi pas vetes përgjegjësinë e humbjes, gjë që nuk i përgjigjet realitetit. Jo se kreu I PD-së nuk ka përgjegjësi për humbjen e 23 qershoorit, porse ai u përpoq gjatë fushatës të mbyllte sa më shumë plagë që i krijuan në qarqe bashkëpunëtorët e tij më të afërt. Dhe këtë e dinë të gjithë këta, të cilët e ftonin dhe i kërkonin: “Doktor hajde në këtë zonë, se kemi problem”. Dmth, hajdeni e na ndihëmoni, se pa ndihmën tuaj ne jemi të dështuar. Prandaj dhe në këto zgjedhje nuk dështoi vetëm Berisha, dështuan më së shumti të dërguarit e tij në qarqe.

Të njëjtat emocione u shfaqën në mbyllje të karrierës shtet-ndërtuese të Sali Berishës, si edhe në daljen e tij në skenën politike më 1990. Por midis daljes e mbylljes qëndron një epokë, një kohë, e cila ka marrë e do të marrë një emër: Epoka e Sali Berishës… Si do të vlerësohet e gjykohet kjo kohë, për këtë do të shkruajnë historianët.

 

1. Berisha si reformator dhe liberator

 

Historia do ta mbajë atë gjithë jetën si udhëheqësin e parë antikomunist në Shqipëri, si promotorrin e demokracisë, si njeriun e parë në Shqipëri dhe Lindjen Europiane, i cili u deklarua për anëtarësim në NATO dhe e orientoi Shqipërinë drej Perendimit. Historia do t’i rezervojë atij meritat për reformat e mëdha politike dhe ekonomike në Shqipëri, meritat për vizionin e tij për zgjidhjen e çeshtjes së Kosovës dhe krijimin e klimës politike stabile në rajon, si dhe për një ekulibër të jashtëzakonshëm në marrëdhëniet ndërkombëtare të shtetit shqiptar. Sali Berisha do të përmendet në histori për hapat e rëndësishëm të integrimit në Bashkimin Europian e në veçanti për liberalizimin e vizave. Sali Berisha do të përmendet si i pari dhe i vetmi personalitet e udhëheqës politik që la pas infrastrukrurën qindravjeçare më të prapambeturën në Europë dhe e futi vendin në hartën e vendeve me infrastrukturë moderne. Ai do të shënohet si ideatori i zhvillimit të industrisë energjitike, përfshirë dhe gazifikimin e Shqipërisë. Shumë vepra njerëzia në breza do t’i identifiokjë me emrin e Berishës. Këto arritje e suksese të epokës Berisha, të cilat u përmenden më lart, nuk do të zhvleftësohen nga arkivat, dokumentet dhe fakte të pazbuluara. Ato janë të dukshme, të prekshme, të pakontestuara.

Në këtë pikëpamje lideri shqiptar postkomunist, Sali Berisha, mbarti me vete guximin e madh për ta kaluar Shqipërinë nga një vend të izoluar, në një vend të hapur e në marrëdhënie të ngushta me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Europën. Ai manifestoi vendosmërinë e rrallë për të bërë reformat më radikale në historinë e Shqipërisë në ekonomi dhe kalimin e saj të plotë nga një ekonomi e centralizuar dhe tufëzuar në një ekonomi të tregut të lirë. Berishës i përket merita e padiskutueshme e pranimit të Shqipërisë në NATO, jo vetëm se ishte i pari europiano-perendimor që kërkoi të jetë anëtar i kësaj aleance, porse zbatoi me përpikmëri reformat e kërkuara për të arritur në finish, kur Shqipëria ngriti flamurin e saj në selinë e Aleancës në Bruksel më 4 prill 2009. Berishës i takon merita e pakontestuar e plotësimit të të gjitha kërkesave europiane për liberalizimin e vizave. Në këtë kuptim pasaporta shqiptare do të kujtohet gjithmonë si pasaporta e kohës së Berishës. Si në asnjë vend tjetër europian, qeveria Berisha u përball në procesin e liberalizimit të vizave jo vetëm me qëndrimet strikte të Brukselit, por edhe me lëvizjen antiliberale të lëvizjes së shqiptarëve në Europë nga ana e opozitës, tashmë të ardhur në pushtet. Historianët e kohëve të ardhshme do ta kenë shumë të vështirë të vlerësojnë fakte të tilla, se për ta pas disa dekadash nuk do të mund të konceptohet sesi një opozitë e jona të mund të ketë bllokuar procese të tilla, por ata nuk do të mund të gjejnë asnjë argument kundër këtij fakti të trishtueshëm. Bllokada e opozitës i dha Berishës të drejtën që ta përvetësojë njëmijë përqind meritën e liberalizimit të vizave.

 

Shumë kundërshtarë të zotit Berisha kanë vjellë vrer kundër tij, madje vazhdojnë dhe në ditët e sotme të shprehin opinione pa asnjë fakt për sjelljet e ish-udhëheqësit më karizmatik të periudhës postkomuniste në Shqipëri. Më së shumti sulmet kundër tij vijnë nga kundërshtarët e përhershëm politikë, por edhe nga ajo pjesë e elitës politike, të cilën Berisha e promovoi në krye të shtetit dhe institucioneve shqiptare. Kjo kategori njerëzish duket se nuk ka mundur të përballojë këmbnguljen, vendosmërinë dhe integritetin personal, familjar e moral të udhëheqësit shqiptar, Sali Berisha. Kjo kategori analistësh, politikanësh e përfituesish nga mbështetja e kreut të mazhorancës, duket se kanë dëshmuar në përpjekjet e tyre për denigrimin e Berishës se janë inferiorë në intelekt, në dije, në kulturën politike e të përgjithshme krahasuar me të dhe për pasojë kanë kultivuar në qenien e tyre atë lloj egoizmi, cmire e xhelozie shpesh herë të shfrenuar. Rrallë herë ka ndodhur që në trojet shqiptare të vegjetojë një udhëheqës politik e shtetëror me integritet të tillë si Sali Berisha. Deri tani binjak i tij mund të konsiderohet vetëm Ibrahim Rugova.

Por sado të shfaqen opinione, historia dhe historianët kanë një metodologji strikte në vlerësimin e ngjarjeve e të figurave historike. Ato nisen nga rezultatet, nga ajo çfarë është arritur dhe nga drejtësia e vendimeeve që janë marrë. Për fatin e keq të kritikëve të liderit shqiptar post-komunist rezulton dhe do të rezultojë se epoka e Berishës ka qenë shumë e sukseshme, se vendimet dhe vizioni i tij për një Shqipëri të zhvilluar kanë qenë të një udhëheqësi të papërsëritshëm. Sali Berisha ka shtruar tashmë trasenë e zhvillimit modern të Shqipërisë dhe shqiptarëve. Kjo është arritja më e madhe e shtetit shqiptar në këto 100 vjet të ekzistencës së tij. Mos harrojmë se kryeministri serb, Nikolla Pashiç, që më 21 janar 1913 paracaktonte qëllimet politike të Serbisë kundrejt Shqipërisë. Në një letër drejtuar ministrit të tij në Petersburg, Pashiç shkruante se “Krijimi i Shqipërisë përbën një rrezik të madh, jo vetëm për serbët, por për krejt Lidhjen Ballkanike” dhe rekomandonte që, nëse krijohej një shtet shqiptar, ai duhej të mbahej i pazhvilluar dhe pa asnjë ndikim në gjeopolitikën e rajonit. Sali Berisha është i pari udhëheqës politik shqiptar që sfidoi këtë lloj politike të fqinjëve tanë dhe kuptoi se ekzistenca e Shqipërisë varet nga dy faktorë: Së pari nga zhvillimi i saj i shpejtë dhe së dyti: nga integrimi në strukturat e sigurisë euro-atlantike. Këta fqinjë antishqiptarë u përpoqën ta pengojnë këtë zhvillim historik në vendin tonë. Por ata nuk patën sukses, siç kishin pasur në dy dekadat e para të pavarësisë si dhe gjatë diktaturës komuniste. Dalja në skenë dhe udhëheqja me vizionin e një misionari të madh si Sali Berisha dhe ekipi i tij demokrat ka lënë gjurmë të pashlyeshme në sfidën ndaj përpjekjeve të armiqve të Shqipërisë për ta penguar zhvillimin e vendit. Në një farë mënyre kjo xhelozi është shprehur para disa muajsh edhe nga ana kryeministrit aktual të Serbisë, Daçiç, kur thoshte se nëse Shqipëria pranohej në BE para Serbisë, atëherë ai “do të duhej të vriste veten”.

Pohimi që bëra më sipër nuk është thjesht opinion teorik. Integrimi i Shqipërisë në BE ishte penguar nga grindjet politike dhe bojkoti i opozitës. Berisha me dorëheqjen e tij i hapi rrugë këtij procesi dhe mazhoranca solide e krijuar më 23 qershor nuk do të ketë më me kë të grindet, që të japë sinjale negative për imazhin dhe integrimin e vendit. Berisha dhe qeverisja e tij mënjanuan recesionin ekonomik e financiar, gjë që mund të përdorej si alibi tjetër pengesë e pranimit të Shqipërisë në BE. Për herë të parë qeverisja e Berishës ndërtoi autostrada dhe rrugë të shumta për ta bërë vendin të aftë në rrugën e zhvillimit ekonomik. Për herë të parë ai la pa punë dhjetramijë gjeneratorë, sepse siguroi poltësisht nevojat e vendit për energji elektrike. Për herë të parë u dha një vizion kombëtar për zhvillimin e turizmit. Mbi të gjitha Berisha ishte i pari udhëheqës që kuptoi resurset e mëdha energjitike të vendit dhe dizanjoi zhvillimin energjitik të Shqipërisë. Arkivat do të dëshmojnë se projekti TAP, dhe qindra hidrocentralet në të katër anët e vendit janë vizioni, këmbngulja dhe priotiteti i kryeministrit shqiptar, Sali Berisha.

 

Në numrin e nesërm: Berisha, kritika unikale dhe gabimet njerëzore të tij

 

Dëshmia ime për Edi Ramën:Doktrina e tij – midis nacionalsocializmit dhe bolshevizmit

by

Shkruan: Enver Bytyçi/

Miku im, Ferdinand Hysi, ma dha idenë e këtij shkrimi. Ai kishte parë autobuzin mavi të “Rilindasve”, por pa vënë re se kush ishte brenda tij. Më tha se ata që janë në autobus na shohin, na vëzhgojnë ne, ndërsa ne e kemi të pamundur që t’i vëzhgojmë ata. Simbolika e dramaturgut të njohur është e qartë: Kandidati për kryeministër, Edi Rama, dhe ekipi i tij, nëse vijnë në pushtet, do të vëzhgojnë dhe përndjekin cilindo që nuk i bindet vullnetit politik të tyre. Instrument i vëzhgimit dhe përnfjekjes nuk do të jetë autobuzi mavi, por zyrat e institucioneve të shtetit. Ndërkaq vetë do të vijojnë të fshihen e të fshehin çdo veprim që shkon ndesh me shtetin e së drejtës. Ata po japin mesazhin se shteti do të jetë “ekipi i rilindjes”.Teorikisht e kanë shpallur këtë ide që kurse kanë vendosur luftën kundër iniciativës së lirë, kundër sistemit të taksave e kundër koncesioneve. Praktikisht po e provojnë të japin mesazhin e tillë me autobuzin mavi, nga brenda të të cilit vëzhgohet çdokush, me pamundësi për të vëzhguar nëse ata brenda tallen, ironizojnë apo nderojnë qytetarët që kalojnë pranë këtij autobuzi. Ndërkaq zoti Rama parmbrëmë u betua para B. Fevziut dhe publikut se në asnjë rast nuk ka bërë presion ndaj biznesit e medies. I përgjigjej një pyetje për Koço Kokëdhimën dhe e merrte atë në mbrojtje, duke akuzuar jo vetëm kryeministrin Berisha, por edhe ish-kryeministrin, Nano. Kjo më detyroi që së paku të jap një dëshmi timen për Edi Ramën, aso kohe kryetar të Bashkisë së Tiranës, sesi ai e ka vënë pushtetin e tij në funksion të asgjësimit të fjalës e shtypit të lirë në Shqipëri:

Ishte fundgushti i vitit 2001. Aty nga mesdita ia mbërritën në zyrat e redaksisë së revistës “Koha” shumë veta, me e pa uniformë. Sa thoni ju të nderuar lexues? Plot tetë persona, tre policë të rendit, të cilët merrnin pagën në drejtorinë e Policisë së Shtetit, dy policë të policisë financiare, të cilët paguheshin nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatim-Taksave si dhe tre punonjës civilë, të cilët paguheshin nga kryetari I Bashkisë së Tiranës, Edi Rama. Hynë në zyrë pa trokitur dhe me fytyra të ngrysura, terr si pusi. Më paraqitën një fletë-gjobë prej 8000 lekësh të reja, pa paralajmëruar dhe pa njoftuar dhe më urdhëruan t’ju jepja paratë. I pyeta pse duhej ta firmosja dhe më thanë se këtu ke vënë pa leje reklamën e revistës (ajo ishte vetëm 40×60 dhe ngjitur me dritaren e zyrave). Ishte një fyerje dhe një alibi për dhunimin e institucionit mediatik, të themeluar me një vendim gjykate.

U thashë se reklama katër herë më të mëdha e në mes të rrugës gjendeshin me dhjetra e qindra. Pse nuk ndaluat aty, por erdhët direkt tek unë….– Mos e zgjat, më thanë, firmos e paguaj gjobën. Nuk mundesh as të ankohesh. Kur i pieta se nga vinin e kush ishin, ata më thanë se vinin në emër të kryetarit të Bashkisë, Edi Rama. Tre civilët qenë vëzhguesit e veprimeve të policëve, të cilët për të bindur padroninpër besnikërinë e tyre më morën çelësat dhe liçencën e botimit. Edhe pse u thashë se liçencën mund të ma marrë vetëm gjykata, sepse ajo ma kishte dhënë, nuk dëgjuan nga ai vesh. Ju kërkova një procesverbal dhe njëri prej policëve të policisë financiare, si më cubi ndër ta, më bëri nderin përkatës. Më tha po, ta hedh unë firmën për marrjen e liçencës. Pas nja dy orë të bërtiturash, sharjesh dhe akuzash për shkrimet në revistën “Koha”, më nxorën dhe mua jashtë bashkë me personelin, më mbyllën derën me një çelës-dryn, të cilin e vunë te hekurat mbrojtës e më thanë të mos dukem më aty. Shkurt, të mbyllja revistën.

Sigurisht që vazhdova punën, por jo ditën, natën, dhe e nxora numrin e radhës të revistës, fiks në datën e caktuar, më 1 shtator 2001. Në këtë numër botova në shqip dhe anglisht një protestë drejtuar kryeministrit, presidentit dhe trupit diplomatik. Bashkë me protestën edhe procesverbalin e konfiskimit e rrëmbimit të liçencës. E dija se kryeministri dhe presidenti ndjeheshin të kënaqur nga kjo histori, por doja që të isha në rregull me protokollin dhe vetëveten. Ndërkohë pas tri-katër ditësh më njoftojnë që pas një jave të shkoja në ambasadën amerikane. Isha në dilemë. Mendoja se do të më priste ambasadori Limprecht dhe më vinte zor ta takoja, sepse në revistë para disa kohësh ishte botuar shkrimi i ashpër i Kastriot Miftarajt “Të gjitha skandalet e Joseph Limprecht”. Por jo. Jo se nuk isha pak a shumë i të njëjtit mendim me kolegun tim e nëse do të thirresha për atë shkrim, nuk do të kasha dilemë. Por më priti shefja e Marrëdhënieve me Publikun, Debora Xhons. Më dëgjoi e nuk më dha asnjë këshillë, vetëm duke më shtruar një pyetje sugjestive: – Çfarë mund të bëjmë ne?!. I dhashë përgjigje dhe pas dy ditësh personi që më kishte rrëmbyer me forcën e niformës liçencën u shfaq në dyert e redaksisë e ma ktheu atë.

Thashë me vete u zgjidh edhe kjo punë. Por nuk mbaroi me kaq. Shitja e reistës “Koha” në qytetin e Tiranës filloi të binte shumë. Aso kohe Rama kishte deklaruar prishjen e kioskave. Gazetashitësit ishin në garë të respektonin gjithçka çfarë u thoshte Bashkia, me qëllim që t’i shpëtonin ciklonit. Kioska ngjit me bibliotekën kombëtare shiste normalisht 60-70 revista. Por në muajin pasardhës në tetor 2011, shiti vetëm 11 copë, po kështu në nëntor. Shkoja herë pas here dhe revistën nuk e shihja asnjë cast në reklamë. Nuk shihej. Ishte e fshehur. Kush pyeste direkt, nëse kishte dalë revista, nxirrej një ekzemplar nga nënbanaku dhe I jepesh nga shitësja, duke parë me kujdes mos ishte ndonjë që e ndiqte nga pas. Pas dy muajsh, i shqetësuar për këtë fenomen debatova me shtësen (Natashën) dhe ajo u detyrua të më thotë të vërtetën.“Kanë ardhur nga Bashkia dhe më kanë urdhëruar të mos e shes revistën “Koha”.Ndryshe, më kanë thënë, do ta prishim kioskën. Të lutem mos e publiko këtë, se më merr në qafë”. Nuk e publikova, por prej asaj kohe ky veprim i Edi Ramës më rri gur në qafë. Nuk mund ta besoja, si është e mundur që një kryetar bashkie të merret në detaje me gjëra të tilla, vetëm e vetëm që ta shkatërrojë një botim të lirë e kritik ndaj tij dhe qeverisë që ai përfaqëson?!

Nuk po I shkruaj të gjitha dhunimet dhe presionet që më bënin shefi i SHISH, Fatos Klosi, vetë kryeministri i asaj kohei partisë në pushtet, i cili me paturpësi I thoshte ambasadorit bullgar: “Çoje në gjyq atë maskara””.Nuk po ndalem as me vendimin e gjykatës së faktit që për një shkrim të Agim Shehut më vuri gjobën prej 500 mijë lekë apo të Gjykatës së Apelit, e cila këtë masë dënimi e rriti katër fish, duke e çuar në dy milionë lekë të reja. Por u ndala vetëm te dy raste ekstreme të Edi Ramës.

Prej katër vitesh kam ndjekur me trishtim arsyetimet e kreut të opozitës për gjoja opcionin ndryshe të tij të ndërtimit të shtetit të së drejtës në këtë vend. Prej gati një viti ndjek me neveri mashtrimin e radhës për gjoja “Rilindjen” e Shqipërisë, në rastin e ardhjes së tij në pushtet. Shumëkush mundet dhe ndoshta dikush ka të drejtë ta besojë. Por gjithkush që e beson do të zhgënjehet në momentin që do të përballet me pushtetin e Ramës. Arroganca e tij është e pakufishme dhe e paimagjinueshme. Madje do ta quaja një lloj arrogance hybrid të shartuar me nacionalsocializmin e Hitlerit dhe bolshevizmin e Stalinit, çka do të thotë se do të ishte më I egër se secila prej tyre të marrë veç e veç.

Edhe dy ditë e shqiptarët do të drejtohen në kutitë e votimit. Ata gjenden midis dy alternativave, të Ramës dhe të Berishës. Përvoja ka dëshmuar dhe fushata elektorale tregoi gjithashtu se ata janë shumë larg njëri-tjetrit. Ne pamë në këto muaj fushate një Ramë të pandryshueshëm me atë Ramën që dërgonte uniformat e tij për të dhunuar një institucion botimi, revistën “Koha”. E bënte këtë thjesht se nuk donte të ballafaqohej me kritikat e saj. Në fushatën elektorale ai ka shfaqur gjithashtu të njëjtën doktrinë. Kushdo që ka folur kundër alternativës së tij është kërcënuar për “largim nga puna” e madje për ndjekje penale. Kushdo që është i kënaqur me rritjen e rrogave nga qeveria “Berisha”,si mësuesit, infermierët, mjekët, policët, janë etiketuar dhe kërcënuar në bllok, si komunitete. Kushdo që ka reaguar brenda radhëve të partisë së tij është gjendur në mes të natës i vetmuar dhe anatemuar si “tradhëtar”, madje është kërcënuar deri në dhunimin e familjes së tij. Cilido gazetar që i ka bërë pyetje të padëshiruar prej tij është përballur me arrogancën e përgjigjes së Ramës.

Dhe të gjitha këto, që shihen në ekrane, pa llogaritur labirinthin e bëmave jashtë kamerës, duhet të bindin dhe më spetikët se Rama kryeministër është një kërcënim I madh, jo për mua, jo për ty si individ, por për familjet tona, për komunitetet punuese, për zhvillimin e vendit, për vetë Shqipërinë dhe kombin Shqiptar. Nuk është Edi Rama dhe ekipi i tij, që mund të sjellë rilindjen. Rilindja e shqiptarëve ka trokitur tashmë dhe dita ditës po bëhet realitet i pakontestueshëm.

Rama kërkon t’i vejë shqiptarët në provë. U thotë më votoni dhe do ta shihni se çfarë do të bëj unë si kryeministër. Por unë dhashë dëshminë timë personale e institucionale, për të thënë se Rama ëshët i pabesueshëm, jo vetëm i paparashikueshëm. Me Ramën Shqipëria do të ketë një gur të rëndë në qafën e saj, por edhe ndërkonbëtrët do të kenë telashe të mëdha me tekat e tij. Zyrat e të drejtave të njeriut do të mbushen me dosje të shumta ankesash ndaj qeverisjes së Ramës. Gjyqet do të përditësohen me paditë kundër “kryeministrit”Rama. Bota demokratike do të zhgënjehet Brenda pak javësh, ndërsa shqiptarët që të nesërmen e marrjes së pushtetit prej tij, nëse ai do të votohet për marrjen e pushtetit.

Unë kam ndjesinë se shqiptarët e kanë kaluar periudhën kur u besonin rrenave të mëdha. Ndaj nuk kanë se si t’i besojnë alternativës pa opcione e mashtruese të Edi Ramës. Aq më pak mund t’i besojnë ata që e kanë provuar mbi kurriz qeverisjen e Tiranës prej tij, madje dhe ata që kanë provuar të bashkëpunojnë me të.

 

Rilindja dhe pseudorilindja elektorale (3)

by

Nga Enver Bytyçi/
Thamë në botimin e pardjeshëm se Rilindja rievokon një epokë qytetërimi të humbur e të shuar. Së paku rikthen në jetë një komb, të cilit i është venitur shpirti. Këtë gjë, rikthimin në jetë të kombit shqiptar e bënë rilindasit tanë të shekullit XIX. Tipari themelor i asaj periudhe ishin romantizmi dhe iluminizmi, dmth shprehja e besimit për të ardhmen, harmonia e fjalës, dashuria për kombin, atdheun, shoqëruar me platformën e Pashko Vasës «E vërteta mbi Shqipërinë dhe shqiptarët» («La vérité sur l’Albanie et les Albanais»), botuar në Paris më 1879 dhe veprës tjetër të Sami Frashërit “Shqipëria çka qenë, ç’është e çdo të bëhet”, botuar më 1899 në Bukuresht. Nuk ka Shqiptar që nuk i njeh këtta dy rilindas si dhe këto dy vepra që ata kanë shkruar e që mbeten në përjetësi si vepra monumentale të mendimit illuminist të rilindasve tanë.
Ndërsa pseudorilindja dhe pseudorilindasit e sotëm jo vetëm që nuk kanë një platformë të vetën për ndonjë ringjallje të vendit, por as kanë ndërmend t’i referohen në ndonjë varg veprave të rilindasve tanë të shquar. Mundet të konceptohet si pikë referimi “Kurbani” i kreut të skuadrës së ashtuquajtur “Rilindje”, por të gjitha të dhënat flasin se akademikë dhe emra të mëdhenj të letrave shqipe kanë shkruar libra dhe krijime shumë herë më të mira se kurbani i Ramës, çka e bën këtë libër e autorin e saj të paqenë në radhën e ndonjë grupi rilindasish qoftë dhe virtualisht të tillë. Këtë fakt duket se e njohin pseudorlindasit tanë, sepse nuk ka e nuk mund të gjesh asnjë referencë të librin “Kurbani” në paraqitjet e tyre. Kurbani mbetet kurban dhe nuk mund të përceptohet as nga budallenjtë e fanatikët si platformë zhvillimi e progresi, jo më si model për ringjallje, rimëkëmbje e rilindje, çfarë pretendon skuadra e mashtruesve me terma bombastikë.
Duke u rikthyer te argument i rilindave, ndoshta ia vlen të bëhen disa krahasime midis vizionit, ideve dhe koncepteve që janë shpalosur para më shumë se një shekulli me praktikat që bart politika e pseudorlindasve të sotëm. Them me praktikat, se vizionet, idetë dhe konceptet e këtyre të sotmëve mungojnë plotësisht.
Rilindasit hodhën idenë e bashkimit kombëtar të shqiptarëve. Kjo ide e tyre u lëvrua aso kohe me aq idealizëm sa çoi jo vetëm në bashkimin, por edhe në afrimin e vëllazërimin e tyre. Le të kujtojmë faktin se çfarë u arrit më 1878 në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit. Por të kujtojmë gjithashtu faktin se për hir të kombit e të gjuhës sonë Kongresin e Manastirit e drejtuan dy kolosët pasrilindas, Pater Gjergj Fishta dhe Mit’hat bej Frashëri. Ata u bashkuan jo vetëm në idealin kombëtar, por edhe për njësimin e alfabetit shqip dhe latinizimin e këtij alfabeti. Aso kohe nuk kishim të bënim me një Europë miqësore. Përkundrazi, Europën e asaj kohe Gjergj Fishta do ta quante mizore, për shkak të vendimeve të saj për shkërmoqjen e shqiptarëve. Megjithatë ata nuk lëvizën nga orientimi europian e perendimor dhe e panë atë si model e si stacion të kulturës, lidhjeve dhe marrëdhenieve tona.
Ndërkaq kreu u skuadrës së pseudorilindasve, pra Edi Rama, nuk mundi të ngrihet së paku në nivelin e qëndrimeve proeuropiane të rilindasve tanë. Ai e ka të vështirë t’u shpjegojë shqiptarëve pse u përpoq të bllokojë arritjen e Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit. Të gjithë kujtojnë se aso kohe Rama mobilizoi të gjithë propagandën e vet dhe mediave që komandon kundër nënshkrimit të asaj marrëveshjeje. Studiuesit do t’i rikthehen kësaj kohe të vështirë dhe do të shohin se çfarë ka ndodhur në të vërtetë. Historianët dhe ekspertët do të evidentojnë faktin se si diplomacia shqiptare e kohës u vu në lëvizje si kurrë ndonjëherë më parë për të bindur çdo vend anëtar të BE-së për miratimin e Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit. Ndërsa në anën e kundërt qëndronte kreu i opozitës.
E njëjta skemë u përdor nga Rama dhe pseudorilindasit etjerë edhe në rastin fatlum të pranimit të Shqipërisë në NATO. Kur ndodhi ngjarja e Gërdecit, kam shkruar e kam nënvizuar se ajo ngjarje nuk ishte e rastësishme. Në koshiencën time ajo ngjarje e pandriçuar ishte vepër e kundërshtarëve të pranimit të Shqipërisë në NATO. Fatkeqësisht në krah të këtyre kundërshtarëve u shfaq atë botë edhe kreu i opozitës, zoti Rama. Nëse kthejmë kokën pas, ngjarja dramatike e Gërdecit ndodhi vetëm 20 ditë nga dita kur Shqipëria do të merrte ftesën për në NATO. Dhe nëse Rama nuk do ta mirëpriste Gërdecin si ngjarje në dëm të antarësimit në NATO, së paku do të duhej të priste 20 ditë, sa të merrej ftesa e të mos e përdorte atë si karem të luftës politike të tij. Por ndodhi e kundërta. Aq sa media e Ramës me eufori e kënaqësi të manifestoi lajmin se “Kongresi amerikan ishte kundër ftesës për Shqipërinë në NATO”. Kur ndodhi e kundërta dhe presidenti Bush anashkaloi Gërdecin për ta ftuar vendin tonë në Aleancë, kreu i opozitës i shtoi përpjekjet e tij për politizimin e ngjarjes. Objektivi i tij ishte që një vit më vonë Shqipëria të mos e ngrinte flamurin e saj pranë selisë së NATO-s në Bruksel. Edhe nëse do ta bënin këtë analizë vetë fanatikët e Ramës, nuk do të mund t’i iknin argumentit se kreu i opozitës shqiptare, si në asnjë vend në Europë, ishte pozicionuar kundër Shqipërisë në NATO. Zoti Ngjela tha në një debat televiziv se pranimi në NATO ishte pasojë e vendimit të Xhorxh Bushit dhe jo e performancës së Shqipërisë. Ata që mbronin të kundërtën në atë debat nuk i thanë zotit Ngjela se “Amerika ka pasur president edhe në tetë vitet e qeverisjes së socialistëve, por asnjëri prej tyre nuk e mori një vendim të tillë”. Në politikë e sidomos në vendimmarrje të tilla, të cilat shënohen si ngjarje madhore të politikave e gjeopolitikave, nuk ka asnjë rol rastësia, siç përpiqen ta shpjegojnë procesin mbështetësit e zotit Rama.
Kur kthejmë kokën prapa në katër vitet që shkuan, përsëri precedentët antieuropianë janë të pranishëm në personin e zotit Rama. Liberalizimi i vizave ishte beteja e parafundit midis opozitës dhe pozitës për t’iu afruar Europës. Megjithëse interesi i qytetarëve ishte i jashtëzakonshëm për këtë, zoti Rama ndërtoi strategjinë dhe taktikën e bllokimit. Jam i detyruar të pohoj dhe njehëre atë çfarë kam shkruar kur çadrat e grevës së urisë qenë ngritur në bulevardin “Dëshmorët e Kombit”, para selisë së kryeministrit. Atëherë shkruaja se Rama mund të dalë nga ngujimi, nëse BE-ja ia bën me dije liderit tonë të opozitës se çfarëdo që ai të bëjë, nuk e kthen mbrapsht procesin e liberalizimit të vizave. Kur kjo u bë me dije, atëherë u gjet formula e krokodilit në Strasburg, me qëllim që të kamuflohej sa të ishte e mundur prapësia antieuropiane e Ramës. Ndërkaq nuk është nevoja të qëmtohet në deklratat e “rilindasve” të kohëve tona, sipas të cilëve, “në rastin e liberalizimit të vizave një million shqiptarë do të merrnin rrugët e Europës”, një gjetje kjo e supozuar thjesht për ta trembur kontinentin e vjetër.
Dhe më së fundi vijmë te bllokimi i ligjeve, të cilat duheshin miratuar për t’i hapë rrugë marrjes së statusit të vendit kandidat. Nëse i dëgjojmë pseudorilindasit, ata thonë se përveç tri ligjeve, BE kishte vënë 7 ose 8 kushte të tjera. Dhe është e ditur se kishte e do të ketë kushte të tjera, veç përmirësimit të ligjeve. Por ata nuk duan ta pranojnë se të gjitha kushtet e tjera, si lufta kundër korrupsionit, lufta kundër krimit, shteti ligjor e pavarësia e gjyqësorit, janë kushte permanente të të gjitha etapave të afrimit të Shqipërisë drejt BE-së, parasëgjithash janë kushte të procesit të negociatave për anëtarësim. Nga ana tjetër, opozita do të ishte krejt komode, nëse vërtet Shqipëria kushtëzohej nga moskryerja e detyrave të qeverisë, sepse dështimi për këtë shkak do ta penalizonte qeverinë e jo opozitën. Pse atëherë pseudorilindasi nuk e la topin në portën e kundërshtarit të tij politik?! Ai nuk i votoi tri ligjet, sepse kishte frikë se Shqipëria do ta kishte marrë statusin e vendit kandidat. Kështu I vetëquajturi rilindas u shfaq për një periudhë të gjatë si aplikues i doktrinave dhe teorive që shkojnë kundër parimeve themelore të rilindasve të vërtetë shqiptarë.
Në këtë përmbledhje nuk kam ndërmend të analizoj shkaqet e bllokimit që zoti Rama i bëri integrimit europian të Shqipërisë. Argumentin e lartshkruar po e përdor thjesht në funksion të dallimit thelbësor që ekziston midis pseudorilindasit të vitit 2013 dhe rilindasve të vërtetë të shekullit XIX. Ata të shekullit të rilindjes së vërtetë të kombit tonë ishin shkolluar në medreset, gjimnazet e universitetet e perandorisë osmane. Kjo do të nënkuptonte që ata të mbartnin kulturën orientale të perandorisë, së cilës i kishin shërbyer. Por jo. Ata dinin 5 ose 6 gjuhë perendimore. Ata mendonin, flisnin dhe vepronin me idetë, filozofinë dhe orientimin perendimor. Ata ishin idealistë dhe nuk kishin kurrëfarë agjende personale në dëm të interesave kombëtare. Prandaj të gjithë së bashku ata morën vendime shumë të rëndësishme e kapitale për orientimin europian të shqiptarëve. Pseudorilindasit e sotëm mbetën së paku deri më sot në anën tjetër të skuadrës antieuropiane e për pasojë antirilindje.
Dhe një fakt tjetër: Rilindasit tanë nuk menduan dhe nuk punuan asnjëherë që ta përçajnë Shqipërinë në veriorë e jugorë, në qytetarë e në fshatarë, në muslimanë, ortodoksë apo katilikë. Nuk ka nevojë të jap argumentin e njohur tashmë, se ata u dhanë shqiptarëve një emër të vetëm, emrin e shqiptarit. A ndodh këto kohë pas më shumë se një shekulli kjo që ka ndodhur atëherë? Nëse qëmtojmë thjesht në deklarimet e liderit të pseudorilindasve do të gjejmë shumë raste të mbjelljes së përçarjes dhe urrejtes. Në Vlorë zgjedhësit shqiptarë u njohën me një term të ri: “Bathorizimi”. “Nuk do të lejomë bathorizimin e Vlorës” – tha Rama. Nuk po hyj në berthamën e problemit, pse Vlora u rrezikoka nga një fenomen bathorizimi, kur qeverisja locale e saj i takon vetë Ramës. Por një vëzhgim i shpejtë bën që të mendosh se ky term i ri ishte planifikuar të thuhej pa kurrëfarë shkaku në Vlorë dhe pikërisht në Vlorë. Rama bënte diversionin e radhës, për t’i nxitë vlonjatët kundër atyre që ai I quan “malokë”, pasi në përceptimin e fansëve të tij Bathorja është një vendbanim i ri I krijuar nga lëvizja e popullsisë prej veriut në Tiranë. Diversione të tilla pseudorilindasi ka bërë në disa raste, edhe në Shkodër, edhe në Peshkopi, edhe në Kukës. Por Vlora duhej ngacmuar në plagën që e krijuan Rama, bashkëpunëorët si dhe paraardhësit e tij.
Në kohën e rilindasve nuk kishte ndarje të tilla, sepse rilindasit nuk e çonin ndërmend të punonin kundër bashkimit kombëtar të shqiptarëve. Pseudorilandsit e sotëm duket se kanë një mision të ndryshëm nga ai i rilindasve. Në të vërtetë përçarjen nacionale të shqiptarëve e sollën në Shqipëri të majtët. Fatkeqësisht ndër ta ka kontribut edhe themeluesi i Kishës Autoqefale Shqiptare, Fan Noli. Themelet e kësaj ndarjeje i vuri Avni Rustemi. Jo pse bëri atentat kundër Esat Pashës, por se themeloi kulturën e atentatit dhe përçarjes krahinore në Shqipëri. Për këto shërbime përçarëse ai u nderua nga diktatura komuniste, por as në atë kohë nuk guxoi kush ta quante Avni Rustemin rilindas. Tani, pseudorilindasi Rama e bashkëpunëtorët e tij, në një anë imitojnë Avni Rustemin, Qemal Stafën, udhëheqësit e bllokut komunist e, nga ana tjetër, vetëquhen rilindas.
Përçarja, përjashtimi, armiqësia nuk janë attribute të rilindasve. Këto cilësi janë dhe mbeten e kundërta e vizionit, programit, idealit dhe ideve të rilindasve. Ballafaqimi i mëtejmë me rilindasit do të sillte defiçite të panumërta në sjelljen dhe mendimin politik të pseudorilindasve të sotëm. Por nuk do të zgjatem më, thjesht për të mos lodhur lexuesin e nderuar. Mjaftojnë këto dy elementë thelbësorë që të vemë në dukje atë çfarë përfaqësonte rilindja shqiptare kombëtare e shekullit XIX dhe çfarë përfaqëson shpura e sotme e kupolës së socialistëve, e cila spekullon me rilindjen dhe rilindasit.
Ngado që ta analizosh slloganin e socialistëve dhe koalicionit të tij për të ashtuajturën rilindje, shkon në përfundimin e patjetërsueshëm se ky slogan është thjesht një butafori, të cilit nuk i beson e nuk mund t’i besojë ndokush.

Rilindje…. pa rilindas!!! (II)

by

Nga Enver Bytyçi/
Në demokracinë e paparcit formalisht ruhen fasadat e një zhvillimi demokratik. Por tipar kryesor i saj është zbatimi selektiv i ligjit. Edhe shtetet më të organizuara në botë, siç është Franca, e kanë të pamundur të funksionojnë përmes kësaj demokracie. Sepse krimi ekonomik e financiar, informaliteti dhe fshehja e të ardhurave do të favorizohej nga ikja prej detyrimit të ligjit të taksës progresive. Të mos flasim për transferimin e kapitaleve e madje lënien e shtetësisë, duke kërkuar strehë në vendet e tjera me taksë të sheshtë.
Ndërsa në Shqipëri duket se kja masë aplikimi synohet posaçërisht për të legjitimuar gjuetinë e shtrigave ndaj kundërshtarëve politikë. Tek ne taksa progresive nuk do të polarizonte shoqëronë thjesht për shkak të një ligji absurd në taksimin e të ardhurave, por dhe për shkak të seleksionimit politik të qeverisë që do ta aplikonte atë, e majtë ose e djathtë qoftë ajo. Fatmirësisht e djathta shqiptare ka qenë dhe mbetet e vendosur në aplikimin e taksës së sheshtë, e cila nuk le hapësirë për spekullime të këtij lloji në zbatimin e saj.
Së dyti, nëse shqyrtojmë me kujdes procesin e fushatës elektorale në Shqipëri, çdo kush ve re lehtësisht disa karakteristika, të cilat nuk kanë të bëjnë aspak me Rilindjen e proklamuar nga opozita. P.sh Rilindja nuk ka asnjë lidhje me bojkotin, me bllokun e bllokimin, me dhunën e rrugës e të shejtanit. Deri më sot asnjë “shenjtan politik” në Shqipëri nuk ka grumbulluar njerëz të protestojnë përballë shtëpisë së kundërshtarëve të tij politikë. Predikuesit e Rilindjes shqiptare u bënë shumë herë të pabesueshëm në këtë aspekt. Por kur ata bllokuan hyrjen e pallatit ku banon Kastriot Islami u bënë dhe qesharakë e njëkohësisht dhanë mesazhin e një polarizimi të paparë në Shqipëri e në vendet e tjera të tranzicionit rreth nesh. Kjo sjellje e përsëritur me tërheqjen e përfaqësuesve në komisionin qendror të zgjedhjeve nuk është mënyrë që përcakton një proces rilindjeje, por një akt revolucionar të tipit bolshevik. Ndërkaq asnjë ekspert në botë nuk i ka përcaktuar revolucionet si akte të rilindjes. Kombet gjithashtu nuk kanë lindur përmes revolucioneve, por përmes një procesi relativisht të gjatë të rizgjimit kombëtar, të rikthimit të identitetit dhe kulturës kombëtare, të rilindjes si komb e si popull me dinjitet, pra përmes një procesi normal evolucioni. Nëse rilindasit në krye të Partisë Socialiste i përceptojnë revolucionet si kusht të Rilindjes, atëherë atyre u duhet dhënë e drejta ta quajnë edhe fushatën elektorale të 23 qershorit si “fushatë të Rilindjes”.
Së treti, në të vërtetë sllogani për Rilindjen ka karakter të pastër politik dhe aspak moral. Kjo duket qartë kur shohim sesi janë ndërtuar koalicionet, si janë përzgjedhur kandidatët për deputetë, si janë përjashtuar figurat qendrore të PS-së nga kandidimi e për pasojë edhe nga jeta politike e kështu me radhë. Në moralin e rilindasve ishte përbashkimi, jo përjashtimi. Ndërkaq pas slloganit të Rilindjes nuk qëndron vetëm përjashtimi, por edhe linçimi. Ndarja në “besnikë” të udhëheqësit e në “tradhëtarë” të udhëheqësit të Partisë është filozofi morale që demanton çdo pretendim për rilindje. Ndërkohë krijimi i një koalicioni me ata “që fundosën Shqipërinë në këto katër vitë”, nëse i referohemi kreut të “skuadrës së Rilindjes”, dmth me LSI-në e Ilir Metës, do të trondiste çdo akt serioz të një lëvizjeje për Rilindje, këtij sllogani mashtrues të zotit Rama.
Nga pikëpamja filozofike rilindja dhe rilindasit nuk mund t´i përmbahen skemës së mohimit të arsyetuar me nihilizmin ekstrem. Aq më pak bëhet i besueshëm partneri kryesor i “rilindasve” socialistë, pra zoti Meta, kur në mitingjet elektorale flet për “skëterrën qeverisëse”, skutat më të errëta të së cilës i takojnë atij personalisht si dhe bashkëpunëtorëve të tij në qeverisje. Nuk besoj se në këtë konstatim them ndonjë gjë të re, po të kemi parasysh se para shpalljes së koalicionit opozita kishte në shënjestër si vrima e zezë e qeverisjes pikërisht ministritë që zoti Meta kishte marrë me qera nga demokratët. Për këto arsye sfondi për Rilindje, sepse përmbajtje nuk ka mundur të ketë kurrë, është shpërfytyruar dhe ka dalë boje. Përdorimi i këtij sllogani, vetëm sa i irriton spektatorët e të gjithë krahëve, pasi çdonjëri prej tyre e kupton faktin se Rilindja e zotit Rama është thjesht një mashtrim elektoral.
Së treti, Rilindja duhet të ketë medoemos si çdo patentë ose vepër tjetër autorët e saj. A ka autorë Rilindja e proklamuar nga opozita shqiptare? Në të vërtetë ajo ka të ashtuquajtur autorë. Të tillë janë vetëreklamuar Rama, Ruçi, Kokëdhima, Taulant Balla, Sajmir Tahiri, Fatos Klosi e në mesin e tyre kanë marrë edhe Spartak Brahon, personin të cilin Meta e shiti te Rama, se nuk ia pranonte askush në skuadrën e tij elektorale. Edhe emrat e tjerë të lartpërmendur nuk do t’i pranonte askush në asnjëlloj skuadre. Ndaj ata gjetën strehë te “skuadra e rilindjes” e zotit Rama. Kështu “Rilindjen” e marrin përsipër një grup njerëzish të komprementuar. Unë nuk e di sesi mund të quhet rilindas p.sh një kryetar bashkie, I cili që jep leje dërtimi për të mbjellë pallate me 5-10 metra larg njëri-tjetrit. Dhe këtë nuk kemi për ta mësuar kurrë në rastin e zotit Rama, i cili në 11 vite si kryetar i Bashkisë së Tiranës ka ndërtuar me qindra palate të tilla të paligjshme. Nuk mund të kuptohet se si një rilindas mund të jetë i tillë edhe kur që t´i marrë frymën qytetarëve të vet, thjesht për përfitime personale e korruptive. Nuk mund të kuptohet gjithashtu fakti se si një rilindas sillet në mënyrë vandale e banale me qytetarët që ai ka pretenduar se i qeveris. Nëse Rama do të ishte një rilindas i vërtetë, atëherë nuk do të kishte të bënte me aksionet politike për bojkot dhe për bllokimin e integrimit europian të Shqipërisë. Edhe në këtë pikë ai spekullon me të ashtuquajturin “Koalicionin e Shqipërisë Europiane”, sepse e kishte në dorë që Shqipërinë ta çonte në dyert e Europës që para tri vitesh. Por nuk deshi dhe këmbënguli deri në fund që ta ç´orientojë Shqipërinë, duke bllokuar mirsatimin e ligjeve europiane.
As vetë zoti Rama nuk të jep dot shpjegim sesi mund të realizohet ndonjë projekt rilindjeje me Ruçin, Fatos Klosin apo Spartak Brahon në listat e sigurta të deputetëve?!!! Nëse keta dhe klanet e tyre përbëjnë atë grupim që i sjell Shqipërisë ndonjë Rilindje, atëherë Shqipëria do të duhej të kishte rilindur me dhjetra herë deri më sot. Çka i bie se ajo do të ishte varrosur gjithashtu me dhjetra herë. Por fatkeqësisht autorët e Rilindjes së proklamuar e të predikuar për vetëmashtrim mësë shumti kanë qenë dhe janë autorë të rrënimit të Shqipërisë. Megjithatë ata e kanë një meritë: Ia kanë arritur që punën e varrëmihësit t´ia faturojnë kundërshtarit politik. Në këtë kuptim ata nuk mund të quhen të paaftë, përkundrazi specialistë të zotë, siç i kishte përcaktuar i urti dhe i çmuari Pjetër Arbnori.
Së katërti, me nocionin Rilindje nënkuptohet edhe ringjallja. Psh Janullatosin e pamë para disa ditësh, në ditën e Pashkëve, kur na thoshte të vetmet fjalë në shqip “Krishti u ngjall”. Ngjallja e Krishtit është njësuar me rilindjen. Rilindja e Krishtit i dha udhë kristianizmit, këtij besimi fetar me një cikël mbi 2000 vjeçar në qytetërimin tonë. Në këtë kuptim rilindja e opozitës sonë do të duhej të nënkuptonte ringjalljen e Shqipërisë. Domethënë ringjalljen pas 23 qershorit. Ndërkohë kjo do të nënkuptonte se shqiptarët jetojnë në një Shqipëri të vdekur, të varrosur, të bërë kurban, nëse i referohemi librit të liderit të opozitës. Po cila është e vërteta? A është Shqipëria sot më e dobët, më e ligë, se dje? Pa bërë pyetjen retorike, nëse ajo është e gjallë apo “e vdekur”.
Që ta marrësh përgjigjen e kësaj pyetjeje do të duheshin shkruar libra të tërë. Por për ilustrim mund të shpjegohet ajo me disa matës të dukshëm. Shqipëria dhe shqiptarët i japin jetë sot me kontributin e tyre proceseve botërore të globalizimit. Mjafton të shihet kontributi ynë në strukturat e NATO-s e të operacioneve paqesore të saj. Shqiptarët sot ndjehen shumë krenarë kur zbresin në aeroportet e portet e Europës, sepse aty ata gjejnë ngrohtësinë dhe respektin e barabartë me të gjithë europianët, edhe pse deri para pak vitesh ne ishim si “bishti i qenit”. Shqipëria sot është me kilometra më mirë në stdandardet e saj, sesa në kohën dhe cakun ku e lanë pseudorilindasit e sotëm socialistë, qofshin këta grupime klanesh mafioze, apo mumje ose kufoma politike, nëse marrim në konsideratë etiketimet që ata i bëjnë vetë njëri-tjetrit.
Shqipëria sot është vendi i një infrastructure të paimagjinueshme në kohën dhe cakun ku e lanë atë pseudorilindasit. Shqipëria sot është Shqipëria e banorëve me nga dy banesa, me internet, me shkolla, spitale, me rrugë të reja, edhe pse në kohën e pseudorilindasve ishte Shqipëria e territ, e gjeneratorëve dhe zhurmave të tyre kumbuese në mes të kryeqytetit e në mes të ditës. Shqipëria është ndryshe, por jo ajo Shqipëri që e duam ne të gjithë. Ne duam vërtet një Shqipëri që t’i ngjajë Europës. Jo thjesht në ifrastrukturë, por para së gjithash në mentalitet, në sjellje, në mendim, në kulturë, në arsyetimin e proceseve e të fenomeneve e në vlerësimin e të shkuarës, të sotmes e të përspektivës. Ndërkaq Rilindasit kanë në kokë një Shqipëri virtuale, perfekte, të tillë, që nuk mund të ketë shembull në Europë e në botë. Por virtualja mbetet e tillë, thjesht si përceptim, jo si realitet. Ndaj asgjë virtuale nuk sjell ndonjë rilindje. E megjithatë “rilindasit” e sotëm nuk besoj se janë aq idealistë dhe ëndërrimtarë, sa të mendojnë qoftë dhe virtualisht krijimin e një Shqipërie tjetër. Ata janë të prirur që virtualen, ëndërrën ta shesin si parim, si perfeksion, pra kanë prirjen, dëshirën dhe apetitin që të mashtrojnë poblikun shqiptar. Ndërkohë grupimi i “rilindasve” të shquar të kupolës së opozitës nuk ka dhënë deri më sot asnjë provë konkrete as në pozitë, as në opozitë se ka të bëjë diçka me idealizmin e rilindasve të vërtetë.
Së pesti, rilindasit si në art, si në filozofi, kanë evokuar dhe ringjallur një traditë, një histori njerëzore të përcaktuar. Rilindasit e vetëshpallur të së majtës shqiptare në ditët e sotme në vend të evokimit, operojnë me mohimin nihilist të çdo gjëje. Pastaj kthehen dhe akuzojnë kundërshtarët e tyre politikë për virtualitet. Eshtë qesharake kur sheh që në këtë kor është bashkuar aktivisht partneri kryesor e njëkohësisht gllabëruesi i pamëshirshëm i resurseve të pushtetit të Berishës, pra kreu i LSI-së, zoti Meta. Mohimi, pa pohuar një alternativë të qenë e të dukshme është thjesht vepër e rrënuesve, nuk është e nuk mund të jetë vepër e rilindasve. Rilindasit i ndërtojnë fillimisht themelet e asaj që ëndërrojnë, më pas strukturojnë arkitekturën e asaj që do të ndërtojnë e më në fund shpallin një program ringjalljeje shpirtërore e kombëtare. Rilindasit tanë virtualë nuk bëjnë asgjë nga këto. As nuk na kanë thënë se cilat janë themelet e asaj që do të ndërtojnë në këtë vend, as na kanë treguar ndonjë projekt për të qenë të infrastrukturës që ëndërrojnë. Në Vlorë lideri i “rilindasve” u premtoi vlonjatëve se “do ta ndërtojë baypassin e këtij qyteti. Por si mund të premtohet diçka që ka marrë udhë në projektet e kundërshtarëve të tij politikë?! Eshtë absurditet t’i marrësh shaka të tilla për rilindje. Kaq shkon e gjithë ajo çfarë rilindasit i premtojnë në këtë fushatë elektorale zgjedhësve shqiptarë.
Në këtë kuptim keqpërdoret, keqinterpretohet dhe abuzohet me termin Rilindje. Rilindja nuk vjen prej hiçit, çfarë edhe përfaqëson nihilizmi. Nihilistët nuk kanë sjellë ndonjëherë ndonjë markë të rilindjeve dhe nuk kanë nxitur kurrë procese zhvillimore. Ata thjesht kanë abuzuar me sllogane të tilla, por nga pikëpamja filozofike, politike e praktike nuk mund të promovojnë ide, vizione, praktika dhe veprimtari zhvillimore. Nga ky këndvështrim, është e udhës që të kuptohet dhe interpretohet lëvizja elektorale e së majtës shqiptare “për rilindjen e Shqipërisë”.
Thelbin e koncektit filozofik e politik të rilindjes e përbën ideja dhe vizioni për të ardhmen. Ndërkohë në diskursin elektoral të së majtës spektatorët dëgjojnë thjesht premtimin “Ne e kemi një vision për të ardhmen”. Ky premtim vjen mbas një mijë akuzave dhe shpifjeve e trillimesh për realitetin e sotëm shqiptar. Mbasi është derdhur një lumë fjalësh e frazash të zeza, shqiptarëve u serviret dogma: “Ne e kemi një zgjidhje”. Po cili është ky vision, cila është kjo zgjidhje, e ndryshme nga ajo që ofron me vepra e me programin e saj mazhoranca? Zgjedhësit shqiptarë deri më sot ende nuk e kanë dëgjuar, jo më ta kenë absorvuar dhe përthithur mediakisht, ose konkretisht. Dhe a mund të ketë rilindje pa një vision?! A mund të ketë rilindje pa një alternativë bindëse, konkrete e të qartë?! A mund të vijë rilindja në një realitet shoqëror thjesht për shkak të përzgjedhjes së një sllogani dhe më së shumti, a mund ta sjellin rilindjen ata që në më shumë se 23 vite, pra në demokraci e para saj, kanë dëshmuar se i përkasin një detashmenti tjetër dhe që sot e kësaj ditë janë të përkushtuar në iluzionin e rikthimit të metodave staliniste të drejtimit të shtetit, por në kushtet e një sistemi të ndryshëm nga sistemi stalinist në Shqipëri?! Nihilizmi ishte tipari kryesor i sistemit komunisto-stalinist në vendin tonë. Ndërkaq shohim se nihilizmi është thelbi i politikës së “rilindasve” të sotëm, të cilët identifikohen shumë lehtë si pasardhës të sistemit disa dekadash të diktaturës komuniste në Shqipëri. Nëse stalinizmi dhe besnikët e stalinizmit në vendin tonë mund të quhen rilindas, atëherë mund të besojmë se pasasrdhësit e tyre të sotëm janë dhe mbeten rilindas!!! Por është shumë e vështirë që dikush ta pranojë këtë logjikë…
Në numrin e ardhshëm: Ku ndryshon rilindja e shekullit XIX me pseudorilindjen e “rilindasve” të sotëm?

A mund të jetë “Rilindje” modeli i demokracisë së paparacëve?! (I)

by

Nga Enver Bytyçi/
Prej se ka filluar fushata elektorale e deri më sot Partia Socialiste ka adaptuar dhe nuk heq dorë nga sllogani i saj për “Rilindjen”. Madje ajo nuk hoqi dorë dhe pas shpalljes së koalcionit të saj me Lëvizjen Socialiste për Integrim, e cila në sytë e publikut shqiptar përceptohet si antipodi i slloganit të opozitës, për shkak të historisë së saj në qeverisjen e katër viteve të shkuara. Kjo histori, nëse gjykojmë me realizëm, është më shumë e trishtë, sesa e sukseshme, jo vetëm në raport me kërkesat e një opozite, por dhe në raport me pjesën tjetër të qeverisjes së vendit. Kreu u opozitës më datën 10 maj ishte në Shkodër dhe u premtoi shkodranëve se “Rilindja do të fillojë nga Shkodra”. Një ditë më pas ai shkoi në Vlorë dhe u tha vlonjatëve se “Rilindja fillon nga Vlora”. Kudo që ka shkuar ka folur për rilindjens.
Partneri i tij kryesor në koalicion, zoti Meta, e ka përmendur më pak slloganin e rilindjes në takimet e tij të shumta elektorale. Por ai me datën 11 maj u tha simpatizantëve të tij në Pogradec, se e njeh gjendjen e mjeruar të minatorëve të këtij rrethi dhe se e kupton që gjendja e tyre duhet ndryshuar.
Mora vetëm këto shembuj të shenuar në dy data. Por mund të përmendësh me qindra shembuj të tjerë të cilët një hulumtues modest i fushatës elektorale tek ne mund t´i qëmtojë dhe t´i skedojë. Të gjithë kandidatët për deputetë të PS-së shfaqen para elektoratit me slloganin e “Rilindjes”. Ndërkaq çdo rast lakohet në të gjitha rasat koalicioni “Për Shqipërinë europiane” e kështu me radhë. Por një vëzhguesi të kujdesshëm nuk mund t´i shpëtojnë disa aspekte të nocionizimit, konceptimit, përceptimit dhe propagandimit të këtij sllogani. Kjo është arsyeja pse mora të shkruaj rreth kësaj teme interesante.

Rilindja si nocion

Fjala Rilindje është përdorur për herë të parë nga piktori dhe biografi i piketurës italiane, Giorgio Vasari, në vitin 1550. Në fakt kjo fjalë që në latinisht do të thotë “Renaissance” shprehu aso kohe gjithë procesin e e zhvillimit të artit e kulturës italiane, i cili konsiderohej si rikthim dhe rilindje e artit antik romak. Nëse përmendim fjalën Rilindje, atëherë domozdo do të na shkojë mendja te piktori i shquar italian Leonrado da Vinçi, ose te shkrimtari i famshëm Dante Aligeri, ose Uilliam Shekspir.
Kjo do të thotë se figurat që kanë rikthyer traditën më të lartë të artit, shkrimit dhe filozofisë, kanë bërë epokë, kanë rilindur një mënyrë të mendimit dhe pasqyrimit të realitetit të shuar në shekujt e zhvillimit të botës. Personalitetet e Rilindjes Europiane rikthyen në jetë artin e Homerit, Eskilit, Sofokliut si dhe filozofine e Platonit, të të madhit Aristotelit, apo Sokratit, të cilin na e sjell aq këndshëm ndër ne aktori i shquar shqiptar Mirush Kabashi. Prandaj dhe kjo periudhë përbën atë që quhet “Rilindje”.
Në historinë e kombeve Rilindja ka ardhur përmes krijimit të tyre. Çka do të thotë se në formën më të lartë të saj në shekullin e 19-të lindën shtetet kombëtare, të cilat në formën e vet kishin zënë jetë në periudhën e lulëzimit të qytetërimit helen e romak, në të cilin kishte një vend të veçantë qytetërimi iliro-dardan. Për shqiptarët fillimet e rilindjes kombëtare datojnë diku nga vitet 1840, më Naum Veqilharxhin e Kostandin Kristoforidhin, pra me fillimet e lëvizjeve kulturore e gjuhësore kombëtare shqiptare dhe arrijnë kulmin në fund të shekullit XIX, kur dy kolosët e mendimit filozofik të ndërtimit të shtetit shqiptar, përkatësisht Sami Frashëri dhe Pashko Vasa, vunë themelet e mendimit teorik të Shqipërisë moderne.
Nëse ekzaminojmë atë çfarë ka përfaqësuar Rilindja Europiane apo Rilindja Shqiptare e më gjerë, atëherë do të na duhet të bëjmë një pasqyrë të tipareve të lëvizjeve të mëdha, që në histori kanë marrin emrin “Rilindje”.
Së pari, duhet thënë se Rilindjet janë lëvizje progresive që lënë gjurmë në jetën e shoqërisë e të kombeve për shekuj të tërë. Ato rikthejnë vlerat më të qenësishme të shoqërisë dhe të kombëve.
Së dyti, Rilindja është një nocion që përcakton rikthimin në jetë të një mënyre të të menduarit artisik, etik, filozofik, e cila ka qenë e pranishme dikur, para disa shekujsh dhe vjen në trendin e zhvillimit si domozdoshmëri për rikthimin e atyre vlerave që ajo mbart.
Së treti, Rilindja është koncept përfaqësues, përgjithësues, përbashkues, dhe arti e filozofia e Rilindjes dëshmon e synon një sipërmarrje të pajetuar nga disa breza me radhë, pra përfaqëson një teori e doktrinë, e cila në mënyrë të sigurt i sjell shoqërisë një kthesë historike të pashëmbullt e të papërjetuar prej disa brezave të marrë së bashku.
Së katërti, nëse ekzaminojmë teorinë, doktrinën dhe filozofinë e Rilindjes Shqiptare, në terrenin e së cilës përdoret sot sllogani “Rilindje”, atëhere do të duhej të theksonim se kjo rilindje kishte si objektiv bashkimin territorial, politik, shpirtëror dhe infrastrukturor të të gjitha trojeve shqiptare.
Së pesti, Rilindja Shqiptare u bë mbi bazën e bashkimit e jo të përjashtimit. Aso kohe kishte personalitete shqiptare dhe madje grupime të orientuara sa na Porta e Lartë, aq nga Austro-Hungaria, Vatikani, Franca, apo vendet fqinje, Serbia e Greqia. Por asnjëherë Rilindja Shqiptare nuk u përpoq të ndajë shqiptarët në grupime fetare, klane, krahinarizma, apo sekte politike.
Së gjashti, Rilindja Shqiptare u quajt e tillë, sepse rilindi përpjekjet e shqiptarëve për t´u orientuar drejt Europës, drejt Perendimit, për herë të parë, që kur Perandoria Romake ishte ndarë më dysh.
Së shtati, Rilindja Shqiptare ka meritën që ne sot ruajmë dhe njëkohësisht krenohemi për traditën e shkëlqyer të harmonisë fetare. Për shkak të kësaj harmonie si dhe për shkak të orientimit perendimor, rilindasit tanë zgjodhën si simbol të kombit tonë Gjergj Kastriotin – Skënderbeun.
Së shtati, Rilindja nuk mund të depërtojë pa rilindasit. Ndërkaq rilindasit janë e duhet të jenë njerëz me kapacitete gati mbinjerëzore, që përmbysin mentalitete, një doktrine, teoritë e zhvillimit njerëzor, ose një filozofi të ngjizur për shekuj në mendimin shoqëror. Në këtë kuptim as Marksi, as Hegeli, as Emmanuel Kant, as Sartri, Cvajk, Kamy, Frojdi e të tjerë filozofë me famë, nuk kanë mundur të thyejnë kufirin midis epokave e të bëjnë epokën e tyre, që mund të quhej Rilindje. Këta filozofë më së shumti kanë shënuar kthesë në mendimin filozofik, duke themeluar një rrymë të re në këtë fushë, por jo të risjellin në jetë diçka hyjnore, të cilën njerëzimi e kishte humbur dikur.
Mund të rendisim më dhjetra tipare e karakteristika të rilindjes në përgjithësi e të rimidnjes shqiptare në veçanti, por nuk dua të ndalem më shumë në këtë pjesë. I përmenda këto thjesht për të bërë një ballafaqim midis asaj çfarë përfaqëson Rilindja si nocion, si proces, si fenomen, me atë çfarë përfaqëson sllogani për Rilindje i liderit të opozitës, zotit Rama.

“Rilindja” si sllogan e demagogji mashtruese

Në terrenin shqiptar të veprimtarisë politike e shoqërore është spekulluar gjithmonë me sllogane dhe epitafe të shumta, të cilat në më të shumtën e herës nuk kanë përfaqësuar realitetin ekzistues. Kjo mënyrë e të konceptuarit dhe theshtëzimit të nocioneve të mëdha, me kuptim përgjithsues universal, është servir nga shumë prej politikanëve tanë edhe në këto periudha të tranzicionit të Shqipërisë nga një sistem diktatorial në një sistem të vlerave perendimore. Besohej se sa më shumë i afroheshim daljes së tranzicionit, aq më shumë politika shqiptare do të largohej nga dogma të tilla mashtruese e pa kurrëfarë sensi në jetën tonë. Por mesa duket kreu i opozitës shqiptare ka menduar se mund ta përdorë nocionin ose slloganin “Për Rilindje”, me qëllim që të duket i madh, shumë i madh, më i madhe se Ismail Qemali, sa i përket ndikimit të tij në politikë e ndërtimin institucional të shtetit shqiptar. Në fakt po të analizojmë një për një të gjitha domethëniet e nocionit “Rilindje” do të vinim re se zoti Rama nuk reflekton as edhe një prej tyre, për të qenë bartës i një filozofie të caktuar të momentit, jo më të një epoke, me të cilën lidhen zakonisht lëvizjet për Rilindje.
Edhe në këtë rast dua të bëj një analizë konkrete të asaj çfarë ofron koncepti per “Rilindje” i zotit Rama:
Së pari: Rilindja nuk është vullnet i një individi, aq më pak vullnet politik i tij. Nuk është vullnet gjithashtu i një grupi shoqëror ose partiak. Rilindjen e një epoke e përcaktojnë rrethanat politiko-shoqerore në të cilat bëhet zhvillimi njerëzor. Në realitetin shqiptar, edhe nëse fiton koalicioni i majtë, nuk mund të bëjë asnjë ndryshim esencial në teorinë, doktrinën dhe praktikën e ndërtimit dhe funkdionimit të shtetit, nëse pranojmë se Rama me Rilindjen e tij pretendon të bëjë një shtet tjetër. Si do ta bëjë ndryshe ai shtetin? Do të amendojë kushtetutën e ligjet e tij? Nëse ai do t´i përmbahet premtimit dhe slloganit “Koncensionet janë skllavëri”, kjo do të thotë se do të luftojë kundër koncennsioneve. Kjo do të thotë gjithashtu se ai do të rikthejë një nga nenet e kushtetutës së vitit 1976. Po kush prej njerëzve me mend do ta konsideronte këtë akt si “Rilindje” të Shqipërisë?! Të gjitha gjasat janë se do të kishim një efekt të kundërt me zhvillimin, dmth një regres të padiskutueshëm?!. Eksperienca e diktaturës është e freskët për memorien shqiptare.
A mund të quhet bërje epoke alternativa e zevendesismit të taksës së sheshtë me taksën progresive?! Asnjëherë jo. Edhe sikut taksa progresive të sillte zhvillimin e shoqërisë e të ekonomisë shqiptare. Ndërsa në rastin kur taksa progresive po pëson disfatë të pakthyeshme në vendet e tjera ku drejton e majta europiane, mund të parashikohet lehtë s cilat do të jenë efektet e një lëvizje të tillë të zotit Rama, i cili i ka dhënë ngjyrën e Rilindjes. Duke mos shkuar më tej, do të doja të kthenim kokën e të shihnim se çfarë po ndodh në Francë.
Presidenti Hollande pas një premtimi elektoral euforik aplikoi taksën progresive, sipas parimit “Të pasurit duhet të paguajnë më shumë”. Por ç´ndodhi? Ka ndodhur ajo që pas një viti, gazeta më e madhe me orientim të majtë liberal, “Le Mond”, të shtrojë pyetjen: A mund të qeverisë më një president i padëshiruar nga populli? Kredencialet e presidentit francez kanë rënë në nivelet më të ulëta në historinë e Republikës së Pestë Framceze. Vetëm 26 për qind e zgjedhësve janë shprehur së fundmi në mbështetje të presidentit Hollande, ndërkohë që 74 për qind janë kundër politikave të tij fiskale e posaçërisht kundër politikës së taksës progresive. Vetë ministrat e Hollande kanë fshehur fitimet e të ardhurat, me qëllim që t´i ikin tatimit progresiv. Kjo ka çuar në uljen e investimeve dhe për pasojë në rritjen e të papunëve. Në vitin e parë të qeverisjes së Hollande papunësia u rrit në Francë me 300 mijë, ose aq sa Rama ka premtuar se do të punësojë në katër vitet e qeverisjes së tij. Edhe Hollande kishte premtuar se me taksën progresive do të ulte numrin e të papunëve. Ndërkaq reagimet e francezëve janë spektakolare. Deri presidenti i Asamblesë Kombëtare, Claude Bartolone, deklaroi para disa ditësh së demokracia franceze është cënuar në rendjen pas kontove të qytetarëve të saj. Madje ai e quajti qeverisjen e tij si qeverisje në një demokraci të paparacëve.
Nuk po zgjatem më shumë se çfarë po ndodh në Francën e ëndërruar prej zotit Rama. Por vetëm mund të shkojmë drejt përfundimit logjik se në Shqipëri politika e Rilindjes së taksës progresive do të sillte në Shqipëri një katastrofë të vërtetë. Nëse në Francë ministrat e kabinetit qeveritar fshehin të ardhurat për t´i ikur taksës progresive, çfarë do të ndodhë me ministrat e Ramës, si Kokëdhima, e të tjerë?! A ka aftësinë dhe integritetin e nevojshëm Rama që këta milionerë në kupolën e partisë së tij, t´i disiplinojë në hullinë e politikës së tij të taksës progresivë? Për pasojë sa miliarda do të fshiheshin në bankat e huaja? Sa investitorë do të largoheshin nga vendi e më pas a mund të shkojmë në përfundimin se jo 300 mijë vende pune shtesë, por 300 mijë vende pune më pak do të ofronte kreu i opozitës për shqiptarët. Pas gjithë kësaj situate të provuar në një nga gjashtë vendet më të industrializuara të botës, a mund të kishim vërtet Rilindje për shqiptarët?! Ja pse sllogani për Rilindje është një sllogan i mashtrimit të madh, që nuk mund të sjell zhvillim e përparim, por vetëm regres dhe prapambetje. Pikërisht për të fshehur këtë situatë paszgjedhore, nëse koalicioni i majtë i fiton zgjedhjet e 23 qershorit, është gjetur e po përdoret formula e e mashtrimit të ri të krerëve të PS-së për të ashtuquajturën “Rilindje”. Programi dhe alternativa e Ramës është regresi. Demokracia që ai na ofron, e shumta mund të jetë “Demokracia e paparacit”.
Në numrin e ardhshëm: Rilindje!!!… pa rilindës….