Shkruan: Sokol DEMAKU /
Franc Nopçe,1908:“Një nga tiparet më interësante të karakterit të malësorit të veriut qëndron në aftësinë e dallueshme organizative të popullit, dhe nuk ka vëzhgonjës të popullit shqiptar, i cili nuk e vën në reliev këtë cilësi të veçantë.”
Me një art të pastër të brenbdësisë shqpirtërore prej malësori dhe me një botë të nduardurt të vargut të tij lirik poeti Nikollë Loka na vjen me përmbledhjen e tij poetike të radhës “Një hark ylberi” e cila përmbledhje ngërthen në vete vargje nga më të zgjedhurat nga llojllojshmeria e tyre duke fillau nga ato idilike të cilat janë aq bukur të thurura e ku zënë vendin themltar në këtë vargëtim poetik.
Edhe vet libri mori titullin nga një poezi e tillë “Ta çova një hark ylberi” e ku autori për mrekulli përshkruan ndjenjen e tij të dashurisë me një metaforë të fortë e cila edhe i jep ngjyrën e duhur vargut kur ai thotë:
Ta çova
Një hark ylberi
E një gjysëm hëne.
Shtatë ngjyrat
I trazova
Në shtatë telajo vjeshte,
Dhe e mbajta shiun pezull
Duke e shtyrë drejt teje,
Parfum
I ëndërrës sime.
Vëllimi poetik “Ta çova një hark ylberi” është një lirkë dashurie si e tham, por është edhe një prezentim i jetës së vet poetit dhe na vjen si një pasqyrë e artit krijues të autorit, duke u endur në kohë dhe çaste të ndryshme të jetës. Filozofija e tij e jetës është ajo që ia rritë vlerën vëllimit sepse vargu na del sa optimist dhe i permbushur me ndjenjen e gëzimit dhe të arritjes së objektivit në ate çka autori aludon në dashurinë. E këtë lexuesi do e ndjej kur lexon vargjet e poezisë “Tek ëndrra jote”:
Deri tek ëndrra jote,
Ngjitem
Me fluturimin e zogut
Në shtatë bjeshkë hirëplote.
Clodhem
Në shtatë lëndina shprese,
Dhe vij
Te hija jote
E të ulem mbi vetull,
Pa të prekur,
Qerpikhënë e bjeshkës.
Vargjet ndëthuren me ndjenjen e shpirtit te poetit e që në vete ngërthejnë filozofinë e dashurisë se virgjër të vendit ku ka burimin poezia, pra atë ndnjenjën malësore dhe idilën e cila është e fuqishme dhe me plotë jetë. Këtë e gjejmë tek peozia e tij me titull “Të fola me gjuhën e zemrës” kur poeti shprehë ndjenjen e zemrës dhe ate e krahason me aromën dhe gjuhën e luleve kur ato bisedojne me njëra tjetrën kur ai thotë:
Të fola
Me gjuhën e luleve në syth,
Para çeljes së gjetheve.
Pranvera m`u shfaq në ty,
E në sytë e tu.
Me metaforën e tij prej vargëtari, poeti i jep kontrast, i fal nota dashurie edhe natyrës me fjalën e thejshtë të bukurisë poetike. Edhe lexuesi ndjehet sikur është pjesë e kësaj bukurie natyrore, pjesë e kësaj pranvere që mbështjellë misterin e ëndërrës së poetit. Por misteri është në lumturinë njerëzore, në lumturin e shpritit shprehur me dashuri.
Në çdo pranverë
Ndjej brenda meje
Ty dhe pranverën,
Mbështjellë
Me misterin e ëndërrës
Që s`e prek.
Rrugët e njerëzve janë të ndryshme, por ato kanë një pikëtakim dhe ndoshta mund të themi se edhe përputhen diku, sikur kryqëzimet, janë njësoj si edhe horizontet që shtrihen në kaltërsinë e shprishurë nganjëhere të reve me shi. Por ky horizont është vet ajo, është ajo që për çdo ditë prekë me shikimin e saj shpirtin e tij, e që ky vështrim ringjallë ndjenjat të cilat e bejnë më pesimist në jetë sepse dashuria është si një: hënë e plotë, si një horizont që lëvizë në një hapsirë me plotë hënë e diell.
Je ti një horizont,
Që lëviz
Në pak hapësirë.
Një hënë e plotë,
Që del ditën për diell.
Një mall, një ndjenjë, një brengë ndoshta e cila do përfundoj si një agim i lodhur, një dritë e brishtë e që shprehë pesimizmin e poetit në dashuri kur ai thotë tek poezia “Një perëndim fatkeq”:
Në sytë e tu të zinj
Shoh agimin e lodhur,
Brishtësinë e ditës
Që thyhet si qelq.
Prandaj kur të flas
Më vret
Në thellësi të shpirtit,
Moj vajzë syzezë!
Një temë që nga pak kush është rrahur në vargun poetik, e që me mjaft mjeshtri filozofike e ve në varg Nikolla, është edhe tema mbi gjurmët e mitit dhe historisë, e që me mjaft sukses mendoj unë e ka leruar këtu në këtë buqetë poetike Nikollë Loka. Ky një përbërës shume i rëndësishëm i rrefimit të Nikollë Lokajt, miti. Një fuqi që ndoshta është përdorurë më shumë në prozë e ja sot me shumë sukses e gjejmë të gershetuar në vargun e Nikollë Lokaj. Këtë do e gjejmë tek poezitë “Plaku dhe korbi”, “Meditim mbi Rozafën”,”Miti i Europës”,”Shkëmbi i vashës”, “Hija e Zepës”, “Vdekja e hijshme”. Miti është përbërës i rëndësishëm me një funksion mjaft të fortë në magjin e të varguemit, sepse nxjerrë shumë gjëra në pah e lexuesi ato i asimilon në ndjenjen e tij.
I pari burri Hotit
Malet i drishi,
Kur u rrëzua
Në gjakun e vet.
Le të rrojë Shqipëria, tha
Edhe në frymën e fundit,
E shpirti iu ngjit
Mbi Malin e Shenjtë.
…….
Shtatë mirditas
E përgjakën ballin,
E dhimbjen për plakun
Ia dhanë gurit e lisit.
Për Dedë Gjo Lulin,
Ne vdesim,- i thanë hasmit
Dhe jetën mbi gurë e lanë
Në Shpellën e Akullit.
Ose tek poezia “Meditim mbi rozafën” ku autori thotë:
Varrin s`ta gjetëm askund,
Veç një copë mermer
Në mes të gurëve të vjetër.
As një epitaf
Ku të shtonim një varg,
A ninullën e djalit tënd
Mbi liqenin e plakur.
….
E ajo kodër
Do të shejtërohej pas flijimit,
Pas një pabesie ndër vëllezër,
Pas një krimi.
Një mall, një nostalgji për kohën e ikur, një ndjenjë e cila nuk mund të ikën, por mbetet në vargun e poetit, sepse për të arritur cakun duhet sakrificë kur ai thotë në poezinë e tij me titull: “Amshimi”
Linda
Në një sekondë të paemër…
U rrita
Pa numëruar ditët…
Mpreha shikimin,
Pashë një ëndërr,
U lodha
Pa e kapercyer dritën.
E vazhdon me vargun prej nostalgjie tek poezia e etij e radhës “Kujtimet e mia” e që hyn në palcën e ndjenjave përmes vargut me një optimizëm për një të ardhme me të bardhë.
Kujtimet e mia,
Si pëllumba jetimë
Në fluturim të pasosur.
Pluhur i natës
Që shkundet,
Mbi gurra mendimesh.
Valë që ikin
Çasteve të humbura.
Filozofia e jetës ka kuptimin e plotë në vargjet e Nikollë Lokaj. Lexuesi e ndjen ate në çdo varg mbështjellur me metaforën kuptimplote të autorit përdodurë me mjeshtri në vargun e tij. Por nga nje herë poeti shpërthen përmes lirizmit të vargut të ngarkuar me emocione, e të cilat emocione i shprehë me filozoifinë e tij të jetës dhe duke kërkuar ndihmë ndoshta edhe nga Zoti, duke shprehurë atë ndjenjën e atdhedashurisë përmes vargut të tij filozofik, si tek peozia “Për këtë Zot që u bë njeri”
Malet tona vazhdojnë të rriten,
Dhe për pak qiellin do ta prekin.
Do ta çojnë atje një gur e pak dhe,
Ku të bëhet Zoti:
Për këtë gurë që mabj në shpinë,
Për këtë qiell, përzier me tokën!
Pra kjo është filozofia e vargut dhe e shprehjes së ndjenjes mbi jetën dhe mbi vlerën e njeriut e jetës, e le ta shofim si e paraqet në vargun e tij filozofik poeti tek poezia “Uji që(S)ecën”thotë:
Uji që s`ecën
Bëhet pellg.
Askush atij kryet s`ia hedh,
Gjithë llumin mbledh.
Mos e shih fytyrën sipër tij,
Se do ta nxijë.
Lexuesi përmes metaforës së fortë të përdorurë për mrekulli nga Nikolla pothuja në të gjitha vargjet e tij do e ndjej dhe përjetoj këtë filozofi, por është interesant se jeta është e mbushur me plotë befasi, intriga, rreziqe të cilat janë një sprovë e njeriu e që duhet të jetë i gatitur për përballimin e të gjitha këtyre e ne e verejtëm më heret se mendimet filozofike të poetit janë të lidhura shumë ngusht me Zotin dhe se njeriu e ndjen ate dhe se për të gjitha këto gjen mbeshtje te Zoti e këtë e gjejmë tek poezia “Shpresa” kur thotë:
Për ta prekur mëshirën
Deri në frymën e fundit,
E për t`ia dhuruar qiellit,
Me urimin:
Të bëhet më mirë!
Por ecjet në leximin e vargjeve në këtë buqetë poetike të Nikollë Lokaj vazhdojnë nga lexuesi në njerën anë e në anën tjetër si duket autori është ai i cli jeton brenda ndjenjes, e mban shpresa dhe se ai ne poezinë:”Litarit të fatit” thotë : Litarit të fatit/ do t`i ngjitet / deri te burimi. E kjo duket se është një shpresë për një të ardhme me te mirë por duke mundurë veshtirësitë.
Kush eshte Nikollë Loka
Nikollë Loka lindi në Fanë të Mirditës me 25 mars 1960. Diplomohet për mësuesi në vitin 1983. Në vitin shkollor 1987-1988 ka kryer një specializim njëvjeçar pasuniversitar në Universitetin e Tiranës. Ndërsa më vonë, në vitet 2003-2004, një specializim në shkencat humane pranë ICHEC-Culture në Bruksel, si dhe një kurs katërmujor për marrëdhënie europiane në Qendrën Studimeve Europiane në Bruksel. Fituar gradën shkencore “Master në edukim” në Universitetin e Tiranës, doktorant në proces në Historinë e Arsimit Shqiptar në Universitetin e Tiranës.
Mësues, zevendësdrejtor dhe drejtor i shkollës së mesme “Ndrecë Ndue Gjoka” në Klos të Mirditës, mësues në shkollën e mesme jopublike “Drita e Dijes” në Tiranë dhe specialist në qendrën e kualifikimit “Soal” në Tiranë.
Dekoruar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor me medaljen “Naim Frashëri” me motivacionin: “Për rezultate të larta në procesin mësimor-edukativ”.
Publicist, fitues i çmimit të dytë për shkrimin publicistiko-shkencor më të mirë të vitit 1988, shpallur nga gazeta “Zëri i Rinisë”.
Analist në gazetat “Albania”, “Ballkan”, “Ndryshe” dhe redaktor i gazetës javore “Politika”.
Autor i dhjetë monografive historike.
Në letërsi
Autor i katër vëllimeve poetike:
“Njerëz që plaken udhëkryqeve” 1998, “Koha e shkelur” 1999, “Larg Atdheut” 2001 dhe “Një hark ylberi” 2013.
Pjesëmarrës në antologjitë poetike: “Kontakt poetik” 1999, “Antologjia-Sofra e poezisë shkodrane” -Gegnisht, vëll. I, 2012, “Antologjia e dhimbjes-101 poetë për Ali Podrimjen” 2012 “Pesë degë trungun thërrasin” 2012, “Antologjia-Sofra e poezisë shkodrane” -Gegnisht, vëll.II. 2012 “Antologjia Federiciana V”, Roma 2013, në gjuhën italiane.
Cikle poetike në suplementet letrare të gazetave “Studenti”, “Republika”, “24 orë”, gazetës “55” dhe “Mirdita”, si dhe në gazetën letrare “Muzgu”.