Nga Alfons Grishaj/
Ndërgjegja humane është një rrjet me dy hyrje të shkallëzuara: porta e vetëdijes dhe porta e dijes. Lidhja e ngushtë e tyre paraqet dy hallkat e një zinxhiri. Nëse dija nuk është e mjaftueshme, është vetëdija ajo që ngarkohet për të plotësuar boshllëkun…
Të parën e shohim si mëshirim tek besimi në një inteligjencë e cila shkon deri tek harmonia kozmike. Të dytën, e hasim ngado dhe kudo, si një ingranazh jetik, si formulë dhe hallkë për ekzistencë.
Në këndvështrim objektiv, njeriu pajtohet me kushtet e rrethanat e caktuara në kohë dhe hapësirë, krijon një kompromis (të varfër) të detyruar. Sigurisht kjo nuk duhet të bëhet një modus vivendi në mënyrë definitive për zgjidhjen. Nëse ne pranojmë kushtet dhe rrethanat si përcaktuese, duhet të pranojmë se këto kushte dhe rrethana janë të lëvizshme siç janë kushtet e botës fizike dhe shpirtërore. Njeriu mund të sillet si një trup i ngurtë, pra si një objekt, por kjo nuk sjell dobinë e kërkuar relative. Ngatërrimi i informacionit pa burim të filtruar dhe braktisja e vetëdijes çojnë në konfuzion dhe shtrembërim të të vërtetave të jetës. Nëse ne e përdorim trurin si të tillë, ne nuk kemi privilegjin për të dalluar shkëmbin dhe shpellën, të vërtetën dhe gënjeshtrën, abstrakten dhe realen. Megjithatë, ndërgjegja e degraduar humane është e prirur për të besuar më tepër gjërat e sheqerosura ose sajimet e qëllimshme (dënuese e denigruese të grupimeve diktatoriale apo të ndotësve demagogjikë) se sa të vërtetën e prekshme, nganjëherë tejet të dhimbshme.
Lufta e njeriut me njeriun është e lashtë sa vetë historia. Mitologjia antike, edhe pse fryt i përfytyrimeve, fillon me luftën e Perëndive dhe përshkallëzohet më gjaksore tek njerëzit, ndërsa Bibla, e pasqyron edhe më qartë agresivitetin çnjerëzor, realitet i përsëritur herë pas here në histori, sa sot me të drejtë dyshohet në ekzistencën e një ndërgjegje universale. Kjo, sepse dukshëm shumë njerëz nuk kanë mësuar asgjë nga përvojat e së shkuarës. Kështu ngjet edhe tek ne dhe më e kapshme kjo dukuri bëhet sa herë bie fjala për qendrimin ndaj së shkuarës. Dikush hedh një fjalë, të tjerë lëshohen ta tjerrin sipas dëshirës, duke endur kështu skenarin e një shfaqjeje të shformuar.
Kështu në skenë po shfaqen sërish dramat e personazheve realë. Të vuajturit e djeshëm, janë ribërë subjekti i preferuar i përfaqësuesve të institucioneve, opinionistëve dhe mediave. Dija dhe vetdija janë përmbysur duke përdhosur norma e kode të tëra e për rrjedhojë janë ngatërruar edhe rolet. Tipik është rasti i njërit nga personalitetet e mbijetuara nga regjimi çnjerëzor komunist, Visar Zhiti. Ai ka mbrojtës dhe akuzues, çmues dhe përçmues. Çmuesit e tij janë të sferave dhe bindjeve të ndryshme, ashtu si dhe kundërshtarët. Në skenarin që luhet në kurriz të tij, shohim djajtë të sillen si engjëj duke i propozuar kurorë pas ndëshkimit dhe autoritetin e lartë të papërgatitur në gjykim. Dikush e nënçmon tek i tregon një letër, një tjetër e mbron se nuk ka vënë firmë…
Adhuruesit e thjeshtë janë spektatorë të pafuqishëm në lojra të tilla. Ata, qoftë kur japin mendim pozitiv, qoftë kur japin mendim negativ, nuk arrijnë të ndryshojnë ndonjë gjë, përveç ndryshimit të opinionit të tyre nën trysninë e opinionit zyrtar. Sepse në fund të fundit, ata janë aty për të kryer ritualin e duartrokitjes e për të përshëndetur suksesin e aktorëve. Në këtë kontekst, ne ballafaqojmë qëllimin dhe objektivin, sarkazmën dhe cinizmin, dëshirën dhe zhgënjimin. Vuajtjet e Visarit nuk i kanë provuar as mbrojtësit dhe as kundërshtarët. Të gjithë flasin kuturu si në pazarin e dhenve, ku përsëri diferencën e bën kasapi.
Tek e sheh këtë teatër primitiv, vetiu vijnë disa pyetje: Të gjithë këta njerëz të “kulluar” të shekullit XXI, a kanë bërë një ditë të vetme në tmerrin që ka kaluar Visari dhe mijëra bashkëvuajtës të tij? A kanë patur rastin që në pjatën e tyre të gjellës të largojnë krimbat për të ngrënë lakrat? A kanë provuar prangat gjermane dhe duart e tyre tek shtërngoheshin me cepin e kapotës deri në zero, kur dikush rrëzohej përdhe pa ndjenja, apo një tjetër vdiste duke e lënë zemra? A kanë patur rastin që të ngrihen në acarin minus 20 gradë, kur për të mbijetuar, trupin e mbështillnin me gazeta, dhe këmbët me lecka dhe copza batanijesh të kohës së luftës së parë botërore? A kanë patur rastin të lageshin përditë në dushin e galerive (dy mijë metra në thellësi të tokës) me ethe që vibronin në palcë? A kanë patur rastin që në apelin e përditshëm të shohin rrallimin e shokëve të fatit një e nga një nga vdekjet e pritura dhe të papritura? A kanë patur rastin të provojnë elektroshok, apsez, haloperidol, 2 me 1, chloropromazin, terralene, nozinane, imipramine, opium dhe torturat çnjerëzore, gjoja në emër të eksperimentimeve shkencore? A kanë patur rastin të informohen për pushkatimet, internimet e të afërmve të tyre?
Dr. Kristo Kallapolli, për hatrin e fëmijëve të tij (sigurimi e kërcënonte se do t’ia ndëshkonte familjen), do të pranonte akuzën bajate të “poli-agjentit”! Eshtë kollaj që të predikosh moralin e qëndresës, pa peshën e zinxhirëve mbi shpinë dhe kaskat e vdekjes mbi kokë. Po zotërinj! Eshtë kollaj dhe turp!!!
Tablloja rëndohet, kur shohim dhe njeriun e letrave Kadare, tek shprehet se nuk do ta falë Lubonjën (për të cilin nuk kam ndonjë konsideratë për vetë flip-flop-et e tija), i cili, gjoja e paskësh paditur. Ja klemenca e përçudnuar e shkrimtarit …! Çudi! Por çudia nuk mbaron me kaq edhe pse rrallë kush pyet se çfarë i ndodhi shkrimtarit Kadare nga paditja e Fatos Lubonjës? Pse nuk e burgosën, kur të burgosnin për një fjalë goje…?! Lavdia e pompuar nga privilegjet rozë vetpaditet tek bëhet qesharak duke bërë rolin e viktimës, kur në fakt, viktima është Lubonja. Por le ta pranojmë për një çast që dhe vetë Kadare është viktimë. Cili do të ishte atëherë kuptimi i këtij debati?! Fajtorë janë vetë viktimat, dje dhe sot! Hartuesit, urdhërdhënësit dhe përdoruesit e dosjeve famëkeqe, domethënë, vetë Sigurimi dhe ish kasta e lartë e PPSh, nuk janë përgjegjës për krimet e diktaturës dhe pasojat e saj.
Siç shihet, asnjë nga të “kulluarit” kritikë nuk i njeh vuajtjet dhe tmerret që kanë kaluar të persekutuarit. Atëherë, si mund të bëhet një gjykim racional kur nuk ekziston njohja…?!
Të gjithë njerëzit që kanë kaluar nëpër dyert e terrorit komunist e dinë se si janë bërë dosjet dhe kush i ka udhëhequr. Tani me dosjet e persekutorëve duan të vrasin përsëri viktimat e rregjimit, e kush bën këtë gjykim? O Zot, më fal…! Gjykimi është kalibri që mason të mirën dhe të keqen.
Nuk i ka hije asnjë personi të bëjë rolin e gjykatësit apo aktorit mbi tragjedinë e viktimave dhe aq më pak ta quajë veten të përndjekur, kur njihen që disa prej tyre e kanë çuar në piedëstal dikatorin Hoxha…
Letrat ill-smelling që ka lënë diktatura janë një stisje e tmerrshme që ngjan si një booby trap, që vret më tepër të persekutuarit (90%) sesa përsekutorët e kuq që i sajuan ato …
Atëherë, çfarë u mbetet të persekutuarve për të mbrojtur nderin e tyre të nëpëkëmbur, të bëhen kamikazë ?!
Rumi thoshte : “Plaga është drita në të cilën ju hyni!”
Falë persekutorëve, të persekutuarit e kanë fituar atë.