SHKRUAN: BAJAME HOXHA-ÇELIKU,Bruksel/
Me të drejtë do ta quaja të fortë në poezi, në jetë, dhe në shoqëri, poetin me zemër të madhe që u munduan ta dënojnë dy herë, në dy epokat Faslli Halitin. E pse?Dy herë për të njëjtin”Mëkat”apo për të njëjtin”Faj”e para:e dënuan në Diktaturë për poemën“Dielli dhe rrëkerat ”për të mos ngritur kokën,dhe herën e dytë në Demokraci, po për poemën “Dielli dhe rrëkerat” për t’ia ulur kokën që po ia ngrinte çdo ditë e më lart Demokracia,dhe pse ende e brishtë. Por, dua të theksoj se, pikërisht kjo poemë e ngriti në piedestal,e bëri të madh,të lavdishëm,e të pavdekshëm poetin sypatrembur të myzeqesë. Jo vetëm poema “dielli dhe rrëkerat” po edhe poezia“Njeriu me Kobure” ,”Djali i Sekretarit” dy poezi proverbiale që ngritën tallazet e detit Adriatik,të detit Jon,e më tutje akoma,dhe uji mbërriti mbi nivelin e parashikuar nga lart poshtë. Dhe ky tallaz edhe pse i vunë shumë prita,kaloi dete e oqeane. Qe vargu i tij eksploziv që vuri në lëvizje të gjithë shtypin e kohës,gazeta e revista,njerëz me influencë, si brenda vendit, dhe jashtë nëpër shtetet më të mëdha, me demokraci të madhe, atje ku do të urrente më shumë Sistemi, në Paris, Amerikë, Angli e gjetkë.
Le të kthehemi prapa atje ku është zanafilla e një portreti,e një piktori të ri myzeqar,e një artisti,e një poeti që rriti dhe kultivojë poezinë Lushnjare e më gjerë me poetë të të gjithë moshave. Ai shtriu krahët me trimëri, e përqafoi çdo talent të ri jo vetëm të qytetit, por dhe të fshatrave thellë, deri në kampet e përqendrimit, siç ishte, Savra dhe Pluku, të cilët përbënin rrezik të madh për të ardhmen e një poeti si ai. Faslli Haliti rriti në penë poetesha e poetë të talentuar që sot janë të njohur në saj të ndihmës dhe këmbënguljes së tij prej mësuesi,duke ua tharë në gjirin e tij, poezitë e lagura nga shiu,kur ata me fletore nëpër duar, vraponin drejt redaktorit artdashës,që me poezitë e tyre nën sqetull, ai do të vraponte për t’i bërë të njohur me anën e gazetave e revistave të kohës,kështu vite me radhë, deri atëherë, kur nga një xhelozi e çmendur, nga vetë patriotët lushnjarë më 1972, dënohet poezia e tij, por, bashkë me poezinë, dënuan poetin e një qyteti, vranë poezinë e tij, e vranë dhe poetin për dhjetë vjetër rresht, duke e larguar nga profesioni,nga nxënësit, nga poetët, që i kishte rritur vetë duke u kultivuar poezitë e tyre natë edhe ditë. Edhe qielli rrodhi në lot atë vit që u dënua poeti,yjet humbën shkëlqimin,rinia humbi shpresën. Dhe vitet ecnin,ecnin nën një tutelë,nën një diktaturë të hekurt që me siguri, asnjë nga poetët në zë nuk ishte më i qetë,ngado psherëtima,asnjë nuk lëvronte më poezinë e dashurisë ashtu siç i fliste zemra,nuk mund të shkruante dot asnjë satirë apo të bënte një kritikë sado të vogël nëpërmjet vargut,çdo gjë u zbeh,mori ngjyrën gri e ftohtë. Ndoshta poetëve qielli u dukej gjithnjë se rrinte i mbuluar nga re të zeza,ku u tkurrej pena, muza nuk fliste,frymëzimi ndoshta imponohej,buza e poetit ngrinte në mes të verës me penën e pushtuar nga një frikë fantazmagorike, që me siguri të zhdukte sa hap e mbyll sytë.
Çuditërisht,poetin tonë,edhe pas erës së ngrohtë të demokracisë,shumë “miq” të tij që ai u rriti poezinë, që i deshi me çiltërsi e me zemër të hapur,apo me zemër në dorë, që kishin diskutuar së bashku, në paqe, e në ditët kur ai mori Jehonë, u munduan t’i ngulnin përsëri thikën, pikërisht,në ditët e para të demokracisë. Poezisë së Artistit, të poetit të shquar, që nuk e përkulën dot ordhitë,dhe as vetë poetin nuk e kishin mposhtur e thyer dot, u orvatën që t’i ngulnin këtë herë tehun e shpatës thellë në zemër që ai të pushonte. Pra, poetin dhe përkthyesin Faslli Haliti,demokracia e gjeti me rivalë të shumtë në numër me ambicien për t’u bërë të mëdhenj, me dashamirë e dashakeq të artit e të kulturës,me simpatizantë të shumtë në të gjithë rruzullin,me vlera të pa tjetërsuara e gjeti demokracia poetin e madh lushnjar. Por, për ta vrarë këtë penë të artë njëherë e përgjithmonë, duhet të vritet më parë e gjithë poezia shqiptare,e cila i ka rrënjët në popull e që ka ekzistuar me shekuj nëpër këngët tona popullore .Një popull mund të harroj gjithçka por historinë e vetë, dhe poetët e vërtetë nuk i harron, e nuk i vret kurrë!
-Alo, alo, alo-nga të gjitha kontinentet dëgjohen sot zëra të ndryshëm femrash e meshkujsh,djem e vajza që e përshëndesin,e kërkojnë, e nderojnë,ngado, shqiptarë e të huaj,sepse pena e tij e artë ka cikur majat,për deri sa ka male ka edhe maja,por jo maja të zotave të lashtë,por maja poetësh të vargmalit të letërsisë shqipe. Me largimin e poetit kolos, them se poezia lushnjare pësoi krizë, pati humbje të mëdha cilësie,mungesë talentesh,ngriu vargu dhe nuk u rebelua më. Faslli Haliti mbetet gjiganti që rriti e që do të rrisë poezinë Lushnjare,dhe do të mbetet themeluesi i saj
POEZI
KUR PENËN TË VRANË/
poetit Faslli Halitit/
Kur penën të vranë në ato vite
Ti heshte prof,por kryet nuk e ule
Vargu yt mori flatra yjesh.
Ndër dete oqeane, oshtinë tallazet.
Gjiganti nuk heshti
Nuk u gjunjëzua,nuk u thye por,
Trokiti në çdo portë,
Në çdo zemër,
Ngado e kudo
Në çdo cep të kulturës,
Të një demokracie të madhe!
Eh, Rrëkerat u kthyen në amshim prof!
Pastaj, morën formën e trëndafilit
E një gonxheje
Që do të çelte më vonë
Në lulëzim të plotë.
Në çdo portë.
Së fundi do ta mbyllja:
Çdo krijues në Lushnjë
E çdo poet i ri
Do të ketë nëpër vargje
Do të ketë pak Faslli!
Me nderim të thellë,Bajame hoxha-Çeliku,Bruksel.