Shkruan:Sadik ELSHANI-Filadelfia/
Nje shqetesim i madh per qytetaret e Kosoves dhe partneret nderkombetare qe kane lidhje ekonomike me Kosoven, pa dyshim eshte korrupsioni i larte ne te gjitha nivelet e qeverisjes, ne te gjitha sferat e jetes politike e publike. Korrupsioni i ka leshuar rrenjet thelle ne shoqerine kosovare, po ia ze frymen zhvillimit te gjithembarshem te Kosoves duke i dhene nje pamje te shemtuar skenes politike e publike te Kosoves. Niveli i korrupsionit pasqyron nivelin, gjendjen e shoqerise se nje vendi, shkallen e zhvillimit material e shpirteror te nje vendi. Korrupsioni nuk eshte vetem simptom, shenje e semundjeve te shumeta, dukurive me negative shoqerore, por edhe vete eshte nje semundje e rende, eshte kanceri i nje shoqerie, eshte nje tregues, barometer i gjendjes se nje shoqerie, klases politike te nje vendi, nivelit zhvillimor, kulturor e arsimor te nje kombi. Prania e larte e korrupsionit ne nje shoqeri flet qaret se ajo shoqeri e ka humbur busullen e kodit moral, etik. Vendet e zhvilluara, kombet e perparuara karakterizohen me nje shkalle teper te ulet te korrupsionit dhe me nje vetedije, ndergjegje, kod moral e etik teper te larte. Qytetaret, zyrtaret e vendeve te tilla jane te ndershem e shume punetore.
Korrupsion nuk eshte vetem kur nje person kerkon para, ndonje dhurate, shperblim per nje pune qe ashtu – ashtu duhet ta kryeje, por jane edhe format tjera korruptuese, si: nderhyrja per te kerkuar dicka qe nuk i takon dikujt, venja ne nje pozite te larte, ne nje institucion e personit qe nuk eshte i kualifikuar, nuk i ploteson kriteret per ate pozite, etj. Korrupsioni eshte pengese kryesore per zhvillimin e nje vendi, sepse nuk e nxit kreativitetin, nuk e ngjalle deshiren per te punuar, kembenguljen per te arritur dicka, por e nxit parazitizmin, pertacine, sjell nje porosi te keqe, se per te arritur ne nje pozite ne shoqeri, ne ndonje institucion, nuk ke nevoje te punosh, te angazhohesh, te tregohesh, te dallohesh nga te tjeret, por vetem duhet te kesh lidhje te forta. Korrupsioni e ndrydh shpirtin konkurues, garues te nje vetje (individi), te nje shoqerie, faktor ky kyc dhe mese i domosdoshem, force shtyse per zhvillimin e nje vendi dhe sikur e le nen hije shfaqjen e ideve, ndermarrjeve te reja krijuese.
Per kete dukuri te shemtuar, pergjegjes ne radhe te pare jane personat, institucionet qe jane te korruptuar. Por keto dukuri nuk ndodhin ne nje hapesire te zbrazet, por ndodhin ne shoqeri, ne kohe dhe hapesire te caktuar, prandaj, edhe shoqeria i mbane pergjegjesite, i ka fajet e veta. Per fat te keq, ne anet tona, pasurimi i shpejte e i paligjshem, keqperdorimi i pozites, detyres, konsiderohen si zotesi. Nese dikush eshte ne nje pozite qe ka mundesi te pasurohet ne menyre te paligjshme dhe nuk pasurohet, atehere askush nuk e quan ate person parimor, te ndershem, por do ta quajne qyqar, frikacak – njeri qe nuk eshte i zoti per veten e vet. Nese je pergjegjes, drejtor ne nje institucion, ndermarrje dhe nje mik, nje i aferm te kerkon qe tia kryesh nje pune, nje kerkese qe nuk i takon, nuk e meriton dhe ti nuk ia kryen ate kerkese se nuk e lejojne rregullat, nuk e lejon ligji, atehere ai nuk te quan parimor, njeri qe e zbaton ligjin me perpikemeri, por do te drejtohet: Po cfare drejtori qenke ti qe nuk mund ta thyesh ligjin, nuk mund t’i thyesh rregullat per mikun tend, te afermin tend. Nder te tjera, te bejne edhe frikacak. Keto jane bindjet qe jane krijuar ne shoqerine tone, se ai qe punon ne nje zyre, institucion, duhet te jete Zot i asaj zyreje dhe jo sherbetor i qytetareve.
Para ca ditesh takova nje keshilltar te Keshillit Bashkiak te qytetit te Filadelfias me te cilin njihem mire dhe duke biseduar, nder te tjera me tha se u ka ndihmuar disa shqiptareve, dhe pastaj shtoi se, te gjithe i ofronin dicka. Une u thoja, vazhdoi ai, se une ketu jam per t’ju ndihmuar, per t’ju sherbyer juve dhe ju nuk keni kurrefare detyrimi ndaj meje. Te tille jemi ne, gjera te tilla jane bere pjese e jetes sone – per te kryer nje pune, duhet dhene dicka. Korrupsioni eshte shtrire, ka depertuar ne te gjitha sferat e jetes, por per cudi, me se shumti ne shendetesi dhe drejtesi, dy veprimtari qe duhet te jene me pak, ose fare te korruptuara. Mjekesia ne radhe te pare eshte nje profesion human, ndersa drejtesia eshte ajo qe duhet te luftoje korrupsionin.
Korrupsioni i larte eshte bere pengese kryesore per zhvillimin e Kosoves, terheqjen e investimeve te huaja dhe punen e suksesshme te ndermarrjeve, bizneseve vendore. Shume kompani, fondacione, institucione financiare nderkombetare nuk do te investojne, nuk do te angazhohen ne vendet me korrupsion te larte. Prandaj, duhet bere perpjekje serioze per parandalimin e veprimtarive korruptive dhe zhdukjen e korrupsionit. Kete, vazhdimisht dhe me kembengulje e kerkojne edhe miqte dhe aleatet tane – ata qe na duan te miren, na perkrahen, dolen ne mbrojtjen tone ne castet me te veshtira te historise sone. Eshte veshtire te luftohet korrupsioni nga zyrtare dhe institucione te korruptuara. Kjo dukuri patologjike nuk eshte krijuar brenda nates dhe nuk do te zhduket brenda nates. Nuk eshte lehte, por duhet filluar nga diku qe te dalim nga ky rreth ngulfates. Formula, qasja me e lehte, me e thjeshte do te ishte: Mos u korrupto dhe mos korrupto te tjeret. Kjo lehte thuhet, por veshtire zbatohet ne jete. Duhet filluar me edukimin e femijve qe ne moshe te re, ne familje dhe ne shkolla. Te krijohet nje brez i ri, i edukuar, i paisur me vlera te larta kombetare e njerezore, i ndergjegjesuar per rolin e tyre per zhvillimin dhe perparimin e vendit. Te identifikohen dhe te denohen personat, zyrtaret e korruptuar – te largohen nga skena politike e publike e vendit. Klasa e vjeter politike oportuniste, e korruptuar, jokompetente, joefikase, te zevendesohet me njerez te ri, te shkolluar e te afte per t’i kryer me pergjegjesi detyrat e tyre. Te kembejme pervojat me vendet, institucionet e perparuara nderkombetare dhe te kerkojme ndihmen e tyre per ngritjen e nje administrate, institucioneve efikase, moderrne demokratike. Por duhet te angazhohen e te ndergjegjesohen edhe qytetaret, shoqeria civile. Nje gje eshte e sigurt: njeriu nuk lind i korruptuar dhe nuk fillon te korruptohet kur te arrije ne nje pozite te larte (me ndonje perjashtim te rralle). Pra, shfaqja e korrupsionit e ka nje zanafille, e ka nje fillim dhe sic u cek me lart, nuk ndodh ne nje hapesire te zbrazet. Sa me pare qe te zbulohet, sa me pare qe te luftohet, sa me pare qe te ndalohet – aq me mire per te gjithe.
Per lirine dhe pavaresine e Kosoves shume atdhetare e shkrine pasurine e tyre, madje disa e flijuan edhe jeten e tyre, ndersa sot, oportunistet me veprimtarite e tyre korruptive, kriminale jane duke e pasuruar veten dhe klanet e tyre ne dem te qytetareve te varferuar te Kosoves – jane duke e varferuar Kosoven, duke e vene Kosoven ne nje gjendje te veshtire ekonomike e shoqerore dhe duke e rrezikuar shtetesine e saj. Me njerez te tille ne pozita udheheqese dhe veprimtari te tilla kriminale, Kosova kurre nuk mund te ecen perpara! Deri kur keshtu?!
P. S. Cdo fjale e shkruar (dhe e pashkruar) ne kete shkrim, vlen edhe per korrupsionin ne Shqiperi.

Philadelphia, 9 maj, 2015.
*Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.