Monda Mara/
Mbajtja gjallë e gjuhës shqipe në diasporë dhe se bashku me të e kulturës sonë, çdo ditë e më shumë po bëhet e vështirë. Në vendet e ndryshme ku janë vendosur shqiptarët, rreziku i asimilimit është tepër i madh. Madje disa e kanë përfunduar tashmë këtë proces. Këtu më vjen ndërmend rasti i një studenteje shqiptare, lindur dhe rritur në Itali, të cilën gjatë rrugëtimit të saj të shkollimit për mjekësi në një prej universiteteve italiane, fati e përball me një pedagog që i kërkoi të fliste diçka në gjuhën shqipe, pasi ishte kurioz se si do të tingëllonte ajo. Vajza, e turpëruar, i përgjigjet se nuk dinte shqip. Atëherë, ndoshta për të parën herë, kuptoi se kishte gabuar duke mos ndjekur kurset e gjuhës shqipe në vendin ku jetonte. Dhe për çudi, mbase edhe jo shumë, bëri fajtorë prindërit pse nuk kishin qenë më shumë këmbëngulës në mësimin e gjuhës amtare. Ky është vetëm një rast, dhe për fat të keq si ky ka me qindra të tjerë.
Por përballë një realiteti të tillë, të hidhur dhe të papranueshëm, qëndron një armatë e tërë mësuesish (tashmë pjesë e tyre edhe unë, pas vitesh përvojë pune, si mësimdhënëse në Shqipëri), të cilët i janë përkushtuar mësimit të gjuhës shqipe për brezat e rinj. Tradita, kultura, identiteti, lipsen që t’u përcillen pikërisht këtyre fëmijëve që po rriten në mërgim, për të zgjuar tek ata ndjenjën e atdhedashurisë dhe njohjen e rrënjëve të tyre.
Në datat 30 korrik deri 2 gusht 2023, në Vlorë u mbajt Seminari XVI Mbarëkombëtar i gjuhës dhe kulturës shqiptare në diasporë, në mjediset e universitetin “Ismail Qemali” të këtij qyteti. Qëllimi i këtij shkrimi nuk është të paraqesë rëndësinë e tij, pasi kuptohet se veprimtari të tilla janë kurdoherë frytdhënëse. Kjo përsa i përket aspekteve si : zbatimit të teknikave të mësimdhënies së gjuhës shqipe dhe kulturës shqiptare në mërgim, shkëmbimin e përvojave të ndryshme, vendosjen e urave të lidhjes midis mësuesve me njëri -tjetrin, por edhe me institucionet përgjegjëse, përditësimin me risitë (këtë vit në shtator do të nisë shkolla verore për fëmijet shqiptarë në emigrim, projekt pilot që fillimisht do të përfshijë fëmijët shqiptarë në Greqi), e shumë të tjera si këto.
Do të doja ta përqendroj vëmendjen time pikërisht te ata, misionarët e dijes dhe kulturës sonë në mërgim apo “përhapësit e dritës” siç i quan Luigj Gurakuqi. Pata rastin të takoj mësues kolegë nga Suedia, Gjermania, Danimarka, Turqia, Greqia, Italia, Kosova, Zvicra, Anglia, të mësimit plotësues të gjuhës shqipe dhe kulturës shqiptare në këto shtete. E pra dëshira, përkushtimi, gadishmëria nga ana jonë, nuk mungon kurrsesi dhe këtë gjë e treguam me pjesëmarrjen në këtë seminar. Me gjithë mbështetjen e institucioneve përkatëse të vendit tonë, që për hir të së vërtetës duhet thënë se nuk ka munguar, sidomos nga Qendra e Botimeve për Diasporën, mendoj se nuk duhet të mbetemi më te vullnetarizmi dhe dëshira e mirë jona. Në vende të tilla si Gjermania apo Suedia (në dijeninë time këto të dyja), mësimi i gjuhës shqipe është pjesë e kurrikulës shkollore të tyre. Detyrimisht edhe profesioni i mësuesit të gjuhës shqipe, është i rregulluar në përputhje me sistemin arsimor të vendit përkatës. Për fat të keq kjo gjë nuk ndodh me vendet e tjera. Në optikën time, nëse gradualisht do të heqim dorë nga vullnetarizmi dhe lënien në dorë të rastësisë apo dëshirës së mirë, kjo do çonte në 2 arritje të rëndësishme.
1. Rritje të profesionalizmit.
2. Siguri në vazhdimësinë e këtij misioni, të ardhmen e tij.
Vetë mbajtja e këtij seminari të radhës (i 16-të siç edhe e theksova më lart), është një ogur i mirë në këtë drejtim dhe unë jam e prirur ta besoj këtë gjë.
Në mbyllje thënia e Eqerem Çabejt, njërit prej studiuesve, gjuhëtarëve më të shquar të historisë së shqipes, etnologjisë, kulturës shqiptare, them se do ishte më e denja për këtë rast. “Gjuha pasqyron një kombësi, ajo është pasqyra më e qartë e kësaj kombësie dhe kulturës së saj”.