Nga Keze Kozeta Zylo/
PELLUMB LAMAJ:Janë momente kur i drejtohem Zotit për shpirtin e pamposhtur që më dha dhe betohem se kurrë nuk kam për të harruar se nga vij e mbi të gjitha ATA që mbetën rrugës, e tani pas më se njëzetë vjetësh, ndjej paqe në veten time dhe falënderoj përsëri Zotin…
Nganjëherë rrethanat e jetës janë kundra teje por të thuash fjalën e mirë e të drejtë e të mbetesh NJERI, këtë e ke vet në dorë!… /
Një portret i bukur si fytyra e Lirisë! Kam kohë që e kam takuar në aktivitete të ndryshme patriotike njeriun si me flakadanin në dorë, z.Pëllumb Lamaj ish i dënuar politik nga diktatura hoxhiste në burgun famëkeq të Spaçit qysh në moshën 19 vjeç. Oratoria dhe kthjelltësia e mendimit në mediume të ndryshme dhe biseda shoqërore janë tejet mbresëlënëse. Duke e dëgjuar me vëmendje të posaçme fjalën e tij duket sikur sheh nga afër sytë e bukur të Lirisë, të Lirisë që barbarët mundoheshin t’i verbonin sytë, të Lirise së munguar ndër miliona shqiptarë…
Në demonstratën që u zhvillua më 13 tetor, 1912 në Manhattan para OKB-s në mbështetje të greves së urisë se ish të dënuarit politik të ndjerit Lirak Bejkos, ajo që do më bënte më shumë përshtypje ishte fjala e shkurtër e z.Lamaj, por thënë gjithçka me një elekuencë të përsosur. Mbrojtja që i bënte bashkëvuajtësit të tij ishte dinjitoze, ishte gati epike. Ishte mbrojtja që i bente një Burrë të vërtetës dhe Lirisë së mohuar të Lirak Bejkos, çka të kujtonte Malcolm X i cili ka thënë: “Nobody can give you freedom. Nobody can give you equality or justice or anything. If you’re a man, you take it”, që përkthehet: “Asnjeri s’ta jep Lirinë, asnjeri s’ta jep barazinë, drejtësinë ose asgjë. Në se ti je burrë fitoje atë”.
Kështu ka vepruar njeriu i lirë Pëllumb Lamaj që edhe pse bota jo e lirë i hodhi prangat ai përsëri ndihej absolutisht i lirë, absolutisht pa “pranga”.
Në muajin mars u organizua Në zemër të Manhattanit në mjediset e “Producer’s Club Theater” nga Dr.Ilir Hysa dhe z.Pëllumb Lamaj një sesion përkujtimor me rastin e 135-vjetorit të lindjes së Burrit të ndritur të Kombit Mid’hat Abdyl Frashërit, por i mohuar tërësisht nga diktatura, dokumentari i realizuar prej z.Lamaj ishte sikur ta kishte shkruar një historian i vërtetë.
Pas aktivitetit në bisedë të lirë nga z.Lamaj me miq dhe të ftuar që kishin ardhur në këtë sesion përkujtimor ajo që do më bënte më shumë përshtypje ishte fjala Paqe që e përdorte me aq mirësi, ishte Liria në shpirt, në gjak të tij. Ja si u shpreh Ai për Lirinë: “Kur ishja në burg në Spac, nën torturat e barbarëve gjithmonë ju thoshja gardianëve: Unë jam i lirë, i lirë, ju jeni të burgosur, jo unë! Mjerë ju që rrini pas nesh kudo, me ditë, javë dhe muaj pa parë familjet tuaja, fëmijët, gruan, prindërit. E dhimbshme që fëmijët tuaj do të rriten me bëmat e babait që përdor kërbaçin kundër njeriut”.
U ndala sot para kësaj fotoje dhe m’u duk sikur pashë fytyrën e vërtetë të Lirisë. Është një djalë i burgosur qysh në bangat e shkollës në qytetin e Vlorës që pasi përmbyset sistemi komunist shkon drejt mërgimit të detyruar, një dhimbje kjo që më shumë se ne të ikurit askush me mirë nuk e kupton. Po sjellë një fragment të shkruar nga Lamaj në rrjetin social në f/b rreth kësaj fotoje që më dha muzë për të shkruar këtë esse:
“Janë muajt e parë të Lirisë dhe një ditë kalova kufirin dhe mora rrugët e botës drejt mërgimit të detyruar për të mbetur i lirë dhe pas disa ditësh e netësh plot andrralla, u gjenda pranë Athinës së lashtë të mbushur me aq lavdi, histori e gjurmë shqiptarësh…
Janë momente kur i drejtohem Zotit për shpirtin e pamposhtur që më dha dhe betohem se kurrë nuk kam për të harruar se nga vij e mbi të gjitha ATA që mbetën rrugës, e tani pas më se njëzetë vjetësh, ndjej paqe në veten time dhe falënderoj përsëri Zotin…
Nganjëherë rrethanat e jetës janë kundra teje por të thuash fjalën e mirë e të drejtë e të mbetesh NJERI, këtë e ke vet në dorë!…
Si shumë prej nesh dhe klasës së persekutuar Lamaj ndihet i zhgënjyer dhe gjithmonë ka mbajtur qëndrim kritik karshi politikës dritëshkurtër shqiptare për të persekutuarit, ish të dënuarit e ndërgjegjes, por edhe për shumicën, që e kanë lënë popullin në një mjerim të tejskajshëm.
Poeti dhimbshëm, me dëshpërim dhe kurajo i drejtohet lirshëm Statujës së Lirisë në këtë poezi si më poshtë: “Ah Statujё, Statujё e Lirisё/ Sa ёndrra rinie u fishkёn mbi ballё/ Jehona dashurie qё kurrё nuk u dhuruan/Sa kafka martirёsh mbetur pa varr!/ Ah Statujё, Statujё e Lirisё/ E vetmja dritё, i vetmi zjarr/ E vetmja ёndёrr ku shpresat udhёtojnё/ Pёrzier me klithma, kulluar nё gjak!/ Ah Statujё, Statujё e Lirisё/ E vetmja shpresё qё na mban gjallё/ Por edhe po ikёm pa u takuar/ Besomё, do vijnё tё tё puthin vrasёsit tanё!…
Mendimi i thellë, metafora e shpresës, por edhe vargu i fundit denoncues duken sikur na thonë ne lexuesve si e famshmja Roza Parks se: “Thuajini botës se dua të kujtohem si një person që kërkonte të ishte i lirë, ashtu si dhe shumë njerëz të tjerë që duan të jenë gjithashtu të lirë”.
Fotoja, poezitë, përkthimet, kushdo që i kanë lexuar dhe komunikuar me Lamaj, me siguri kanë menduar se duan të jenë të lirë, paqësor si Poeti erudit, një Pëllumb Paqeje.

10 Prill, 2015
Staten Island, New York