Luçiano Boçi/

“Elbasan Pazar” është një frazë, e cila përtej tingullit oriental, përfaqëson në historinë e mesjetës së vonë një prej gjurmëve më perëndimore në ekonominë e Mesdheut. Në tregjet vibruese të Levantit – prej Shamit në Kajro e deri në Stamboll, prej Thrakie gjer tutje në Epir apo dhe më tej në ultësirat e gjelbra të Mbretërisë së Napolit, Elbasan Pazar nënkuptonte një treg ku çmimi ishte përcaktuar dhe nuk mund të lëvizej.

Kur tregtarët thërrisnin “Elbasan Pazar” – ata në fakt shpallnin më shumë sesa një kufi të pandryshueshëm çmimi. Ata bënin me dije seriozitetin më të lartë si operatorë tregu dhe qëndrimin më të pacënueshëm në raport me dinjitetin e atij që ka punuar, ka derdhur djersë dhe tani nuk pranon asgjë më pak sesa kërkon fraza “Elbasan Pazar”.

Kjo qasje metodologjike e kthjellët në tregti ishte një parashtrim i mrekullueshëm i markës territoriale përmbledhur në një frazë që lartësonte origjinën dhe përçonte pozicionimin më të lartë të mundshëm të markës së produktit.

Kjo fizionomi psikologjike e sjelljes në treg më vonë u bë përmasë përkufizuese e mënyrës së shkëmbimeve tregetare që Europa perëndimore adoptoi. Përballë një mendësie lindore që njihte “allishverish”-in si princip dhe “pazarin” tundues tërhiq-e-lësho si mekanizëm bindës, “Elbasan Pazar” u bë modeli i tregtisë dinjitoze. Këta njerëz e dinin pa asnjë mëdyshje vlerën e mallit të tyre, vlerën e punës së tyre dhe cilësinë e saj.

Sot është e natyrshme të dëgjosh për marka kombëtare si produktet e industrisë gjermane apo japoneze. Këto prurje të vona në tablonë tregtaree të botës kanë pasur një pararendës shumë të denjë: Elbasanin!

Elbasan Pazar u certifikua si frazë në një qytet, i cili në shek. 17 kishte 900 dyqane dhe 30 shoqata artizanësh (esnafë).

Synimi im për t’i rikthyer Elbasanit këtë markë të mrekullueshme territoriale, të origjinës së kontrolluar dhe të mbrojtur – është pjesë e vizionit për të fuqizuar punën e mijëra vetëve që angazhohen sot në prodhimin e një numri produktesh, të cilat duhen ripozicionuar në treg shumë më lart, shumë më bindshëm dhe me një emër që meriton çdo respekt.

Njëherësh, unë e di se ky qytet është në gjendje të kthejë edhe njëherë plot shkëlqim traditën e artizanatit dhe kulturën e produktit të cilësisë më të lartë, të aftë për të shkelur krenarisht në çdo panair botëror siç ka bërë qysh në vitin 1311.

Turizmi tregtar është në shtëpinë e vet në Elbasan. Ne do ta ndërtojmë Bezistanin sërish – tashmë më të bukur dhe të ripërtërirë, duke ringjallur plotazi po ashtu krejt hartën e kujtimeve të qytetit për t’i dhënë atij identitetin që meritojnë monumentet e pavdekshëm të dinjitetit njerëzor.

Në këtë përpjekje – muret janë gjëja më e lehtë për të ndërtuar. Njeriu vjen i pari!