SI SHIKOHEN GJANAT NGA KREMLINI/
Lufta e Putinit kunder Perendimit/
Revista Ekonomisti/
Perktheu per Diellin: GJON KADELI/
Nder kohe qe Ukraina ndodhet ne flake te luftes, ka ardhun koha qe te kuptohet rreziku i madh qe paraqet Rusia, dhe per t’a perballue ate.
Putinin e kane perqeshun per rrenat (mashtrimet) e vazhdueshme dhe asht perjashtue nga shoket e tij te te njejtit nivel. Ai sundon nji vend ku vlefta e pares ruse dhe ekonomia po bjen me te shpejte.
Kur Putini mori pushtetin ne dore, ai premtoi se deshironte qe vendi i tij te perparonte dhe qe do te zbatohej ligji. Njikohesisht, ai vuni ne dukje deshiren e tij per nji bashkpunim me vendet Perendimore. Por keto gjana , nuk jane ma qellimet e tija, edhe ne paqin qenendonjihere te tilla.
Shikoje boten ne perspektiven e tij, dhe simbas tij ai asht tuej fitue. Ai Ukraines i ka zanun frymen. Ai vazhdon te jete udhehqesi i pakundershtueshem i Kremlinit, tue perdorun taktika e tija kercnuese; si dhe rushfetet, menyrat qe ai preferon. Nderhymja ne Ukraine pati perfitime anesore per te. Kjo gja ka vu ne dukje, se sa i shtrejte asht mosnenshtrimi ndaj Rusise.
Per Putinin,qeveria e Ukraines asht vegel e Perendimit. Kjo krize
tregon se kush zotnon ne Ukraine, vend fqinje e Rusise. Ajo qe asht
edhe ma e bukur asht se ai ka krijue percamje ndermjet kundershtarve
te tij Europian, si edhe midis Europes dhe Amerikes. Qellimi i tij
kryesor asht te percaje, dhe ma ne fund t’a shkaterroje kete aleance.
Putini filloi nji proces nderhymjeje, qe nga Lindja e Mesme, ne
Gjeorgji, dhe mandej shume aventura fatkeqe ne Ukraine.
CFAR DON KREMLINI?
Vjetin qe kali Putini pushtoi Krimene, tuej e ba ate pjese te Rusise,
tuej ndryshue keshtu me force harten e Europes. Mandej luften ne zonen
lindore te Ukraines, ku don te krijoje nji shtet te pamvarun, ne
zonen e Donbase, te cilin ai mund t’a perdori si mjet, per te pengue
zhvillimin e Ukraines. Por keto nderhymje jane vetem perpjekjet e
tija ma te fundit, per te detyrue me dajak (force) ish shtetet
Sovjeitike, qe te bahen perseri pjese e Rusise, tuej perdorun si mjet
detyrues, nderprenjen e enegjise, embagon tregetare, ose luften. Per
Putinin, i vetmi fqij i mire asht i dobti, vasalet jane ma te mire se
aleatet. Vetem nji njeri, qe don t’a verboje vehten, mund te medoje
se, deshira e tij hakmarrese asht dobsue. Heret ose vone, ai mund te
pushtije vendet Baltike, te cilat jane anetare te Bashkimit Europian
dhe te Aleances se NATO-s
Europa Perendimore dhe NATO-ja, jane per Putinin, shenjestrat
perfundimtare. Per te, institucionet Perendimore dhe vlerat njerzore,
jane ma te rrezikeshme se ushtrite. Ai don te pengoje, perhapjen e
tynme, dhe t’i shkaterroje nga permbrenda.
Menyra se si Putini, me ane te diktatures sundon Rusine, ku askush nuk
guxon me e kundershtue,don te thote, se ai ka kohe, dhe dore te lire,
per te vazhdue fushaten e tij. Atij nuk ja vrasin ndergjegjejen,
vuetjet e popullit Rus, per te mberrijte qellimin e tij, ose per te
cue perpara, planet e tija gjeopolitike. Ai e persekuton ate qe e
kundershton, dhe aparati i tij propagandistik, krijon pershtypjen, se
gjoja, ai asht, nji atdhetar i flaket dhe nji nacionalist, i cili,
asht tuej ba cdo perpjekje, per te miren e popullit Rus.
CFAR MASASH DUHEN MARRE RRETH KESAJ CESHTJEJE?
Puna e pare per Perendimin asht per te kuptue problemin. Historiant
dot cuditen, se si, nderkohe qe Ukraina asht ne flaken e luftes,vendet
Perendimore, ende bajne debat, nese me e perjashtue Rusine nga grupi i
vendeve ma te industrializueme te botes G8. Me perdorun parafrazen
(thanjen) e Trotskit, ndoshta vendet Perendimore, nuk kane tregue
interesim per Putinin, por Putini ka qene i intersuem per to.
Hapi i dyte asht qe te perpilohet nji pergjigje, sa ndikuese, dhe po
aq kercenuese. Pjesa e problemit asht se Putini perdor rregulla te
ndryshem; ne te vertete, per te nuk ka rregulla qe nuk mund te
mosperfillen, as vlera te perboteshme, ne te vertete edhe fakte te
pamohueshme, sic asht rasti i rreximit te aeroplanit te Malejzise M417
ne Ukraine. Per te kane randesi vetem interesat. Rusija e Putinit ka
diplloome akademike, persa u perket bezdisje te ambasadoreve te
vendeve te tjera, te vrasjeve te atyne qe e kundershtojne, dhe tuej
pushtue vendet e tjera. Pra, fatkeqesisht keto gjana jane ba,
karakteristike e atij vendi. Vendet Perendimore, nuk mund te bajne nji
gja te tille, pa i vu vehtes nji damke te zeze.
Interpremtimi i tashem i kesaj krize asht, nese armepushimi i tashem
deshto, a duhet te ndihmohet Ukraina me arme. Por cdo njeri qe dyshon
se Putini cane kryet per dame shume te medha njerezore, duhet te
rikujtoje, luften tejet te pergjakeshme, qe u ba kunder popullit
Cecen, i cili po luftonte per te drejtat e tija. Ne te vertete,
kryeqyteti i Cecenise u shendrrue krejtesisht ne germadha, dhe vec
Zoti e din sa njerez humben jeten.
Nji strategji ma e mire asht, me ju shmang metodave te tija barbare,
dhe me u perqendrue, ne nji veprim qe ai, nuk mund t’a perballoje,
domethane, me krijue nji atmosfere mireqenjeje ekonomike, gja qe
njerzit deshirojne. Ma mire se me dergue arme, vendet Perendimore
duhet, qe ne menyren ma te shpejte, t’ japin sa ma shume ndihme
ekonomike Ukraines, per te ja ba te mundun, qe te krijoje shtetin e
vet, keshtu qe te realizoje andrren e saj. Po me aqe shpejtesi, vendet
qe ishin pjese e ish Bashkimit Sovjetik, e qe tash jane pjese e
institucioneve Perendimore, duhet, pa tjeter te perkrahen, te
risigurohen, dhe te krijohen baza ushtarake te NATO-s ne shtetet
Baltike, edhe ne qofte se Putini, bertet se mund te ndigjohet edhe ne
Kup te Qielli, nga zemrimi qe nji gja e tille mund te shkaktoje.
Udheheqsit Perendimore, duhet, patjeter, te ja bajne te qarte Putini,
si edhe popujve te tyne, se ato do t’i mbrojne aleatet e tyne, si edhe
Aleancen e Atlantikut Verior NATO-n, edhe ne qofte se kjo perpjekje,
bahet ne menyre te fshehte, dhe se mund te duket e erret. Nuk jane
vetem aleatet qe cmojne vlerat Perendimore, te njejten gja bajne edhe
shume Ruse, tuej perfshi edhe Putinistet e paturpshem, te cilet
kritikojne kritikojne vendet Perendimore, se gjoja sistemi i tune
ashte ne ramje, por shfrytezojne shkollat dhe tregjet e aksioneve. Ne
te njejten kohe, Perendimi duhet te perdori, cdo mjet qe ka, per te
ndihmue pop[ullin Rus, tuej perfshi edhe ata qe kane simpati per
Rusine, ne vendet Baltike dhe ne Ukraine, qe ata te informohen, rreth
menyrave te pergjakeshme, dhe te fhehta qe perdor Putini, tuej dhane
nen dore edhe rushfete. Duhet t’u bahet e ditun atyne, se Rusia, nji
komb i madh, asht tuej u terhequn zhagas (zvar) ne nji rruge, drejte
nji humnere te pafund, dhe se Rusia do te pritet me kenaqesi ne
Perendim, kur ajo te kete udheheqes te cilet, e trajtojne boten dhe
popullin e tyne me respekt, e jo me perbuzje, pamvaresisht se sa kohe
mund te marri nji gja e till.