Nga Asllan BUSHATI- Ka disa javë që “antenat”e informacionit (e më gjërë), janë ngritur nga  lëvizjet që po bëhen  në rajonin e Detit Mesdhe.  Ato po transmetojnë njoftime për tendencën e zgjerimit të  hapsirave  teritoriale detare nga disa shtete, në kufijt e mendësive të perandorive të vjetra (egjyptiane, greke,  romake, bizantine, turke etj). Por, jo rrallë po flitet edhe për nevojën e  një rindarje të re të hapsirave detare (sipas konventës ndërkombëtare të 1982-shit), në një kohë që kanë kaluar më shumë se një shekull nga kufizimet e  Konventës së Lozanës. 

“Rindarja” dukshëm ka në brendësi pasuritë e mëdha të  hidrokarbureve (kryesisht gaz natyror), por edhe të naftës e të bitumit që ndodhen në këtë rajon, i cili historikisht ka prodhuar probleme.

 Por aktualisht më shqetësuese është fakti se pas deklaratave politike e diplomatike ka edhe lëvizje ushtarake sic janë manovrat e paplanifikuara  nga njëra anë forcat ushtarake greke, qipriote, italiane  e cuditrisht edhe franceze dhe nga ana tjetër ato turke e amerikane. Natyrshëm lind pyetja: cfarë po ndodh me rajonin dhe me NATO-n?

Në terma të përgjithëshme mund të themi se: Greqia pasi ka arritur marrveshje  për ndarjen e hapsirave detare me Egjiptin e Italinë, ka mardhënie shumë të vështira me Turqinë, gjë që ka cuar edhe në ngritjen e tensioneve ushtarake. Po ashtu Greqia ka mardhënie të ngrira edhe  me Shqipërinë për kufirin detar për arsye të vendimit të Gjykatës Kushtetuese Shqiptare.

Lidhur me këtë të fundit para disa ditësh Kryeministri grek Micotakis deklaroi në parlamentin e tij se Greqia është duke u zgjeruar nga 6 në 12 milje. Shkarazi solli si njoftim se po bisedohet edhe me Kryministrin shqiptar Edi Rama për këtë temë dhe bëri me dije se ministri i tij i jashtëm këto ditë do të vizitojë Tiranën. 

Le të presim se cdo të ndodh, por në gjykimin  tim, më shumë duket si një diversion drejtuar kundër  Turqisë se sa një përqëndrim vemendje për të zgjidhur problemin e kufirit  detar me vendin tonë. Por për një moment le ta marrim si version real dhe jo diversion. Në këto kushte në qoftë se Greqia vazhdon të insistojë se pjesë e ndarjes  do të jetë rikthimi tek Guri i Ksamilit dhe Ishulli i Othanojit, kjo është e papranueshme për asnjë shqiptar në trojet etnike e në diasporë. Nuk ka qeveritarë shqiptarë që mund  të tjetërsojë asnjë centimerër hapsirë shqiptare sepse ajo u përket gjithë shqiptarve kudo që janë pavarsisht se jetojnë në Shqipëri, Dardani, Maqedoninë perendimore, në Serbinë jugore, Mal të Zi, Camëri apo diasporë. 

Në këto kushte ska marrveshje. Zgjidhja vjen vetëm nga vendimi i Gjykatës Nërkombëtare që me siguri të plotë është e do të jetë në favor të Shqipërisë. Këtë grekët dhe kryeministri i tyre e dinë mirë. Por në se grekët kanë vendosur që si pjesë fundore do të marrin Ishullin e Korfuzit, atëherë cdo gjë është e mundëshme të zgjidhet me shumë lehtësi dhe të miratohet edhe në Parlamentin Shqiptar. Pra shkurt topi është në fushën greke dhe le ta luajnë si të duan. Po deshën ta mbajnë edhe të ngrirë dhe shqiptarët prap nuk janë të humbur. SHBA-ja ka 118 vjet që e ka konfliktin e ngrirë me Meksikën dhe nuk e konsideron humbje.

Prirem të pranoj dhe të theksoj se marrveshje të tilla janë delikate, të vështira, të lodhëshme me shumë politizime, por janë të domosdoshme dhe të përjetëshme. Klima konfliktuale midis Greqisë e Turqisë, lypset të përcillet nga ne shqiptarët pa mllef e paragjykime, por me dokumenta . Mllefi mund të shërbejë si nxitje e njerës apo tjetrës palë për veprime ushtarake të rrezikshme  në të cilën mund të digjet edhe Shqipëria. Ne kemi interest tona dhe lypset të punojmë për to, por nuk duhet të bëhemi as patericë e as shërbëtor i asnjerës palë.

Në se pala greke insiston në variantin e rrëzuar nga Gjykata jonë Kushtetuese, atëherë është e drejta legjitime e palës sonë që të shtrojë për zgjidhje para tyre, edhe  problemin e Camrisë,të pasurive shqiptare në shtetin grek, të transferimit të varrezave greke brenda kufijve të tyre shtetror etj.

Turqia në vend që ti përqaset  llogjikës së  ftoftë dhe të mbështes idenë e dërgimit të ceshtjes në Gjykatën Ndërkombëtare, priret nga autoritarizmi  i Erdoganit për ta agravuar më tej situatën e për ta zgjidhur ceshtjen me forcën e armëve. Në gjykimin tim  është avanturizëm. 

Ballafaqimi i Greqisë me Turqinë në hapsirën detare mesdhetare, (dy antare të vjetra të NATO-s), ka ndiellë fillimisht afrimin krejt të panevojshëm në konflikt edhe të Francës (fuqi bërthamore) duke u rreshtuar pranë Greqisë. Pas saj edhe Italia afrohet e i bashkangjitet këtij grupimi duke lënë të kuptohet se Greqia “ka të drejtë”. Duke patur parasyshë konventën e 1982-shit dhe të drejtën ndërkombëtare, si dhe për të mundësuar “arbitrin”, SHBA-ja afron një anije të madhe luftarake pranë forcave turke.  Ekuilibri vendoset përkohësisht por edhe aksidentalisht mund të prishet dhe zjarri i armëve të nis në detë e në tokë. Kjo është thjeshtë erë lufte, e cila është shkatërruese për cilindo. Ajo po gatuhet në guzhinat e politikës nga autoritaristët e avanturjerët, në  këtë kohë krize të thellë pandemike, ekonomike, morale e psikologjike jo vetëm të vendeve mesdhetare por të gjithë botës, në gjykimin tim është marrëzi e kohës.