Shkruan: DR. PASHKO CAMAJ/*

Para disa ditësh, në kalendarin vjetor shënuam kalimin në muajin maj, e së bashku me të edhe në një fazë të re të pandemisë së koronavirusit, në Shtetet e Bashkuara dhe në botë. Në të gjithë vendin, dyqanet e vogla, restorantet dhe bizneset e tjera ngadalë kanë filluar të rihapen. Më se gjysma e shteteve kanë lehtësuar kufizimet e tyre në shëndetin publik, në një mënyrë apo tjetër, kurse shumë shtete të tjera janë në përgatitje, për të ndjekur këtë proces së shpejti.

      Fillimi i kësaj faze të re nuk do të thotë se rreziqet e pandemisë janë evituar, apo ndryshuar rrënjësisht. Shumë, por jo të gjitha pjesët e vendit, të paktën janë larguar nga një “fazë akute e urgjencës” për momentin. Tani ne shohim një angazhim drejt përpjekjes për të dalë me strategji që lejon njerëzit të rifillojnë pjesërisht mënyren e tyre të vjetër dhe normale, duke minimalizur rrezikun. Në vazhdimësi kërkohet një mënyrë për të ngadalësuar përhapjen e virusit, që gjithashtu na lejon të ruajmë shëndetin në përgjithësi, por dhe atë mendor e financiar. Gjëja më e sigurt për të bërë, nëse mund ta menaxhojmë, mbetet gjithnjë qëndrimi në shtëpi, por tani është koha kur – ndryshe nga 6-7 javët e kaluara, njerëzit, në disa pjesë të vendit mund të konsiderojnë me kujdes, duke rivendosur disa aktivitete jo-thelbësore, pasi të vlerësojmë mirë rrezikun e ekspozimit, për veten dhe të tjerët. 

          Një nga çelësat kryesor për të relaksuar disa nga kufizimet është testimi i saktë diagnostik për sëmundjen, por sasia e testimit që duhet të bëhet vazhdon të jetë një sfidë për shumë shtete. Do të nevojitet një zgjerim i konsiderueshëm i testeve, pajisjeve mbrojtëse personale dhe furnizimeve të tjera mjekësore, për punonjësit e shëndetit publik, për të arritur nivelin e testimit dhe mbikëqyrjes, të nevojshme për të rihapur vendin. Përveç testimit, gjurmimi i kontaktit të individëve pozitiv, do të jetë thelbësor për ngadalësimin e përhapjes se virusit.

       Qeveritë lokale dhe shtetërore tani po fillojnë të na paraqesin një listë të gjërave që përsëri mund të bëjmë. Por pyetja është a duhet t’i bëjmë? Për shkak se pjesë të ndryshme të vendit, do të vazhdojë të jenë, në faza të ndryshme të shpërthimeve të Covid-19, në përgjithësi nuk ka po-ose-jo përgjigje që vlejnë per mbare vendin. Në përgjithësi, është më mirë nëse gabohet me kujdesin e tepruar. Por ka udhëzime që mund të na ndihmojnë të mendojmë për sigurinë e aktiviteteve të përditshme. Rihapja nuk do të thotë që të gjithë duhet të jemi përsëri afër njëri tjetrit. Gjashtë gjurma nuk janë një distancë magjike përtej së cilës gjithçka është e sigurt, prandaj, sa më larg, aq më mirë.

          Në mënyrë të ngjashme, masat fillestare për të cilat është folë nga fillimi, që zvogëlojnë rrezikun e përhapjes së virusit, janë ende shumë të nevojshme. Pra, të vazhdohet me larjen e duarve rregullisht dhe tërësisht. Të vazhdohet me trajtimin e duarëve me mjete dezinfektuese, me mos-prekjen e fytyrës, me perdorimin i maskave, nëse distancimi shoqëror mund të mos jetë një opsion, dhe qëndrimin në shtëpi për të sëmurë, kur nuk ka nevojë për kujdes mjekësor. 

Përdorimi e një lloj mbrojtjeje të fytyrës (maskë) kur distancimi social mund të mos jetë e mundur, është diçka që duhet llogaritur për një kohë të gjate. Edhe pse maska mund të mos e parandalojë plotësisht ekspozimin, veçanërisht nëse virusi pulverizohet pas teshtitjes ose kollës, ajo do të parandalojë piklat e mëdha (që mund të përmbajnë viruse) nga hyrja në zonën tonë të frymëmarrjes.

Ndërsa liderët tanë politikë në të gjithë vendin japin mesazhe të ndryshme në lidhje me rrezikun që paraqet koronavirusi, të paktën është e qartë se këto masa paraprake do të mbeten te rëndësishme për një kohë të gjatë – me siguri deri sa të zbulohet një vaksinë, ose derisa të infektohen mjaft njerëz që të zhvillojnë imuniten ndaj Covid-19. Pra, kur i konsiderojmë aktivitetet tona, veçanërisht ato në ambiente të mbyllura, siç janë zyrat, duhet të jemi vigjilentë dhe të bëjmë çmos për të ruajtur distancat dhe të praktikojmë një higjenë të mirë. Kur janë në pyetje aktivitetet në natyrë dhe tubime e ndryshme, është mirë të mos afrohemi shumë me persona që nuk jetojmë. Mbajtja e një distance duhet te jetë një ‘ligj’ i parë dhe i mirë për të praktikuar. Tani për tani, kjo do të jetë “normale e re”. Ndoshta është e panevojshme të thuhet, rregullat e distancës sociale do të jenë norma për një kohë të gjate. 

Duhet ta dijmë se ne nuk do të jemi në gjendje ta eleminojmë rrezikun ne tërësi, por mund të bëjmë shumë për ta ulur atë në një nivel të pranueshëm. Flluska në të cilën kemi jetuar në javët e kaluara, do të zgjerohet dhe ajo do të perfshijë dhe njerëz me të cilët nuk kemi jetuar, pranadaj të vazhdojmë të kemi kujdes!

Pak lajme të mira në mbyllje: Përpjekjet globale për të zbuluar një vaksinë kundër sëmundjes të koronavirusit kanë përparuar me një ritëm të paparë, duke synuar të ndalojnë përhapjen e pandemisë. Sot, e gjithë elita shkencore në botë janë në përpjekje të mëdha për të zbuluar një vaksine për të imunizuar njerëzit kundër Covid-19. Këto përpjekje të shumta janë duke dhënë rezultate shpresëdhënëse. Ne mundemi dhe duhet ta kontribuojmë pjesën tonë, për të qëndruar të shëndetshëm, ndërsa me padurim presim ‘ndërruesin e lojës’ në luftë kundër këtij armiku të padukshëm, vaksinen kundër Covid-19, që do të përfundojë në mënyrë efektive këtë pandemi botëror dhe do të na sjellë përsëri në botën tonë normale!

*Autori është Zëvendës/Kryetar i Vatrës