Shkruan:Fadil LUSHI/
Në ndërtimin e kryetitullit të këtij vështrimi gazete pa dyshim se më “ndihmoi” deklarata e paradokohshme e kryeministrit në detyrë të Republikës së Shqipërisë, z. Edi Rama, i cili duke akuzuar sistemin e drejtësisë shqiptare, pos të tjerash, tha: “Gjykatësit dhe prokurorët e korruptuar janë njësoj si Lazarati, t’i shporrim! Nuk mund që, nën ombrellën e pavarësisë, këta gjykatës të korruptuar të marrin jetë njerëzish të pafajshëm, janë bashkëfajtorë dhe bashkëvrasës sa herë një i pafajshëm humb jetën dhe sa herë një vajzë trafikohet apo dhunohet nga njerëz të liruar prej tyre… Ju siguroj që nuk po rrimë (dhe nuk do rrimë) duarkryq, por po përgatitemi shumë mirë dhe ofensiva do të fillojë dhe nuk do të ndalet deri kur në Shqipëri të vendoset normaliteti që është jashtë kontrollit të të gjithëve”! Ne, që i referohemi kryeministrit, do të bëjmë përpjekje që të mos e interpretojmë deklaratën e tij, përkundrazi, do t’ia përshtatim shkrimit a vështrimit në vijim.
Një ditë, një miku im, i cili në vigjilje të muajit të bekuar të Ramazanit ishte “bërë tapë”, më parashtroi një sërë pyetjesh, kurse ca prej tyre “fiqiri” im nuk i regjistroi dot. “Muhabetin” e filloi me pyetjen…, ti, miku im i “dashur”, pa më thuaj, a mos vallë, është e vërtetë se këtej pari në Tetovë, edhe ne “kemi një Lazarat të Gate Mahmutajt”. A mos vallë prindërit tanë dikur kishin bërë dashuri në çdo “vakt”, a është e vërtetë se shqiptarët, në çdo kohë e pa kohë, “bëjnë bajram” me njëri-tjetrin, a mos “ndoshta” (s)është e vërtetë se disa “taze politikanë” shqiptarë nuk komunikojnë me njerëz fukarenj dhe me të tjerë të tillë në nevojë…, a mos vallë ne shqiptarët për nga natyra a edhe për nga karakteri (nuk) jemi më të mirët e Gadishullit Ilirik…, a mos vallë (s)është e vërtetë se ne shqiptarët vlerat i kemi “nën këmbët tona të palara e me ferra”…, a mos vallë “çallëmin, paragjykimin dhe megalomaninë” i kemi “virtyt apo ves të fshehtë”…, a mos vallë nëpërkëmbja e së folmes a standardit të gjuhës shqipe (që natë e ditë ulërijmë duke thënë se kjo gjuha jonë është më e mira në “dynjanë” njerëzore) me njëfarë dore (nuk) është një “krim a edhe trafikim i organizuar”…, a mos vallë të gjithë ne (nuk) jemi pjesë e atij “krimi” apo, në instancë të fundit, toptan do të shtiremi e do të themi se e gjithë kjo u takon atyre që janë të paguar ta çrrënjosin këtë të keqe dhe, kur këtë nuk do ta bëjnë, atëherë do të themi se duhet të shporren prej aty ku kanë zënë vend pa merita. A mos vallë kësaj gjuhe standarde i duhet një ligj serioz dhe i qëndrueshëm, një ligj që do të dalë në mbrojtje të saj nga “klandestinët dhe trafikantët lazaratas”…, që mbase do të jetë bashkëvrasës a edhe bashkëfajtor i asaj katrahure…, a mos vallë edhe mësuesi, edhe prindi, edhe mjeku, edhe doktori i shkencave, edhe shkolla edhe universiteti do të jenë bashkëfajtorë në denigrimin e fjalës së shqiptuar a të shkruar keqas…, apo të gjithë atyre që i përmendëm do t’u mundësojmë të vihen në rolin e “fshatarëve të Lazaratit”(!?)…, a mos vallë në një kohë të afërt gjithsecili prej nesh do të ketë nevojë të pajiset me Fjalorin shqip-shqip, a thua vallë një ditë ne nuk do të merremi vesh me njëri-tjetrin…, apo në fund gjithë këtë katrahurë do t’ia faturojmë armikut, perandorive gjegjësisht pushtuesve tanë shekullorë apo edhe marangozit, bujkut, blegtorit, stërgjyshërve tanë të paarsimuar, pothuaj edhe dreqit.
Këtij mikut tim, që hiqet vijimisht për hiperbolik dhe hiperkulturor dhe të cilin padrejtësisht (që në fillim) e “përgojova dhe e paragjykova”, i thash troç: Ore “qerrata”, lëri këto “muhabete” se gjuhën standarde shqipe nuk ka as ligj e as bir nëne që do ta mbrojë nëse ti, unë dhe shumë të tjerë nuk e ushqejmë, nuk e humanizojmë dhe nuk e fisnikërojmë. Nuk më dha përgjigje, përkundrazi “muhabetin” e vazhdoi me atë pyetjen e tij të preferuar: “a mos vallë” ti, miku im, bashkë me mua dhe të tjerë njerëz profesionistë, do të duhet në vijimësi t’i “aminojmë” jovlerat kulturore, politike dhe ato arsimore, a nuk sheh se na mungon forca e ndërgjegjësimit sa i përket zallamahisë që na ka kapur për fyti…, a mos vallë (nuk) është e vërtetë se ne shqiptarët ditë për ditë ndërtojmë “istikame si ato të Lazaratit” prej nga do të vrasim idetë fisnike të njëri-tjetrit…, a mos vallë (nuk) do të ndërtojmë labirinte që më pas, ashtu vullnetshëm, do të futemi në to dhe më pastaj nuk do të dalim dot kollaj nga aty…, ti, miku im, a nuk të shohin sytë se “armiqtë tanë” gjithandej na “ndërtojnë udhëkryqe” ku ulemi ashtu rehatshëm këmbëkryq dhe bythëpraptas dhe që më pastaj s’dimë nga t’ia mbajmë, nga e djathta, nga e majta, përpara apo…, thjesht bëhemi njësh me udhëkryqin, thjesht bëhemi njësh me dyshimin, bëhemi njësh edhe me hulatë e shpresat e kumarxhiut.
Sot gjithsecili mund të parashtrojë pyetjen se cila është marrëdhënia e jonë me vlerën, me kulturën dhe me historinë. Të gjithë ata që kanë hise në trashëgiminë letrare, artistike, shkencore e të tjera trashëgimi, këtë marrëdhënie nuk kanë të drejtë ta shpjegojnë ndryshe, në shpjegimin e kësaj marrëdhënie nuk kanë vend joprofesionistët, në veçanti ata të cilët vlerat i shndërrojnë në jovlera a në “babëzi” (kolektive), nuk kanë të drejtë joprofesionistët të cilët për një post jomeritor dhe për pak lekë “shtrëngohen” ta heshtin hallakamën kolektive, nuk kanë të drejtë ata të cilët e “aminojnë muhabetin akademik dhe shurdhues, që në vijimësi për kryefjalë e kallëzues kanë paragjykimin dhe fjalën e rreme”…, nuk kanë të drejtë ta “binjakëzojnë” parimin me joparimin, standardin me jostandardin. Që kjo marrëdhënie të humanizohet, të avancohet dhe të emancipohet, fillimisht duhet të përjashtohen të gjithë ata të cilët padrejtësisht kanë zënë vend në të…, thjesht duhet të shporren si ata “gjykatësit dhe prokurorët e korruptuar që janë njësoj si Lazarati, që kultivon të keqen kombëtare”!? Tekefundit, nëpërkëmbja a edhe anashkalimi i marrëdhënies ndërmjet profesionistëve, me një farë dore është një “krim i organizuar” ndaj shkencës, ndaj gjuhës, ndaj kulturës, ndaj qenies sonë, ndaj…