*Reagon  Lubonja: Dokumenti është i manipuluar dhe jashtë kontekstit /*“Kadare i denoncuar”: Dëshmia e Lubonjës dhe hapja e dosjeve/

Libri “Kadare i denoncuar” i autorit Dashnor Kaloçi, jo vetëm pati sukses në treg, por edhe nxiti një debat të fortë.

Aryseja?

Një dokument i vitit 1975, marrë nga dosja hetimore e Fatos Lubonjës, ku publicisti, është pyetur ndër të tjera ç’mendim kishte mbi shkrimtarin Ismail Kadare, botuar në librin “Kadare në dokumentet e pallatit të Ëndrrave” ka ngjallur debat për muaj në media.

Lubonja ngulmon se është manipuluar dhe nxjerrë jashtë kontekstit, ndërsa autori Kaloçi, deklaron se dokumentet janë autentike.

Por çfarë thuhet në të famshmin dokument nr.65?

Duke dëshmuar për babanë e tij, Todi Lubonja, Fatos Lubonja thotë se Todi kishte simpati për shkrimtarin Ismail Kadare, ndërsa të tjerët i quante të paaftë.

Ky debat e ka çuar shtëpinë botuese “UET Press” të kërkojë më thellë të vërtetën.

“UET Press” dhe autori i librit Dashnor Kaloçi kanë kërkuar në Ministrinë e Brendshme vënien në dispozicion të dokumenteve arkivore në lidhje me atë që ka dëshmuar Lubonja.

Por sipas ligjit të ri të dosjeve, këtë të drejtë e ka vetëm personi i prekur, pra Ismail Kadare.

Për këtë arsye, botuesi Henri Çili i është drejtuar me një letër të hapur shkrimtarit Ismail Kadare, duke i shkruar që ai të kërkojë hapjen e dosjeve për veten, duke nisur nga gjyqi i Lubonjëve.

“Së pari, kuptoj shkakun bazë se pse Fatos Lubonja është vendosur kundër jush publikisht qysh prej fillimeve të demokracisë shqiptare. Lubonja ka bërë në gjyqin e babait të tij një dëshmi, që sipas të gjitha kodeve juridike apo morale të kohës mund t’ju çonte pas hekurave, mund t’ju bënte grup me Todi Lubonjën, ose mund të bënte diçka më shumë. Morali i fabulës; Todi Lubonja (lexo: armiku) pëlqen shkrimtarin Ismail Kadare. Pra lidhja është e qartë. Por më e rëndësishme se kaq, për të kuptuar më tej personazhin e Lubonjës, shpeshherë kam qenë vetë viktimë e shkrimeve të tij të ndyra, të pavërteta, etiketuese, etj., etj,” shkruan Çili.

Por në dokumentin nr.65, Lubonja dëshmon edhe kundër të atit.

“Prova ndaj familjarëve të tu është një nga provat më themelore në jetën e njeriut, ajo ndodh për të shkuar më tej, tek humanët e tjerë. Ndodh që ajo të humbet. Por rrethanat e humbjes së kësaj prove, siç e ka humbur Lubonja me dëshminë kundër të atit, me siguri ka përcaktuar një pjesë shumë të madhe të personazhit Fatos Lubonja ashtu siç e njohim sot, një moralist laik që i kërkon llogari gjithkujt me ose pa të drejtë,  kur ka humbur një provë thelbësore, morale të jetës së vet: ka dëshmuar kundër babait.

Mitologjia na mëson një shembull. Po, është e vërtetë. Mund të vritet babai, siç i ndodhi Edipit, pa e ditur. Mund të shkohet edhe më tej, por kur Edipi mori vesh të vërtetën, braktisi fronin, qytetin, qorroi sytë dhe jetoi i vetmuar. Fatos Lubonja nuk ka bërë asnjë nga këto dhe askush nuk kërkon të bëjë diçka të tillë, por na ka nxjerrë sytë të gjithëve. Ty të parit Ismail, për 26  vjet. Ky pozicionim ose ky shpjegim i etosit idhnak të Fatos Lubonjës, të cilin e vërteton ky dokument, më ka ndihmuar vërtet ta kuptoj mjaft mirë dhe kjo nuk do të thotë se e ndëshkoj, dënoj apo etiketoj siç do të bënte ai me këdo tjetër, për çështje edhe më të vogla se kaq,” thekson Çili.

Lexoni më poshtë letrën e plotë të Henri Çilit, dëshminë e Lubonjës kundër të atit dhe kontekstin e të gjithë debatit për këtë çështje.

“UET Press” ka kërkuar  në Ministrinë e Punëve të Brendshme vënien në dispozicion të dokumenteve arkivore në lidhje me deponimin e Lubonjës në hetuesi…

Një  dokument i vitit 1975, marrë nga dosja hetimore e Fatos Lubonjës , ku publicisti, është pyetur ndër të tjera ç’mendim kishte mbi shkrimtarin Ismail Kadare, botuar në librin “Kadare në dokumentet e pallatit të Ëndrrave”  ka ngjallur debat për muaj në media.  Lubonja  ngulmon se është manipuluar dhe nxjerrë jashtë kontekstit, ndërsa  autori Kaloçi, deklaron se dokumentet janë autentike. Ky debat e ka çuar shtëpinë botuese “UET Press” të kërkojë më thellë të vërtetën….

Ka qenë pikërisht ky dokument që ka ngjallur një debat të gjatë për muaj me radhë në media, me Lubonjën që ngulmon se është manipuluar dhe nxjerrë jashtë konteksti dhe me autorin e librit Kaloçi, i cili deklaron se dokumentet janë autentike dhe të marra nga origjinalet që ndodhen në arkivat përkatëse të shtetit shqiptar dhe të verifikueshme për këdo. Ky debat e ka çuar shtëpinë botuese “UET Press” të kërkojë më thellë të vërtetën. Për këtë arsye në muajin shkurt ky ent botues ka depozituar pranë Ministrisë së Punëve të Brendshme, Drejtoria e Përgjithshme e Shërbimeve Mbështetëse,  një kërkesë për vënien në dispozicion të dokumenteve arkivore në lidhje me deponimin e Lubonjës në hetuesi, ku do të vërtetohej nëse dokumenti është origjinal apo i manipuluar. Kjo drejtori ka kthyer përgjigje negative:  “Ju bëjmë me dije se në zbatim të ligjit 48/2012  Për mbrojtjen e të dhënave personale,  neni 6 pika 1/a “Të dhënat personale përpunohen vetëm nëse subjekti i të dhënave personale ka dhënë pëlqimin”, neni 7, pika 1 “ndalohet përpunimi i të dhënave që zbulojnë origjinën racore ose etnike, mendimet politike, anëtarësinë në sindikata, besimin fetar apo filozofik, dënimet penale si edhe shëndetin dhe  jetën seksuale”. Ligji  9154 datë  06.11.2003, neni 63 “Arkivat mbrojnë jetën intime të personit. Ndalohet njohja, shfrytëzimi dhe publikimi i dokumenteve që përmbajnë të dhëna me karakter vetjak dhe cenojnë jetën private të personit. Dokumentet që përmbajnë të dhëna me karakter vetjak dhe cenojnë jetën intime të personit shërbejnë vetëm pasi kanë kaluar, sipas rastit 50 deri 150 vjet nga data e krijimit të tyre”. Fatos Lubonja, i njohur publikisht si një prej kritikëve të shkrimtarit Ismail Kadare është shprehur se ky i fundit  me këto përpjekje, siç është edhe botimi i librit “Kadare në pallatin e Ëndrrave” , po fabrikon të shkuarën e tij dhe se nuk është e vërtetë që përndiqej nga Sigurimi. Autori, Dashnor Kaloçi i është përgjigjur publikisht më herët akuzave të Lubonjës mbi autenticitetin e dokumenteve, si dhe për përgjegjësinë e interpretimit, shpjegimeve mbi to“Në 101 dokumentet që janë pasqyruar aty janë të hedhura në libër pa i bërë absolutisht asnjë ndryshim, shkurtim, deformim, falsifikim apo çdo gjë tjetër që mund të mendojë ndonjë. Në çdo fund dokumenti janë të nënshkruar, data, viti, numri i dosjes, faqja, fondi etj., që mund të gjendet lehtësisht, dhe të verifikohen po ashtu nga kushdo…”, pretendon Kaloçi, ndërsa Lubonja është i bindur se ky libër i shërben gënjeshtrave …

Reagimi i  Lubonjës: Dokumenti është i manipuluar dhe jashtë kontekstit 

 Në një shkrim të botuar në Gazetën “Panorama”,  në nëntor të vitit të kaluar, Fatos Lubonja shprehet se si autori Kaloçi, ashtu edhe ata që e promovojnë këtë libër nuk nisen të kërkojnë të vërtetën e këtyre dramave, por i (keq)përdorin drama si kjo për t’u shërbyer gënjeshtrave të një shkrimtari të socrealizmit si Kadareja, i cili edhe pse në vend të dënimeve dhe ridënimeve me burgje ka njohur vetëm promovime e privilegje e çmime. Lubonja gjithashtu e ka çuar problemin në aspektin etik, ku sipas tij këto dokumente gjyqesh apo hetuesish “nuk janë shkruar nën vullnetin e lirë të atij të cilit i atribuohen, por nga hetuesit e sekretarët duke zbardhur, në funksion të fajësimit, fjalët e një njeriu që është nën shtrëngim dhe torturë fizike dhe psikologjike”. Lubonja është i mendimit se këto dokumente nuk mund të merren si dëshmi të vërtetash. “Për shembull: sipas Kaloçit në dokument shkruhet se unë u paskam thënë hetuesve se im atë çmonte vetëm Kadarenë, pasi vetëm ai thoshte të vërtetën, kurse të tjerët kishin frikë. E vërteta është që im atë në atë kohë çmonte Kadarenë si më të talentuarin e shkrimtarëve dhe se e kishte mik, por kurrsesi nuk mund të thoshte se ky shkruante të vërtetën.  As unë nuk mund ta sajoja këtë. Kjo është një fyerje për inteligjencën, edhe të hetuesve madje, pasi çdokush me dy pare mend ishte i vetëdijshëm se askush nuk guxonte të thoshte të vërtetën në atë kohë. Se përndryshe, ç’kuptim kishte që unë shkruaja letërsi sirtarësh po qe se të vërtetën mund ta shkruaje si Kadareja? Prandaj, nëse dokumenti thotë vërtet kështu, atëherë fjala ime është zbardhur në mënyrë të deformuar. Dhe gjëra të tilla duhen pasur parasysh kur kërkojmë të kuptojmë të vërtetën e asaj kohe nëpërmjet dokumenteve të Sigurimit”. Lubonja gjithashtu i referohet shembullit gjerman , ku krahas arkivave të STAZ-it ekziston një tjetër arkiv, ku njerëzit që figurojnë në dosjet e STAZ-it janë ftuar të dëshmojnë të vërtetën e tyre. “Prandaj edhe Adam Michniku ka thënë se ne ( disidentët polakë F.L) nuk mund të gjykohemi nga dokumentet që kanë bërë persekutorët tanë për ne”. Sipas Lubonjës ajo që mungon është analiza e këtyre raporteve dramatike të njeriut me pushtetin, “me synimin që ato të mos përsëriten më ( siç po ndodh edhe sot nën diktatin e pushtetit të ri që Kadare s’ka guxuar ta denoncojë një herë) ne vazhdojmë me kulturën e vjetër të manipulimit të njerëzve, me gënjeshtra dhe simulimin e heronjve të paqenë. Kështu kemi ardhur përsëri në një gjendje ku të gjithë e dinë të vërtetën, por askush nuk guxon ta thotë, pasi sundon gënjeshtra e atij që ka pushtetin dhe paranë”.