1911- Deshmoret e Kojes/
SHKRUAN:GANI VILA-Drejtori i Televizorit të Shqiptarëve të Amerikës/
Pavarsisht arsyeve dhe kohës përse jami larguar,po thuaj se të gjithë shqiptarët nga të gjitha trevat në forma e mënyra të ndryshme kanë mbajtur dhe vazhdojne të mbajnë lidhje me vëndlinden e tyre.Një nga fushat më të rëndësishme për mos asimilimin e diasporës në mërgim krahër ruajtjes të gjuhës shqipe është edhe ruajtja e vlerave në familjet tona të traditave dhe zakoneve më të mira shqiptare kudo ku jetojnë në emigracion. Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës nga fund shekulli i nëntëmbëdhjet dhe deri më tani në çerek shekullin e njëzet e një, të ardhur dhe të lindur këtu jetojnë mbi një milionë shqiptaro-amerikanë.Një pjes e madhe e emigranëve jo vetëm që kanë përjetuar fatin e keq të largimit jashtë dëshirës nga vëndlindja,por këtë dhimbje e ndodhi masive së bashku me traditat shqiptare ja u kanë përciell dhe trashëguar fëmijëve të tyre brez pas brezi. Një nga fushat e trashëgimnisë të kombit tonë është që dhe festat fetare të festohen gëzueshëm familjarishtë me miq e mysafirë cdo vit jo vetëm në vëndlindje por edhe në emigracion. Çdo zonë në vëndlindje ka shenjtorët e saj mbrojtës që përkujtohen në ditën e tyre të shënuar. Kështu Mali i Kojës së Malësisë së madhe më datën 13 Qershor të cdo viti feston Ditën e Shna Nout.( Shen Antonit). Këtë vit kjo festë për Kojasit si në vëndlindje dhe në mërgim do të jetë e vecantë,pasi në Famullinë e Kojës më 13 Qershor 2019 me financimin e dy bijëve të Kojës donatorë dhe biznesmen të suksesshëm Tom Fran Ivanaj me banim në Kanada dhe Kol Gjoni Ivanaj me banim në Michigan dhe me mbështetjen e Shoqatës të Kojës do të ngrihet në ambientet e famullise së Kojës truporja e Shna Nout.
Me këtë rastë shumë banorë me origjinë nga Koja do të udhëtojnë nga mërgimi për në Malësi për të marë pjesë në këtë eveniment.Ceremonia e këtij aktiviteti do të nis me fjalën përshëndetëse të famullitarit të kësaj kishe Patër Pashko Gojçaj.Pastaj Ipeshkëvi i Tivarit Imzot Rrok Gjonlleshaj do të mbajë meshën për ngritjen e monumentit të Shna Nout.Më andej do të mbahet ceremonia e zbulimit të trupores dhe do të shtrohet dreka e rastit e kojasve bujarë. Lidhja me vendlindjen e Kojasve që jetojnë në mërgim,me krijimin e shoqatës është bërë më shëmbëllore,pasi krahës ndihmave në fusha të ndryshme që bëjnë si individ për të afërmit e tyre në vëndlindje,Shoqata Koja me rastin e shenjterimit të Nënë Terezës në 4- Shtator -2019 ngritën në hyrje të kishës truporen e saj. Truporja e Shna Nout është i dyti investim relativisht në një kohë të shkurtër. Afër me Kishën në qëndër të fshatit të Kojës kohë më përpara është ndërtuar edhe obelisku kushtuar 7 dëshmorëve të rënë në Kryengritjen e Malësisë së Madhe të vitit 1911 si dhe busti i udhëheqësit dhe luftëtarit të betejës në Deçiq në vitin 1911 Pretash Zeka Ulaj. Por me ngritjen e truporeve kushtuar Nënës së dashurisë,Nënë Terezës dhe Shna Nout këtyre figurave të shenjta,krahës respektit dhe madhështisë që ato sjellin,në thellësinë e tyre ndër të tjera lexon edhe ruajtjen e Kojës nga asimilimi global,të hitorisë së saj të lavdishme,të djersës,mundit dhe gjakut të derdhur.Deri tek detyrimi i kojasve të larguar në mërgim që tju
përulen me dashuri,respekt dhe mirenjohje atyre pak familjeve ,për ata banorë që punojnë dhe jetojnë që e mbajnë hapur derën e nderin e Kojës e që mbajnë gjalle dhe i japin jet asaj. Eshtë për tu veçuar se Shoqata e Kojës me qëndër në Michigan jo vetëm që ka mbështetur ngritjen e trupores të Shna Nout,por me këtë rastë do të celin për herë të parë fillimin e Logut të Kojës me synim që ta organizojnë logun më 13 Qershor për çdo vit duke e kthyer atë në traditë sidomos për brezat që vinë.Në Logun e Kojës këtë vit ndër të tjerë është e ftuar këngëtarja Marija Lajçaj dhe Këngëtari Legjendar,” Gjenerali “ i këngës Kosovare Ilir Shaqiri. Edhe pse në dukje këto aktivitete duken gjera të vogla e të kufizuara sipas zonave,apsolutisht ato janë vepra të dobishme,arritje e ushqime që rritin ndjenjat shoqërore e influencojnë pozitivishtë në nxitjen e bashkëatdhetarëve shqiptar kudo që jetojnë jashtë vëndlindjes për të bërë diçka si individ ose të bashkuar që të mos harrojmë rrënjët tona.
Michigan 12 Qershor 2019